Padabh±jan²yavaººan±
199. Evanti ca paµhamajjh±n±dipar±masana½ paµhamajjh±na½ j±n±mi dutiy±dijh±nanti. Asubhajjh±n±d²n²ti ±di-saddena k±yagat±satijjh±na½ kasiºajjh±na½ kasiºam³lak±ni ±ruppajjh±n±ni ca saªgaºh±ti. Vimokkhoti catubbidho maggo, tassa saguºato suññat±din±ma½ dassento ±ha so pan±yanti-±di. Maggo hi n±ma pañcahi k±raºehi n±ma½ labhati sarasena v± paccan²kena v± saguºena v± ±rammaºena v± ±gamanena v±. Sace hi saªkh±rupekkh± aniccato saªkh±re sammasitv± vuµµh±ti, maggo animittavimokkhena vimuccati. Sace dukkhato sammasitv± vuµµh±ti, appaºihitavimokkhena vimuccati. Sace anattato sammasitv± vuµµh±ti, suññatavimokkhena vimuccati, ida½ sarasato n±ma½ n±ma. Yasm± panesa saªkh±resu anicc±nupassan±ya niccanimitta½ pajahanto ±gato, tasm± animitto. Dukkh±nupassan±ya sukhasañña½ paºidhi½ patthana½ pah±ya ±gatatt± appaºihito. Anatt±nupassan±ya attasañña½ pah±ya attasuññat±dassanavasena suññat± hoti, ida½ paccan²kato n±ma½ n±ma. R±g±d²hi panesa suññatatt± suññato, r³panimitt±d²na½, r±ganimitt±d²na½ eva v± abh±vena animitto, r±gapaºidhi-±d²na½ abh±vato appaºihitoti vuccati, ida½ assa saguºato n±ma½. R±g±disuñña½ animitta½ appaºihitañca nibb±na½ ±rammaºa½ karot²ti suññato animitto appaºihitoti vuccati, idamassa ±rammaºato n±ma½. ¾gamana½ pana duvidha½ vipassan±gamana½ magg±gamanañca. Tattha magge vipassan±gamanameva, phale pana magg±nantare magg±gamana½, phalasam±pattiya½ vipassan±gamanampi. Anatt±nupassan±vasena maggo suññato aniccadukkh±nupassan±hi animitto appaºihitoti eva½ vipassan± attano n±ma½ maggassa deti, maggo phalass±ti ida½ ±gamanato n±ma½.Suññatt±ti vivittatt±. R±g±dayova patiµµh±naµµhena paºidh²ti ±ha “r±gadosamohapaºidh²nan”ti. Imiss± vijj±y±ti dibbacakkhuvijj±y±ti-±din± ekekavijja½ sandh±ya vadanti. Eva½ ekiss±pi n±ma½ aggahetv±pi t± eva sandh±ya “vijj±na½ l±bhimh²”ti bhaºantopi p±r±jiko hot²ti saªkhepaµµhakath±ya½ adhipp±yo. Vatthuvijj±d²ni pana sandh±ya vadanto na hoti. Ekekakoµµh±savasen±ti mah±-aµµhakath±ya½ vuttanayena lokuttaravisesa½ akatv± kevala½ “satipaµµh±n±na½ l±bh²”ti ekekakoµµh±savasen±ti adhipp±yo. Tatth±ti tesu koµµh±sesu. Kiles±na½ pah±na½ n±ma abh±vamattampi lokuttarakiccatt± lokuttaranti samatthetu½ ta½ pan±ti-±di vutta½. R±g± citta½ vin²varaºat±ti r±gato cittassa vin²varaºat±, tato r±gato vimuttatt± eva v²tar±gan²varaºat±ti attho, y± ca pañca vijj±ti yojetabba½. Na ±gat±ti idha padabh±jane “ñ±ºanti tisso vijj±”ti (p±r±. 199) vuttatt± ses± pañca vijj± na ±gat±ti attho. Nibbattitalokuttaratt±ti lokiyadhammas±dh±raºasaªkhatass±pi abh±v± lokiyehi sabbath± asammissalokuttaratt±. Aññanti saªkhepaµµhakath±di½ vadanti, tampi tattheva paµikkhittanti sambandho. 200. Puna ±netv± paµhamajjh±n±d²hi na yojitanti ettha “paµhamajjh±nen±ti p±µho”ti keci vadanti, ta½ yuttameva ±di-saddena gahetabbassa jh±nassa abh±v±. Paµhamajjh±nam³lakañhi ekameva khaº¹acakka½. Kattus±dhanopi bhaºita-saddo hot²ti ±ha atha v±ti-±di. Yena cittena mus± bhaºati, teneva cittena na sakk± “mus± bhaº±m²”ti j±nitu½, antarantar± pana aññ±hi manodv±rav²th²hi “mus± bhaº±m²”ti j±n±t²ti vutta½ “bhaºantassa hoti mus± bhaº±m²”ti. Ayamettha attho dassitoti t²hi aªgehi samann±gato mus±v±doti ayamattho dassito. Dav±ti sahas±. Rav±ti añña½ vattuk±massa khalitv± aññabhaºana½. Ta½ j±n±t²ti ta½ñ±ºa½, tassa bh±vo ta½ñ±ºat±, ñ±ºassa visayavisay²bh±vena attasa½vedananti attho. ѱºasamodh±nanti bah³na½ ñ±º±na½ ekasmi½ khaºe samodh±na½, sahuppatt²ti attho. Yena cittena “mus± bhaºissan”ti j±n±t²ti ida½ pubbabh±gacetanañca sanniµµh±nacetanañca ekato katv± vutta½. Yena cittena pubbabh±gacetan±bh³tena sanniµµh±nacetan±bh³tena ca visa½v±ditabbasattasaªkh±re j±n±ti, yena cittena mus± bhaºissanti attho. Teneva…pe… pariccajitabb±ti teneva cittena “eva½ aha½ mus± bhaº±m²”ti v± “bhaºitan”ti v± tadeva mus±v±dacittam±rammaºa½ katv± bhikkhu j±n±t²ti eva½ pubb±parasanniµµh±nacetan±kkhaºesu t²su ekeneva cittena ñ±ºavisayañca ñ±ºañc±ti ubhayampi ekakkhaºe puggalo j±n±t²ti aya½ ta½ñ±ºat± pariccajitabb± visayasseva tad± pak±sanatoti adhipp±yo, ten±ha na h²ti-±di. Yadi ñ±ºassa attano sar³pa½ na ñ±yati, katha½ pacchima½ citta½ j±n±t²ti ±ha purima½ purimanti-±di. Tattha bhaºiss±m²ti-±din± t²su k±lesu uppanna½ purimapurimacitta½ att±na½ visaya½ katv± uppajjam±nassa pacchimassa pacchimassa cittassa tath± uppattiy± paccayo hot²ti attho. Ten±ti yena k±raºena t²su khaºesu citt±ni tadaññeheva cittehi j±nitabb±ni, t±ni ca purimapurimacitteneva avassa½ uppajjanti, tena k±raºen±ti attho. Tasmi½ sat²ti bhaºiss±m²ti pubbabh±ge sati. Sesadvayanti bhaº±mi, bhaºitanti ida½ dvaya½ na hessat²ti eta½ natth²ti yojan± hotiyev±ti attho. Eka½ viya pak±sat²ti bhinnakkhaº±nampi nirantaruppattiy± “tadevedan”ti gahetabbata½ sandh±ya vadati.Balavadhammavinidh±navasen±ti balavag±hassa vinidh±navasena. Dubbaladubbal±nanti dubbaladubbal±na½ g±h±na½. Sakabh±vapariccajanavasen±ti attano santakabh±vassa pariccajanavasena. 207. Utt±sitatt±ti bhaya½ janetv± viya pal±pitatt±. Eva½ pal±pito na puna ta½ µh±na½ ±gacchat²ti ±ha “puna anall²yanabh±vadassanavasen±”ti. Kheµa-sadda½ saddatthavid³ utt±satthe paµhant²ti ±ha sv±yamatthoti-±di. Aºu eva aºusahagata½, aºuttena v± yuttanti attho.