118. Caŗ¹asoteti vegena gacchante udakappav±he, caŗ¹asoteti imin± bandhana½ vin± sabh±vena aµµhitabh±vassa s³canato bandhanameva µh±nanti vuttaµµh±naparicchedassa k±raŗa½ dassitanti veditabba½. Yasm± caŗ¹asote baddh±, tasm± bandhanamekameva µh±na½ matanti vutta½ hoti. Tasminti bandhane. Dh²r± vinayadhar±. 119-120. Niccale udake n±va-mabandhanamavaµµhitanti imin± chadh± µh±naparicchedassa labbham±natte k±raŗa½ dasseti. N±va½ ka¹¹hato tassa p±r±jikanti sambandho. Punapi ki½ karontoti ±ha ekenantena samphuµµhanti-±di. Ta½ n±va½ atikk±mayatoti sambandho. Etth±pi ka¹¹hitavato atikkamitavatoti bh³tavasena attho yojetabbo. Yamettha vattabba½, ta½ heµµh± vuttanayameva. 121. Eva½ catupass±ka¹¹hane vinicchaya½ dassetv± id±ni uddha½, adho ca ukkhipana-os²d±panesu vinicchaya½ dassetum±ha tath±ti-±di. Tath±ti tassa p±r±jikanti ±ka¹¹hati. Kasmi½ k±leti ±ha uddha½ kesaggamattamp²ti-±di. Adhon±v±talanti n±v±talassa adho adhon±v±tala½, tasmi½ uddha½ kesaggamattampi udakamh± vimociteti imin± sambandho. Tena phuµµha½ kesaggamattampi mukhavaµµiy± vimociteti yojan±. Ten±ti adhon±v±talena phuµµhe udake mukhavaµµiy± karaŗabh³t±ya kesaggamattampi vimociteti gahetabba½. 122. T²re bandhitv± pana niccale jale µhapit± y± n±v±, tass± n±v±ya µh±na½ bandhanańca µhitok±so c±ti dvidh± matanti yojan±. 123. Pubba½ paµhama½ bandhanassa vimocane thullaccaya½ hot²ti yojan±. Kenacup±yen±ti purato pacchato v±p²ti-±dikkamena yath±vuttop±yachakkesu yena kenaci up±yen±ti attho. Żh±n± c±veti n±va½. 124. Paµhama½ µh±n± c±vetv±ti purato pacchato v±ti-±din± yath±vuttesu chasu ±k±resu ańńatarena ±k±rena n±va½ µhapitaµµh±nato paµhama½ c±vetv±. Eseva ca nayoti n±v±ya paµhama½ µhitaµµh±nato c±vane thullaccaya½, pacch± bandhanamocane p±r±jikanti eseva nayo netabboti attho. Ettha ca t²re bandhitv± niccale udake µhapitan±v±ya bandhanańca µhitok±so c±ti dve µh±n±ni, ta½ paµhama½ bandhan± moceti, thullaccaya½. Pacch± channa½ ±k±r±na½ ańńatarena µh±n± c±veti, p±r±jika½. Paµhama½ µh±n± c±vetv± pacch± bandhanamocanepi eseva nayoti (p±r±. 99) aµµhakath±ya½ vuttavinicchayo saŖgahito. ¾masanaphand±panesu dukkaµathullaccay±ni heµµh± kumbhiya½ vuttanayeneva ń±tu½ sakkuŗeyyatt± na vutt±n²ti veditabba½. Evamuparipi. 125. Uss±retv±ti udakato thala½ ±ropetv±. Nikujjitv±ti adhomukha½ katv±. Thale µhapit±ya n±v±ya mukhavaµµiy± phuµµhok±so eva µh±nanti yojan±. H²ti viseso, tena jalaµµhato thalaµµh±ya n±v±ya vutta½ visesa½ joteti. 126. Ettha adho os²d±panassa alabbham±nat±ya ta½ vin± itaresa½ pańcanna½ ±k±r±na½ vasena µh±n±c±vana½ dassetum±ha ńeyyoti-±di. Yato kutoc²ti tiriya½ catassanna½, uparidis±ya ca vasena ya½ kińci dis±bhimukha½ kesaggamattampi atikkamento. 127. Ukkujjit±yap²ti uddha½mukha½ µhapit±yapi. Ghaµik±nanti d±rukhaŗ¹±na½. Tath±ti imin± ńeyyo µh±naparicchedoti-±din± vuttanaya½ atidisati. So pana ukkujjitv± bh³miya½ µhapitan±v±ya yujjati. Ghaµik±na½ upari µhapit±ya pana n±gadantesu µhapitakunte vuttavinicchayo yujjati. 128. Theyy±ti ida½ p±jentass±ti visesana½. Tittheti titth±sannajale. Aritten±ti kenip±tena. Phiyen±ti p±janaphalakena. P±jentass±ti pesentassa. Ta½ p±jet²tipi p±µho dissati, ta½ n±va½ yo p±jeti, tassa par±jayoti attho. 129-30. Chattanti ±tapav±raŗa½. Paŗ±metv±ti yath± v±ta½ gaŗh±ti, tath± paŗ±metv±. Uss±petv±va c²varanti c²vara½ uddha½ ucc±retv± v±. G±th±chandavasena vaiti rassatta½. LaŖk±rasadisanti pas±ritapaµasarikkhaka½. Sam²raŗanti m±luta½. Na doso tassa vijjat²ti ida½ v±tassa avijjam±nakkhaŗe eva½ karoto pacch± ±gatena v±tena n²tan±v±ya vasena vutta½. V±yam±ne pana v±te eva½ karontassa ±pattiyev±ti daµµhabba½. 131-2. Sayameva up±gatanti sambandho. G±masam²pe tittha½ g±matittha½. Tanti n±va½. Żh±n±ti chattena v± c²varena v± gahitav±tena gantv± g±matitthe µhitaµµh±n±. Ac±lentoti phand±panampi akaronto, imin± thullaccayass±pi abh±va½ dasseti. Ac±ventotipi p±µho, µhitaµµh±nato kesaggamattampi anapanentoti attho, imin± p±r±jik±bh±va½ dasseti. Kiŗitv±ti m³lena vikkiŗitv±. Sayameva ca gacchantinti ettha ca-k±ro vattabbantarasamuccaye. Tath± paŗ±mitachattena v± uss±pitac²varena v± gahitav±tena attan± gacchanti½. Żh±n± c±vet²ti attan± icchitadis±bhimukha½ katv± p±janavasena gamanaµµh±n± c±veti.
N±vaµµhakath±vaŗŗan±.
133-4. Yanti eten±ti y±na½. Ramayat²ti ratho. Vahati, vuyhati, vahanti eten±ti v± vayha½. Upari maŗ¹apasadisa½ padaracchanna½, sabbap±liguŗµhima½ v± ch±detv±ti (p±r±. aµµha. 1.100) aµµhakath±ya½ vuttanayena kata½ sakaµa½ vayha½ n±ma. Sandam±nik±ti ubhosu passesu suvaŗŗarajat±dimay± gop±nasiyo datv± garu¼apakkhakanayena kat± sandam±nik±ti (p±r±. aµµha. 1.100) aµµhakath±ya½ vuttanayena katay±naviseso. Żh±n± c±vanayogasminti µh±n± c±vanappayoge. 135-6. Dasaµµh±n±c±vanavasena p±r±jika½ vadantehi paµhama½ µh±nabhedassa ń±tabbatt± ta½ dassetv± ±pattibheda½ dassetum±ha y±nassa dukayuttass±ti-±di. Dukayuttass±ti duka½ goyuga½ yuttassa yass±ti, yutte yasminti v± viggaho. Dasa µh±n±n²ti dvinna½ goŗ±na½ aµµha p±d±, dve ca cakk±n²ti etesa½ dasanna½ patiµµhitaµµh±n±na½ vasena dasa µh±n±ni vadeyy±ti attho. Eteneva nayena catuyutt±diy±ne aµµh±ras±ti µh±nabhedassa nayo dassito hoti. Y±na½ p±jayatoti sakaµ±diy±na½ pesayato. Dhureti yug±sanneti aµµhakath±ya gaŗµhipade vutta½. Rath²s±ya yugena saddhi½ bandhanaµµh±n±sanneti vutta½ hoti. Dhuranti ca yugasseva n±ma½. Dhura½ cha¹¹etv±, dhura½ ±ropetv±ti (p±r±. aµµha. 1.100) aµµhakath±vacanato ta½sahacariy±ya sambandhanaµµh±nampi dhura½ n±ma. Idha pana gaŖg±-saddo viya gaŖg±sam²pe dhurasam²pe p±jakassa nisajj±rahaµµh±ne dhurassa vattam±nat± labbhati. Goŗ±na½ p±duddh±re tassa thullaccaya½ viniddiseti yojan±. Idańca goŗ±na½ avilomak±la½ sandh±ya vutta½. Vilomak±le sambhavanta½ visesa½ jotetu½ thullaccaya½ tu iccatra tu-saddena aµµhakath±ya½ sace pana goŗ± n±ya½ amh±ka½ s±mikoti ńatv± dhura½ cha¹¹etv± ±ka¹¹hant± tiµµhanti v± phandanti v±, rakkhati t±va. Goŗe puna ujuka½ paµip±detv± dhura½ ±ropetv± da¼ha½ yojetv± p±canena vijjhitv± p±jentassa vuttanayeneva tesa½ p±duddh±rena thullaccayanti vuttaviseso saŖgahitoti daµµhabbo. Cakk±na½ h²ti ettha adhikena hi-saddena sacepi sakaddame magge eka½ cakka½ kaddame lagga½ hoti, dutiya½ cakka½ goŗ± parivattent± pavattenti, ekassa pana µhitatt± na t±va avah±ro hoti. Goŗe pana puna ujuka½ paµip±detv± p±jentassa µhitacakke kesaggamatta½ phuµµhok±sa½ atikkante p±r±jikanti (p±r±. aµµha. 1.100) aµµhakath±ya½ vuttaviseso dassito hot²ti daµµhabba½. 137-9. Ett±vat± yuttay±navinicchaya½ dassetv± id±ni ayuttay±navinicchaya½ dassetum±ha ayuttakass±ti-±di. Dhurena upatthambhaniya½ µhitassa tassa ayuttakass±pi ca y±nakassa upatthambhanicakkak±na½ vasena t²ŗeva µh±n±ni bhavant²ti yojan±. Tattha ayuttakass±ti goŗehi ayuttakassa. Dhuren±ti yath±vuttanayena dhurayuttaµµh±nasam²padesena, sakaµas²sen±ti vutta½ hoti. Upatthambhaniyanti sakaµas²sopatthambhaniy± upari µhitassa. Upatthambhayati dhuranti upatthambhan². Sakaµassa pacchimabh±gopatthambhanattha½ d²yam±na½ daŗ¹advaya½ pacchimopatthambhan² n±ma, purimabh±gassa d²yam±nassa upatthambhan² purimopatthambhan² n±m±ti ayamupatthambhan²na½ viseso. Idha purimopatthambhan² adhippet±. Upatthambhanicakkak±na½ vasena t²ŗeva µh±n±n²ti ida½ heµµh± akappakat±ya upatthambhaniy± vasena vutta½, kappakat±ya pana vasena catt±r²ti vattabba½. Tath±ti imin± µh±n±ni t²ŗev±ti ±ka¹¹hati, d±rucakkadvayavasena t²ŗi µh±n±n²ti attho. D±r³nanti imin± bahuvacananiddesena r±sikatad±r³na½ d±rukassa ekass±pi phalakass±pi gahaŗa½ veditabba½. Bh³miyampi dhureneva, tatheva µhapitassa c±ti imin± t²ŗiyeva µh±n±n²ti atidisati. Ettha dhuracakk±na½ patiµµhitok±savasena t²ŗi µh±n±ni. Ettha ca upariµµhapitassa c±ti ca-k±ra½ bh³miya½ µhapitass±ti etth±pi yojetv± samuccaya½ k±tu½ sakk±ti. Tattha adhikavacanena ca-k±rena aµµhakath±ya½ ya½ pana ayuttaka½ dhure ek±ya, pacchato ca dv²hi upatthambhan²hi upatthambhetv± µhapita½, tassa tiŗŗa½ upatthambhan²na½, cakk±nańca vasena pańca µh±n±ni. Sace dhure upatthambhan² heµµh±bh±ge kappakat± hoti, cha µh±n±n²ti (p±r±. aµµha. 1.100) vuttavinicchaya½ saŖgaŗh±ti. Purato pacchato v±p²ti ettha ka¹¹hitv±ti p±µhaseso. Api-saddena ukkhipitv±p²ti avutta½ samuccinoti. Yo pana purato ka¹¹hitv± µh±n± c±veti, yo v± pana pacchato ka¹¹hitv± µh±n± c±veti, yo v± pana ukkhipitv± µh±n± c±vet²ti yojan±. Tiŗŗanti ime tayo gahit±, tesanti s±matthiy± labbhati, tesa½ tiŗŗa½ puggal±nanti vutta½ hoti. Kad± ki½ hot²ti ±ha thullaccaya½ tu
pe
par±jayoti. Żh±n± c±veti ida½ thullaccayanti imin±pi sambandhan²ya½. Tu-saddassa visesajotanattha½ up±ttatt± s±vasesaµµh±n±c±vane phand±panathullaccaya½, niravasesaµµh±n±c±vane pana kate µh±n±c±vanap±r±jik± vutt± hot²ti daµµhabba½. 140. Akkh±na½ s²sakeh²ti akkhassa ubhayakoµ²hi. J±ty±khy±yamekasmi½ bahuvacanamańńatar±yamiti vacanato ekasmi½ atthe bahuvacana½ yujjati. Żhitass±ti etassa visesanassa y±nass±ti visesitabba½ s±matthiy± labbhati. Żh±n±ni dveti vuttatt± yath± sakaµadhura½ bh³mi½ na phusati, eva½ uccataresu dv²su tul±did±r³su dve akkhas²se ±ropetv± µhapita½ y±nameva gayhati. 141. Ka¹¹hantoti dvinna½ akkhas²s±na½ ±dh±rabh³tesu d±r³su gha½sitv± ito cito ca ka¹¹hanto. Ukkhipantoti uju½ µhitaµµh±nato ucc±rento. Phuµµhok±saccayeti phuµµhok±sato kesaggamatt±tikkame. Ańńass±ti yath±vuttappak±rato itarassa. Yassa kassaci rath±dikassa y±nassa. 142. Akkhuddh²nanti catunna½ akkharuddhanaka-±ŗ²na½. Akkhassa ubhayakoµ²su cakk±vuŗanaµµh±nato anto dv²su sakaµab±h±su akkharuddhanatth±ya dve aŖguliyo viya ±koµit± catasso ±ŗiyo akkhuddhi n±ma. Dhurass±ti dhurabandhanaµµh±n±sannassa rathas²saggassa. Ta½ y±na½. V±-saddena passe v± gahetv± ka¹¹hanto, majjhe v± gahetv± ukkhipentoti kiriyantara½ vikappeti. Gahetv±ti ettha ka¹¹hantoti p±µhaseso. Żh±n± c±vet²ti uddh²su gahetv± ka¹¹hanto attano dis±ya uddhi-antena phuµµhaµµh±na½ itarena uddhipariyantena kesaggamattampi atikk±meti.