Kocchanti p±¼iya½ “koccha½ n±ma v±kamaya½ v± us²ramaya½ v± muñjamaya½ v± pabbajamaya½ v± anto sa½veµhetv± baddha½ hot²”ti (p±ci. 111) dassita½ v±ka½ v± us²ra½ v± muñjatiºa½ v± e¼akalom±ni v± pabbajatiºa½ v± ±d±ya ubhohi koµ²hi vitthata½ katv± majjhe p²¼etv± saªkucitv± ta½ bandhitv± s²hacamm±d²hi veµhanabandhan±ni paµicch±detv± p±dapuñchan² viya nisajjatth±ya kata½ ±sananti vadanti. Yath±ha aµµhakath±ya½ “heµµh± ca upari ca vitthata½, majjhe sa½khitta½, paºavasaºµh±na½ katv± baddha½ hoti, ta½ kira majjhe s²habyagghacammaparikkhittampi karonti. Akappiyacamma½ n±mettha natth²”ti-±di (p±ci. aµµha. 111). Santhar±petv±ti upasampannena v± anupasampannena v± santhar±petv±. Ettha vinicchaya½ vakkhati. Santharitv±ti saya½ santharitv± v±. 1051. Nevuddhareyy±ti paññattaµµh±nato uddharitv± na paµis±meyya. Na uddhar±peyya v±ti aññena v± tath± na k±r±peyya. Tanti mañc±di½. Pakkamantoti ettha “yo bhikkh³”ti labbhati, mañc±d²na½ atthataµµh±nato th±mamajjhimassa purisassa th±mappam±ºena hattha½ pas±retv± khittap±s±ºassa patanaµµh±na½ atikkamma gacchantoti attho. Yath±ha p±¼iya½ “majjhimassa purisassa le¹¹up±ta½ atikkamantass±”ti. 1052. Vassike caturo m±seti antovassa½ c±tum±se. Sace devo na vassat²ti ettha “katthaci janapade”ti seso. Teneva “sace”ti s±saªkam±ha. “Yesu janapadesu vassak±le na vassati, tesupi catt±ro m±se nikkhipitu½ na vaµµatiyev±”ti (p±ci. aµµha. 110) aµµhakath±ya½ vutta½. Tath± c±p²ti te catt±ro m±se avassantepi. 1053. Yatth±ti yasmi½ laªk±d²pasadise dese. Yattha aparepi hemante catt±ro m±se devo vassati, tattha aµµha m±se ajjhok±se mañc±di½ µhapetu½ na vaµµat²ti yojan±. Gimh±ne pana catt±ro m±se bahi µhapetu½ vaµµat²ti byatirekato dasseti. 1054. Niv±sasminti rukkhe kul±vaka½ katv± nirantarav±se sati. Yath±ha aµµhakath±ya½ “yasmi½ pana dhuvaniv±sena kul±vake katv± vasant²”ti (p±ci. aµµha. 110). Kad±cip²ti anovassak±lepi. 1055-6. Saªghika½ ya½ kiñci mañc±d²ti yojan±. Santhata½ yad²ti an±ºattena yadi atthata½, paññattanti vutta½ hoti. Yattha katthaci µh±neti rukkham³lamaº¹apa-abbhok±s±dimhi yattha katthaci µh±ne. Yena kenac²ti saddhivih±rikena v± antev±sikena v± aññena v±. Bhikkhun±ti upasampannena. Soti yassatth±ya paññatta½, so bhikkhu. 1057. Tanti ta½ saªghika½ vettamañc±di½. Santhar±pita-saddo kattus±dhano, santharitu½ niyojakasseva bhikkhunoti attho. 1058. Bhikkhun±ti ettha “±º±pako”ti vakkham±natt± ±ºattena bhikkhun± upasampannen±ti labbhati. Tassev±ti ±ºattiy± ±sanapaññ±pakassa tasseva bhikkhuno. “Nis²dat²”ti vacanassa upalakkhaºatt± ±gantv± thavika½ v± c²vara½ v± ya½ kiñcideva µhapeti, “mayhameva bh±ro”ti v± vadati, paññ±pako muccat²ti gahetabbo. 1059-60. An±pucch±ti ettha “yo bhikkhu v± s±maºero v± ±r±miko v± lajj² hoti, attano palibodha½ viya maññat²”ti (p±ci. aµµha. 113) aµµhakath±ya vuttasar³pa½ ya½ kañci an±pucch±ti attho. “Bhikkhu v± s±maºero v± ±r±miko v± lajj² hot²”ti (p±ci. aµµha. 113) vuttatt± alajji½ ±pucchitv± gantu½ na vaµµat²ti vadanti. “Maya½ gamiss±m±”ti vatv± anumatigahaºa½ ±pucchana½ n±ma, ta½ an±pattiy± katha½ aªga½ hot²ti ce? Gamanassa anumatiy± laddhatt±. “Kappa½ labhitv± gantabban”ti vacanato anumatid±yakena vatt±vatta½ sampaµicchita½ viya hot²ti laddhakappatt± eva½ gacchati ce, vaµµati. Aniyy±tetv±ti niyy±tana½ akatv± vatt±vatta½ appaµiy±detv±, asampaµicch±petv±ti vutta½ hoti. V±reti padav±re. 1062. Tasm± µh±n±ti attan± µhatv± ±º±pitabhojanas±lato. Yath±ha aµµhakath±ya½ “bhojanas±lato nikkhamitv± aññattha gacchat²”ti (p±ci. aµµha. 111). 1063. Saªghike saªghikasaññivematikapuggalikasaññ²na½ vasena tikap±cittiya½. Tik±t²ten±ti akusalam³lattik±dito sav±sanasamucchedappah±navasena atikkantena. Tikadukkaµanti “puggalike saªghikasaññ², vematiko, puggalikasaññ² aññassa puggalike ±patti dukkaµass±”ti (p±ci. 112) vacanato dukkaµattaya½ hoti. 1064-5. Cimilika½ n±ma parikammakat±ya bh³miy± chavirakkhanattha½ attharitabbapilotika½. Taµµik± n±ma t±lapaºº±d²hi katataµµik±. Camma½ s²hacamm±di. Sen±sanaparikkh±re akappiyacamma½ n±ma natthi. Yath±ha “aµµhakath±su hi sen±sanaparibhoge paµikkhittacamma½ n±ma na dissati, tasm± s²hacamm±d²na½ pariharaºeyeva paµikkhepo veditabbo”ti (p±ci. aµµha. 112). Imassa ca aµµhakath±p±µhassa s±ratthad²paniy± (s±rattha. µ². p±cittiya 3.112) eva½ attho vaººito–
“S²hacamm±d²na½ pariharaºeyeva paµikkhepo veditabbo”ti imin± “na bhikkhave mah±camm±ni dh±retabb±ni s²hacamma½ byagghacamma½ d²picamma½, yo dh±reyya, ±patti dukkaµass±”ti eva½ vutt±ya khandhakap±¼iy± adhipp±ya½ vibh±veti. Ida½ vutta½ hoti– “antopi mañce paññatt±ni honti, bahipi mañce paññatt±ni hont²”ti (mah±va. 255) imasmi½ vatthusmi½ sikkh±padassa paññattatt± mañcap²µhesu attharitv± paribhogoyeva paµikkhitto, bh³mattharaºavasena paribhogo pana appaµikkhittoti. Yadi eva½ “pariharaºeyeva paµikkhepo”ti ida½ kasm± vuttanti? Yath± “anuj±n±mi bhikkhave sabba½ p±s±daparibhogan”ti (c³¼ava. 320) vacanato puggalikepi sen±sane sen±sanaparibhogavasena niyamita½ suvaººaghaµ±dika½ paribhuñjitu½ vaµµam±nampi kevala½ attano santaka½ katv± paribhuñjitu½ na vaµµati, evamida½ bh³mattharaºavasena paribhuñjiyam±nampi attano santaka½ katv± ta½ ta½ vih±ra½ haritv± paribhuñjitu½ na vaµµat²ti dassanattha½ “pariharaºeyeva paµikkhepo veditabbo”ti vuttanti.
“Phalakan”ti imin± p±µh±gata½ phalakap²µhameva dassita½. Yath±ha aµµhakath±ya½ “phalakap²µha½ n±ma phalakamaya½ p²µhan”ti (p±ci. aµµha. 112). P±dapuñchaninti kadaliv±k±d²hi kata½ p±dapuñchanika½. Bh³mattharaºa½ n±ma cimilik±ya sati tass± upari, asati suddhabh³miya½ attharitabb± kaµas±rak±divikati. Uttarattharaºa½ n±ma saªghikamañcap²µh±d²na½ upari attharitabbapaccattharaºa½. Patt±dh±rakanti pattavalay±dh±raka½. Ta½ yath±vuttaparikkh±ra½. Gacchatoti le¹¹up±ta½ atikkamma gacchato. Sace pana d±yakehi d±nak±leyeva sahassagghanakampi kambala½ “p±dapuñchani½ katv± paribhuñjath±”ti dinna½, tatheva paribhuñjitu½ vaµµati. Tasm± ima½ mañcap²µh±disen±sanampi “abbhok±sepi yath±sukha½ paribhuñjath±”ti d±yakehi dinna½ ce, sabbasmimpi k±le abbhok±se nikkhipitu½ vaµµat²ti vadanti. 1066. ¾raññaken±pi sace gantabba½ hoti, anovassake nosati mañcap²µh±di½ rukkhasmi½ laggetv± yath±sukha½ gantabbanti yojan±. 1067. Upacik±d²h²ti ettha ±di-saddena m³sik± gahit±. Na lujjat²ti na nassati. Ta½ sabbanti mañc±dika½ sakala½. 1068. Attano santaketi attano puggalike mañc±divisaye. Ruddheti vu¹¹habhikkhun± v± issar±d²hi v± yakkhas²h±d²hi v± mañc±dike ruddhe ajjh±vutthe, abhibhavitv± gahiteti attho ¾pad±sup²ti brahmacariyantar±y±d²su ca santesu. Gacchato bhikkhuno an±patt²ti yojan±. 1069. K±yav±cato, k±yav±c±cittato ca samuµµh±na½ kathinasamuµµh±na½ n±ma. Paññatti½ aj±nitv± saya½ anuddharantassa k±yena hoti, an±pucchantassa v±c±ya hoti, paññatti½ j±nitv± eva½ akarontassa sacittakena teneva dvayena samuµµh±t²ti veditabba½. Le¹¹up±t±tikkamo kriya½. Mañc±d²na½ anuddharaº±di akriya½.
Paµhamasen±sanakath±vaººan±.
1070-3. Bhis²ti paµhamasikkh±pade vuttapañcappak±r± imiss± aµµhakath±ya “mañcakabhisi v± p²µhakabhisi v±”ti (p±ci. aµµha. 116) eva½ dassitabhisi ca. Paccattharaºa½ n±ma p±v±ro kojavo v±. “Ettakameva vuttanti aµµhakath±su vutta½. ‘Idañca aµµhakath±su tath±vuttabh±vadassanattha½ vutta½, aññampi t±disa½ mañcap²µhesu attharitabba½ paccattharaºamev±’ti t²supi gaºµhipadesu vuttan”ti (s±rattha. aµµha. p±cittiya 3.116) s±ratthad²paniy± likhita½. Nis²dananti nis²danac²vara½. Tiºasanth±ro erak±d²ni tiº±ni dv²su t²su µh±nesu gopetv± katasanth±ro. Paººasanth±ro n±ma n±¼iker±dipaººe tatheva gopetv± katasanth±ro. Sayanti etth±ti seyy±. “Sabbacchannaparicchanne”ti ida½ sahaseyyakath±ya vuttatthameva. Dasavidha½ seyyanti dasavidh±su seyy±su aññataranti vutta½ hoti. Santharitv±pi v±ti ettha pi-saddo sampiº¹anattho, so santhar±petv±p²ti ima½ sampiº¹eti. V±-sadda½ “saya½ anuddharitv±”ti ettha “anuddharitv± v±”ti yojetv± “anuddhar±petv± v±”ti aya½ vikappo saªgayhati. Ta½ seyya½. ¾r±mass³pac±ranti “aparikkhittassa upac±ro n±ma sen±sanato dve le¹¹up±t±”ti aµµhakath±ya½ vutta½ upac±ram±ha. Ass±ti vih±rassa parikkhittassa. 1074. Ubhayesanti sen±sanaseyy±na½. Antogabbhe santharitv± gacchatoti sambandho. 1075. Upac±re vih±rass±ti ettha vih±ro n±ma antogabbh±disabbaparicchannaguttasen±sana½. Yath±ha aµµhakath±ya½ “vih±roti antogabbho v± añña½ v± sabbaparicchanna½ guttasen±sana½ veditabban”ti (p±ci. aµµha. 117). Tattha upac±ro n±ma ta½sam²pa½ µh±na½. Yath±ha “upac±reti tassa bahi ±sanne ok±se”ti. Maº¹apo n±ma paricchann±paricchannasannip±tamaº¹apo. Yath±ha “maº¹ape v±ti aparicchanne paricchanne v±pi bah³na½ sannip±tamaº¹ape”ti. ¾di-saddena upaµµh±nas±l±rukkham³l±ni saªgahit±ni. Upaµµh±nas±l± n±ma agutt± bhojanas±l±. Yath±ha “upaµµh±nas±l±ya½ v±ti bhojanas±l±ya½ v±”ti (p±ci. aµµha. 117). Aguttat± ca “µh±nassa aguttat±y±”ti (p±ci. aµµha. 117) aµµhakath±vacanato veditabb±ti. 1076. Tikap±cittiya½ vuttanti “saªghike saªghikasaññ², vematiko, puggalikasaññ²”ti v±rattaye p±cittiyattaya½ vutta½. Dasavatth³su bhava½ tadantogadhatt±ti dasavatthuka½, dasanna½ v± vatthu dasavatthu, ta½yeva dasavatthukanti bhisi-±dika½ aññatara½ seyy±bhaº¹a½. Tass±ti santh±rakassa. “Puggalike saªghikasaññ², vematiko, puggalikasaññ² aññassa puggalike ±patti dukkaµass±”ti (p±ci. 117) tikadukkaµa½ d²pita½. 1077. Uddharitv±ti atthataseyya½ yath± upacik±hi na khajjati, tath± paµis±metv±, “gacchato”ti imin± sambandho. Aññena vuddhabhikkhu-issar±din±. Palibuddheti sen±sane paribuddhe niv±rite.