Parato pellantass±ti parato katv± pellantassa, bhittipass±bhimukha½ katv± nipp²¼entass±ti attho. Tathev±ti kesaggena cutoti ±ka¹¹hati. Żhapitepi ca kunt±dimhi aya½ nayoti yojan±. Kesaggen±ti-±din± ayameva vinicchayanayo vattabboti attho. 96. T±lassa phala½ c±lentassa assa bhikkhuno yena phalena vatthu pańcam±saka½ p³rati, tasmi½ phale bandhan± mutte p±r±jika½ bhaveti yojan±. 97. T±lassa piŗ¹i½ chindat²ti t±laphalakaŗŗika½ chindati. Y±ya vatthu p³rati, tass± chinnamatt±ya assa p±r±jika½ siy±ti heµµh± vuttanayo idh±pi yojetabbo. T±lapiŗ¹i sace ±k±sagat± hoti, piŗ¹im³lameva µh±na½. Paŗŗadaŗ¹e v± paŗŗe v± apass±ya µhit± ce, µhitaµµh±nehi saha piŗ¹im³la½ gahetv± µh±nabheda½ ńatv± µh±n±c±vanena p±r±jikampi daµµhabba½. Eseva nayoti yena vatthu p³rati, tasmi½ bandhan± mutte assa p±r±jika½ siy±ti yath±vutto eva nayo. Etesu sabbesu µh±nesu p±r±jikav²tikkamato pubbabh±g±nantarappayoge thullaccayańca sahapayoge p±cittiyaµµh±ne dukkaµańca tatopi pubbapayoge p±cittiyaµµh±ne p±cittiyańca dukkaµańca gamanadutiyapariyesan±di-avasesapayogesu adinn±d±napubbakatt± dukkaµańca asammuyhantehi veditabba½.
Veh±saµµhakath±vaŗŗan±.
98. Udake nidhiµµh±na½ gacchatoti sambandho. Agambh²rodake nidhiµµh±na½ padav±rena gacchato pade pade pubbapayoge dukkaµa½ hot²ti yojan±. Gambh²re pana tath±ti padav±rena gacchato dukkaµanti yath±vuttamatidisati. Gacchatoti tarato, hattha½ ac±letv± tarantassa padav±ragaŗan±ya, hatthena ca v±yamantassa padav±ren±ti ida½ upalakkhaŗanti katv± hatthav±ragaŗan±ya padav±ragaŗan±ya dukkaµ±ni veditabb±ni. Tena vutta½ aµµhakath±ya½ gambh²re hatthehi v± p±dehi v± payoga½ karontassa hatthav±rehi v± padav±rehi v± payoge payoge dukkaµanti (p±r±. aµµha. 1.98). Ummujjan±dis³ti ettha ±di-saddena nimujjana½ saŖgaŗh±ti. Etth±pi tath±ti anuvattam±natt± payoge payoge dukkaµanti ayamattho veditabbo. Nihitakumbhiy± gahaŗattha½ nimujjanummujjanesupi hatthav±rena, padav±rena, hatthapadav±rehi ca dukkaµamev±ti vutta½ hoti. Ten±ha aµµhakath±ya½ eseva nayo kumbhigahaŗattha½ nimujjanummujjanes³ti (p±r±. aµµha. 1.98). Imiss± g±th±ya nidhiµµh±na½ gacchato dukkaµanti vacanato tath± gacchantassa udakasappacaŗ¹amacchadassanena bh±yitv± pal±yantassa gamanassa atadatthatt± an±patt²ti byatirekena vińń±yati. Ettha dutiyapariyesan±disabbapayogesu p±cittiyaµµh±ne p±cittiyańca p±cittiyena saha dukkaµańca avasesapayogesu suddhadukkaµańca sahapayoge bh±jan±masane an±m±sadukkaµańca phand±pane thullaccayańca µh±n±c±vane p±r±jikańca nidhikumbhiy± vuttanayena vińń±tu½ sakk±ti na vuttanti daµµhabba½. Tattha µh±nabhedo pańcadh± hoti, idha p²¼etv± os±retu½ sakkuŗeyyatt± adhodis±ya saha chabbidha½ hot²ti ayametesa½ viseso. 99. Tattha j±takapupphes³ti tasmi½ jale ru¼hesu uppal±dikusumesu, niddh±raŗe bhumma½. Yena pupphen±ti niddh±ritabba½. Chindatoti ettha vattam±nak±lavasena attha½ aggahetv± chinnavatoti bh³tavasena attho gahetabbo. Eva½ aggahite antimassa payogassa y±va anuparamo, thullaccay±rahatt± p±r±jikavacanassa vatthuvirodhit±ya ca imasseva pacchimakusumassa kantanak±le pupphan±¼apasse tacamattepi acchinne p±r±jika½ natth²ti dassetu½ ekan±¼a
pe
parirakkhat²ti ettheva anantare vuccam±nanayassa viruddhatt± ca ima½ vinicchaya½ dassetu½ likhitassa yasmi½ pupphe vatthu p³rati, tasmi½ chinnamatte p±r±jikanti (p±r±. aµµha. 1.98) aµµhakath±vacanassa viruddhatt± ca vattam±nak±lamagahetv± bh³tak±lasseva gahetabbatt± kad± devadatta ±gatos²ti pańhassa esoham±gacch±mi, ±gacchanta½ m± ma½ vijjh±ti uttare viya vattam±nasam²pe vattam±nev±ti bh³te vattam±nabyapadesato vuttanti daµµhabba½. 100. Uppalaj±tiy±ti imin± padumaj±tiy±ti byatirekato vuttatt± padumaj±tik±na½ pana daŗ¹e chinne abbhantare sutta½ acchinnampi rakkhat²ti (p±r±. aµµha. 1.98) aµµhakath±nayo saŖgahitoti daµµhabba½. Ekan±¼assa v± passeti n±¼assa ekapasseti vattabbe g±th±bandhasukhattha½ vuttanti veditabba½. Tatoti n±¼ato. 101. Bh±rabaddhakusumesu vinicchayassa vakkham±natt± chinditv± µhapites³ti abaddhakusumavasena gahetabba½. Pubbe vuttanayen±ti tatraj±takakusumesu vuttavinicchay±nus±rena. Yena pupphena p³rati, tasmi½ chinnamatteti avatv± gahitamatte p±r±jikanti yojan± cettha viseso. 102. Bh±ra½ katv± baddh±ni bh±rabaddh±n²ti majjhapadalop²sam±so. Pupph±n²ti p±dagghanak±ni uppal±dikusum±ni. Chasv±k±res³ti udake os²d±petu½ sakkuŗeyyatt± adhodis±ya saha catasso dis±, uddhanti im±su chasu dis±su, niddh±raŗe bhumma½. Kenaci ±k±ren±ti niddh±retabbadassana½. Żh±n±c±vanassa s±dhakatamatt± karaŗeyeva karaŗavacana½. Nassat²ti p±dagghanakapupph±na½ µh±n±c±vanena p±r±jikam±pajjitv± lokiyalokuttar±na½ anavasesaguŗ±na½ patiµµh±nabh³ta½ p±timokkhasa½varas²la½ n±setv± saya½ guŗamaraŗena m²yat²ti attho. 103. Pupph±na½ kal±panti p±dagghanaka-uppal±dikusumakal±pa½. Udaka½ c±letv±ti yath± v²ci uµµh±ti, tath± c±letv±. Pupphaµµh±n±ti pupph±na½ µhitaµµh±n±. C±vet²ti kal±pa½ kesaggamattampi apaneti. Puppha½ µh±n± c±vet²ti katthaci potthakesu p±µho dissati. Pupphakal±passeva gahitatt± purimoyeva gahetabbo. 104. Ettha gata½ gahess±m²ti saha p±µhasesena yojan±. Parikappet²ti ettha gata½ gahess±m²ti µh±na½ paricchinditv± takketi. Rakkhat²ti µh±n±c±vanepi sati so parikappo p±r±jik±pattito ta½ bhikkhu½ rakkhati. Gataµµh±n±ti pupphakal±pena gata½ sampattańca ta½ µh±nańc±ti viggaho. Uddharantoti etena pupph±na½ kal±panti ±netv± sambandhitabba½. Kataµµh±n±tipi p±µho, kat± pupph±na½ µh±n± uddharantoti sambandho. Udaka½ c±letv± v²ciyo uµµh±petv± v²cippah±rena udakapiµµhena parikappitaµµh±na½ sampatta½ pupphakal±pa½ µhitaµµh±n± uddharanto kesaggamattampi µh±n± c±ventoti attho. Żh±n±ti ida½ bhaµµhoti imin± sambandhan²ya½. Bhaµµho n±ma pavuccat²ti attan± sam±d±ya rakkhiyam±n± p±timokkhasa½varas²lasaŖkh±tasabbaguŗaratanaŖkur±bhinibbattaµµh±n± patito n±ma hot²ti pavuccati. 105. Jalato accuggatass±ti ettha pupphass±ti s±matthiy± labbhati. Jalapiµµhito accuggatassa pupphassa sakalajala½ µh±na½, kaddamapiµµhito paµµh±ya udakapiµµhipariyanta½ pupphadaŗ¹ena pharitv± µhita½ sabbamudaka½ µh±nanti vutta½ hoti. Upp±µetv±ti pupphagga½ ±ka¹¹hitv± upp²¼etv±. Tatoti tasm± pupphaµµh±nabh³tasakalajalar±sito. Ujunti uju½ katv±. Uddharatoti upp±µentassa. 106. N±¼anteti upp±µitapupphan±¼assa m³lakoµiy±. Jalatoti udakapiµµhito. Muttamatte kesaggamatta½ d³ra½ katv±ti p±µhasesayojan± k±tabb±. Jalatoti paµhamatatiyap±desu dvikkhattu½ vacana½ atth±visesepi pad±vutti-alaŖk±re a¹¹hayamakavasena vuttatt± punaruttidoso na hot²ti veditabba½. Muttamatte, amutteti ca sambandhitabba½, atth±na½ v± visesato ubhayattha vuttanti veditabba½. Tasmi½ n±¼anteti sambandho. 107. Tassa n±metv± upp±µitassa. Saha gacchena upp±µitass±pi ayameva vinicchayo. Idha pana sabbapupphapaŗŗan±¼±ni m³lato pabhuti paµhama½ µhitaµµh±nato apan±manavasena µh±n±c±vana½ veditabba½. Eva½ pupph±d²ni upp±µentassa bh³tag±mavikopan±pattiy± µh±ne sahapayogadukkaµa½ hot²ti veditabba½. 108-9. Ba¼is±dimacchaggahaŗopakaraŗ±na½ vacanato, jale µhitamatamacch±na½ vinicchayassa ca vakkham±natt± maccheti j²vam±nakamacch±na½ gahaŗa½. Upalakkhaŗavasena v± avuttasamuccayattha v±-saddena v± khipak±d²ni macchavadhopakaraŗ±ni vutt±nev±ti daµµhabba½. Vatth³ti p±do. Tasmi½ macche. Uddhaµoyeva uddhaµamatto, maccho, tasmi½. Jal±ti udakato kesaggamattampi apanetv± ukkhittamatteti vutta½ hoti. 110. Pupph±na½ viya macch±nampi µhitaµµh±nameva µh±nanti aggahetv± sakalajala½ µh±na½ katv± kasm± vuttanti ±ha µh±na½ salilaj±na½ h²ti-±di. Salile j±t± salilaj±, iti pakaraŗato macch±yeva vuccanti. Atthappakaraŗasaddantarasannidh±n±d²hi sadd± visesattha½ vadant²ti. H²ti pasiddhiya½. Kevalanti avadh±raŗe, jalamev±ti vutta½ hoti. Imin± bahi-udaka½ nivattita½ hoti. Sakala½ jalameva µh±na½ yasm±, tasm± salilaµµha½ jal± vimocento p±r±jiko hot²ti hetuhetumantabh±vena yojan± veditabb±. ¾panna½ par±jet²ti p±r±jik±, ±patti, s± etassa atth²ti p±r±jiko, puggalo. 111. N²ra½ udaka½. V±rimhi jale j±to v±rijo, iti pakaraŗato macchova gayhati. Eteneva ±k±se uppatitamaccho gocaratth±ya ca thalamuggatakumm±dayo upalakkhit±ti veditabba½. Tesa½ gahaŗe vinicchayo ±k±saµµhathalaµµhakath±ya vuttanayena veditabbo. Bhaŗ¹agghena viniddiseti dukkaµ±divatthuno bhaŗ¹assa agghavasena dukkaµathullaccayap±r±jik±pattiyo vadeyy±ti attho. 112. Ta¼±keti sarasmi½, imin± ca v±pipokkharaŗisobbh±dijal±say± saŖgayhanti. Nadiy±ti ninnag±ya, imin± ca kandar±dayo saŖgayhanti. Ninneti ±v±µe. Macchavisa½ n±m±ti ettha n±ma-saddo sańń±ya½. Macchavisan±maka½ madanaphal±dika½ daµµhabba½. Gateti visapakkhipake macchagh±take gate. 114. S±mikes³ti visa½ yojetv± gatesu macchas±mikesu. ¾harantes³ti ±har±pentesu. Bhaŗ¹adeyyanti bhaŗ¹ańca ta½ deyyańc±ti viggaho, attan± gahitavatthu½ v± tadagghanaka½ v± bhaŗ¹a½ d±tabbanti attho. 115. Maccheti matamacche. Seseti namatamacche. 116. Amatesu gahites³ti pakaraŗato labbhati, nimittatthe ceta½ bhumma½. An±patti½ vadant²ti adinn±d±n±pattiy± an±patti½ vadanti, m±raŗappattiy± p±cittiya½ hoteva. Ayańca vinicchayo arakkhita-agopitesu ass±mikata¼±k±d²su veditabbo.
Udakaµµhakath±vaŗŗan±.
117. N±vanti ettha n±v± n±ma y±ya tarat²ti (p±r±. 99) vacanato jalat±raŗ±raha½ antamaso ekampi vahanta½ rajanadoŗiveŗukal±p±dika½ veditabba½. N±vaµµha½ n±ma bhaŗ¹a½ ya½ kińci indriyabaddha½ v± anindriyabaddha½ v±. Thenetv± gaŗhiss±m²ti imin± theyyacittass±ti imamattha½ vińń±peti. P±duddh±reti dutiyapariyesan±di-attha½ gacchantassa pade pade. Dos±ti dukkaµ±pattiyo. Vutt±ti n±vaµµha½ bhaŗ¹a½ avahariss±m²ti theyyacitto dutiya½ v± pariyesati gacchati v±, ±patti dukkaµass±ti (p±r±. 99) padabh±janiya½ bhagavat± vutt±, imin± pubbapayogasahapayogadukkaµ±ni, phand±pane thullaccaya½, µh±n±c±vane p±r±jikańca upalakkhaŗavasena dassitanti veditabba½.