13. Kulad³sakasikkh±padavaººan±

431. Terasame k²µ±gir²ti tassa nigamassa n±ma½. Tañhi sandh±ya parato “na assajipunabbasukehi bhikkh³hi k²µ±girismi½ vatthabban”ti vutta½, g±manigamato ca pabb±jana½, na janapadato. Tena pana yogato janapadopi “k²µ±giri”icceva saªkhya½ gatoti ±ha “eva½n±make janapade”ti.
Tatr±ti s±vatthiya½. Dhuraµµh±neti abhimukhaµµh±ne, jetavanadv±rasam²peti attho. Dv²hi megheh²ti vassikena, hemantikena c±ti dv²hi meghehi. Gaº±cariyehi chahi adhikat±ya “samadhikan”ti vutta½.
Udakass±ti akappiya-udakassa “kappiya-udakasiñcanan”ti visu½ vakkham±natt±, tañca “±r±m±di-atth±ya rukkharopane akappiyavoh±resupi kappiya-udakasiñcan±di vaµµat²”ti vakkham±natt± idh±pi vibh±ga½ katv± kappiya-udakasiñcan±di visu½ dassita½. Yath± koµµanakhaºan±dik±yikakiriy±pi akappiyavoh±re saªgahit±, eva½ m±tik±-ujukaraº±dikappiyavoh±rep²ti ±ha “sukkham±tik±ya ujukaraºan”ti. Ettha pur±ºapaºº±diharaºampi saªgayhati. Mah±paccariyav±dova pam±ºatt± pacch± vutto. Akappiyavoh±repi ekacca½ vaµµat²ti dassetu½ “na kevalañca sesan”ti-±dim±ha. Ya½kiñci m±tikanti sukkha½ v± asukkha½ v±. Tatth±ti ±r±m±di-atth±ya rukkharopane. Tath±ti kappiyavoh±rapariy±y±d²hi ganth±pana½ sandh±ya vutta½. Imin± ca kulasaªgahatth±ya ganth±pan±dipi na vaµµat²ti dasseti.
Vatthup³janatth±ya saya½ ganthana½ kasm± na vaµµat²ti codento “nanu c±”ti-±dim±ha. Yath± ±r±m±di-attha½ kappiyapathaviya½ saya½ ropetumpi vaµµati, tath± vatthup³janatth±ya saya½ ganthanampi kasm± na vaµµat²ti codakassa adhipp±yo. Vuttanti-±di parih±ro. Atha “na pana mah±-aµµhakath±yan”ti kasm± vadati? Mah±paccari-±d²su vuttampi hi pam±ºamev±ti n±ya½ virodho, mah±-aµµhakath±ya½ avuttassa saya½ ropanassa tattheva vuttena udakasiñcanena saha sa½sandananayadassanamukhena pam±ºamev±ti patiµµh±petu½ vuttatt±. “Maññeyy±s²”ti pada½ “ta½ kathan”ti imin± sambandhitabba½. Tatth±ya½ adhipp±yo– kiñc±pi mah±-aµµhakath±ya½ saya½ ropana½ na vutta½, kappiya-udakassa saya½ ±siñcana½ vuttameva, tasm± yath± ±r±m±di-atth±ya kappiya-udaka½ saya½ siñcitumpi vaµµati, tath± vatthup³janatth±ya ganthanampi kasm± na vaµµat²ti. Tampi na virujjhat²ti yadeta½ vatthup³janatth±yapi ganthan±di½ paµikkhipitv± ±r±m±di-atth±ya saya½ ropanasiñcana½ vutta½, tampi p±¼iy± sa½sandanato pubb±para½ na virujjhati.
Ta½ katha½ na virujjhat²ti ±ha “tatra h²”ti-±di. Tatr±ti ropanasiñcanavisaye. Pupph±d²hi kulasaªgahappasaªge “m±l±vacchan”ti visesitatt± kulasaªgahatthameva ropana½ adhippetanti viññ±yat²ti ±ha “m±l±vacchanti vadanto”ti-±di. Eta½ vuttanti “m±l±vaccha½ ropentipi rop±pentipi, siñcantipi siñc±pentip²”ti eta½ vutta½. Aññatra pan±ti ±r±m±di-atth±ya m±l±vacch±d²na½ ropane pana. Pariy±yoti saya½karaºak±r±panasaªkh±to pariy±yo voh±ro atthavisesoti attho atthi upalabbhati kulasaªgahatthatt±bh±v±ti adhipp±yo. Evamettha pariy±yasaddassa karaºak±r±panavasena atthe gayham±ne “ganthentipi ganth±pentip²”ti p±¼iya½ paµikkhittaganthanaganth±pana½ µhapetv± ya½ parato “eva½ j±na, eva½ kate sobheyy±”ti-±dikappiyavacanehi ganth±pana½ vutta½, tattha dos±bh±vo samatthito hoti, “gantheh²”ti ±ºattiy± k±r±panasseva ganth±pananti adhippetatt±. Tattha pariy±ya½ idha ca pariy±y±bh±va½ ñatv±ti tattha “m±l±vaccha½ ropent²”ti-±d²su “m±l±vacchan”ti kulasaªgahatthat±s³canakassa visesanassa sabbh±vato karaºak±r±panasaªkh±tapariy±yasabbh±va½. Idha “ganthent²”ti-±d²su tath±vidhavisesavacan±bh±vato tassa pariy±yassa abh±vañca ñatv±. Ta½ suvuttamev±ti veditabbanti yojan±.
Sabba½ vuttanayeneva veditabbanti aµµhakath±su ±gatanayeneva ropan±di, ganth±pan±di ca sabba½ veditabba½. Na hettha sandeho k±tabboti nigameti.
Haraº±d²s³ti vatthup³janatth±ya haraº±d²su. Kulitthi-±d²na½ atth±ya haraºatoti kulitthi-±d²na½ haraºasseva visesetv± paµikkhittatt±ti adhipp±yo. Ten±ha “haraº±dhik±re h²”ti-±di. Mañjar²ti pupphagoccha½. Vaµa½sakoti kaººassa upari pi¼andhanattha½ katapupphavikati so ca “vaµa½so”ti vuccati. Kaººik±ti bah³na½ pupph±na½ v± m±l±na½ v± ekato bandhitassa n±ma½, “kaºº±bharaºan”tipi vadanti. H±rasadisanti mutt±h±rasadisa½.
Kappiyen±ti kappiya-udakena. Tesa½yeva dvinnanti kulad³sanaparibhog±na½ dvinna½. Dukkaµanti kulasaªgahatth±ya saya½ siñcane, kappiyavoh±rena v± akappiyavoh±rena v± siñc±pane ca dukkaµa½, paribhogatth±ya pana saya½ siñcane, akappiyavoh±rena siñc±pane ca dukkaµa½. Payogabahulat±y±ti saya½ karaºe, k±yapayogassa k±r±pane ca vac²payogassa ca bahuttena.
Ganthena nibbatta½ d±ma½ ganthima½. Eseva nayo sesesupi. Na vaµµat²ti vatthup³janatth±yapi na vaµµati, dukkaµanti attho. Vaµµat²ti vatthup³janatth±ya vaµµati, kulasaªgahatth±ya pana kappiyavoh±rena k±r±pentass±pi dukkaµameva.
N²papuppha½ n±ma kadambapuppha½. Purimanayenev±ti “bhikkhussa v±”ti-±din± vuttanayena.
Kadalikkhandhamh²ti-±din± vutta½ sabbameva sandh±ya “ta½ ati-o¼±rikamev±”ti vutta½, sabbattha karaºe, akappiyavacanena k±r±pane ca dukkaµamev±ti attho. “Pupphavijjhanattha½ kaºµaka½ bandhitumpi na vaµµat²”ti imassa upalakkhaºatt± pupphad±molamban±di-atth±ya rajjubandhan±dipi na vaµµat²ti keci vadanti, aññe pana “pupphavijjhanattha½ kaºµakanti visesitatt± tadattha½ kaºµakameva bandhitu½ na vaµµati, tañca aµµhakath±pam±ºen±”ti vadanti, v²ma½sitv± gahetabba½. Pupphapaµicchaka½ n±ma daº¹±d²hi kata½ pupph±dh±na½, etampi n±gadantakampi sachiddakameva gahetabba½. Asokapiº¹iy±ti asokas±kh±na½, pupph±na½ v± sam³he. Dhammarajju n±ma cetiy±d²ni parikkhipitv± tesañca rajjuy± ca antar± pupphappavesanatth±ya bandharajju. “Sithilavaµµit± v± rajjuvaµµi-antare pupphappavesanatth±ya eva½ bandh±”tipi vadanti.
Matthakad±manti dhamm±san±dimatthakalambakad±ma½. Tesa½yev±ti uppal±d²na½ eva. V±kena v± daº¹akena v±ti pupphan±¼a½ ph±letv± pupphena ek±baddha½ µhitav±kena, daº¹akena ca ekabandhaneneva, etena puppha½ b²jag±me saªgaha½ na gacchati pañcasu b²jesu appaviµµhatt± paººa½ viya, tasm± kappiya½ ak±r±petv±pi kopane doso natthi. Yañca chinnass±pi maku¼assa vikasana½, tampi atitaruºassa abh±v± vu¹¹hilakkhaºa½ na hoti, pariºatassa pana maku¼assa patt±na½ sinehe pariy±d±na½ gate visu½bh±vo eva vik±so, teneva chinnamaku¼avik±so acchinnamaku¼avik±sato parih²no mil±tayutto v± dissati. Yañca mil±tassa udakasaññoge amil±nat±pajjana½, tampi tambulapaºº±d²su sam±nanti vu¹¹hilakkhaºa½ na hoti, p±¼i-aµµhakath±d²su ca na katthaci pupph±na½ kappiyakaraºa½ ±gata½, tasm± puppha½ sabbath± ab²jamev±ti viññ±yati, v²ma½sitv± gahetabba½. “Pasibbake viy±”ti vuttatt± pupphapasibbake v± pasibbakasadisabandhe v± yattha katthaci c²vare v± pakkhipitu½ vaµµat²ti siddha½. Bandhitu½ na vaµµat²ti rajju-±d²hi bandhana½ sandh±ya vutta½, pupphasseva pana acchinnadaº¹av±kehi bandhitu½ vaµµati eva.
Pupphapaµe ca daµµhabbanti pupphapaµa½ karontassa d²ghato pupphad±massa haraºapacc±haraºavasena p³raºa½ sandh±ya vutta½, tiriyato haraºa½ pana v±yima½ n±ma hoti, na p³rima½. “Purimaµµh±na½ atikk±met²”ti s±maññato vuttatt± purima½ pupphakoµi½ phus±petv± v± aphus±petv± v± parikkhipanavasena pana atikkamantassa ±pattiyeva. Bandhitu½ vaµµat²ti puppharahit±ya suttav±kakoµiy± bandhitu½ vaµµati. “Ekav±ra½ haritv± v± parikkhipitv± v±”ti ida½ pubbe vuttacetiy±diparikkhepa½, pupphapaµakaraºañca sandh±ya vutta½.
Parehi p³ritanti d²ghato pas±rita½. V±yitunti tiriyato haritu½, ta½ pana ekav±rampi na labbhati. Pupph±ni µhapenten±ti aganthitapupph±ni aññamañña½ phus±petv±pi µhapentena. Ghaµikad±ma-olambakoti heµµh±bh±ge ghaµik±k±rayutto, d±rughaµik±k±ro v± olambako. Suttamaya½ geº¹uka½ n±ma. Sabbatth±ti ganthim±d²su sabbattha.
Recakanti abhinaya½, “eva½ nacc±h²”ti naµan±k±radassananti attho, “cakka½ viya att±na½ bham±panan”tipi keci. ¾k±seyeva k²¼ant²ti “aya½ s±r² asukapada½ may± n²t±”ti eva½ mukheneva ubhopi vadant± k²¼anti. J³taphalaketi j³tamaº¹ale. P±sakak²¼±y±ti dvinna½ tivaªgulappam±º±na½ d±rudant±dimay±na½ p±sak±na½ cat³su passesu ekak±divasena bind³ni katv± phalake khipitv± uparibh±ge diµµhabind³na½ vasena s±riyo apanetv± k²¼anakaj³tak²¼±ya.
Mañjaµµhi n±ma mañjaµµharukkhas±rakas±va½. Sal±kahatthanti n±¼ikerah²r±d²na½ kal±passeta½ n±ma½. P±¼iya½ tharusminti khagge. Usse¼ent²ti mukhena usse¼anasadda½ pamuñcanti, mahanta½ abyattasadda½ pavattent²ti attho. Apphoµent²ti dviguºitav±mahatthe dakkhiºahatthena t±¼etv± sadda½ karonti. Mukha¹iº¹imanti mukhabher².
432. Tesanti sam±se guº²bh³t±ni pabb±nipi par±masati. Bondoti lolo, mandadh±tukoti attho. Bhakuµi½ katv±ti bhamukabheda½ katv±. Nel±ti niddos±.
433. P±¼iya½ “s±riputt±”ti ida½ ekasesanayena s±riputtamoggall±n±na½ ubhinna½ ±lapana½, teneva bahuvacananiddeso kato.
435. Aµµh±rasa vatt±n²ti “na upasamp±detabban”ti-±d²ni “na bhikkh³hi sampayojetabban”ti pariyos±n±ni kammakkhandhake (c³¼ava. 7) ±gat±ni aµµh±rasa vatt±ni. Na pannalom±ti na patitam±nalom±, ananuk³lavattinoti attho.
437. Parasantaka½ deti dukkaµamev±ti viss±sag±hena d±na½ sandh±ya vutta½. Thullaccayanti ettha bhaº¹adeyyampi hoti eva.
Tañca kho vatthup³janatth±y±ti m±t±pit³nampi puppha½ dentena vatthup³janatth±yeva d±tabbanti dasseti. Maº¹anatth±ya pana sivaliªg±dip³janatth±y±ti ettakameva vuttatt± “ima½ vikkiºitv± j²vissant²”ti m±t±pit³na½ d±tu½ vaµµati, sesañ±t²na½ pana t±vak±likameva d±tu½ vaµµati. ѱtis±maºerehev±ti tesa½ gihikammaparimocanattha½ vutta½. Itareti aññ±tak±, tehipi s±maºerehi ±cariyupajjh±y±na½ vattas²sena haritabba½. C³¼akanti upa¹¹habh±gatopi upa¹¹ha½.
S±maºer±…pe… µhapent²ti arakkhit±gopita½ sandh±ya vutta½. Tattha tatth±ti magge v± cetiyaªgaºe v±. “S±maºerehi d±petu½ na labhant²”ti ida½ s±maºerehi gih²na½ kamma½ k±rita½ viya hot²ti vutta½, na pana pupphad±na½ hot²ti s±maºer±nampi na vaµµanato. Vuttañca “sayamev±”ti-±di. “Avisesena vuttan”ti imin± sabbesampi na vaµµat²ti dasseti.
Kh²ºaparibbay±nanti ±gantuke sandh±ya vutta½. Paricchinnesupi rukkhesu “idha phal±ni sundar±n²”ti-±di½ vadantena kulasaªgaho kato n±ma hot²ti ±ha “eva½ pana na vattabban”ti.
Rukkhacchall²ti rukkhattaco. Abh±jan²yatt± garubhaº¹a½ vutta½. Vuttanayen±ti paººad±nampi pupphaphal±d²su vuttanayena kulasaªgaho hot²ti dasseti.
Pubbe vuttappak±ranti mama vacanena bhagavato p±de vandath±ti-±din± vuttappak±rasikkh±pade paµhama½ vutta½. “Pakkamat±yasm±”ti ida½ pabb±jan²yakammavasena vutta½. Puna “pakkamat±yasm±”ti idampi pabb±jan²yakammakatassa vattavasena vutta½. Ettha ca assajipunabbasukehi ±cariyesu anekavidhesu an±c±resu paññapetabb± ±pattiyo sikkh±padantaresu paññatt± ev±ti t± idha apaññapetv± kulad³sak±na½ pabb±jan²yakammavasena niggaha½ k±tu½ tattheva samm± avattitv± k±rakasaªgha½ chandag±mit±d²hi p±pent±na½ samanubh±san±ya saªgh±disesa½ ±ropitañca ida½ sikkh±pada½ paññattanti veditabba½. Paµhamasaªghabhedasadis±nev±ti ettha aªgesupi yath± tattha parakkamana½, evamidha chand±d²hi p±pana½ daµµhabba½. Sesa½ t±disamev±ti.

Kulad³sakasikkh±padavaººan± niµµhit±.