Sen±sanagg±hakath±vaŗŗan±

218. Sen±sanabh±janakath±ya½ sen±sanagg±he vinicchayoti sen±sanabh±janamev±ha. Tattha utuk±le sen±sanagg±ho ca vass±v±se sen±sanagg±ho c±ti k±lavasena sen±sanagg±ho n±ma duvidho hot²ti yojan±. Tattha utuk±leti hemantagimh±na-utuk±le. Vass±v±seti vass±nak±le. Bhikkhu½ uµµh±petv± sen±sana½ d±tabba½, ak±lo n±ma natthi d±yakehi “±gat±n±gatassa c±tuddisassa saŖghassa damm²”ti dinnasaŖghikasen±sanatt±. Ekeka½ pariveŗanti ekekassa bhikkhussa ekeka½ pariveŗa½. Tatth±ti tasmi½ laddhapariveŗe. D²ghas±l±ti caŖkamanas±l±. Maŗ¹alam±¼oti upaµµh±nas±l±. Anudahat²ti p²¼eti. Ad±tu½ na labhat²ti imin± sańcicca adentassa paµib±hane pavisanato dukkaµanti d²peti. Jambud²pe pan±ti ariyadese bhikkh³ sandh±ya vutta½. Te kira tath± pańń±penti.
219. Na gocarag±mo ghaµµetabboti vuttamevattha½ vibh±veti “na tattha manuss± vattabb±”ti-±din±. Vitakka½ chinditv±ti “imin± n²h±rena gacchanta½ disv± niv±retv± paccaye dassant²”ti evar³pa½ vitakka½ anupp±detv±. Tesu ce ekoti tesu manussesu eko paŗ¹itapuriso. Bhaŗ¹apaµicch±dananti paµicch±danabhaŗ¹a½, sar²rapaµicch±dana½ c²varanti attho. Suddhacittatt±va anavajjanti ida½ pucchitakkhaŗe k±raŗ±cikkhaŗa½ sandh±ya vutta½ na hoti asuddhacittassapi pucchitapańhavissajjane dos±bh±v±. Eva½ pana gate ma½ pucchissant²ti sańń±ya agamana½ sandh±ya vuttanti daµµhabba½.
Paµijaggitabb±n²ti khaŗ¹aphull±bhisaŖkharaŗasammajjan±d²hi paµijaggitabb±ni. Muŗ¹avedik±y±ti cetiyassa hammiyavedik±ya ghaµ±k±rassa upari caturassavedik±ya. Kattha pucchitabbanti pucch±ya yato pakatiy± labbhati, tattha pucchitabbanti vissajjan±. Kasm± pucchitabbanti-±di yato pakatiy± labbhati, tatth±pi pucchanassa k±raŗasandassanattha½ vutta½. Paµikkamm±ti vih±rato apasakkitv±. Tamattha½ dassento “yojanadviyojanantare hot²”ti ±ha. Upanikkhepanti khetta½ v± n±¼iker±di-±r±ma½ v± kah±paŗ±d²ni v± ±r±mik±na½ niyy±tetv± “ito uppann± va¹¹hi vass±v±sikatth±ya hot³”ti dinna½. Vatta½ katv±ti tasmi½ sen±sane kattabbavatta½ katv±. Iti saddh±deyyeti eva½ heµµh± vuttanayena saddh±ya d±tabbe vass±v±sikal±bhavisayeti attho.
Vatthu pan±ti tatrupp±de uppannar³piya½, tańca “tato catupaccaya½ paribhuńjath±”ti dinnakhett±dito uppannatt± kappiyak±rak±na½ hatthe “kappiyabhaŗ¹a½ paribhuńjath±”ti d±yakehi dinnavatthusadisa½ hot²ti ±ha “kappiyak±rak±nańh²”ti-±di. SaŖghasuµµhut±y±ti saŖghassa hit±ya Puggalavaseneva k±tabbanti parato vakkham±nanayena bhikkh³ c²varena kilamanti, ettaka½ n±ma taŗ¹ulabh±ga½ bhikkh³na½ c²vara½ k±tu½ ruccat²ti-±din± puggalapar±m±savaseneva k±tabba½, “saŖgho c²varena kilamat²”ti-±din± pana saŖghapar±m±savasena na k±tabba½. Kappiyabhaŗ¹avasen±ti s±mańńato vuttamevattha½ vibh±vetu½ “c²varataŗ¹ul±divaseneva c±”ti vutta½. Ca-k±ro cettha panasaddatthe vattati, na samuccayattheti daµµhabba½. Puggalavaseneva kappiyabhaŗ¹avasena ca apalokanappak±ra½ dassetu½ “ta½ pana eva½ kattabban”ti-±di vutta½.
C²varapaccaya½ sallakkhetv±ti saddh±deyyatatrupp±davasena tasmi½ vass±v±se labbham±nac²varasaŖkh±ta½ paccaya½ “ettakan”ti paricchinditv±. Sen±sanass±ti sen±sanagg±h±paŗassa. Vuttanti mah±-aµµhakath±ya½ vutta½. Kasm± eva½ vuttanti ±ha “evańh²”ti-±di, sen±sanagg±h±pakassa attan±va attano gahaŗa½ as±ruppa½, tasm± ubho ańńamańńa½ g±hessant²ti adhipp±yo. Sammatasen±sanagg±h±pakassa ±ŗattiy± ańńena gahitopi g±ho ruhatiyev±ti veditabba½. Aµµhapi so¼asapi jane sammannitu½ vaµµat²ti visu½ visu½ sammannitu½ vaµµati, ud±hu ekatoti? Ekatopi vaµµati. Ekakammav±c±ya sabbepi ekato sammannitu½ vaµµati. Niggahakammameva hi saŖgho saŖghassa na karoti. Sammutid±na½ pana bah³nampi ekato k±tu½ vaµµati. Teneva sattasatikakkhandhake ubb±hikasammutiya½ aµµhapi jan± ekato sammat±ti. ¾sanagharanti paµim±ghara½. Maggoti upac±ras²mabbhantaragate g±m±bhimukhamagge katas±l± vuccati, eva½ pokkharaŗirukkham³l±d²supi. Rukkham³l±dayo chann± kav±µabaddh±va sen±sana½. Ito par±ni suvińńeyy±ni.
220. Mah±l±bhapariveŗakath±ya½ labhant²ti tatra v±sino bhikkh³ labhanti. Vijaµetv±ti ekekassa pahonakappam±ŗena viyojetv±. ¾v±ses³ti sen±sanesu. Pakkhipitv±ti ettha pakkhipana½ n±ma tesu vasant±na½ ito uppannavass±v±sikad±na½. Pavisitabbanti ańńehi bhikkh³hi tasmi½ mah±l±bhe pariveŗe vasitv± cetiye vatta½ katv±va l±bho gahetabboti adhipp±yo.
221. Paccaya½ vissajjet²ti c²varapaccaya½ n±dhiv±seti. Ayamp²ti tena vissajjitapaccayopi. P±dam³le µhapetv± s±µaka½ dent²ti paccayad±yak± denti. Etena gahaµµhehi p±dam³le µhapetv± dinnampi pa½suk³lik±nampi vaµµat²ti dasseti. Atha vass±v±sika½ dem±ti vadant²ti ettha “pa½suk³lik±na½ na vaµµat²”ti ajjh±haritv± yojetabba½. Vassa½ vutthabhikkh³nanti pa½suk³likato ańńesa½ bhikkh³na½. Upanibandhitv± g±hetabbanti “imasmi½ rukkhe v± maŗ¹ape v± vasitv± cetiye vatta½ katv± gaŗhath±”ti eva½ upanibandhitv± g±hetabba½.
P±µipada-aruŗatoti-±di vass³pan±yikadivasa½ sandh±ya vutta½. Antar±muttaka½ pana p±µipada½ atikkamitv±pi g±hetu½ vaµµati. “Kattha nu kho vasiss±mi, kattha vasantassa ph±su bhavissati, kattha v± paccaye labhiss±m²”ti eva½ uppannena vitakkena carat²ti vitakkac±riko. Id±ni ya½ d±yak± pacchimavassa½vutth±na½ vass±v±sika½ deti, tattha paµipajjanavidhi½ dassetu½ “pacchimavass³pan±yikadivase pan±”ti-±di ±raddha½. ¾gantuko ce bhikkh³ti c²vare g±hite pacch± ±gato ±gantuko bhikkhu. Pattaµµh±neti vassaggena ±gantukabhikkhuno pattaµµh±ne. Paµhamavass³pagat±ti ±gantukassa ±gamanato puretarameva pacchimik±ya vass³pan±yik±ya vass³pagat±. Laddha½ laddhanti punappuna½ d±yak±na½ santik± ±gat±gatas±µaka½.
S±diyant±pi hi teneva vass±v±sikassa s±minoti chinnavassatt± vutta½. Paµhamameva katik±ya katatt± “neva ad±tu½ labhant²”ti vutta½, d±tabba½ v±rent±na½ g²v± hot²ti adhipp±yo. Tesameva d±tabbanti vass³pagatesu aladdhavass±v±sik±na½ ekacc±nameva d±tabba½. Bhatiniviµµhanti bhati½ katv± viya niviµµha½ pariyiµµha½. Bhatiniviµµhanti v± p±n²yupaµµh±n±dibhati½ katv± laddha½. SaŖghika½ pan±ti-±di kesańci v±dadassana½. Tattha saŖghika½ pana apalokanakamma½ katv± g±hitanti tatrupp±da½ sandh±ya vutta½. Tattha apalokanakamma½ katv± g±hitanti “chinnavass±v±sikańca id±ni uppajjanakavass±v±sikańca imesa½ d±tu½ ruccat²”ti anantare vuttanayena apalokana½ katv± g±hita½ saŖghena dinnatt± vibbhantopi labhateva, pageva chinnavasso. Paccayavasena g±hita½ pana tem±sa½ vasitv± gahetu½ attan± d±yakehi ca anumatatt± bhatiniviµµhampi chinnavassopi vibbhantopi na labhat²ti keci ±cariy± vadanti. Idańca pacch± vuttatt± pam±ŗa½, teneva vass³pan±yikadivase eva½ d±yakehi dinna½ vass±v±sika½ gahitabhikkhuno vassaccheda½ akatv± v±sova heµµh± vihito, na p±n²yupaµµh±n±dibhatikaraŗamatta½. Yadi hi ta½ bhatiniviµµhameva siy±, bhatikaraŗameva vidh±tabba½, tasm± vassaggena g±hita½ chinnavass±dayo na labhant²ti veditabba½.
“Idha, bhikkhave, vassa½vuttho bhikkhu vibbhamati, saŖghasseva tan”ti (mah±va. 374-375) vacanato “vataµµh±ne…pe… saŖghika½ hot²”ti vutta½ SaŖghika½ hot²ti etena vutthavass±nampi vass±v±sikabh±go saŖghikato amocito tesa½ vibbhamena saŖghiko hot²ti dasseti. Manusseti d±yakamanusse. Labhat²ti “mama pattabh±va½ etassa deth±”ti d±yake sampaµicch±penteneva saŖghikato viyojita½ hot²ti vutta½. Varabh±ga½ s±maŗerass±ti tassa paµhamag±hatt±, therena pubbe paµhamabh±gassa gahitatt±, id±ni gayham±nassa dutiyabh±gatt± ca vutta½.
222. Id±ni antar±muttasen±sanagg±ha½ dassetu½ “ayamaparop²”ty±dim±ha. Tattha aparop²ti pubbe vuttasen±sanagg±hadvayato ańńop²ti attho. Nanu ca “aya½ sen±sanagg±ho n±ma duvidho hoti utuk±le ca vass±v±se c±”ti vutto, atha kasm± “ayamaparop²”ty±di vuttoti codana½ sandh±y±ha “divasavasena h²”ti-±di. Aparajjugat±ya ±s±¼hiy±ti paµhamavass³pan±yikadivasabh³ta½ ±s±¼hipuŗŗamiy± p±µipada½ sandh±ya vutta½, m±sagat±ya ±s±¼hiy±ti dutiyavass³pan±yikadivasabh³tas±vaŗapuŗŗamiy± p±µipada½. Aparajjugat±ya pav±raŗ±ti assayujapuŗŗamiy± p±µipada½.
223. Utuk±le paµib±hitu½ na labhat²ti hemantagimhesu ańńe sampattabhikkh³ paµib±hitu½ na labhati. Navakammanti navakammasammuti. Akatanti aparisaŖkhata½. Vippakatanti aniµµhita½. Eka½ mańcaµµh±na½ datv±ti eka½ mańcaµµh±na½ puggalika½ datv±. Tibh±ganti tatiyabh±ga½. Eva½ vissajjanampi th±varena th±vara½ parivattanaµµh±neyeva pavisati, na itarath± sabbasen±sanavissajjanato Sace saddhivih±rik±d²na½ d±tuk±mo hot²ti sace so saŖghassa bhaŗ¹aµhapanaµµh±na½ v± ańńesa½ bhikkh³na½ vasanaµµh±na½ v± d±tu½ na icchati, attano saddhivih±rik±d²nańńeva d±tuk±mo hoti, t±disassa “tuyha½ puggalikameva katv± jagg±h²”ti na sabba½ d±tabbanti adhipp±yo. Tatthassa kattabbavidhi½ dassento ±ha “kamman”ti-±di. Evańh²ti-±dimhi cay±nur³pa½ tatiyabh±ge v± upa¹¹habh±ge v± gahite ta½ bh±ga½ d±tu½ labhat²ti attho. Yen±ti tesu dv²su t²su bhikkh³su yena. So s±m²ti tass± bh³miy± vih±rakaraŗe sova s±m², ta½ paµib±hitv± itarena na k±tabbanti adhipp±yo.
224. Akataµµh±neti sen±sanato bahi cay±d²na½ akataµµh±ne. Caya½ v± pamukha½ v±ti saŖghikasen±sana½ niss±ya tato bahi bandhitv± eka½ sen±sana½ v±. Bahikuµµeti kuµµato bahi, attano kataµµh±neti attho. Sesa½ suvińńeyyameva.

Sen±sanagg±hakath±vaŗŗan± niµµhit±.