253. S²mavipattivinicchayo pana heµµh± s²makath±ya½ sabbena kathito, tasm± tattha vuttanayenevagahetabbo.Parisavipattikath±ya catuvaggakaraºeti catuvaggena saªghena kattabbe. Aniss±rit±tiuposathaµµhapan±din± v± laddhin±n±sa½v±sakabh±vena v± na bahikat±. Aµµhakath±yañhi “apakatattass±tiukkhittakassa v± yassa v± uposathapav±raº± µhapit± hont²”ti (pari. aµµha. 425) vuttatt±µhapita-uposathapav±raºo bhikkhu apakatatto ev±ti gahetabba½. Parisuddhas²l±ti p±r±jika½an±pann± adhippet±. Pariv±s±dikammesu pana garukaµµh±pi apakatatt± ev±ti gahetabba½.Avases±…pe… chand±rah±va hont²ti hatthap±sa½ vijahitv± µhite sandh±yavutta½, avijahitv± µhit± pana chand±rah± na honti, tepi catuvagg±dito adhik± hatthap±sa½vijahitv±va chand±rah± honti, tasm± saªghato hatthap±sa½ vijahitv± µhiteneva chando v±p±risuddhi v± d±tabb±.S±ratthad²paniya½ (s±rattha. µ². pariv±ra 3.488) pana “anukkhitt± p±r±jika½ an±pann±ca pakatatt±ti ±ha ‘pakatatt± anukkhitt±’ti-±di. Tattha aniss±rit±ti purimapadassevavevacana½. Parisuddhas²l±ti p±r±jika½ an±pann±. Na tesa½ chando v± p±risuddhiv± et²ti t²su dv²su v± nisinnesu ekassa v± dvinna½ v± chandap±risuddhi ±haµ±pian±haµ±va hot²ti adhipp±yo”ti ±gato. Eva½ p±¼iyañca aµµhakath±ya ca catunnampikamm±na½ sampatti ca vipatti ca ±gat±, µ²k±cariyehi ca vinicchit±, tasm± µµhakath±ya½ vuttanayeneva catt±ri kamm±ni kattabb±ni, na avuttanayena. Vuttañhisamantap±s±dik±ya½ (p±r±. aµµha. 1. ganth±rambhakath±; 2.431)–
“Buddhena dhammo vinayo ca vutto;
yo tassa puttehi tatheva ñ±to;
so yehi tesa½ matimaccajant±;
yasm± pure aµµhakath± aka½su.
“Tasm± hi ya½ aµµhakath±su vutta½;
ta½ vajjayitv±na pam±dalekha½;
sabbampi sikkh±su sag±rav±na½;
yasm± pam±ºa½ idha paº¹it±nan”ti.
Imasmiñhi kammavagge apalokan±d²na½ catunna½ kamm±na½ karaºaµµh±na½ ek±dasavipattis²mavimutta½baddhas²mabh³ta½yeva vutta½, “ek±dasahi ±k±rehi s²mato kamm±ni vipajjant²”ti(pari. 486) vacanato na abaddha-upac±ras²mabh³ta½. Na hi tattha ek±dasavipatti atthi.Aµµhakath±yampi (pari. aµµha. 482) “apalokanakamma½ n±ma s²maµµhakasaªgha½ sodhetv± chand±rah±na½chanda½ ±haritv± samaggassa saªghassa anumatiy± tikkhattu½ s±vetv± kattabba½ kamman”tiapalokanakammass±pi baddhas²m±yameva kattabbabh±vo vutto, na upac±ras²m±ya½. Na hitattha s²maµµhakasaªghasodhanañca chand±rah±nañca atthi, antos²ma½ paviµµhapaviµµh±na½ saªghal±bho d±tabboyevahoti, tasm± “ñattikammabh³ta½ uposathapav±raº±kamma½ abaddhas²mavih±repi kattabban”tigaºhant±na½ ±cariy±na½ v±dopi “ñattidutiyakammabh³ta½ kathinad±nakamma½ upac±ras²m±yamevakattabban”ti gaºhant±na½ ±cariy±na½ v±dopi p±¼ivirodho aµµhakath±virodho ca hot²tiveditabbo. Yamettha vattabba½, ta½ uposathapav±raºakath±vaººan±yañca kathinakath±vaººan±yañcavutta½, atthikehi tattha suµµhu oloketv± sa½sayo vinodetabbo.Id±ni sabbe bhikkh³ lekhak±rehi paricayavasena sabbaganth±na½ ±dimhi likhita½ mah±namakk±rap±µha½saraºagamanassa, kammav±c±ya ca ±rambhak±le mahat± uss±hena bhaºanti, so pana p±µho nevasaraºagamanapariy±panno, na kammav±c±pariy±panno, n±pi kammav±c±ya pubbakaraºapariy±panno,tasmi½ abhaºitepi na saraºagamanassa v± kammav±c±ya v± h±ni atthi, na bhaºite va¹¹hi,tasm± pakaraº±cariy± saraºagaman±rambhepi kammav±c±rambhepi tassa mah±namakk±rap±µhassa vaººana½na vadanti, vadanto pana “bhagavato arahato samm±sambuddhassa” iti pad±na½ attho visuddhimaggasamantap±s±dik±s±ratthad²pan²-±dippakaraºesu“bhagav± araha½ samm±sambuddho” itipad±na½ attho viya vitth±rena vattabbo siy±, eva½santepi bhagavato yath±bh³taguºad²panavasena pavattatt± sabbepi ±cariy± sabbesu ganth±rambhesutikkhattu½ maªgalattha½ bhaºanti. Bhaºantehi ca pana na-k±ra mo-k±r±d²na½ µh±nakaraº±disampada½ah±pentena sithiladhanitad²gharass±divisesa½ manasi karontena samaºas±ruppena parimaº¹alenapadabyañjanena bhaºitabbo hoti, na ati-±yatakena g²tasaddasadisena saddena. Vuttañheta½ bhagavat±“na, bhikkhave, ±yatakena g²tassarena dhammo g±yitabbo, yo g±yeyya, ±patti dukkaµass±”ti(c³¼ava. 249).
“Ekamatto bhave rasso, dvimatto d²ghamuccate;
timatto tu pluto ñeyyo, byañjanañca¹¹hamattikan”ti.–
Saddappakaraº±cariyehi vutta½ saddalakkhaºa½ niss±ya na-k±r±d²su rassabh³te asare ekamatta½,na-byañjane a¹¹hamatta½ sampiº¹etv± diya¹¹hamattak±la½ pam±ºa½ katv± ucc±r²yate.Mo-k±r±d²su d²ghabh³te o-k±r±disare dvimatta½, ma-k±r±dibyañjane a¹¹hamatta½ sampiº¹etv±a¹¹hateyyamatt±k±la½ pam±ºa½ katv± ucc±r²yate, na tato uddhanti. Nanu “pluto timattoñeyyo”ti vuttanti? Sacca½, s± pana d³rato avh±yan±d²suyeva labbhati, n±ññattha.Vuttañhi k±rik±ya½–
“D³rato avh±ne g²te, tatheva rodanepi ca;
plut± timattik± vutt±, sabbete nettha gayhare”ti.–
Kittakena pana k±lena ekamatt± viññeyy±ti? Akkhinimisa-ummisamattak±len±ti±cariy±. Eke pana ±cariy± “aªguliphoµanak±lappam±ºen±”ti vadanti. Vuttañhi±cariyadhammasen±patittherena–
“Pam±ºa½ ekamattassa, nimisummisatobravu½;
aªguliphoµak±lassa, pam±ºen±pi abravun”ti.
Eva½ saddasatth±cariyehi vacanato suddharassasaraµµh±ne ekamatt±pam±ºa½, sabyañjanarassasaraµµh±ne diya¹¹hamatt±pam±ºa½,suddhad²ghasaraµµh±ne dvimatt±pam±ºa½, sabyañjanad²ghasaraµµh±ne a¹¹hateyyamatt±pam±ºa½ k±la½ sallakkhetv±ucc±r²yate.Id±ni pana bhikkh³ mah±namakk±rabhaºane balava-uss±ha½ katv± bhaºant± rassaµµh±nesu dvitimatt±k±la½d²ghaµµh±nesu catupañcamatt±k±la½ sara½ paµhapetv± bhaºanti, tadayutta½ viya dissati.Apare paµhamav±re bhaºitv± “samm±sambuddhass±”ti pariyos±napada½ patv±pi tattha aµµhapetv±puna “namo tass±”ti bhaºitv± sa-k±re µhapetv± thoka½ vissamitv± dutiyav±re“bhagavato”ti ida½ ±di½ katv± y±va pariyos±na½ bhaºitv± µhapenti. Tatiyav±repana ±dito paµµh±ya pariyos±ne µhapenti. Eva½ bhaºantañca bah³ pasa½santi, eva½ pana k±tabbantineva p±¼iya½, na aµµhakath±ya½ vijjati. Yath± ñatticatutthakamme kariyam±net²ºi anuss±van±ni saddato ca atthato ca abhinn±ni aññamañña½ saªkaravirahit±ni katv±bhaºitabb±ni, eva½ mah±namakk±rap±µhe tikkhattu½ bhaññam±ne tayo v±r± saddato ca atthatoca abhinne katv± saªkaravirahite katv± ±dito ±rabhitv± pariyos±ne µhapetabb± hont²ti.Tatr±yameke-eva½ vadanti– yath± n±ma javena gacchantassa µh±tabbaµµh±na½ patv±pi sahas± µh±tu½na sakkoti, ekap±damatta½ gantv± tiµµhati, eva½ ±dito bhaºantassa balava-uss±hatt± pariyos±nepattepi µhapetu½ na sakkoti, “namo tass±”ti dvipadamatta½ bhaºitv± sakkot²ti. Eva½sante dutiyatatiyav±resu kasm± sakkot²ti? Tad± pana dutiyav±re thoka½ vissamitatt±laddhass±so hutv± sakkot²ti. Eva½ te ±yasmanto sayameva att±na½ vigh±ta½ p±penti.Na hi “mah±namakk±ra½ bhaºantena paµhamav±re balava-uss±hena bhaºitabbo”ti bhagavat± paññatto,dhammasaªg±hakattherehi v± µhapito atthi. Eva½ sante yath± p±timokkhuddesakena p±timokkha½uddisantena yattak± bhikkh³ p±timokkha½ suºanti, tesa½ savanappam±ºena y±va pariyos±n±uddisitu½ attano sarappam±ºa½ gahetv± p±timokkho uddisitabbo, eva½ kammav±ca½ bhaºantenapis²mamaº¹ale nisinnabhikkh³na½ savanappam±ºena y±va pariyos±n± attano sarappam±ºa½ gahetv±bhaºitabb±ti.Apare pana ±cariy± mo-k±r±d²su o-k±rantapadesu aññesa½ pad±na½ atirekena sarenadvattikkhattu½ anukaraºasadda½ anubandh±payam±n± bhaºanti, tesa½ ±cariy±na½ t±disa½ bhaºana½sutv± paricayappatt± aññe bhikkh³ v± gahaµµh± v± aññesa½ ±cariy±na½kammav±ca½ na garu½ karonti, t±ya kammav±c±ya upasampad± alabhitabb± viya maññanti,t±disa½ pana bhaºana½ tesa½ ±cariy±na½ siss±nusiss± eva tath± bhaºanti, na aññe ±cariy±.Te pana por±º±cariy±na½ sarasampann±na½ anukaraºasaddarahitampi sahita½ viya kh±yam±na½ suºant±na½atimanoratha½ sadda½ sutv± diµµh±nugati½ ±pajjant± eva½ karonti maññe. Na hi vinayev± saddasatthesu v± tath± bhaºitabbanti atthi, tasm± vic±retabbametanti.Bah³ pana bhikkh³ “sithila½ dhanitañca d²gharassan”ti-±din± vinaye kathitavinicchayañca “etthapañcasu vagges³”ti-±din± saddasatthesu katavinicchayañca aj±nant± piµakattayakovid±na½vinayadharabahussutatther±na½ santik± aladdhopades± hutv± tattha tattha upasampada½ karont±na½bhikkh³na½ vacanameva gahetv± heyyop±deyya½ aj±nant± pubbe paradesato ±gat±na½ puññavant±na½sarasampann±na½ mah±ther±na½ anosarena bhaºam±n±na½ sara½ sutv± tesa½ theravar±na½ mati½apucchitv±va yath±diµµha½ yath±suta½ likhitv± µhapent± anukkamena paº¹itehi hasitabba½ayutta½ katha½ d²pent± “imasmi½ µh±ne byagghiy± saddasadisa½ sadda½ karonti, imasmi½µh±ne sakuºiy± saddasadisa½ sadda½ karonti, imasmi½ µh±ne tambulakasaµap±ta½ karonti,imasmi½ µh±ne dakkhiºato namant± bhaºanti, imasmi½ µh±ne v±mato namant± bhaºanti, imasmi½µh±ne vil±sa½ kurum±n± bhaºant²”ti-±d²ni vatv± tadeva saddahant± rukkham³la-umaªgaleº±d²sunis²ditv± tameva vacana½ anusikkhant± tadanur³pa½ kammav±ca½ bhaºant± “aha½ kammav±c±kusalo”tivatv± b±lajane saññ±petv± tesa½ tesa½ upasampad±pekkh±na½ kammav±ca½ bhaºanti, imebhikkh³ bhagavato ±ºa½ atikk±menti, s±sana½ osakk±pent²ti daµµhabb±.Ath±parepi bhikkh³ g±mak±v±s±d²su vasant± paº¹it±na½ santike apayirup±sam±n±vatthusampattimpi vatthuvipattimpi ñatti-anuss±vanas²maparisasampattimpi vipattimpitathato aj±nant± bahavo sisse µhapetv± pabbajjañca upasampadañca karont± parisa½ va¹¹h±penti,tepi bhagavato s±sana½ osakk±penti, tasm± bhagavato ±ºa½ karontehi lajj²pesalehibahussutehi sikkh±k±mehi sappurisabhikkh³hi evar³p±na½ bhikkh³na½ sah±yakehi upatthambhakehiekasambhogasa½v±sakarehi na bhavitabba½. Id±ni bhikkh³–
“Ca-k±ranta½ sa-k±ranta½, ta-k±rantasama½ vade;
ña-k±ranta½ la-k±ranta½, na-k±rantasama½ vade”ti.–
Ima½ siloka½ upaniss±ya saraºagamanepi “buddha½ saraºa½ gacch±m²”ti p±µha½ “buddha½saraºa½ gacch±m²”ti paµhanti. Kammav±c±yampi “paµhama½ upajjha½ g±h±petabbo”ti-±dip±µha½“paµhama½ upajjha½ g±h±petabbo”ti-±din± paµhanti. Ettha yuttitopi ±gamatopik±raºa½ cintetabba½.
Tatr±ya½ yutticint±– “ca-k±ranta½ sa-k±ranta½, ta-k±rantasama½ vade”ti ettha ca-k±rot±lujo, ta-k±ro dantajo, evamete akkhar± µh±natopi asam±n±. Ca-k±ro jivh±majjhakaraºo,ta-k±ro jivhaggakaraºo, eva½ karaºatopi asam±n±. Ca-k±ro dutiyavaggapariy±panno,ta-k±ro catutthavaggapariy±panno, eva½ vaggatopi asam±n±. Sa½yogakkharavasena na pubbakkhar±suti½ labhant± saravisesa½ p±puºanti, teneva ca-k±rena saddasatthak±r±cariy± “sa½yogepare rassattan”ti ca “sa½yogapubb± e-k±ro-k±r± rass±-iva vattabb±”ti ca vadanti.Eva½ sante katha½ asam±naµµh±nikena asam±nakaraºena asam±navaggena sa½yogakkharena laddhasutik±akkhar± tato aññena asam±naµµh±nikena asam±nakaraºena asam±navaggena sa½yogakkharenaladdhasam±nasutik± bhaveyyu½. Na kevalañca ete akkhar± asam±naµµh±nik± asam±nakaraº±asam±navagg±va honti, atha kho an±sannaµµh±nik± an±sannakaraº± an±sannavagg± ca honti.Yath± ca v²ºa½ v±dent±na½ d³re tantissarena tato d³re tantissaro asam±no hoti,eva½ d³raµµh±nikena akkharena d³rakaraºena tato d³raµµh±niko d³rakaraºo sam±nasutikokatha½ bhaveyya, vaggakkhar±nañca aññamañña½ asaªkaravasena asam±nasutivasena pavattanato “vagganta½v± vagge”ti sutte niggahitassa vaggantakaraºe sati aññavaggasmi½ pare aññavagganta½na p±puº±ti, “vagge ghos±ghos±na½ tatiyapaµham±”ti suttena ca asadisadvebh±vakaraºeaññavagge aññavaggadvebh±vo na hoti.