Tasmi½ ±haccap±dake mañce v± p²µhe v± nis²dantassa v± nipajjantassa v± tassa bhikkhuno payogagaºan±ya p±cittiyo siyunti yojan±.
1102-3. Saªghike saªghikasaññivematikapuggalikasaññ²na½ vasena tikap±cittiya½. Puggaleti puggalike vih±re. Veh±sakuµiy±…pe… gaºan±yeva tassa tikadukkaµanti yojan±. Puggalike saªghikasaññivematika-aññapuggalikasaññ²na½ vasena tikadukkaµa½.
Heµµh± aparibhoge v±ti d±rusambh±r±d²na½ vasena heµµhimatale avalañje v±. S²saghaµµ±ya v±ti s²saghaµµanappam±ºatal±ya kuµiy± v±. Aveh±savih±re v±ti aveh±sakuµiy± bh³miya½ katapaººas±l±d²su. Etth±pi “viss±sikavih±re”ti ida½ “attano puggalike an±patt²”ti (p±ci. 132) imassa anulomanato vutta½.
1104. Yattha paµ±ºi v± dinn±ti yasmi½ mañce p±das²s±na½ upari aµanimatthakato tiriya½ ±ºi pavesit± hoti, tattha abhinis²dato, abhinipajjato v± na dosoti yojan±. Tatth±ti pubbe vutta-apavesitapaµ±ºimhi mañce v± p²µhe v±. “Ýhatv±”ti imin± nipajjana½ nivatteti. Laget²ti uparibaddha-aªkusasikk±d²su ya½ kiñci parikkh±ra½ lageti. Ida½ sikkh±pada½ samuµµh±nato e¼akalomena sikkh±padena sama½ matanti yojan±.

Veh±sakuµikath±vaººan±.

1105. Y±va dv±rassa kosamh±ti ettha “mahallakassa vih±rass±”ti seso, “mahallako n±ma vih±ro sass±miko vuccat²”ti (p±ci. 136) p±¼iya½ vuttatt± k±r±pet±na½ d±yak±na½ sambhavato mahallakassa “vih±ro n±ma ullitto v± hoti avalitto v± ullitt±valitto v±”ti dassitabhedassa vih±rassa dv±rakosasaªkh±tapiµµhasaªgh±µassa “samant± hatthap±s±”ti (p±ci. 136) p±¼iya½ vuttadv±rakav±µaputhulappam±ºadv±rab±hasam²pa½ avadhi½ katv±ti attho. Yath±ha aµµhakath±ya½ “dv±rakoso n±ma piµµhasaªgh±µassa samant± kav±µavitth±rappam±ºo ok±so”ti (p±ci. aµµha. 135).
Agga¼aµµhapan±y±ti ettha agga¼asahacariyena ta½sahitadv±rakav±µena yuttadv±rab±h±nameva vuttatt± dv±rab±h±na½ niccalatth±y±ti attho. Yath±ha aµµhakath±ya½ “sakav±µassa dv±rabandhassa niccalabh±vatth±y±ti attho”ti (p±ci. aµµha. 135). Limpitabbanti ettha “punappunan”ti seso. Yath±ha aµµhakath±ya½ “punappuna½ limpitabbo v± lep±petabbo v±”ti (p±ci. aµµha. 135). Tiºamattik±na½ upari punappuna½ mattik±lepo k±tabboti attho.
1106-7. Yo ñeyyo, aya½ nayoti sambandho, “punappuna½ limpitabba½ v± lep±petabbameva v±”ti yo vutto, aya½ nayo veditabboti attho. ¾loka½ sandheti pidhet²ti ±lokasandhi, v±tap±nakav±µ±nameta½ adhivacana½. Yath±ha “±lokasandh²ti v±tap±nakav±µak± vuccant²”ti (p±ci. aµµha. 135). Ettha kav±µassa s±mant± kav±µadv±raphalakavitth±rappam±ºa½ lepaµµh±na½. Yath±ha “sabbadis±su kav±µavitth±rappam±ºo ok±so”ti (p±ci. aµµha. 135).
Etth±yamadhipp±yo v±tap±nakav±µassa s±mant± dv±raphalakavitth±rappam±ºe µh±ne tiººa½ mattik±na½ uparipi yattaka½ bahala½ icchati, tattake µh±ne ±lokasandhi parikammatth±ya limpitabbo v± lep±petabbo v±ti. “Punappuna½ ch±d±pesi punappuna½ lep±pes²”ti (p±ci. 134) imasmi½ vatthusmi½ uppannadosena sikkh±padassa paññattatt± lepa½ anuj±nantena ca dv±rabandhanassa s±mant± a¹¹hateyyahatthappam±ºeyeva padese punappuna½ lepassa anuññ±tatt± tato aññattha punappuna½ limpentassa v± limp±pentassa v± bhittiya½ mattik±hi kattabbakicca½ niµµh±petv± puna catutthalepe dinne p±cittiyena bhavitabbanti vadanti. Gaºµhipadesu pana t²supi punappuna½ lepad±nassa vuttappam±ºato aññattha paµikkhittamatta½ µhapetv± p±cittiyassa avuttatt± dukkaµa½ anur³panti vutta½.
Chadanass±ti padabh±jane vutt±na½ iµµhak±sil±sudh±tiºapaººacchadan±na½ aññatarassa. Dvattipariy±yanti ettha aµµhakath±ya½ “pariy±yen±ti parikkhepena, eva½ chadana½ pana tiºapaººehi labbhat²”ti (p±ci. aµµha. 136) vuttatt± pariy±yanti tiºehi v± paººehi v± parikkhipitv± chadanameva gahetabba½. Iµµhak±ya v± sil±ya v± sudh±ya v± chadane labbham±na½ maggena chadana½ pana upalakkhaºavasena labbhati. Dvattipariy±yena chadanañca “sabbampi ceta½ chadana½ chadan³pari veditabban”ti (p±ci. aµµha. 136) aµµhakath±vacanato upar³pari chadanavasena veditabba½. Harita½ n±ma pubbaºº±di. Yath±ha aµµhakath±ya½ “haritanti cettha sattadhaññabheda½ pubbaººa½, muggam±satilakulattha-al±bukumbhaº¹±dibhedañca aparaººa½ adhippetan”ti (p±ci. aµµha. 135). Imesu aññatarass±bh±vena aharita½ n±ma.
Adhiµµheyyanti vidh±tabba½. Tato uddhanti t²hi pariy±yehi v± t²hi maggehi v± uddha½. Yath±ha aµµhakath±ya½ “tiººa½ magg±na½ v± pariy±y±na½ v± upar²”ti (p±ci. aµµha. 136). P±cittiya½ hot²ti vakkham±nad³rat±ya yutte aharitaµµh±ne µhatv± sa½vidahitv± tikkhattu½ ch±d±petv± tatiyav±re “eva½ karoh²”ti ±º±petv± pakkamitabba½. Apakkamantena tuºh²bh³tena µh±tabba½, tato uttari catutthav±re chadanattha½ vidahantassa iµµhak±digaºan±ya, tiºesu tiºagaºan±ya, paººesu paººagaºan±ya p±cittiyanti vutta½ hoti. Yath±ha p±¼iya½ “maggena ch±dentassa dve magge adhiµµhahitv± tatiy±ya magga½ ±º±petv± pakkamitabban”ti-±di (p±ci. 136). Tatiy±ya magganti ettha tatiy±y±ti upayogatthe sampad±navacana½, tatiya½ magganti attho. Tatth±ti harite, “sace harite µhito adhiµµh±ti, ±patti dukkaµass±”ti (p±ci. 137) vacanato adhiµµh±n±ya tiµµhatoti labbhati. B²jaropanato paµµh±ya y±va sassa½ tiµµhati, t±va harita½ n±ma. Yath±ha aµµhakath±ya½ “yasmimpi khette vutta½ b²ja½ na t±va sampajjati, vasse pana patite sampajjissat²”ti-±di (p±ci. aµµha. 135).
1108-9. Aharitaµµh±nepi tiµµhato pariccheda½ dassetum±ha “piµµhiva½se”ti-±di. “Piµµhiva½se”ti ida½ va½sayuttasen±sanavasena vutta½. Kaººika½ g±h±petv± katasen±sanass±pi upalakkhaºa½ hoti. Piµµhiva½seti ca “gaªg±ya½ ghoso”ti-±d²su viya s±m²pik±dh±re bhumma½. Kutoya½ viseso labbhat²ti? Aµµhakath±ya½ “piµµhiva½sassa v± k³µ±g±rakaººik±ya v± upari, thupik±ya v± passe nisinno hot²”ti (p±ci. aµµha. 135) vuttavidh±nato labbhati. “Nisinno”ti aµµhakath±vacanato µhitoti ettha gatinivattis±maññena nisinno ca vuttoti gahetabbo. Yasmi½ µh±neti ettha “aharite”ti pakaraºato labbhati. “Ýh±tun”ti ida½ adhiµµh±nakaraºatth±ya µh±na½ gahetv± vuttanti “tassa anto aharitepi µhatv± adhiµµh±tu½ na labbhat²”ti (p±ci. aµµha. 136) aµµhakath±vacanato viññ±yati.
Patanok±satoti ettha paµhamatthe to-paccayo. Tañhi µh±na½ vih±rassa patanok±soti yojan±. ti hetu-atthe vattam±nato yasm± aharite patantassa vih±rasseta½ µh±na½ patanok±so, tasm± tattha µh±tu½ na vaµµat²ti gahetabba½.
1111. Imasmi½ sikkh±pade ±do t±va vih±rapadassa padabh±jane “vih±ro n±ma ullitto v±”ti-±divuttatt± (p±ci. aµµha. 136) tabbipariy±yato tiºeheva katachadanabhittik± kuµi tiºakuµik±ti viññ±yat²ti tiºachadan± kuµik± tiºakuµik±.

Dvattipariy±yakath±vaººan±.

1112. J±nanti toyassa sapp±ºakabh±va½ j±nanto. Siñceyya siñc±peyy±ti ettha “tena udaken±”ti vattabba½. Yath±ha aµµhakath±ya½ “tena udakena saya½ v± siñceyy±”ti-±di (p±ci. aµµha. 140).
1113. Yo pana dh±ra½ acchinditv± sace mattika½ siñceyya, eva½ siñcato tass±ti yojan±.
1114-5. Sandam±nakanti toyav±hini½. M±tika½ ±¼i½. Sammukha½ karontass±ti udaka½ nh±yitumicchita½ yadi, saya½ abhimukha½ karontassa. Tattha tattha bandhato assa bhikkhussa payogagaºan±ya ±patti siy±ti yojan±. Payogagaºan±ti payogagaºan±ya, udaka½ bandhitv± bandhitv± yathicchitadis±bhimukhakaraºapayog±na½ gaºan±y±ti attho.
1116-7. Ya½ jala½ tiº±dimhi pakkhitte sace khaya½ v± ±vilatta½ v± gacchati, t±dise udake mattika½, tiºameva v± sace sakaµapuººampi ekato pakkhipeyya, eva½ pakkhipantassa ek± p±citti. Ekeka½ mattika½, tiºameva v±. -saddena kaµµhagomay±di½ v± pakkhipantassa payogagaºan±ya p±cittiyanti yojan±. ¾vilattanti p±ºak± yath± nassanti, tath± ±lu¼itabh±va½. Imin± eva½ avinassam±nap±ºake mah±-udake tiº±di½ pakkhipantassa an±pattibh±va½ d²peti. Yath±ha aµµhakath±ya½ “ida½ pana mah±-udaka½…pe… sandh±ya vuttan”ti (p±ci. aµµha. 140).
1118. Dukkaµa½ hot²ti ±º±panapaccay± dukkaµa½ hoti. Ek± p±citti.
1119. Sabbatth±ti sapp±ºake ca app±ºake ca. Vimatiss±ti sahacariyena vimatisahitam±ha.
1120. “Sabbatth±p±ºasaññiss±”ti-±d²su adhik±rato labbham±na½ “siñcan±d²su ya½ kiñci karontass±”ti ida½ pacceka½ sambandhan²ya½. Sabbatth±ti sapp±ºake, app±ºake ca. Ap±ºasaññiss±ti eva½ katena payogena nassam±n± p±ºak± na sant²tisaññissa. Asañcicc±ti yath± p±ºak± na nassanti, eva½ ghaµ±d²hi gahita½ sapp±ºaka-udaka½ udakeyeva osiñcantassa v± osiñc±pentassa v± vaµµitv± tasmi½ udake tiº±dimhi patite asañcicca kata½ n±ma hoti. Asatiss±ti asatiy± karontassa. Aj±natoti p±ºak±na½ atthibh±va½ aj±nitv± karontassa.
1121-2. Vadhakacitte sati sattame sapp±ºakavagge paµhamasikkh±padassa visayabh±vato tato visesetum±ha “vin± vadhakacitten±”ti. Imasmi½ sikkh±pade p±¼iya½ (p±ci. 140) “sapp±ºaka½ udakan”ti imin± aµµhakath±gata½ paµhamaªgañca “j±nan”ti imin± dutiyaªgañca “siñceyya v± siñc±peyya v±”ti imin± catutthaªgañca vutta½, na vutta½ tatiyaªga½. Tañca kho vadhakacittassa sattamavagge paµhamasikkh±padena p±cittiyavacanato ettha tadabh±valakkhaºa½ tatiyaªga½ vuttameva hot²ti-adhipp±yena aµµhakath±ya½ vuttanti ±ha “vin± vadhakacitten±”ti. Tenev±ha “catt±revassa aªg±ni, niddiµµh±ni mahesin±”ti. Ass±ti imassa sikkh±padassa.
1123. Sapp±ºakasaññissa “paribhogena p±ºak± marissant²”ti pubbabh±ge j±nantass±pi siñcanasiñc±pana½ “pad²pe nipatitv± paµaªg±dip±ºak± marissant²”ti j±nantassa pad²pujjalana½ viya vin±pi vadhakacetan±ya hot²ti ±ha “paººattivajja½ ticittan”ti. Ettha kismiñci kupitassa v± k²¼±pasutassa v± siñcato akusalacitta½, m±l±gacch±di½ siñcato kusalacitta½, paººatti½ aj±nato kh²º±savassa aby±katacittanti ticitta½ veditabba½. Tass±ti sattamavagge paµhamasikkh±padassa. Assa c±ti imassa siñcanasikkh±padassa ca. Ida½ visesananti ida½ n±n±karaºa½. Ettha imasmi½ pakaraºe niddiµµha½ pak±sitanti attho. Ta½ lokavajja½, ida½ paººattivajja½. Ta½ akusalacitta½, ida½ ticitta½. Ta½ dukkhavedana½, ida½ tivedananti vutta½ hoti.