26. Vass³pan±yikavinicchayakath±

179. Eva½ uposathapav±raº±vinicchaya½ kathetv± id±ni vass³pan±yikavinicchaya½ kathetu½“vass³pan±yik±ti ettha”ty±dim±ha. Tattha vasana½ vassa½. Ki½ ta½? Vasanakiriy±bh±vatthe ºya-paccayavasena. Upanayana½ upanayo. Ko so? Upagamanakiriy±, vassassaupanayo vass³panayo, so etiss± paññattiy± atthi, tasmi½ v± vijjat²ti vass³pan±yik±.K± s±? Vass³pan±yikapaññatti. Atha v± upanayati et±y±ti upan±yik± majjhed²ghavasena. Vassassa upan±yik± vass³pan±yik±, s± eva pure bhav± purim±bhavatthe ima-paccayavasena, s± eva purimik± sakatthe ka-paccayavasena, tasmi½ pareitthiliªge a-k±rassa i-k±r±deso. Pacch± bhav± pacchim±, s±va pacchimik±.
Assatiy± pana vassa½ na upet²ti “imasmi½ vih±re ima½ tem±sa½ vassa½ upem²”tivac²bheda½ katv± na upeti. “Na, bhikkhave, asen±sanikena vassa½ upagantabba½,yo upagaccheyya, ±patti dukkaµass±”ti (mah±va. 204) vac²bheda½ katv± vass³pagamana½sandh±ya paµikkhepo, na ±layakaraºavasena upagamana½ sandh±y±ti vadanti.P±¼iya½ pana avisesena vuttatt± aµµhakath±yañca dutiyap±r±jikasa½vaººan±ya½ (p±r±.aµµha. 1.84) “vassa½ upagacchantena hi n±lakapaµipada½ paµipannenapi pañcanna½ chadan±na½ aññatarenachanneyeva sadv±rabandhe sen±sane upagantabba½, tasm± vassak±le sace sen±sana½ labhati, icceta½kusala½. No ce labhati, hatthakamma½ pariyesitv±pi k±tabba½. Hatthakamma½ alabhantenas±mampi k±tabba½, na tveva asen±sanikena vassa½ upagantabban”ti (mah±va. 204)da¼ha½ katv± vuttatt± asen±sanikassa n±v±di½ vin± aññattha ±layamattena upagantu½ navaµµat²ti amh±ka½ khanti. N±v±satthavajesuyeva hi “anuj±n±mi, bhikkhave, n±v±yavassa½ upagantun”ti-±din± (mah±va. 203) sati, asati v± sen±sane vass³pagamanassavisu½ anuññ±tatt± “na, bhikkhave, asen±sanikena vassa½ upagantabban”ti (mah±va.204) aya½ paµikkhepo. Tattha na labhat²ti asati sen±sane ±layavasenapi n±v±d²suupagamana½ vutta½. Cat³su hi sen±sanesu vih±rasen±sana½ idh±dhippeta½, na itarattaya½.
Ýaªkitamañc±dibhed± kuµ²ti ettha µaªkitamañco n±ma d²ghe mañcap±de majjhe vijjhitv±aµaniyo pavesetv± kato mañco, tassa ida½ upari, ida½ heµµh±ti natthi. Parivattetv±atthatopi t±disova hoti, ta½ sus±ne devaµµh±ne ca µhapenti, catunna½ p±s±º±na½ uparip±s±ºa½ attharitv± kata½ gehampi “µaªkitamañco”ti vuccati.
“Idha vassa½ upem²”ti tikkhattu½ vattabbanti satthassa avih±ratt± “imasmi½vih±re”ti avatv± “idha vassa½ upem²”ti ettakameva vattabba½. Satthe pana vassa½upagantu½ na vaµµat²ti kuµik±d²na½ abh±vena “idha vassa½ upem²”ti vac²bheda½katv± upagantu½ na vaµµati, ±layakaraºamatteneva vaµµat²ti adhipp±yo. Vippakirat²tivisu½ visu½ gacchati. T²su µh±nesu natthi vassacchede ±patt²titehi saddhi½ gacchantasseva natthi ±patti, tehi viyujjitv± gamane pana ±pattiyeva,pav±retuñca na labhati.
Pavisanadv±ra½ yojetv±ti sakav±µabaddhameva yojetv±. Purimik±ya…pe… napakkamitabb±ti imin± ±s±¼h²puººam±ya anantare p±µipadadivase purimavassa½ upagantv±vass±na-utuno cat³su m±sesu sabbapacchimam±sa½ µhapetv± purima½ tem±sa½ vasitabba½.S±vaºapuººamiy± anantare p±µipadadivase pacchimavassa½ upagantv± sabbapaµhamam±sa½ µhapetv±pacchima½ tem±sa½ vasitabba½. Eva½ avasitv± purimik±ya vassa½ upagatena bhikkhun±mah±pav±raº±ya anto aruºa½ anuµµh±petv± pacchimik±ya upagatena c±tum±sinipav±raº±yaanto aruºa½ anuµµh±petv± antar± c±rika½ pakkameyya, upac±ras²m±tikkameyevatassa bhikkhuno dukkaµ±patti hot²ti dasseti. Imamattha½ p±¼iy± samatthetu½ “nabhikkhave…pe… vacanato”ti vutta½. Yadi eva½ vassa½ upagantv± sati karaº²yepakkamantassa sabbath±pi ±pattiyeva siy±ti codana½ sandh±y±ha “vassa½ upagantv± pan±”ti-±di.Eva½ sante tadaheva satt±hakaraº²yena pakkamantasseva an±patti siy±, na dv²hat²ha½ vasitv±pakkamantass±ti ±ha “ko pana v±do”ti-±di.
180. Id±ni satt±hakaraº²yalakkhaºa½ vitth±rato dassetu½ “anuj±n±mi bhikkhave”ti-±dim±ha.Tattha “anuj±n±mi, bhikkhave, sattanna½ satt±hakaraº²yena pahite gantu½, na tveva appahite,bhikkhussa bhikkhuniy± sikkham±n±ya s±maºerassa s±maºeriy± up±sakassa up±sik±y±”ti(mah±va. 187) eka½, “anuj±n±mi, bhikkhave, sattanna½ satt±hakaraº²yena appahitepigantu½, pageva pahite, bhikkhussa bhikkhuniy± sikkham±n±ya s±maºerassas±maºeriy± m±tuy± ca pitussa c±”ti (mah±va. 198) eka½, “sace pana bhikkhunobh±t± v± añño v± ñ±tako gil±no hot²”ti eka½, “ekasmi½ vih±re bhikkh³hisaddhi½ vasanto bhikkhubhattiko”ti eka½, “sace bhikkhussa…pe… anabhirati v±kukkucca½ v± diµµhigata½ v± uppanna½ hot²”ti eka½, “koci bhikkhu garudhamma½ajjh±panno hoti pariv±s±raho”ti eka½, “bhikkhuniy±pi m±natt±rah±y±”ti eka½,“s±maºero upasampajjituk±mo…pe… sikkham±n± v±…pe… s±maºer² v±”tieka½, “bhikkhussa bhikkhuniy± v± saªgho kamma½ kattuk±mo tajjan²ya½ v±”ti eka½,“sacepi kata½yeva hoti kamman”ti eka½, “anuj±n±mi, bhikkhave, saªghakaraº²yenagantun”ti (mah±va. 199) ekanti ek±dasa µh±n±ni honti. Tattha paµhamatatiyacatutthavasenat²su µh±nesu pahite eva gantabba½, no appahite. Sesesu aµµhasu appahitepi gantabba½,pageva pahite. Vuttañhi vimativinodaniya½ (vi. vi. µ². mah±vagga 2.199) “gantabbantisaªghakaraº²yena appahitepi gantabban”ti. Ettha ca anup±sakehipi s±sanabh±va½ ñ±tuk±mehipahite tesa½ pas±dava¹¹hisampattehipi satt±hakaraº²yena gantu½ vaµµat²ti gahetabba½. Bhikkhubhattikotibhikkhunissitako. So pana yasm± bhikkh³hi saddhi½ vasati, tasm± vutta½ “bhikkh³hisaddhi½ vasanto”ti.
181. Apicetth±ti apica etth±ti chedo, ettha etasmi½ satt±hakaraº²yavinicchaye apicaaparo aya½ ²diso p±¼imuttakanayo vass³pan±yikakkhandhakap±¼ito mutto nayo veditabbotiyojan±. Samantap±s±dik±ya½ (mah±va. aµµha. 199) pana “p±¼imuttakaratticchedavinicchayo”tidissati. Tath± hi vimativinodaniya½ (vi. vi. µ². mah±vagga 2.199)“ratticchedavinicchayoti satt±hakaraº²yena gantv± bahiddh± aruºuµµh±panasaªkh±tassa ratticchedassavinicchayo”ti. S±ratthad²paniyampi (s±rattha. µ². mah±vagga 3.199) “satt±hakaraº²yenagantv± bahiddh± aruºuµµh±pana½ ratticchedo”ti. Animantitena gantu½ na vaµµat²tiettha animantitatt± satt±hakicca½ adhiµµhahitv± gacchantassapi vassacchedo ceva dukkaµañcahot²ti veditabba½. Yath±vuttañhi ratticchedak±raºa½ vin± tirovih±re vasitv±±gamiss±m²ti gacchato vassaccheda½ vadanti. Gantu½ vaµµat²ti anto-upac±ras²m±ya½ µhiteneva satt±hakaraº²yanimitta½ sallakkhetv± imin± nimittena gantv± “satt±habbhantare ±gacchiss±m²”ti ±bhoga½ katv± gantu½ vaµµati. Purimakkhaºe ±bhoga½ katv± gamanakkhaºevisaritv± gatepi doso natthi, “sakaraº²yo pakkamat²”ti (mah±va. 207) vuttatt±sabbath± ±bhoga½ akatv± gatassa vassacchedoti vadanti. Yo pana satt±hakaraº²yanimitt±bh±vepi“satt±habbhantare ±gamiss±m²”ti ±bhoga½ katv± gantv± satt±habbhantare ±gacchati,tassa ±pattiyeva, vassacchedo natthi satt±hassa sannivattatt±ti vadanti, v²ma½sitv±gahetabba½.
Bhaº¹akanti c²varabhaº¹a½. Pahiºant²ti c²varadhovan±dikammena pahiºanti. Samp±puºitu½na sakkoti, vaµµat²ti ettha “ajjeva ±gamiss±m²”ti s±mantavih±ra½ gantv± puna±gacchantassa antar±magge sace aruºuggamana½ hoti, vassacchedopi na hoti, ratticchedadukkaµañcanatth²ti vadanti, tadaheva ±gamane sa-uss±hatt± vassacchedo v± ±patti v± na hot²tiadhipp±yo. ¾cariya½ passiss±m²ti pana gantu½ labhat²ti “agil±nampi ±cariya½,upajjh±ya½ v± passiss±m²”ti satt±hakaraº²yena gantu½ labhati, nissay±cariya½ dhamm±cariyañca,pageva upasampad±cariya-upajjh±ye. Sace na½ ±cariyo “ajja m± gacch±”tivadati, vaµµat²ti eva½ satt±hakaraº²yena ±gat±na½ antosatt±heyeva puna ±gacchanta½sace ±cariyo, upajjh±yo v± “ajja m± gacch±”ti vadati, vaµµati, satt±h±tikkamepian±patt²ti adhipp±yo. Vassacchedo pana hotiyev±ti daµµhabba½ satt±hassa bahiddh± v²tin±mitatt±.
Sace d³ra½ gato satt±hav±rena aruºo uµµh±petabboti imin± vassacchedak±raºe satisatt±hakaraº²yena gantumpi vaµµat²ti d²peti. Ettha cha divas±ni bahiddh± v²tin±metv±sattame divase pur±ruº± eva anto-upac±ras²m±ya½ pavisitv± aruºa½ uµµh±petv± punadivasesatt±ha½ adhiµµh±ya gantabbanti adhipp±yo. Keci pana “sattame divase ±gantv± aruºa½anuµµh±petv± tadaheva divasabh±gepi gantu½ vaµµat²”ti vadanti, ta½ na gahetabba½ “aruºouµµh±petabbo”ti vuttatt±. Sattame divase tattha aruºuµµh±panameva hi sandh±ya p±¼iya½(mah±va. 199) “satt±ha½ sannivatto k±tabbo”ti vutta½. Aruºa½ anuµµh±petv±gacchanto ca anto appavisitv± bahiddh±va satt±ha½ v²tin±mento ca samucchinnavassoeva bhavissati aruºassa bahi eva uµµh±pitatt±. Itarath± “aruºo uµµh±petabbo”ti vacana½niratthaka½ siy±. “Satt±hav±rena antovih±re pavisitv± aruºa½ anuµµh±petv± gantabban”tivattabbato aññesu ca µh±nesu aruºuµµh±panameva vuccati. Vakkhati hi c²varakkhandhake(mah±va. aµµha. 364) “ekasmi½ vih±re vasanto itarasmi½ satt±hav±rena aruºameva uµµh±pet²”ti.
Ath±pi ya½ te vadeyyu½ “sattame divase yad± kad±ci paviµµhena ta½divasanissitoat²t±ruºo uµµh±pito n±ma hot²ti imamattha½ sandh±ya aµµhakath±ya½ vuttan”ti, ta½ saddagatiy±pina sameti. Na hi uµµhite aruºe pacch± paviµµho tassa payojako uµµh±pako bhavitumarahati.Yadi bhaveyya, “vassa½ upagantv± pana aruºa½ anuµµh±petv± tadaheva satt±hakaraº²yenapakkamantass±”p²ti (mah±va. aµµha. 207) ettha “aruºa½ anuµµh±petv±”ti vacana½ virujjheyya.Tenapi ta½divasanissitassa aruºassa uµµh±pitatt± ±raññakassapi bhikkhuno s±yanhasamayeaªgayutta½ arañña½ gantv± tad± eva nivattantassa aruºo uµµh±pito dhutaªgañca visodhita½ siy±,na ceta½ yutta½ aruºuggamanak±le eva aruºuµµh±panassa vuttatt±. Vuttañhi “k±lassevapana nikkhamitv± aªgayutte µh±ne aruºa½ uµµh±petabba½. Sace aruºuµµh±navel±ya½ tesa½±b±dho va¹¹hati, tesa½ eva kicca½ k±tabba½, na dhutaªgavisuddhikena bhavitabban”ti(visuddhi. 1.31). Tath± p±riv±sik±d²nampi aruºa½ anuµµh±petv± vatta½ nikkhipant±na½ratticchedo vutto. “Uggate aruºe nikkhipitabban”ti (c³¼ava. aµµha. 97) hi vutta½.Sahaseyyasikkh±padepi anupasampannehi saha nivutthabh±vaparimocanattha½ “pur±ruº± nikkhamitv±”ti-±di(p±ci. 54) vutta½. Eva½ c²varavippav±s±d²su ca sabbattha rattipariyos±ne ±g±mi-aruºavasenevaaruºuµµh±na½ dassita½, na at²t±ruºavasena, tasm± vuttanayenevettha aruºuµµh±pana½ veditabba½aññath± vassacchedatt±.