Padabh±jan²yavaººan±
172. Byañjane ±dara½ akatv±ti j±nitv± sañj±nitv±ti-±din± byañjan±nur³pa½ avuttatt± vutta½. P±ºoti j±nantoti ida½ manussoti aj±nitv±pi kevala½ sattasaññ±ya eva p±r±jikabh±vadassanattha½ vutta½. Vadhakacetan±vasena cetetv±ti “ima½ m±rem²”ti vadhakacetan±ya cintetv±. Pakappetv±ti “vadh±mi nan”ti eva½ cittena paricchinditv±. Abhivitaritv±ti sanniµµh±na½ katv±, ten±ha “nir±saªkacitta½ pesetv±”ti. Sikh±ppatto atthoti sañcicc±ti pubbak±lakiriy±vasena vuttassapi v²tikkamabh³tassa aparak±lakiriy±yuttadassanena koµippatto attho. J±ti-uºº± n±ma tadahuj±ta-e¼akassa loma½. Eva½ vaººappaµibh±ganti eva½ vaººasaºµh±na½. Tato v± uddhanti dutiyasatt±h±d²su abbud±dibh±vappatta½ sandh±ya vutta½. Parih²navegassa sant±nassa paccayo hot²ti sahak±r²paccayo hoti, na janako. Kammameva hi khaºe khaºe uppajjam±n±na½ kammajar³p±na½ janakapaccayo, tañca pavattiya½ pubbe uppajjitv± µhita½ anupahata½ catusantatir³pa½ sahak±r²paccaya½ labhitv±va k±tu½ sakkoti, na aññath±, yena kenaci virodhipaccayena niruddhacakkh±dippas±d±na½ puggal±na½ vijjam±nampi kamma½ cakkh±dika½ janetu½ na sakkot²ti siddhameva hoti.Atip±tentoti atip±tento vin±sento. Vuttapak±ramev±ti j²vitindriy±tip±tanavidh±na½ vuttappak±rameva. Saraseneva patanasabh±vassa saºika½ patitu½ adatv± at²va p±tana½ s²ghap±tana½ atip±to, p±ºassa atip±to p±º±tip±to. ¾thabbaºik±ti athabbaºavedino. Athabbaºanti athabbaºavedavihita½. Manta½ payojent²ti aloºabhojanadabbasayanasus±nagaman±d²hi payogehi manta½ parivattenti, tena yathicchitap±ºavadh±diphala½ upapajjati, tasm± ta½ k±yavac²kammesu paviµµha½. ¿tinti p²¼a½. Upaddavanti tato adhikatara½ p²¼a½. Pajjarakanti visamajjara½. S³cikanti s³c²hi viya vijjham±na½ s³la½. Vis³cikanti sas³la½ ±m±tis±ra½. Pakkhandiyanti ratt±tis±ra½. Vijja½ parivattetv±ti gandh±ravijj±dika½ attano vijja½ kat³pac±ra½ mantapaµhanakkamena parijappitv±. Teh²ti tehi vatth³hi. Payojananti pavattana½. Aho vat±yanti aya½ ta½ kucchigata½. Gabbhanti ida½ kucchigata½ gabbha½. Kulumbass±ti gabbhassa, kulasseva v±, kuµumbass±ti vutta½ hoti. Bh±van±mayiddhiy±ti adhiµµh±niddhi½ sandh±ya vutta½. Ta½ tesa½ icch±mattanti suttatthato na samet²ti adhipp±yo. Athabbaºiddhivaseneva hi sutte “iddhim± cetovasippatto”ti vutta½, na bh±van±mayiddhivasen±ti daµµhabba½.Itarath±ti pariyeseyy±ti padassa gavesanamattameva yath±rutavasena attho siy±, tad± pariyiµµhamattena pariyesitv± satth±d²na½ laddhamatten±ti attho. Sasanti hi½santi eten±ti satthanti vadhopakaraºassa p±s±ºarajju-±dino sabbass±pi n±manti ±ha lagu¼±ti-±di. Lagu¼anti muggarasseta½ adhivacana½. Satthasaªgahoti m±tik±ya½ satthah±rakanti ettha vuttasatthasaªgaho. Parato vuttanayatt±ti parato nigamanavasena vuttassa dutiyapadassa padabh±jane vuttanayatt±. Cittasaddassa atthad²panattha½ vuttoti citta-saddassa vicitt±di-anekatthavisayatt± itarehi nivattetv± viññ±ºattha½ niyametu½ vutto. 174. Kammun± bajjhat²ti p±º±tip±takammun± bajjhati, ta½ kammamassa siddhanti attho. Ubhayath±p²ti uddisak±nuddisakavasena. Pacch± v± tena rogen±ti etena an±gatampi j²vitindriya½ ±rabbha p±º±tip±tassa pavatti½ dasseti. Evañca “yad± sakkoti, tad± ta½ j²vit± voropeh²”ti ±ºattiy± cirena samiddhiyampi ±ºattikkhaºeyeva p±º±tip±to. Op±takhaºan±dith±varapayogesu payogakaraºato pacch± gahitapaµisandhikass±pi sattassa maraºe p±º±tip±to ca an±gat±rammaºo upapanno hoti. Ya½ pana sikkh±padavibhaªge “pañca sikkh±pad±ni paccuppann±rammaº±yev±”ti vutta½, ta½ p±º±tip±t±dito virati½ sandh±ya vutta½, na p±º±tip±t±dinti gahetabba½. Aññacitten±ti am±retuk±mat±cittena. Dutiyappah±rena marat²ti paµhamappah±ra½ vin± dutiyeneva marat²ti attho. Paµhamappah±renev±ti paµhamappah±rasamuµµh±pakacetan±kkhaºeyev±ti attho. Kiñc±pi paµhamappah±ro sayameva na sakkoti m±retu½, dutiya½ pana labhitv± sakkonto j²vitavin±sahetu hoti, tasm± paµhamappah±ra½ vin± maraºassa asiddhatt± “payogo tena ca maraºan”ti imin± sa½sandanato paµhamappah±reneva kammabaddho yutto, na dutiyena tassa aññacittena dinnatt±. Yath± cettha, eva½ aññena puggalena dutiyappah±rad±n±d²su viya. Yadi pana dutiyappah±rad±yakass±pi puggalassa vadhakacetan± atthi, tass±pi attano payogen±pi matatt± payogakkhaºe p±º±tip±toti veditabba½.Kamm±pattibyattibh±vatthanti ±nantariy±dikammavibh±gassa p±r±jik±di-±pattivibh±gassa ca p±kaµabh±vattha½. “E¼aka½ m±rem²”ti vipar²taggahaºepi “iman”ti yath±nipannasseva paramatthato gahitatt± yath±vatthuka½ kammabaddho hotiyev±ti ±ha ima½ vatthunti-±di. Gh±tako ca hot²ti p±º±tip±takammena baddhoti attho. M±t±diguºamahante ±rabbha pavattavadhakacetan±ya mah±s±vajjat±ya vutta½ “idha pana cetan± d±ruº± hot²”ti.Lohitakanti lohitamakkhita½. Kamma½ karonteti yuddhakamma½ karonte. Yath±dhipp±ya½ gateti yodha½ vijjhitv± pitari viddhe, yodha½ pana avijjhitv± kevala½ pitari viddhepi visaªketo natthiyeva pitaripi vadhakacittassa atthit±ya, kevala½ yodhe viddhepi eseva nayo. ¾nantariya½ pana natth²ti pituvisaya½ p±º±tip±takamma½ natth²ti attho.Eva½ vijjh±ti eva½ p±dehi bh³miya½ µhatv± eva½ dhanu½ gahetv± ±ka¹¹hitv±ti-±din± vijjhanappak±rasikkh±panamukhena ±º±pet²ti attho. Eva½ pahar±ti da¼ha½ asi½ gahetv± eva½ pahara. Eva½ gh±teh²ti eva½ kammak±raºa½ katv± m±rehi. Tattak± ubhinna½ p±º±tip±t±ti anuddisitv± yesa½ kesañci m±raºatth±ya ubhohi payogassa katatt± vutta½. Sace hi ±º±pako “eva½ viddhe asuko eva½ marat²”ti saññ±ya “eva½ vijjh±”ti ±º±peti, niyamitasseva maraºe ±º±pakassa kammabaddhoti vadanti. Sace ±ºatto “asukan”ti niyametv± uddissa sara½ khipati, ±º±pako aniyametv± ±º±peti, ±º±pakassa yesa½ kesañci maraºepi kammabaddho, ±ºattassa pana niyamitamaraºeyev±ti veditabba½. Majjheti hatthino piµµhino majjhe. Eten±ti adhiµµhahitv± ±º±pet²ti-±dip±¼ivacanena. Tatth±ti ±ºattikapayoge.Kiñc±pi kiriy±viseso aµµhakath±su an±gato, p±¼iya½ pana “eva½ vijjha, eva½ pahara, eva½ gh±teh²”ti (p±r±. 174) kiriy±visesassa par±maµµhatt± ±cariyaparampar± ±gata½ kiriy±visesampi p±¼isa½sandanato gahetv± dassento aparo nayoti-±dim±ha. Vijjhananti ususatti-±d²hi vijjhana½. Chedananti asi-±d²hi hatthap±d±dicchedana½. Bhedananti muggar±d²hi s²s±dibhedana½ dvidh±karaºa½. Saªkhamuº¹akanti s²sakaµ±he camma½ saha kesehi upp±µetv± th³lasakkhar±hi s²sakaµ±ha½ gha½sitv± saªkhavaººakaraºavasena saªkhamuº¹akammakaraºa½. Evam±d²ti ±di-saddena bi¼aªgath±lik±di½ saªgaºh±ti. Ure paharitv± piµµhiya½ paharitv± g²v±ya½ paharitv±ti-±din± sar²r±vayavappadesesu paharaºavijjhan±diniyamopi kiriy±viseseyeva saªgayhati aµµhakath±su saªkhamuº¹ak±disar²rappadesavisay±yapi gh±tan±ya tattha pavesitatt±, ya½ pana s±ratthad²paniya½ (s±rattha. µ². p±r±jikakaº¹a 2.174 payogakath±vaººan±) purato paharitv± m±reh²ti-±dikassa aµµhakath±p±µhassa “purimapass±d²nampi vatthusabh±gato vatthuggahaºeneva gahaºanti ±ha purato paharitv±ti-±d²”ti evamadhipp±yakathana½, ta½ saªkhamuº¹ak±dikassa sar²rappadese kammak±raº±karaºassa aµµhakath±ya kiriy±visesavisaye vuttatt± na yujjati. Yath±ºatta½ muñcitv± puggalantaram±raºameva hi vatthuvisa½v±do, na paharitu½ ±ºatta½ sar²rappadesavisa½v±dana½, ten±ha “vatthu½ visa½ v±detv±…pe… tato añña½ m±reti. Purato paharitv± m±reh²ti v±…pe… natthi kammabaddho”ti, ida½ pana yath±ºattavatthusmimpi kiriy±visesavisaªketena kammabaddh±bh±va½ dassetu½ vuttanti paññ±yati. Tena “vatthu½ avisa½v±detv± m±rent²”ti ettakameva avatv± “yath±ºattiy±”ti kiriy±visesaniyamopi dassito, itarath± yath±ºattiy±ti vacanassa niratthakat±pattito. Vatthuniddese ca “vatth³ti m±retabbo satto”ti (p±r±. aµµha. 2.174) ettakameva vutta½, na pana “yath±ºattassa paharitabbasar²rappadesop²”ti vutta½. Tasm± purato paharaº±dipi kiriy±visese eva saªgayhat²ti amh±ka½ khanti, v²ma½sitv± gahetabba½. Vatthuvisesen±ti m±tu-±dimatasattavisesena. Kammavisesoti ±nantariy±dikammaviseso. ¾pattivisesoti p±r±jik±di-±pattiviseso.Yad± kad±ci pubbaºheti ±ºattadivasato aññassapi yassa kassaci divasassa pubbaºhe. Eta½ g±me µhitanti g±mo puggalaniyamanattha½ vutto, na ok±saniyamanattha½, tasm± “yattha katthaci m±reti, natthi visaªketo”ti vutta½, etena k±lok±sa-±vudha-i-ay±pathakiriy±vises±na½ niyamicch±ya asati yena kenaci pak±rena maraºameva icchantassa ±º±pakassa mukh±ru¼havasena vuttassa desak±l±diniyamassa visaªketepi kammabaddhoyev±ti ñ±pita½ hoti. Yo pana cittena yattha katthaci yad± kad±ci yena kenaci pak±rena maraºameva icchantopi k±l±divisaªketena akusalato codanato v± muccituk±mo lesena k±l±diniyama½ karoti, tassa manussaviggahap±r±jikato pariy±yena amuccanato k±l±divisaªketepi kammabaddhov±ti gahetv± vic±raºato gahetabba½, keci paneta½ na icchanti, v²ma½sitabba½. Tuº¹en±ti aggakoµiy±. Tharun±ti khaggamuµµhin±. Eta½ gacchantanti gamanena puggalova niyamito, na iriy±patho, ten±ha “natthi visaªketan”ti.“D²gha½ m±reh²”ti vuttepi d²ghasaºµh±n±na½ bahubh±vato “itthann±ma½ evar³pañca d²ghan”ti aññesa½ as±dh±raºalakkhaºena aniddiµµhatt± “aniyametv± ±º±pet²”ti vutta½, tenev±ha “ya½ kiñci t±disa½ m±rem²”ti. Ettha ca cittena bah³su d²ghasaºµh±nesu eka½ niyametv± vuttepi v±c±ya aniyamitatt± aññasmi½ t±dise m±rite natthi visaªketoti vadanti. Att±na½ muñcitv± parap±ºimhi p±ºasaññit±lakkhaºassa aªgassa abh±vato nevatthi p±º±tip±toti ±ha “±º±pako muccat²”ti. Att±na½ uddissa “asukaµµh±ne nisinnan”ti ok±saniyame tasmi½ padese nisinnassa yassa kassaci j²vitindriya½ ±rabbha vadhakacitta½ uppajjat²ti vutta½ “neva vadhako muccati na ±º±pako”ti. Ok±sañhi niyametv± niddisanto tasmi½ ok±se nisinna½ m±retuk±mo hoti, saya½ pana tad± tattha natthi, tasm± ok±sena saha tattha nisinnasseva j²vitindriya½ ±rammaºa½ hoti, na attanoti gahetabba½. Sace pana saya½ tattheva nis²ditv± attano nisinnaµµh±nameva niyametv± “m±reh²”ti vuttepi añño tattha nisinno m±riyati, tass±pi attanopi j²vita½ ±rabbha vadhakacetan± pavattati, parasmi½ tattha m±rite ±º±pakassa kammabaddhoti gahetabba½. Evar³pe µh±ne cittappavattiniyamo buddhavisayo, na aññesa½ visayoti ±ha “tasm± ettha na an±dariya½ k±tabban”ti.Eva½ ±º±pentassa ±cariyassa t±va dukkaµanti sace ±ºattiko yath±dhipp±ya½ na gacchati, ±cariyassa ±ºattikkhaºe dukkaµa½. Sace pana so yath±dhipp±ya½ gacchati, ya½ parato thullaccaya½ vutta½, ±ºattikkhaºe tadeva hoti. Atha so avassa½ gh±teti, ya½ parato “±patti sabbesa½ p±r±jikass±”ti (p±r±. 174) vutta½, tato imassa ±ºattikkhaºeyeva p±r±jika½ hoti, na dukkaµathullaccay±n²ti gahetabba½. Tesampi dukkaµanti buddharakkhit±d²nampi ±rocanapaccay± dukkaµa½, idañca yath±ºattivasena saªgharakkhitassa j²vit± voropane asati yujjati, voropane sati tesampi ±rocanakkhaºeyeva p±r±jika½. Paµiggahitamatteti ida½ avassa½ paµiggahaºasabh±vad²panattha½ vutta½, na paµiggahitakkhaºeyeva thullaccayanti dassanattha½. Sace hi so avassa½ paµiggahessati, kamma½ pana na nipph±dessati, tad± ±cariyassa ±ºattikkhaºeyeva thullaccaya½ hot²ti daµµhabba½.M³laµµhasseva dukkaµanti ida½ mah±-aµµhakath±ya½ ±gatanayadassanamatta½, na paneta½ attan± adhippeta½, ten±ha eva½ santeti-±di, eva½ mah±-aµµhakath±ya½ vuttanayena atthe sat²ti attho. Paµiggahaºe ±pattiyeva na siy±ti vadhakassa “s±dhu suµµh³”ti maraºapaµiggahaºe dukkaµ±patti neva siy±, eva½ ano¼±rikavisayepi t±va dukkaµa½, kimaªga½ pana maraºapaµiggahaºeti dassanattha½ sañcarittapaµiggahaº±di nidassita½. “Aho vata itthann±mo hato ass±”ti eva½ maraº±bhinandanadassanattha½ sañcarittapaµiggahaº±dibhinandane dukkaµe sati pageva “aha½ ta½ m±ress±m²”ti maraºapaµiggahaºeti adhipp±yo. Paµiggaºhantasseveta½ dukkaµanti avadh±raºena saªgharakkhitassa paµiggahaºapaccay± m³laµµhassa nattheva ±patt²ti dasseti, visaªketatt± paµhama½ ±ºattadukkaµamevassa hoti. Keci pana “m³laµµhass±pi dukkaµamev±”ti vadanti, ta½ na yutta½ ekena payogena dvinna½ dukkaµ±na½ asambhav±. Purimanayeti samanantar±t²te avisakkiyad³taniddese. Etanti dukkaµa½. Ok±s±bh±ven±ti m³laµµhassa thullaccayassa vuccam±natt± paµiggaºhantassa dukkaµa½ na vutta½ ok±s±bh±vena, na pana ±patti-abh±vatoti adhipp±yo. 175. Saya½ saªghattheratt± “upaµµh±nak±le”ti vutta½. V±c±ya v±c±ya dukkaµanti “yo koci mama vacana½ sutv± ima½ m±ret³”ti imin± adhipp±yena avatv± kevala½ maraº±bhinandanavaseneva vuttatt± cor±pi n±ma ta½ na hanant²ti-±div±c±yapi dukkaµameva vutta½. Dvinna½ uddiss±ti dve uddissa, dvinna½ v± maraºa½ uddissa. Ubho uddissa maraºa½ sa½vaººentassa payogasamuµµh±pik±ya cetan±ya ekattepi “dve p±º±tip±t±”ti vattabbat±saªkh±ta½ balavabh±va½ ±pajjitv± paµisandhipavatt²su mah±vip±katt± “akusalar±s²”ti vutta½, bah³ uddissa maraºasa½vaººanepi eseva nayo. Tattak± p±º±tip±t±ti yattak± sa½vaººana½ sutv± marissanti, tattak±nampi vattam±na½ an±gatañca j²vitindriya½ sabba½ ±lambitv±va cetan±ya pavattanato tattak± p±º±tip±t± honti, tattak±hi cetan±hi d±tabba½ pavattivip±ka½ ek±va s± cetan± d±tu½ sakkot²ti attho, paµisandhivip±ka½ pana sayañca pubb±paracetan± ca ekekameva d±tu½ sakkot²ti gahetabba½. 176. Yesa½ hatthatoti yesa½ ñ±takapav±rit±d²na½ hatthato, idañca bhikkhuno r³piyam³lassa abh±va½ sandh±ya vutta½, attanova dhanañce, sayameva m³la½ gahetv± muñcati, m³la½ pana aggahetv±pi potthakassa potthakas±mino santakatt±p±danamevettha pam±ºanti gahetabba½. Lekh±dassanakot³halak±ti sundarakkhara½ disv± v± “k²disa½ nu kho potthakan”ti v± oloketuk±m±.P±º±tip±tassa payogatt±ti sar²rato p±ºaviyojanassa niµµh±pakapayogatt±. Op±takhaºanattha½ pana kud±l±di-atth±ya ayob²jasamuµµh±panattha½ akappiyapathavi½ v± kud±ladaº¹±d²na½ atth±ya bh³tag±ma½ vikopentassa p±cittiyameva. P±º±tip±tapayogatt±bh±v± adinn±d±napubbapaya-oge viya dutiyapariyesan±d²supi ettha dukkaµaµµh±ne dukkaµa½, mus±v±d±dip±cittiyaµµh±ne p±cittiyamev±ti gahetabba½. Pam±ºeti attan± sallakkhite pam±ºe. Tacchetv±ti unnatappadesa½ tacchetv±. Pa½supacchinti sabbantima½ pa½supacchi½. Ettaka½ alanti niµµh±petuk±mat±ya sabbantimapaya-ogas±dhik± cetan± sanniµµh±pakacetan±, mah±-aµµhakath±ya½ “ekasmi½ divase av³pasanteneva payogena khaºitv± niµµh±penta½ sandh±ya sabbantim± sanniµµh±pakacetan± vutt±, itar±su pana aµµhakath±su “imasmi½ patitv± marant³”ti adhipp±yena ekasmi½ divase kiñci khaºitv± aparasmimpi divase tato kiñci kiñci khaºitv± niµµh±penta½ sandh±ya vuttanti eva½ aµµhakath±na½ aññamaññavirodho ñ±tabbo. Attano dhammat±y±ti aj±nitv±, pakkhalitv± v±. Arahant±pi saªgaha½ gacchant²ti aññehi p±tiyam±n±na½ amarituk±m±nampi arahant±na½ maraºa½ sambhavat²ti vutta½. Purimanayeti “marituk±m± idha marissant²”ti vuttanaye. Visaªketoti marituk±m±na½ m±retuk±m±nañca uddissa khatatt± amarituk±m±na½ maraºe kammabaddho natth²ti attho.Tattha patita½ bahi n²haritv±ti ida½ tattha patanapaccay± maraºassa pavattatt± vutta½. ¾v±µe patitv± thoka½ cir±yitv± gacchanta½ gahetv± m±rite tattha patitarogena p²¼itassa gacchato pakkhalitv± p±s±º±d²su patanen±pi maraºepi op±takhaºako na muccat²ti veditabba½. Amarituk±m± v±ti adhipp±yassa sambhavato opap±tike uttaritu½ asakkuºitv± matepi p±r±jika½ vutta½. “Nibbattitv±”ti vuttatt± patana½ na dissat²ti ce? Tatthassa nibbattiyeva patananti natthi virodho. Yasm± m±tuy± patitv± parivattitaliªg±ya mat±ya so m±tugh±tako hoti, na kevala½ manussapurisagh±tako, tasm± patitasseva vasena ±patt²ti adhipp±yena “patanar³pa½ pam±ºan”ti vutta½, ida½ pana ak±raºa½ “liªge parivattepi ekasant±nattassa avigatatt±. Manussabh³ta½ m±tara½ v± pitara½ v± api parivattaliªga½ j²vit± voropentassa kamma½ ±nantariyan”ti hi aµµhakath±ya½ vutta½. Yena pana sabh±vena satt± j±yanti, teneva maranti, sova tesa½ r³pantaraggahaºepi sabh±voti “maraºar³pameva pam±ºa½, tasm± p±cittiyan”ti vutto. Pacchimo v±do pam±ºa½, eva½ sante p±¼iya½ “yakkho v± peto v± tiracch±nagatamanussaviggaho v± tasmi½ patati, ±patti dukkaµassa. Patite dukkh± vedan± uppajjati, ±patti dukkaµassa. Marati, ±patti thullaccayass±”ti kasm± vuttanti ce? N±ya½ doso. “Yakkho v± peto v±”ti hi paµhama½ sakar³pa½ dassetv± r³pantara½ gahetv±pi µhiteyeva yakkhapete dassetu½ “tiracch±nagatamanussaviggaho v±”ti vutta½. Tasm± tiracch±nagataviggaho manussaviggaho v± yakkho v± peto v±ti evamettha yojan± k±tabb±. Keci pana “manussaviggahena µhitatiracch±nagat±na½ ±veºika½ katv± thullaccaya½ vutta½ viya dissat²”ti vadanti, ta½ na yutta½ tiracch±no v± manussaviggahoti vattabbato, aµµhakath±su ca imassa visesassa avuttatt±. Yakkhapetar³pena matepi eseva nayoti imin± maraºar³passeva pam±ºatt± thullaccaya½ atidisati.Mudh±ti am³lena. So niddosoti tena tattha katapayogassa abh±vato, yadi pana sopi tattha kiñci karoti, na muccati ev±ti dassento eva½ patit±ti-±dim±ha. Tattha evanti eva½ may± kateti attho Na nassissant²ti adassana½ na gamissanti, na pal±yissant²ti adhipp±yo. Su-uddhar± v± bhavissant²ti ida½ gambh²rassa op±tassa p³raºe payojanadassana½. Utt±ne kate op±te s²gha½ amhehi gahetv± m±retu½ su-uddhar± bhavissant²ti adhipp±yo. Vippaµis±re uppanneti m³laµµha½ sandh±ya vutta½. Yadi pana pacchimopi labhitv± tattha vuttappak±ra½ kiñci katv± puna vippaµis±re uppanne eva½ karoti, tass±pi eseva nayo. J±tapathav² j±t±ti ²dise puna aññena op±te khate tad± muccat²ti dassanattha½ vutta½, j±tapathav²sadisa½ katv± puna suµµhu koµµetv± da¼hatara½ p³ritepi muccatiyev±ti gahetabba½.Thaddhataranti thirakaraºattha½ apar±par±ya p±sayaµµhiy± saddhi½ bandhitv± v± tameva v± sithilabh³tap±sa½ thaddhatara½ bandhitv± µhapeti. Kh±ºukanti p±sayaµµhibandhanakh±ºuka½. Tatthaj±takayaµµhi½ chinditv± muccat²ti ida½ araññe yath±µhitameva daº¹a½ m³le acchinditv± p±sabandhanayogga½ katv± µhapitatt± tattha aññopi koci p±sa½ bandheyya, m³laµµho na muccati, ta½ pana m³lepi chinditv± khaº¹±khaº¹a½ katv± muccat²ti dassanattha½ vutta½. Rajjuketi v±kehi ekav±ra½ vaµµitarajjuke. Saya½ vaµµitanti tanukavaµµita½ diguºatiguºat±p±danena attan± vaµµita½. Ubbaµµetv±ti p±katika½ katv±. Gopentop²ti h²ra½ h²ra½ katv± gopentopi. 177. ¾lambanarukkho v±ti tatthaj±taka½ sandh±ya vutta½. Tadatthameva katv±ti m±raºatthameva ayob²jasamuµµh±pan±din± v±si-±di½ sattha½ k±retv±. P±katikanti aññehi kata½ pakatisatthameva labhitv± m³laµµhena µhapita½ hot²ti attho. Muccat²ti m³laµµho muccati. Visamaº¹alanti mañcap²µh±d²su ±litta½ visamaº¹ala½.Vatv± asi½ upanikkhipat²ti ettha mukhena avatv± manas±va cintetv± upanikkhipanepi eseva nayo. Purimanayen±ti yesa½ hatthato m³la½ gahitanti-±din±. Visabh±garogo n±ma kuµµh±divir³pabh±vato, gaº¹ap²¼ak±di v± j²vitappavattiy± paccan²katt±. 178. Man±piyepi eseva nayoti etena man±piya½ r³pa½ upasa½harat²ti ettha ya½ v± man±par³pa½, tassa sam²pe µhapeti, attan± v± man±piyena r³pena samann±gato tiµµhat²ti-±di yojetabbanti dasseti. Alaªkaritv± upasa½harat²ti “al±bhakena sussitv± marat³”ti imin± adhipp±yena upasa½harati, teneva “sace uttasitv± marati, visaªketo”ti vutta½. Al±bhakena sussitv± marat²ti ettha p±r±jikoti p±µhaseso daµµhabbo. Mah±kacchu n±ma valliphalaviseso, yassa majj±rap±dasseva saºµh±na½ dukkhasamphass±ni sukhumalom±ni ca honti. Ha½sapupphanti ha½s±d²na½ pakkhaloma½ sandh±ya vadanti. Attano dhammat±ya marati, an±patt²ti p±r±jika½ sandh±ya vutta½ dukkaµ± na muccanato. 179. Asañcicc±ti ida½ maraºasa½vattanika-upakkamassa asallakkhaºa½ sandh±ya vuttanti ±ha imin± upakkamen±ti-±di. Aj±nantass±ti ida½ pana maraºasa½vattanikavis±di-upakkamakaraºassa aj±nana½ sandh±ya vuttanti ±ha imin± aya½ marissat²ti-±di. Na maraº±dhipp±yass±ti ida½ dukkhupp±daka½ upakkamanti j±nantass±pi maraº±dhipp±yassa abh±va½ sandh±ya vuttanti ±ha maraºa½ anicchantass±ti-±di. Anuppabandh±bh±v±ti domanassav²th²na½ nirantarappavatti-abh±v±.
Padabh±jan²yavaººan±nayo niµµhito.