4. Viññattivinicchayakath±

21. Eva½ bhesajj±divinicchaya½ kathetv± id±ni viññattivinicchaya½ kathetu½“viññatt²ti y±can±”ti-±dim±ha. Tattha viññ±pan± viññatti, “imin± no attho”tiviññ±pan±, y±can±ti vutta½ hoti. Ten±ha “viññatt²ti y±can±”ti. Tatra viññattiya½aya½ may± vakkham±no vinicchayo veditabboti yojan±. M³lacchejj±y±ti (vi.vi. µ². 1.342) parasantakabh±vato mocetv± attano eva santakakaraºavasena. Eva½y±cato aññ±takaviññattidukkaµañceva d±sapaµiggahadukkaµañca hoti “d±sid±sapaµiggahaº±paµivirato (d². ni. 1.10, 194) hot²”ti vacana½ niss±ya aµµhakath±ya½ paµikkhittatt±.ѱtakapav±ritaµµh±nato pana d±sa½ m³lacchejj±ya y±cantassa s±diyanavaseneva dukkaµa½.Sakakammanti p±ºavadhakamma½. Idañca p±º±tip±tadosaparih±r±ya vutta½, na viññattiparih±r±ya.Aniyametv±pi na y±citabb±ti s±m²cidassanattha½ vutta½, suddhacittena pana hatthakamma½y±cantassa ±patti n±ma natthi. Yadicchaka½ k±r±petu½ vaµµat²ti “hatthakamma½ y±c±mi,deth±”ti-±din± ay±citv±pi vaµµati, sakiccapasutampi eva½ k±r±pentassaviññatti natthi eva, s±m²cidassanattha½ pana vibhajitv± vutta½.
Sabbakappiyabh±vad²panatthanti sabbaso kappiyabh±vadassanattha½. M³la½ deth±ti vattu½ vaµµat²ti“m³la½ dass±m±”ti paµhama½ vuttatt± viññatti v± “m³lan”ti vacanassa kappiy±kappiyavatthus±maññavacanatt±akappiyavacana½ v± niµµhitabhatikicc±na½ d±panato akappiyavatthus±diyana½ v± na hot²tikatv± vutta½. M³lacchejj±ya v±ti ida½ idha thambh±d²na½ d±sid±s±dibh±v±bh±vato vutta½.Anajjh±vutthakanti apariggahita½, ass±mikanti attho.
22. Na kevalañca…pe… c²var±d²ni k±r±petuk±men±ti-±d²su c²vara½k±r±petuk±massa aññ±taka-appav±ritatantav±yehi hatthakammay±canavasena v±y±pane viññattipaccay±dukkaµ±bh±vepi c²varav±y±panasikkh±padena yath±raha½ p±cittiyadukkaµ±ni hont²tiveditabba½. Akappiyakah±paº±di na d±tabbanti kappiyamukhena laddhampi tatthakammakaraºatth±ya imassa kah±paºa½ deh²ti vatv± “d±tu½ vaµµat²”ti vutta½. Pubbekatakammassa d±pane kiñc±pi doso na dissati, tath±pi as±ruppamev±ti vadanti.Katakammatth±yapi kappiyavoh±rena pariy±yato bhati½ d±pentassa natthi doso, s±ratthad²paniya½(s±rattha. µ². 1.342) pana “akappiyakah±paº±di na d±tabbanti kiñc±piakappiyakah±paº±di½ as±diyantena kappiyavoh±rato d±tu½ vaµµati, tath±pi s±ruppa½na hoti, manuss± ca etassa santaka½ kiñci atth²ti viheµhetabba½ maññant²ti akappiyakah±paº±did±na½paµikkhittan”ti vutta½. Tatheva p±cetv±ti hatthakammavaseneva p±cetv±. “Ki½bhante”ti ettakepi pucchite yadatth±ya paviµµho, ta½ kathetu½ labhati pucchitapañhatt±.
23. Vattanti c±ritta½, ±patti pana na hot²ti adhipp±yo. Kappiya½k±r±petv± paµiggahetabb±n²ti s±kh±ya makkhikab²janena paºº±dichede b²jag±makopanassaceva tattha laggaraj±di-appaµiggahitakassa ca parih±ratth±ya vutta½, tadubhay±saªk±ya asati tath±akaraºe doso natthi. S±ratthad²paniya½ (s±rattha. µ². 1.342) pana “kappiya½k±r±petv± paµiggahetabb±n²ti s±kh±ya laggarajasmi½ patte patitepi s±kha½ chinditv±kh±dituk±mat±yapi sati sukhaparibhogattha½ vuttan”ti vutta½. Nadiy±d²su udakassaapariggahitatt± “±har±ti vattu½ vaµµat²”ti vutta½. Gehato…pe… nevavaµµat²ti pariggahitudakatt± viññattiy± dukkaµa½ hot²ti adhipp±yo. “Na ±haµa½paribhuñjitun”ti vacanato viññattiy± ±panna½ dukkaµa½ desetv±pi ta½ vatthu½paribhuñjantassa paribhoge paribhoge dukkaµameva, pañcannampi sahadhammik±na½ na vaµµati.
“Alajj²hi pana bhikkh³hi v± s±maºerehi v± hatthakamma½ na k±retabban”ti s±maññatovuttatt± attano atth±ya ya½ kiñci hatthakamma½ k±retu½ na vaµµati. Ya½ pana alajj²niv±riyam±nopi b²jan±di½ karoti, tattha doso natthi, cetiyakamm±d²ni panatehi k±r±petu½ vaµµat²ti vimativinodaniya½ (vi. vi. µ². 1.342) vutta½. S±ratthad²paniya½(s±rattha. µ². 2.342) pana “alajj²hi…pe… na k±retabbanti ida½ uttaribhaªg±dhik±ratt±ajjhoharaº²ya½ sandh±ya vutta½, b±hiraparibhogesu pana alajj²hipi hatthakamma½ k±retu½vaµµat²”ti vutta½. Ettha ca “alajj²hi s±maºereh²”ti vuttatt± “sañcicca ±patti½±pajjat²”ti (pari. 359) alajjilakkhaºa½ ukkaµµhavasena upasampanne paµicca upalakkhaºatovuttanti ta½lakkhaºavirahit±na½ s±maºer±d²na½ liªgatthenagotrabhupariyos±n±na½ hikkhupaµiññ±na½ duss²l±nampi s±dh±raºavasena alajjilakkhaºa½ yath±µhapitapaµipattiy± atiµµhanamev±tigahetabba½.
24. Goºa½ pana…pe… ±har±pentassa dukkaµanti viññattikkhaºe viññattipaccay±,paµil±bhakkhaºe goº±na½ s±diyanapaccay± ca dukkaµa½. Goºañhi attano atth±ya aviññattiy±laddhampi s±ditu½ na vaµµati “hatthigav±ssava¼avapaµiggahaº± paµivirato hot²”ti (d².ni. 1.10, 194) vuttatt±. Tenev±ha “ñ±takapav±ritaµµh±natopi m³lacchejj±yay±citu½ na vaµµat²”ti. Ettha ca viññattidukkaµ±bh±vepi akappiyavatthuy±canepi paµiggahaºepidukkaµameva. Rakkhitv±ti cor±di-upaddavato rakkhitv±. Jaggitv±ti tiºa-ann±d²hiposetv±. Na sampaµicchitabbanti attano atth±ya gos±diyanassa paµikkhittatt± vutta½.
25. ѱtakapav±ritaµµh±ne pana vaµµat²ti sakaµassa sampaµicchitabbatt± m³lacchejjavasenay±citu½ vaµµati. T±vak±lika½ vaµµat²ti ubhayatth±pi vaµµat²ti atthoti vimativinodaniya½(vi. vi. µ². 1.342) vutta½. S±ratthad²paniya½ (s±rattha. µ². 2.342) pana “sakaµa½deth±ti…pe… na vaµµat²ti m³lacchejjavasena sakaµa½ deth±ti vattu½ na vaµµati.T±vak±lika½ vaµµat²ti t±vak±lika½ katv± sabbattha y±citu½ vaµµat²”ti vutta½.V±si-±d²ni puggalik±nipi vaµµant²ti ±ha “esa nayo v±s²”ti-±di. Valli-±d²suca parapariggahitesu esa nayoti yojetabba½. Garubhaº¹appahonakesuyev±ti ida½ viññatti½sandh±ya vutta½, adinn±d±ne pana tiºasal±ka½ up±d±ya parapariggahita½ theyyacittenagaºhato avah±ro eva, bhaº¹agghena k±retabbo. Valli-±d²s³ti ettha ±di-saddena p±¼i-±gat±na½ve¼umuñjapabbajatiºamattik±na½ saªgaho daµµhabbo. Tattha ca yasmi½ padese arit±laj±tihiªgulik±di appakampi mahaggha½ hoti, tattha ta½ t±lapakkappam±ºato ³nampigarubhaº¹ameva, viññ±petuñca na vaµµati.
26. ti viññatti. Parikath±d²su “sen±sana½ samb±dhan”ti-±din± pariy±yenakathana½ parikath± n±ma. Ujukameva akathetv± “bhikkh³na½ ki½ p±s±do navaµµat²”ti-±din± adhipp±yo yath± vibh³to hoti, eva½ kathana½ obh±so n±ma. Sen±san±di-attha½bh³miparikamm±dikaraºavasena paccayupp±d±ya nimittakaraºa½ nimittakamma½ n±ma.T²su paccayesu viññatti-±dayo dassit±, gil±napaccaye pana kathanti ±ha “gil±napaccayepan±”ti-±di. Tath± uppanna½ pana bhesajja½ roge v³pasante bhuñjitu½ vaµµati, na vaµµat²ti?Tattha vinayadhar± “bhagavat± rogas²sena paribhogassa dv±ra½ dinna½, tasm± arogak±lepi bhuñjitu½vaµµati, ±patti na hot²”ti vadanti, suttantik± pana “kiñc±pi ±patti na hoti,±j²va½ pana kopeti, tasm± sallekhapaµipattiya½ µhitassa na vaµµati, sallekha½ kopet²”tivadant²ti.

Iti vinayasaªgahasa½vaººan±bh³te vinay±laªk±re

Viññattivinicchayakath±laªk±ro n±ma

Catuttho paricchedo.