2. Saªgh±disesakaº¹o

1. Sukkavissaµµhisikkh±padavaººan±

234. Terasakass±ti terasa sikkh±pad±ni parim±º±ni ass±ti terasako, kaº¹o, tassa. Samathe vipassan±ya v± abhiratirahito idha anabhirato, na pabbajj±y±ti ±ha “vikkhittacitto”ti. Vikkhittat±ya k±raºam±ha k±mar±g±icc±di.
235. Abboh±rik±ti s²lavipattivoh±ra½ n±rahat²ti katv± vutta½. Akusalabh±ve panass± abboh±rat± natthi.
236-7. Cetan±-saddato visu½ sa½-saddassa atth±bh±va½ ika-paccayassa ca atthavantata½ dassetu½ sañcetan± v±ti-±di dutiyavikappo vutto. Sikh±ppatto atthoti adhippetattha½ sandh±ya vutta½. ¾sayabhedatoti pittasemhapubbalohit±na½ catunna½ ±say±na½ bhedena. Dh±tun±nattatoti rasaruhir±d²na½ sattanna½, pathav±d²na½ v± catunna½ dh±t³na½ n±nattena. Vatthis²santi muttavatthito matthakapassa½. Hatthimadacalana½ n±mañca sambhavoti ±ha “sambhavo nikkhamat²”ti. Sambhavaveganti sambhavassa µh±nato cavitv± dakasot±bhimukha½ otaraºena sañj±tasar²rakkhobhavega½. B±hus²santi khandhappadesa½. Dasses²ti ettha iti-saddo hetuttho, tena yasm± kaººac³¼ik±hi sambhavo nikkhamati…pe… sambhavañca dassesi, tasm± tatiyassa bh±sita½ subh±sitanti eva½ yojan± veditabb±. Dakasotanti muttassa vatthito nikkhamanamagga½, aªgaj±tappadesanti vutta½ hoti. Sukkañca n±meta½ rasaruhir±disattadehadh±t³su majjhimadh±tucatuja½ aµµhimiñj±di viya pathav²dh±tusaªgahita½ ±h±r³paj²v²na½ sakalak±yagata½ atidaharad±rak±nampi attheva, ta½ pana pannarasaso¼asavassuddesato paµµh±ya satt±na½ samuppajjanakak±mar±geheva µh±nato calati, calitañca ±podh±tubh±vena cittajameva hutv± dakasota½ otarati, dakasotato pana paµµh±ya cittapaccaya-utuja½ hoti matthaluªgato calitasiªgh±ºik± viya. Yesa½ pana samucchedanavikkhambhan±d²hi r±gapariyuµµh±na½ natthi tesa½ sukkavissaµµhi na siy±. Iti yath±µh±nato sukkassa vissaµµhiyeva r±gacittasamuµµh±n±, na pakatir³pa½, teneva kath±vatthu-aµµhakath±ya½ (kath±. aµµha. 307) “sukkavissaµµhi n±ma r±gasamuµµh±n± hot²”ti sukkassa vissaµµhi eva r±gasamuµµh±n± vutt±, na pakatir³pa½. Channa½ pana k±m±vacaradev±na½ vijjam±n±pi sukkadh±tu dvaya½dvayasam±pattivasena pariyuµµhitar±gen±pi µh±nato na ga¼ati, yath±µh±ne eva µhatv± kiñci vik±ra½ ±pajjam±n± taªkhaºikapari¼±hav³pasam±vah± methunakiccaniµµh±pit± hot²ti veditabba½. Keci pana “k±yasamphassasukhameva tesa½ k±makiccan”ti vadanti. Kh²º±sav±na½ pana an±g±m²nañca sabbaso k±mar±g±bh±vena sukkadh±tuvik±rampi n±pajjat²ti veditabba½. R³p²brahm±na½ pana vikkhambhitak±mar±gena janitatt± an±h±r³paj²vitatt± ca sabbath± sukkadh±tupi nattheva. Tathev±ti mocanass±dena nimitte upakkamatoti-±di½ atidisati. “Vissaµµh²ti µh±n±c±van± vuccat²”ti padabh±jane (p±r±. 237) vuttatt± “dakasota½ otiººamatte”ti kasm± vuttanti ±ha dakasotorohaºañcetth±ti-±di. Etth±ti t²supi v±desu. Adhiv±setv±ti nimitte upakkamitv± puna vippaµis±re uppanne mocanass±da½ vinodetv±. Antar± niv±retunti attano nimitte kat³pakkamena µh±n± cuta½ dakasota½ otaritu½ adatv± antar± niv±retu½. Mocanass±dena hatthaparikamm±di½ karontassa muttepi dukkaµameva, nimitte upakkam±bh±vato pana saªgh±diseso na hot²ti ±ha “hattha…pe… an±patt²”ti. Dakasotorohaºañcetth±ti-±din± vuttavinicchaya½ sandh±ya “aya½ sabb±cariyas±dh±raºavinicchayo”ti vutta½.
Khobhakaraºapaccayo n±ma visabh±gabhesajjasen±san±h±r±dipaccayo. N±n±vidha½ supinanti khubhitav±t±didh±t³na½ anuguºa½. Anubh³tapubbanti pubbe bh³tapubba½ manas± parikappitapubbañca. Sagganarakadesantar±d²nampi hi saªgahetv± vutta½. Atthak±mat±ya v± anatthak±mat±ya v±ti ida½ devat±na½ hit±hit±dhipp±yata½ dassetu½ vutta½. Atth±ya v± anatth±ya v±ti sabh±vato bhavitabba½ hit±hita½ sandh±ya vutta½. Nanu devat±hi upasa½hariyam±n±ni ±rammaº±ni paramatthato natthi, katha½ t±ni puriso passati, devat± v± t±ni avijjam±n±ni upasa½harant²ti codana½ manasi katv± ±ha so t±santi-±di. Tena “evameso parikappat³”ti devat±hi cintitamattena supantassa citta½ bhavaªgasantatito nipatitv± devat±hi cintitaniy±meneva parikappam±na½ pavattati, eva½ tena parikappam±n±ni ±rammaº±ni devat±hi upasa½haµ±ni n±ma honti, t±ni ca so devat±nubh±vena passati n±m±ti dasseti. Bodhisattam±t± viya puttapaµil±bhanimittanti-±d²su bodhisattassa gabbhokkantidivase mah±m±y±deviy± attano dakkhiºapassena ekassa setavarav±raºassa antokucchipaviµµhabh±vadassana½ puttapaµil±bhanimitta½ supina½ n±ma. Amh±ka½ pana bodhisattassa “sve buddho bhavissat²”ti c±tuddasiya½ pakkhassa rattivibh±yanak±le himavanta½ bibbohana½ katv± puratthimapacchimasamuddesu v±madakkhiºahatthe dakkhiºasamudde p±de ca odahitv± mah±pathaviy± sayana½ eko, dabbatiºasaªkh±t±ya tiriy± n±ma tiºaj±tiy± naªgalamattarattadaº¹±ya n±bhito uggat±ya khaºena anekayojanasahassa½ nabha½ ±hacca µh±na½ eko, set±na½ kaºhas²s±na½ kim²na½ p±dehi ussakkitv± y±va j±ºumaº¹ala½ ±hacca µh±na½ eko, n±n±vaºº±na½ catunna½ sakuº±na½ cat³hi dis±hi ±gantv± p±dam³le setavaººat±pajjana½ eko, bodhisattassa mahato m²¼hapabbatassa upari alimpam±nassa caªkamana½ ekoti ime pañca mah±supin± n±ma, ime ca yath±kkama½ sambodhiy±, devamanussesu ariyamaggappak±sanassa, gih²nañca saraº³pagamanassa, khattiy±dicatuvaºº±na½ pabbajitv± arahattapaµil±bhassa, catunna½ paccay±na½ l±bhe alittabh±vassa ca pubbanimitt±n²ti veditabba½. So¼asa supin± p±kaµ± eva. Ekantasaccamev±ti phalaniyamuppattito vutta½. Dassana½ pana sabbattha vipallatthameva. Dh±tukkhobh±d²su cat³su m³lak±raºesu dv²hi t²hipi k±raºehi kad±ci supina½ passant²ti ±ha “sa½saggabhedato”ti. Supinabhedoti sacc±saccatthat±bhedo.
R³panimitt±di-±rammaºanti ettha kammanimittagatinimittato aññar³pameva viññ±ºassa nimittanti r³panimitta½, ta½ ±di yesa½ sattanimitt±d²na½ t±ni r³panimitt±d²ni ±rammaº±ni yassa bhavaªgacittassa ta½ r³panimitt±di-±rammaºa½. ¿dis±n²ti r³panimitt±di-±rammaº±ni r±g±disampayutt±ni ca. Sabboh±rikacitten±ti paµibuddhassa pakativ²thicittena. Ko n±ma passat²ti suttapaµibuddhabh±vaviyutt±ya cittappavattiy± abh±vato supina½ passanto n±ma na siy±ti adhipp±yo, ten±ha “supinassa abh±vova ±pajjat²”ti. Kapimiddhaparetoti imin± nidd±vasena pavattam±nabhavaªgasantatibyavahit±ya kusal±kusal±ya manodv±rav²thiy± ca passat²ti dasseti, ten±ha y± nidd±ti-±di. Dv²hi antehi muttoti kusal±kusalasaªkh±tehi dv²hi antehi mutto. ¾vajjanatad±rammaºakkhaºeti supine pañcadv±rav²thiy± abh±vato manodv±re uppajjan±raha½ gahetv± vutta½.
Ettha ca supinantepi tad±rammaºavacanato anubh³tesu sutapubbesu v± r³p±d²su pur±pattibh±vena parikappetv± vipall±sato pavattam±n±pi k±m±vacaravip±kadhamm± parittadhamme niss±ya parikappetv± pavattatt± paritt±rammaº± vutt±, na pana sar³pato parittadhamme gahetv± pavattatt± ev±ti gahetabba½. Evañca itthipuris±di-±k±ra½ ±ropetv± pavattam±n±na½ r±g±disavip±kadhamm±nampi tesa½ ±rammaºa½ gahetv± uppann±na½ paµisandh±divip±k±nampi paritt±rammaºat± kammanimitt±rammaºat± ca upapann± eva hoti. Vatthudhammavinimutta½ pana sammutibh³ta½ kasiº±dipaµibh±g±rammaºa½ gahetv± uppann± upac±rappan±divasappavatt± cittacetasikadhamm± eva parittattike (dha. sa. tikam±tik± 12) na vattabb±rammaº±ti gahetabb±.
Sv±yanti supino. Vipall±sena parikappitaparitt±rammaºatt± “dubbalavatthukatt±”ti vutta½, avijjam±n±rammaºe avasavattitoti adhipp±yo, ten±ha avisaye uppannatt±ti-±di.
¾pattinik±yass±ti ida½ saªgh±disesoti pulliªga-saddassa anur³pavasena vutta½. Ass±ti assa ±pattinik±yassa, vuµµh±petu½ icchitass±ti attho, ten±ha ki½ vuttanti-±di. Ru¼hisadden±ti ettha samud±ye nipphannass±pi saddassa tadekadesepi pasiddhi idha ru¼h² n±ma, t±ya ru¼hiy± yutto saddo ru¼h²saddo, tena. Ru¼hiy± k±raºam±ha avayaveicc±din±.
K±lañc±ti “r±g³patthambhe”ti-±din± dassitak±lañca, “r±g³patthambhe”ti vutte r±g³patthambhe j±te tasmi½ k±le mocet²ti atthato k±lo gammati. Navamassa adhipp±yass±ti v²ma½s±dhipp±yassa. Vatth³ti visaya½.
238. Lom± etesa½ sant²ti lomas±, bahulomap±ºak±.
239. Mocanen±ti mocanappayogena. Mocanass±dasampayutt±y±ti ettha mocanicch±va mocanass±do, tena sampayutt± cetan± mocanass±dacetan±ti attho, na pana mocane ass±da½ sukha½ patthentiy± cetan±y±ti eva½ attho gahetabbo, itarath± sukhatth±ya mocentasseva ±patti, na ±rogy±di-atth±y±ti ±pajjati. Tasm± ±rogy±d²su yena kenaci adhipp±yena mocanicch±ya cetan±y±ti atthova gahetabbo.
240. V±yamatoti aªgaj±te k±yena upakkamato. Dve ±pattisahass±n²ti khaº¹acakk±d²ni an±masitv±va vutta½, icchantena pana khaº¹acakk±dibheden±pi gaºan± k±tabb±. Ekena paden±ti gehasitapemapadena. Tathev±ti mocanass±dacetan±ya eva g±¼ha½ p²¼an±dippayoga½ avijahitv± supanena saªgh±disesoti vutta½. Suddhacittoti mocanass±dassa nimitte ³ru-±d²hi kata-upakkamassa vijahana½ sandh±ya vutta½. Tena asubhamanasik±r±bh±vepi payog±bh±veneva mocanepi an±patti d²pit±ti veditabb±.
Tena upakkamena mutteti muccam±na½ vin± aññasmimpi sukke µh±nato mutte. Yadi pana upakkame katepi muccam±nameva dakasota½ otarati, thullaccayameva payogena muttassa abh±v±. Jagganatth±y±ti c²var±d²su limpanaparih±r±ya hatthena aªgaj±taggahaºa½ vaµµati, tappayogo na hot²ti adhipp±yo. Anok±santi aªgaj±tappadesa½.
262. Supinantena k±raºen±ti supinante pavatta-upakkamahetun±. ¾pattiµµh±neyeva hi aya½ an±patti avisayatt± vutt±. Ten±ha “sacassa visayo hoti niccalena bhavitabban”ti-±di.
263. Vin²tavatthup±¼iya½ aº¹akaº¹uvanavatthusmi½ mocan±dhipp±yena aº¹acalanena aªgaj±tass±pi calanato nimitte upakkamo hot²ti saªgh±diseso vutto. Yath± pana aªgaj±ta½ na calati, eva½ aº¹ameva kaº¹uvanena phusantassa muttepi an±patti aº¹assa anaªgaj±tatt±.
264. Vatthinti aªgaj±tas²sacch±dakacamma½. Udara½ t±pentassa…pe… an±pattiyev±ti udarat±panena aªgaj±tepi tatte t±vattakena nimitte upakkamo kato n±ma na hot²ti vutta½.
265. Ehi me tva½, ±vuso, s±maºer±ti vatthusmi½ añña½ ±º±petu, tena kariyam±nassa aªgaj±tacalanassa mocanass±dena s±diyanato ta½ calana½ bhikkhussa s±diyanacittasamuµµhitampi hot²ti sukkavissaµµhipaccayassa aªgaj±tacalanassa hetubh³t± ass±dacetan±va ±pattiy± aªga½ hoti, na ±º±panav±c± tass± pavattikkhaºe saªgh±disesassa asijjhanato. Eva½ ±º±petv±pi yonisomanasik±rena mocanass±da½ paµivinodentassa ±patti-asambhavato ida½ sikkh±pada½ an±ºattika½, k±yakamma½, kiriyasamuµµh±nañca j±tanti gahetabba½, ±º±panav±c±ya pana dukkaµa½ ±pajjati. Yo pana parena an±ºattena balakk±ren±pi kariyam±nappayoga½ mocanass±dena s±diyati, tass±pi mutte paµhamap±r±jike viya saªgh±disesova, amutte thullaccaya½. Mocanass±de cetan±ya pana asati k±yasa½saggar±gena s±diyantass±pi muttepi saªgh±disesena an±patt²ti ±cariy± vadanti, tañca yuttameva.
266. K±yatthambhanavatthusmi½ calanavasena yath± aªgaj±te upakkamo sambhavati, tath± vijambhitatt± ±patti vutt±.
Upanijjh±yanavatthusmi½ aªgaj±tanti j²vam±na-itth²na½ pass±vamaggova adhippeto, netaro.
267. Pupph±val²ti k²¼±viseso. Ta½ kira k²¼ant± nad²-±d²su chinnataµa½ udakena cikkhalla½ katv± tattha ubho p±de pas±retv± nisinn± patanti “pupph±valiyan”tipi p±µho. Pavesentass±ti payojakattena dvikammikatt± “v±lika½ aªgaj±tan”ti ubhayatth±pi upayogavacana½ kata½. Cetan±, upakkamo, muccananti im±nettha t²ºi aªg±ni veditabb±ni.

Sukkavissaµµhisikkh±padavaººan± niµµhit±.