Tato “atikhuddik± atimahant²”ti (pari. 486) vuttehi vipattidosehi vimuccanattha½s²m±ya pam±ºa½ j±nitabba½. Katha½? S²m± n±ma ekav²satiy± bhikkh³na½ nis²ditu½appahonte sati atikhuddik± n±ma hoti, sammat±pi s²m± na hoti. Tiyojanato para½kesaggamattampi µh±na½ anto karonte sati atimahat² n±ma hoti, sammat±pi s²m± nahoti tasm± ekav²satiy± bhikkh³na½ nis²danappahonakato paµµh±ya tiyojana½anatikkamitv± yattha ya½ pam±ºa½ saªgho icchati, tattha ta½ pam±ºa½ katv± s²m± sammannitabb±.Katha½ viññ±yat²ti ce? “Tattha atikhuddik± n±ma yattha ekav²sati bhikkh³ nis²ditu½na sakkonti. Atimahant² n±ma antamaso kesaggamattenapi tiyojana½ atikkamitv± sammat±”tikaªkh±vitaraºiya½ (kaªkh±. aµµha. nid±navaººan±) vacanato viññ±yati. Eva½ s²m±ya pam±ºaggahaºena“atikhuddik± atimahant²”ti vuttehi dv²hi dosehi mutt± hoti.
Tato “khaº¹animitt± ch±y±nimitt± animitt±”ti (pari. 486) vuttehi t²hivipattidosehi vimuccanattha½ nimittakittana½ k±tabba½, tattha asambandhakittanena nimitt±s²m± khaº¹animitt± n±ma. Katha½? S²m±ya cat³su dis±su µhapitanimittesu puratthimadis±yanimitta½ kittetv± anukkamena dakkhiºapacchima-uttaradis±su nimitt±ni kittetv±puna puratthimadis±ya nimitta½ kittetabba½, eva½ kate akhaº¹animitt± n±ma hoti.Yadi pana puratthimadis±ya nimitta½ kittetv± anukkamena dakkhiºapacchima-uttaradis±sunimitt±ni kittetv± µhapeti, puna puratthimadis±ya nimitta½ na kitteti, eva½khaº¹animitt± n±ma hoti. Apar±pi khaº¹animitt± n±ma y± animittupagap±s±ºa½ v±bahis±rarukkha½ v± kh±ºuka½ v± pa½supuñja½ v± antar± eka½ nimitta½ katv± sammat±.Pabbatacch±y±d²su ya½ kiñci ch±ya½ nimitta½ katv± sammat± ch±y±nimitt± n±ma.Sabbaso nimitta½ akittetv± sammat± animitt± n±ma. Imehi t²hi dosehi vimuccanatth±yanimittakittana½ k±tabba½.
Katha½? Kammav±c±ya por±ºas²m±sam³hanana½ katv± parisuddh±ya keval±ya g±mas²m±ya saªghena yath±jjh±saya½ gahitappam±ºassa s²mamaº¹alassa cat³su v± dis±su aµµhasu v±dis±su nimittupage heµµhimaparicchedena dvatti½sapalagu¼apiº¹appam±ºe, ukkaµµhaparicchedenahatthippam±ºato ³nappam±ºe p±s±ºe µhapetv± nimitt±na½ anto µhitena kammav±c±p±µhakenavinayadharena “puratthim±ya dis±ya ki½ nimittan”ti pucchitabba½. Aññena “p±s±ºo,bhante”ti vattabba½. Puna vinayadharena “eso p±s±ºo nimittan”ti vatv± kittetabba½.Imin± nayena s²mamaº¹ala½ padakkhiºa½ karontena “puratthim±ya anudis±ya, dakkhiº±yadis±ya, dakkhiº±ya anudis±ya, pacchim±ya dis±ya, pacchim±ya anudis±ya, uttar±ya dis±ya,uttar±ya anudis±ya ki½ nimitta½? P±s±ºo, bhante. Eso p±s±ºo nimittan”tikittetv± puna “puratthim±ya dis±ya ki½ nimitta½? P±s±ºo, bhante. Eso p±s±ºonimittan”ti kittetv± niµµhapetabba½. Vuttañhi kaªkh±vitaraºiya½ (kaªkh±. aµµha. nid±navaººan±)“khaº¹animitt± n±ma aghaµitanimitt± vuccat²”ti-±di. Eva½ nimittakittanena“khaº¹animitt± ch±y±nimitt± animitt±”ti vuttehi t²hi vipattidosehi vimutt±hoti.
Tato para½ “bahis²me µhitasammat±”ti (pari. 486) vuttavipattidosato vimuccanattha½s²m±sammutikammav±c±p±µhak±le saªghassa µhitaµµh±na½ j±nitabba½. Katha½? Yadi nimitt±nikittetv± saªgho nimitt±na½ bahi µhatv± kammav±c±ya s²ma½ sammannati, bahis²me µhitasammat±n±ma hoti, s²m± na hoti, tasm± nimitt±ni kittetv± saªghena nimitt±na½ antoµhatv± kammav±c±ya s²m± sammannitabb±. Vuttañheta½ kaªkh±vitaraºiya½ “bahis²meµhitasammat± n±ma nimitt±ni kittetv± nimitt±na½ bahi µhitena sammat±”ti. Eva½s²m±sammannanaµµh±naniyamena “bahis²me µhitasammat±”ti (pari. 486) vuttavipattidosatomutt± hoti.
Tato para½ “nadiya½ sammat±, samudde sammat±, j±tassare sammat±”ti (pari.486) vuttehi t²hi vipattidosehi ca vimuccanattha½ eva½ manasi k±tabba½– “sabb±,bhikkhave, nad² as²m±, sabbo samuddo as²mo, sabbo j±tassaro as²mo”ti (mah±va.147) bhagavat± vacanato nad²samuddaj±tassaresu sammat± s²m± na hoti, por±ºas²mavigat±yasuddh±ya g±mas²m±ya sammat± eva s²m± hoti, tasm± g±mas²m±yameva baddhas²m± sammannitabb±,na nad²-±d²s³ti. Vuttañhi kaªkh±vitaraºiya½ (kaªkh±. aµµha. nid±navaººan±) “nadiy±samudde j±tassare sammat± n±ma etesu nad²-±d²su sammat±”ti-±di. Ett±vat± “aya½s²m± atikhuddik± atimahant², khaº¹animitt±, ch±y±nimitt±, animitt±, bahis²meµhitasammat±, nadiya½ sammat±, samudde sammat±, j±tassare sammat±, s²m±ya s²ma½ sambhindantenasammat±, s²m±ya s²ma½ ajjhottharantena sammat±”ti (pari. 486) vuttehi ek±dasahidosehi vimutt± hutv± “abbh± mahik± dh³mo rajo r±h³”ti vuttehi pañcahi upakkilesehimutta½ candamaº¹ala½ viya, s³riyamaº¹ala½ viya ca suparisuddh± hoti.
Tividhasampatti n±ma nimittasampattiparisasampattikammav±c±sampattiyo. T±su “pabbatanimitta½p±s±ºanimitta½ vananimitta½ rukkhanimitta½ magganimitta½ vammikanimitta½ nad²nimitta½udakanimittan”ti (mah±va. 138) vuttesu aµµhasu nimittesu tassa½ tassa½ dis±ya½yath±laddh±ni nimitt±ni kittetv± sammannitabb±. Vuttañhi kaªkh±vitaraºiya½ (kaªkh±.aµµha. nid±navaººan±) “puratthim±ya dis±ya ki½nimitta½? P±s±ºo, bhante. Eso p±s±ºonimittanti-±din± nayena kittetv± sammat±”ti. Tesu ca aµµhasu nimittesu rukkhanimitt±d²na½yath±jjh±sayaµµh±nesu dullabhabh±vato va¹¹hitv± dvinna½ baddhas²m±na½ saªkarakaraºato ca p±s±ºanimittassapana tath± saªkarakaraº±bh±vato yathicchitaµµh±na½ ±haritv± µhapetu½ sukarabh±vatoca s²ma½ bandhantehi bhikkh³hi s²mamaº¹alassa samant± nimitt³pag± p±s±º± µhapetabb±.Tena vutta½ mah±vaggaµµhakath±ya½ (mah±va. aµµha. 138) “ta½ bandhantehi samant± nimitt³pag±p±s±º± µhapetabb±”ti. Vimativinodaniyañca (vi. vi. µ². mah±vagga 2.138) “nimitt³pag±p±s±º± µhapetabb±ti ida½ yath±rucitaµµh±ne rukkhanimitt±d²na½ dullabhat±y±”ti-±di.Ett±vat± nimittasampattisaªkh±ta½ paµhamaªga½ s³papanna½ hoti.
Tato s²m±sammutikaraºattha½ sabbantimena paricchedena catt±ro bhikkh³ sannipatitv± y±vat±tasmi½ g±me baddhas²ma½ v± nad²samuddaj±tassare v± anokkamitv± µhit± bhikkh³ santi,sabbe te hatthap±se v± katv± chanda½ v± ±haritv± y± s²m± sammat±, s± parisasampattiyutt±n±ma hoti. Tena vutta½ kaªkh±vitaraºiya½ (kaªkh±. aµµha. nid±navaººan±) “parisasampattiyutt±n±ma sabbantimena paricchedena cat³hi bhikkh³hi sannipatitv±”ti-±di. Atha ta½ s²ma½bandhant± bhikkh³ s±mantavih±resu vasante bhikkh³ tassa tassa vih±rassa s²m±pariccheda½pucchitv± ye baddhas²mavih±r±, tesa½ s²m±ya s²mantarika½ µhapetv±, ye abaddhas²mavih±r±,tesa½ s²m±ya upac±ra½ µhapetv± dis±c±rikabhikkh³na½ nissañc±rasamaye yadi ekasmi½yevag±makkhette s²ma½ bandhituk±m± tasmi½ ye bhikkh³ baddhas²mavih±r±, tesa½ pesetabba½“ajja maya½ s²ma½ bandhiss±ma, tumhe sakasakas²m±paricchedato m± nikkhamath±”ti.Ye abaddhas²mavih±r±, te sabbe ekajjha½ sannip±t±petabb±, chand±rah±na½ chando ±haritabbo.
Yadi añña½ g±makkhettampi antokattuk±m±, tattha niv±sino bhikkh³ sam±nasa½v±sakas²m±sammannanak±le±gantumpi an±gantumpi vaµµanti. Avippav±sas²m±sammannanak±lepana antonimittagatehi bhikkh³hi ±gantabba½, an±gacchant±na½ chando ±haritabbo. Vuttañheta½samantap±s±dik±ya½ (mah±va. aµµha. 138) “ta½ bandhituk±mehi s±mantavih±resu bhikkh³”ti-±di.Eva½ bhikkh³su sannipatitesu chand±rah±na½ chande ±haµe tesu tesu maggesu nad²titthag±madv±r±d²suca ±gantukabhikkh³na½ s²gha½ s²gha½ hatthap±s±nayanatthañca bahis²makaraºatthañca ±r±mikas±maºereµhapetv± bherisañña½ v± saªkhasañña½ v± k±r±petv± nimittakittan±nantara½ vutt±ya“suº±tu me, bhante saªgho”ti-±dik±ya (mah±va. 139) kammav±c±ya s²m± bandhitabb±.Vuttañhi aµµhakath±ya½ (mah±va. aµµha. 138) “eva½ sannipatitesu pana bhikkh³s³”ti-±di.Ett±vat± parisasampattisaªkh±ta½ dutiyaªga½ s³papanna½ hoti.
Tato para½ kammav±c±p±µhasamaye “s²ma½, bhikkhave, sammannantena paµhama½ sam±nasa½v±sakas²m±sammannitabb±, pacch± tic²varena avippav±so sammannitabbo”ti (mah±va. 144) vacanatopaµhama½ sam±nasa½v±sakas²m± sammannitabb±, pacch± avippav±sas²m± sammannitabb±, sam±nasa½v±sakakammav±c±pariyos±neyevanimitt±ni bahi katv± nimitt±na½ antopam±ºeneva sam±nasa½v±sakas²m± catunahut±dhikadvilakkhayojanaputhula½mah±pathavi½ vinivijjhitv± pathav²sandh±raka-udaka½ pariyanta½ katv± gat±. Tena vutta½samantap±s±dik±ya½ “kammav±c±pariyos±neyeva…pe… gat± hot²”ti. Avippav±sakammav±c±pariyos±neavippav±sas²m± yadi antos²m±ya g±mo atthi, g±mañca g±m³pac±rañca muñcitv± sam±nasa½v±sakas²m±yagataparicchedeneva gat±. Iti tic²varena avippav±sas²m± g±mañca g±m³pac±rañca na avattharati,sam±nasa½v±sakas²m±va avattharati, sam±nasa½v±sakas²m± attano dhammat±ya acchati. Avippav±sas²m± pana yattha sam±nasa½v±sakas²m±, tattheva gacchati. Tena vutta½samantap±s±dik±ya½ “iti bhikkh³na½ avippav±sas²m±…pe… gacchat²”ti. Tasm±–
“Suº±tu me, bhante saªgho, y±vat± samant± nimitt± kittit±. Yadi saªghassa pattakalla½,saªgho etehi nimittehi s²ma½ sammanneyya sam±nasa½v±sa½ ek³posatha½, es± ñatti.
“Suº±tu me, bhante saªgho, y±vat± samant± nimitt± kittit±, saªgho etehi nimittehis²ma½ sammannati sam±nasa½v±sa½ ek³posatha½. Yass±yasmato khamati etehi nimittehi s²m±yasammuti sam±nasa½v±s±ya ek³posath±ya, so tuºhassa. Yassa nakkhamati, so bh±seyya.Sammat± s± s²m± saªghena etehi nimittehi sam±nasa½v±s± ek³posath±, khamati saªghassa,tasm± tuºh². Evameta½ dh±ray±m²”ti (mah±va. 139).
Es± sam±nasa½v±sakakammav±c±,
“suº±tu me, bhante saªgho, y± s± saªghena s²m± sammat± sam±nasa½v±s± ek³posath±;yadi saªghassa pattakalla½, saªgho ta½ s²ma½ tic²varena avippav±sa½ sammanneyya µhapetv±g±mañca g±m³pac±rañca, es± ñatti;
“suº±tu me, bhante saªgho, y± s± saªghena s²m± sammat± sam±nasa½v±s± ek³posath±;saªgho ta½ s²ma½ tic²varena avippav±sa½ sammannati µhapetv± g±mañca g±m³pac±rañca; yass±yasmatokhamati etiss± s²m±ya tic²varena avippav±sasammuti µhapetv± g±mañcag±m³pac±rañca, so tuºhassa; yassa nakkhamati, so bh±seyya; sammat± s± s²m± saªghenatic²varena avippav±s± µhapetv± g±mañca g±m³pac±rañca, khamati saªghassa, tasm± tuºh²;evameta½ dh±ray±m²”ti (mah±va. 144);

es± avippav±sakammav±c± ñattidosa-anuss±van±dose anuµµhapetv± suµµhu bhaºitabb±;ett±vat± kammav±c±sampattisaªkh±ta½ tatiyaªga½ s³papanna½ hoti;

evamaya½ s²m± anto maºivim±na½ bahi rajataparikkhitta½ vim±nas±mikadevaputtoti imehit²hi aªgehi sampanna½ candamaº¹ala½ viya, anto kanakavim±na½ bahi phalikaparikkhitta½vim±nas±mikadevaputtoti imehi t²hi aªgehi sampanna½ s³riyamaº¹ala½ viya ca nimittasampattiparisasampattikammav±c±sampattisaªkh±tehit²hi aªgehi sampann± hutv± ativiya sobhati virocati, jinas±sanassa ciraµµhitik±raºabh³t±hutv± tiµµhat²ti daµµhabba½; vuttañheta½ uposathakkhandhakap±¼iya½ “s²ma½, bhikkhave, sammannantenapaµhama½ sam±nasa½v±sakas²m± sammannitabb±”ti-±di;
“nimittena nimitta½ sambandhitv±”ti ettha pana pubbe vuttanayeneva puratthimadisatopaµµh±ya padakkhiºa½ katv± sabbanimitt±ni kittetv± uttar±nudisa½ patv± tattheva aµµhapetv±pubbe kittita½ puratthimadis±ya nimitta½ puna kittetv± sammat±ti attho; eva½sammat± aya½ s²m± ek±dasahi vipatt²hi mutt±, t²hi sampatt²hi samann±gat± hutv±sabb±k±rasampann± pañcavassasahassaparim±ºak±la½ aparim±ºa½ bhikkh³na½ apalokan±dicatubbidhakammakaraºaµµh±nabh³t±baddhas²m± hot²ti daµµhabb±;
yadi pana sakhaº¹as²ma½ mah±s²ma½ bandhituk±m±, pubbe vuttanayena suµµhusodhetv± sam³hanitapor±ºas²m±ya keval±ya pakatig±mas²m±ya v± visu½g±mas²m±ya v±bandhitabb±, t±su ca dv²su s²m±supabbajjupasampad±d²na½ saªghakamm±na½ sukhakaraºattha½ s²m±paµhama½ bandhitabb±, ta½ pana bandhantehi vatta½ j±nitabba½; sace hi bodhicetiyabhattas±l±d²nisabbavatth³ni patiµµh±petv± katavih±re bandhanti, vih±ramajjhe bah³na½ samosaraºaµµh±neabandhitv± vih±rapaccante vivittok±se bandhitabb±; akatavih±re bandhantehi bodhicetiy±d²na½sabbavatth³na½ patiµµh±na½ sallakkhetv± yath± patiµµhitesu vatth³su vih±rapaccante vivittok±sehoti, eva½ bandhitabb±; tath± hi vutta½ samantap±s±dik±ya½ (mah±va. aµµha. 138) “ima½pana sam±nasa½v±sakas²ma½ sammannanteh²”ti-±di;
kittakappam±º± pana khaº¹as²m± bandhitabb±ti? Heµµhimaparicchedena sace ekav²sati bhikkh³gaºh±ti, vaµµati, tato ora½ na vaµµati; para½ bhikkhusahassa½ gaºhant²pi vaµµati; vuttañhiaµµhakath±ya½ (mah±va. 138) “s± heµµhimapariccheden±”ti-±di; ekav²sati bhikkh³tica nisinne sandh±ya vutta½, idañca abbh±nakaraºak±le kamm±rahabhikkhun± saddhi½ v²satigaºassasaªghassa nis²danappahonakattha½ vutta½; vuttañhi vimativinodaniya½ (vi. vi. µ². mah±vagga2.138) “ekav²sati bhikkh³”ti-±di; ta½ khaº¹as²ma½ bandhantehi bhikkh³hi s²mam±¼akassasamant± nimitt³pag± p±s±º± µhapetabb±; antokhaº¹as²m±yameva µhatv± khaº¹as²m± bandhitabb±;“eso p±s±ºo nimittan”ti eva½ nimitt±ni kittetv± kammav±c±ya s²m± bandhitabb±,tass±yeva s²m±ya da¼h²kammattha½ avippav±sakammav±c± k±tabb±; vuttañhi aµµhakath±ya½(mah±va. aµµha. 138) “ta½ bandhanteh²”ti-±di; eva½ khaº¹as²ma½ sammannitv± bahis²mantarikap±s±º± µhapetabb±; s²mantarik± pacchimakoµiy± ekaratanappam±º± aµµati, vidatthippam±º±pi caturaªgulappam±º±pi vaµµati; sace pana vih±ro mah± hoti,dvepi tissopi tatuttaripi khaº¹as²m±yo bandhitabb±; vuttañhi aµµhakath±ya½ “s²ma½sammannitv±”ti-±di;
eva½ khaº¹as²ma½ sammannitv± mah±s²m±sammutik±le khaº¹as²mato nikkhamitv± mah±s²m±yaµhatv± samant± anupariy±yantehi s²mantarikap±s±º± kittetabb±, tato avasesanimitt±nikittetv± hatthap±sa½ avijahantehi kammav±c±ya sam±nasa½v±sakas²ma½ sammannitv± tassada¼h²kammattha½ avippav±sakammav±c±pi k±tabb±; tath± hi vutta½ aµµhakath±ya½ (mah±va.aµµha. 138) “eva½ khaº¹as²ma½ sammannitv±”ti-±di;
“samant± anupariy±yantehi s²mantarikap±s±º± kittetabb±”ti vutta½; katha½ kittetabb±ti?Dakkhiºato anupariy±yanteneva kittetabb±; tath± hi khaº¹as²mato pacchim±ya dis±ya puratth±bhimukhenaµhatv± “puratthim±ya dis±ya ki½ nimittan”ti tattha sabb±ni nimitt±ni anukkamenakittetv± tath± uttar±ya dis±ya dakkhiº±bhimukhena µhatv± “dakkhiº±ya dis±ya ki½ nimittan”tianukkamena kittetv± tath± puratthim±ya dis±ya pacchim±bhimukhena µhatv± “pacchim±yadis±ya ki½ nimittan”ti anukkamena kittetv± tath± dakkhiº±ya dis±ya uttar±bhimukhenaµhatv± “uttar±ya dis±ya ki½ nimittan”ti tattha sabb±ni nimitt±ni anukkamenakittetv± puna pacchim±ya dis±ya puratth±bhimukhena µhatv± purima½ kittita½ vuttanayenevapuna kittetabba½; eva½ bah³nampi khaº¹as²m±na½ s²mantarikap±s±º± pacceka½ kittetabb±,tato pacch± avasesanimitt±n²ti mah±s²m±ya b±hirabandhanesu nimitt±ni; eva½s²mantarikap±s±º± mah±s²m±ya anto nimitt±ni honti dvinna½ s²m±na½ aªkarados±pagamanattha½ s²mantarikap±s±º±na½ µhapetabbatt±; eva½ samant± anupariy±yantenas²mantarikap±s±º± kittetabb±; tath±hi vutta½ vimativinodaniya½ (vi. vi. µ². mah±vagga 2.138) “s²mantarikap±s±º±ti s²mantarik±ya µhapitanimittap±s±º±, tepana kittentena padakkhiºato anupariy±yanteneva kittetabb±”ti-±di;
ki½ imin± anukkameneva s²m± sammannitabb±, ud±hu aññenapi anukkamena sammannitabb±ti?Sace pana khaº¹as²m±ya nimitt±ni kittetv± tato s²mantarik±ya nimitt±ni kittetv±mah±s²m±ya nimitt±ni kittenti, eva½ t²su µh±nesu nimitt±ni kittetv± ya½s²ma½ icchanti, ta½ paµhama½ bandhitu½ vaµµati; eva½ santepi yath±vuttanayena khaº¹as²matovapaµµh±ya bandhitabb±; tath± hi vutta½ aµµhakath±ya½ (mah±va. aµµha. 138) “sace pana khaº¹as²m±yanimitt±n²”ti-±di; eva½ khaº¹as²mamah±s²mabandhanena bhikkh³na½ ko guºoti ce?Eva½ baddh±su pana s²m±su khaº¹as²m±ya µhit± bhikkh³ mah±s²m±ya½ kamma½ karont±na½bhikkh³na½ kamma½ na kopenti, mah±s²m±ya v± µhit± khaº¹as²m±ya kamma½ karont±na½,s²mantarik±ya pana µhit± ubhinnampi na kopenti; g±makkhette µhatv± kamma½ karont±na½pana s²mantarik±ya µhit± kopenti; s²mantarik± hi g±makkhetta½ bhajati; tath± hivutta½ aµµhakath±ya½ “eva½ baddh±su pana s²m±s³”ti-±di, eva½ baddhas²mavih±resu vasant±bhikkh³ tic²var±dhiµµh±nena adhiµµhitehi tic²varehi vin± yath±ruci vasitu½ labhanti;sace pana g±mo atthi, g±mag±m³pac±resu na labhat²ti daµµhabba½;

iti vinayasaªgahasa½vaººan±bh³te vinay±laªk±re

s²m±bandhanavinicchayakath±laªk±ro;