Pariyantathambh±nanti nimittagatap±s±ºatthambhe sandh±ya vutta½. Uparimatalena sambaddho hot²tiida½ kuµµ±na½ antar± s²maµµh±na½ thambh±na½ abh±vato vutta½. Yadi hi bhaveyyu½, kuµµeuparimatalena asambandhepi s²maµµhathambh±na½ upari µhito p±s±do s²maµµhova hoti. Sacepana bah³na½ thambhapant²na½ upari katap±s±dassa heµµh±pathaviya½ sabbab±hir±ya thambhapantiy± antonimittap±s±ºe µhapetv± s²m± baddh± hoti, ettha kathanti? Etth±pi “ya½ t±va s²maµµhathambhehevadh±riyam±n±na½ tul±na½ uparimatala½, sabba½ ta½ s²maµµhameva, ettha viv±do natthi, ya½pana s²maµµhathambhapantiy±, as²maµµh±ya b±hirathambhapantiy± ca samadhura½ dh±rayam±n±na½ tul±na½uparimatala½, tattha upa¹¹ha½ s²m±”ti keci vadanti. “Sakalampi g±mas²m±”ti apare.“Baddhas²m± ev±”ti aññe. Tasm± kamma½ karontehi gar³hi nir±saªkaµµh±ne µhatv± sabba½ta½ ±saªkaµµh±na½ sodhetv±va kamma½ k±tabba½, sanniµµh±nak±raºa½ v± gavesitv± tadanuguºa½k±tabba½.T±lam³lakapabbateti t±lakkhandham³lasadise heµµh± th³lo hutv± kamenakiso hutv± uggato hint±lam³lasadiso n±ma hoti. Vit±nasaºµh±noti ahicchattakasaºµh±no.Paºavasaºµh±noti majjhe tanuko, heµµh± ca upari ca vitthiººo. Heµµh± v± majjhe v±timudiªgasaºµh±nassa heµµh±, paºavasaºµh±nassa majjhe. Sappaphaºasadiso pabbatoti sappaphaºoviya khujjo, m³laµµh±nato aññattha avanatas²so. ¾k±sapabbh±ranti bhittiy± aparikkhittapabbh±ra½.S²mappam±ºoti anto ±k±sena saddhi½ pacchimas²mappam±ºo. So ca p±s±ºos²maµµhoti imin± ²disehi susirap±s±ºaleºakuµµ±d²hi paricchinne bh³mibh±geeva s²m± patiµµh±ti, na aparicchinne. Te pana s²maµµhatt± s²m± honti, na sar³penas²maµµhamañc±di viy±ti dasseti. Sace pana so susirap±s±ºo bh³mi½ an±hacca ±k±sagatoolambati, s²m± na otarati. Susirap±s±ºo pana saya½ s²m±paµibaddhatt± s²m± hoti,katha½ pana pacchimappam±ºarahitehi etehi susirap±s±º±d²hi s²m± na otarat²ti ida½saddh±tabbanti? Aµµhakath±pam±ºato.Apicettha susirap±s±ºabhitti-anus±rena m³sik±d²na½ viya s²m±ya heµµhimatale otaraºakicca½natthi, heµµh± pana pacchimas²mappam±ºe ±k±se dvaªgulamattabahalehi p±s±ºabhitti-±d²hipi uparimatala½ ±hacca µhitehi sabbaso, yebhuyyena v± paricchinne sati upari bajjham±n±s²m± tehi p±s±º±d²hi antarit±ya tapparicchinn±ya heµµh±bh³miy±pi uparimatalenasaddhi½ ekakkhaºe patiµµh±ti, nad²p±ras²m± viya nad²-antaritesu ubhosu t²resu leº±d²suapan²tesupi heµµh± otiººas²m± y±va s±sanantaradh±n± na vigacchati,paµhama½ pana upari s²m±ya baddh±ya pacch± leº±dikatesupi heµµh±bh³miya½ s²m± otaratieva, keci ta½ na icchanti, eva½ ubhayattha patiµµhit± ca s± s²m± ek±va hoti gott±dij±tiviya byattibhedes³ti gahetabba½. Sabb± eva hi baddhas²m± abaddhas²m± ca attano attanopakatinissayake g±m±raññ±dike khette yath±pariccheda½ sabbattha s±kalyena ekasmi½ khaºeby±pin² paramatthato avijjam±nampi te te nissayabh³te paramatthadhamme, ta½ ta½ kiriy±visesampiv± up±d±ya lokiyehi s±sanikehi ca yath±raha½ ekattena paññattatt± sanissayekar³p±eva. Tath± hi eko g±mo arañña½ nad² j±tassaro samuddoti eva½ loke, “sammat±s± s²m± saªghena, ag±make ce, bhikkhave, araññe samant± sattabbhantar±, aya½ tattha sam±nasa½v±s±ek³posath±”ti-±din± s±sane ca ekavoh±ro dissati, na paramatthato. Ekassa anekadhammesuby±panamatthi kasiºekades±divikapp±sam±nat±ya ekattah±nitoti aya½ no mati.Assa heµµh±ti sappaphaºapabbatassa heµµh± ±k±sapabbh±re. Leºass±ti leºa½ cekata½, tassa leºass±ti attho. Tameva puna leºa½ pañcahi pak±rehi vikappetv±otaraº±notaraºavinicchaya½ dassetu½ ±ha “sace pana heµµh±”ti-±di. Tattha “heµµh±”tiimassa “leºa½ hot²”ti imin± sambandho. Heµµh± leºañca ekasmi½ padeseti ±ha“anto”ti, pabbatassa anto, pabbatam³leti attho. Tameva antosadda½ s²m±paricchedenavisesetu½ “uparimassa s²m±paricchedassa p±rato”ti vutta½. Pabbatap±da½ pana apekkhitv±“orato”ti vattabbepi s²m±nissaya½ pabbatagga½ sandh±ya “p±rato”ti vuttantidaµµhabba½. Teneva “bahi leºan”ti ettha bahisadda½ visesento “uparimassa s²m±paricchedassa orato”ti ±ha. Bahis²m± na otarat²ti ettha bah²ti pabbatap±deleºa½ sandh±ya vutta½. Leºassa ca bahibh³te uparis²m±paricchedassa heµµh±bh±ge s²m±na otarat²ti attho. Anto s²m±ti leºassa ca pabbatap±dassa ca anto attano otaraº±rahaµµh±nena otarat²ti attho. “Bahi s²m± na otarati, anto s²m± na otarat²”ti cetthaattano otaraº±rahaµµh±ne leº±bh±vena s²m±ya sabbath± anotaraºameva dassitanti gahetabba½.Tattha hi anotarant² upari eva hot²ti aya½ vimativinodaniya½ (vi. vi. µ². mah±vagga2.138) ±gato vinicchayo.S±ratthad²paniya½ (s±rattha. µ². mah±vagga 3.138) pana “antoleºa½ hot²ti pabbatassaantoleºa½ hot²”ti ettakameva ±gato. Vajirabuddhiµ²k±ya½ (vajira. µ². mah±vagga138) na “antoleºanti pabbatassa antoleºa½. Dv±ra½ pana sandh±ya ‘p±rato orato’tivutta½, sabbath±pi s²mato bahileºena otarat²ti adhipp±yo”ti ±gato. Aya½ pana antoleºabahileºavinicchayogambh²ro duddaso duranubodhoti ±cariy± vadanti, tath±pi vimativinodaniya½ (vi.vi. µ². mah±vagga 2.138) ±gata½ naya½ niss±ya suµµhu vinicchitabbo viññ³h²ti.Bahi patita½ as²m±ti-±din± uparip±s±d±d²su athiranissayesu µhit± s²m±pi tesa½vin±sena vinassat²ti dassitanti daµµhabba½.Pokkharaºi½ khaºanti, s²m±yev±ti ettha sace heµµh± umaªganad² s²mappam±ºato an³n±paµhamameva pavatt± hoti, s²m± ca pacch± baddh± nadito upari eva hoti, nadi½ ±hacca pokkharaºiy±ca khat±ya s²m± vinassat²ti daµµhabba½. Heµµh±pathav²taleti anantar± bh³mivivare.S²mam±¼aketi khaº¹as²maªgaºe. Vaµarukkhoti ida½ p±rohopatthambhenaatid³rampi gantu½ samatthas±kh±samaªgit±ya vutta½. Sabbarukkhalat±d²nampi sambandho na vaµµatieva. Teneva n±v±rajjusetusambandhopi paµikkhitto. Tatoti tato s±khato. Mah±s²m±yapathav²talanti ettha ±sannatarampi g±mas²ma½ aggahetv± baddhas²m±ya eva gahitatt± g±mas²mabaddhas²m±na½aññamañña½ rukkh±disambandhepi sambhedadoso natthi aññamañña½ nissayanissitabh±vena pavattitotigahetabba½. Yadi hi t±sampi sambandhadoso bhaveyya, katha½ g±mas²m±ya baddhas²m± sammannitabb±bhaveyya? Yass± hi s²m±ya y±ya s²m±ya saddhi½ sambandhe doso bhaveyya, s± tattha bandhitumevana vaµµati baddhas²ma-udakukkhepas²m±su baddhas²m± viya, attano anissayabh³tag±mas²m±d²suudakukkhepas²m± viya ca, teneva “sace pana rukkhassa s±kh± v±tato nikkhantap±rohov± bahinad²t²re vih±ras²m±ya v± g±mas²m±ya v± patiµµhito”ti-±din± udakukkhepas²m±ya attano anissayabh³tag±mas²m±d²hi eva sambandhadoso dassito, na nad²s²m±ya evamidh±p²tidaµµhabba½. Ayañcattho upari p±kaµo bhavissati. ¾hacc±ti phusitv±.Mah±s²ma½ v± sodhetv±ti mah±s²magat±na½ sabbesa½ bhikkh³na½ hatthap±s±nayanachand±haraº±divasenasakala½ mah±s²ma½ sodhetv±. Etena sabbavipattiyo mocetv± pubbe suµµhu baddh±nampidvinna½ baddhas²m±na½ pacch± rukkh±disambandhena uppajjanato ²diso p±¼imuttako sambandhadosoatth²ti dasseti, so ca “na, bhikkhave, s²m±ya s²m± sambhinditabb±”ti-±din±baddhas²m±na½ aññamañña½ sambhedajjhottharaºa½ paµikkhipitv± “anuj±n±mi bhikkhave s²ma½sammannantena s²mantarika½ µhapetv± s²ma½ sammannitun”ti (mah±va. 148) ubhinna½baddhas²m±na½ antar± s²mantarika½ µhapetv± bandhitu½ anuj±nanena sambhedajjhottharaºeviya t±sa½ aññamañña½ phusitv± tiµµhanavasena bandhanampi na vaµµat²ti siddhatt± baddh±nampi t±sa½pacch± aññamañña½ ekarukkh±d²hi phusitv± µh±nampi na vaµµat²ti bhagavato adhipp±yaññ³hisaªg²tik±rakehi niddh±rito bandhanak±le paµikkhittassa sambandhadosassa anulomenaakappiy±nulomatt±. Aya½ pana sambandhadoso pubbe suµµhu baddh±na½ pacch± sañj±tatt± bajjham±nakkhaºeviya as²matta½ k±tu½ na sakkoti, tasm± rukkh±disambandhe apan²tamatte t± s²m±p±katik± honti. Yath± c±ya½ pacch± na vaµµati, eva½ bajjham±nakkhaºepi t±sa½ rukkh±disambandhesati t± bandhitu½ na vaµµat²ti daµµhabba½.Keci pana mah±s²ma½ v± sodhetv±ti ettha “mah±s²magat± bhikkh³ yath± ta½ s±kha½ v± p±roha½v± k±yak±yapaµibaddhehi na phusanti, eva½ sodhanameva idh±dhippeta½, na sakalas²m±sodhanan”tivadanti, ta½ na yutta½ aµµhakath±ya virujjhanato. Tath± hi “mah±s²m±ya pathav²tala½ v±tatthaj±takarukkh±d²ni v± ±hacca tiµµhat²”ti eva½ s±kh±p±roh±na½ mah±s²ma½ phusitv±µh±nameva sambandhadose k±raºattena vutta½, na pana tattha µhitabhikkh³hi s±kh±d²na½ phusana½.Yadi hi bhikkh³na½ s±kh±di½ phusitv± µh±nameva k±raºa½ siy±, “tassa s±kha½ v±tato niggatap±roha½ v± mah±s²m±ya paviµµha½ tatraµµho koci bhikkhu phusitv± tiµµhat²”tibhikkhuphusanameva vattabba½ siy±. Yañhi tattha mah±s²m±sodhane k±raºa½, tadeva tasmi½v±kye padh±nato dassetabba½. Na hi ±haccaµµhitameva s±kh±di½ phusitv± µhito bhikkhusodhetabbo ±k±saµµhas±kh±di½ phusitv± µhitabhikkhussapi sodhetabbato, ki½ niratthakena±haccaµµh±navacanena, ±k±saµµhas±kh±su ca bhikkhuphusanameva k±raºattena vutta½ sodhanañca tasseva bhikkhussa hatthap±s±nayan±divasena sodhana½ vutta½. Idha pana “mah±s²ma½sodhetv±”ti sakalas²m±s±dh±raºavacanena sodhana½ vutta½, api ca s±kh±di½ phusitv±µhitabhikkhumattasodhane abhimate “mah±s²m±ya pathav²talan”ti visesas²mop±d±na½ niratthaka½siy± yattha katthaci antamaso ±k±sepi µhatv± s±kh±di½ phusitv± µhitassa sodhetabbato.Chinditv± bahiµµhak± k±tabb±ti tattha patiµµhitabh±vaviyojanavacanato ca visabh±gas²m±na½phusaneneva sakalas²m±sodhanahetuko aµµhakath±siddhoya½ eko sambandhadoso atthev±tigahetabbo. Teneva udakukkhepas²m±kath±yampi (mah±va. aµµha. 147) “vih±ras²m±ya v±g±mas²m±ya v± patiµµhito”ti ca “nad²t²re pana kh±ºuka½ koµµetv± tattha baddhan±v±ya v±na vaµµat²”ti ca “sace pana setu v± setup±d± v± bahit²re patiµµhit±, kamma½ k±tu½na vaµµat²”ti ca eva½ visabh±g±su g±mas²m±su s±kh±d²na½ phusanameva saªkaradosak±raºattenavutta½, na bhikkhuphusana½. Tath± hi “antonadiya½ j±tarukkhe bandhitv± kamma½ k±tabban”tinadiya½ n±v±bandhana½ anuññ±ta½ udakukkhepanissayattena nad²s²m±ya sabh±gatt±. Yadi hibhikkh³na½ phusanameva paµicca sabbattha sambandhadoso vutto siy±, nadiyampi bandhana½ paµikkhipitabba½bhaveyya. Tatth±pi hi bhikkhuphusana½ kammakopak±raºa½ hoti, tasm± sabh±gas²m±supavisitv± bh³mi-±di½ phusitv±, aphusitv± v± s±kh±dimhi µhite ta½ s±kh±di½phusantova bhikkhu sodhetabbo. Visabh±gas²m±su pana s±kh±dimhi phusitv± µhite ta½s±kh±di½ aphusant±pi sabbe bhikkh³ sodhetabb±, aphusitv± µhite pana ta½ s±kh±di½phusant±va bhikkh³ sodhetabb±ti niµµhamettha gantabba½.Ya½ panettha keci “baddhas²m±na½ dvinna½ aññamañña½ viya baddhas²mag±mas²m±nampitadaññ±sampi sabb±sa½ sam±nasa½v±sakas²m±na½ aññamañña½ rukkh±disambandhe sati tadubhayampiekas²ma½ viya sodhetv± ekattheva kamma½ k±tabba½, aññath± kata½ kamma½ vipajjati,natthettha sabh±gavisabh±gabhedo”ti vadanti, ta½ tesa½ matimatta½ sabh±gas²m±na½ aññamañña½sambandhados±bh±vassa visabh±gas²m±nameva tabbh±vassa suttasutt±nulom±divinayanayehi siddhatt±.Tath± hi “anuj±n±mi, bhikkhave, s²ma½ sammannitun”ti (mah±va. 138) g±mas²m±yamevabaddhas²ma½ sammannitu½ anuññ±tatt± t±sa½ nissayanissitabh±vena sabh±gat±, sambhedajjhottharaºados±bh±voca suttatova siddho. Bandhanak±le pana anuññ±tassa sambandhassa anulomato pacch± sañj±tarukkh±disambandhopi t±sa½ vaµµati eva. “Ya½, bhikkhave…pe… kappiya½ anulometi, akappiya½paµib±hati, ta½ vo kappat²”ti (mah±va. 305) vuttatt± eva½ t±va g±mabaddhas²m±na½ aññamañña½sabh±gat±, sambhed±didos±bh±vo ca suttasutt±nulomato siddho, imin± eva nayena araññas²masattabbhantaras²m±na½nad²-±dis²ma-udakukkhepas²m±nañca suttasutt±nulomato aññamañña½ sabh±gat±, sambhed±didos±bh±voca siddhoti veditabbo.