Upanidhikath±vaººan±

112. Upanidhikath±ya½ saªgopanatth±ya attano hatthe nikkhittassa bhaº¹assa guttaµµh±ne paµis±manappayoga½ vin± n±ha½ gaºh±m²ti-±din± aññasmi½ payoge akate rajjasaªkhobh±dik±le “na d±ni tassa dass±mi, na mayha½ d±ni dassat²”ti ubhohipi sakasakaµµh±ne nis²ditv± dhuranikkhepe katepi avah±ro natthi. Keci panettha “p±r±jikameva paµis±manappayogassa katatt±”ti vadanti, ta½ tesa½ matimatta½, na s±rato paccetabba½. Paµis±manak±le hissa theyyacitta½ natthi, “na d±ni tassa dass±m²”ti theyyacittuppattikkhaºe pana s±mino dhuranikkhepacittuppattiy± hetubh³to k±yavac²payogo natthi, yena so ±patti½ ±pajjeyya. Na hi akiriyasamuµµh±n±ya½ ±patt²ti. D±ne sa-uss±ho, rakkhati t±v±ti avah±ra½ sandh±ya avuttatt± n±ha½ gaºh±m²ti-±din± mus±v±dakaraºe p±cittiyameva hoti, na dukkaµa½ theyyacitt±bh±vena sahapayogass±pi abh±vatoti gahetabba½. Yadipi mukhena dass±m²ti vadati…pe… p±r±jikanti ettha katarapayogena ±patti, na t±va paµhamena bhaº¹apaµis±manappayogena tad± theyyacitt±bh±v±, n±pi “dass±m²”ti kathanappayogena tad± theyyacitte vijjam±nepi payogassa kappiyatt±ti? Vuccate– s±min± “deh²”ti bahuso y±ciyam±nopi adatv± yena payogena attano ad±tuk±mata½ s±mikassa ñ±peti, yena ca so “ad±tuk±mo aya½ vikkhipat²”ti ñatv± dhura½ nikkhipati, teneva payogenassa ±patti. Na hettha upanikkhittabhaº¹e pariy±yena mutti atthi. Ad±tuk±mat±ya hi kad± te dinna½, kattha te dinnanti-±dipariy±yavacanen±pi s±mikassa dhure nikkhip±pite ±pattiyeva. Teneva aµµhakath±ya½ vutta½– “ki½ tumhe bhaºatha…pe… eva½ ubhinna½ dhuranikkhepena bhikkhuno p±r±jikan”ti (p±r±. aµµha. 1.111). Parasantakassa parehi gaºh±pane eva pariy±yato mutti, na sabbatth±ti gahetabba½. Attano hatthe nikkhittatt±ti ettha attano hatthe s±min± dinnat±ya bhaº¹±g±rikaµµh±ne µhitatt± ca µh±n±c±vanepi natthi avah±ro, theyyacittena pana gahaºe dukkaµato na muccat²ti veditabba½.
Eseva nayoti uddh±reyeva corassa p±r±jika½, kasm±? Aññehi s±dh±raºassa abhiññ±ºassa vuttatt±. Añña½ t±disameva gaºhante yujjat²ti saññ±ºato ok±sato ca tena sadisameva añña½ gaºhante yujjati, corena sallakkhitappadesato ta½ apanetv± kehici tattha t±dise aññasmi½ patte µhapite ta½ gaºhanteyeva yujjat²ti adhipp±yo, tena corena div± sallakkhitapatta½ aññattha apanetv± tadaññe t±dise patte tattha µhapitepi corassa pacch± rattibh±ge uppajjam±na½ theyyacitta½ div± sallakkhitappadese µhapita½ añña½ t±disa½ pattameva ±lambitv± uppajjat²ti dassita½ hoti. Padav±ren±ti therena n²haritv± dinna½ patta½ gahetv± gacchato corassa padav±rena. At±disameva gaºhante yujjat²ti at±disassa therena gahaºakkhaºe avah±r±bh±vato pacch± hatthapatta½ “tan”ti v± “aññan”ti v± saññ±ya “ida½ gahetv± gacch±m²”ti gamane padav±reneva avah±ro yujjat²ti adhipp±yo.
P±r±jika½ natth²ti padav±repi p±r±jika½ natthi upanidhibhaº¹e viy±ti gahetabba½. G±madv±ranti bahig±me vih±rassa patiµµhitatt± g±mappavesassa ±rambhappadesadassanavasena vutta½, antog±manti attho. Dvinnampi uddh±reyeva p±r±jikanti therassa abhaº¹±g±rikatt± vutta½. Yadi hi so bhaº¹±g±riko bhaveyya, sabbampi upanikkhittameva siy±, upanikkhittabhaº¹e ca theyyacittena gaºhatopi na t±va therassa avah±ro hoti, corasseva avah±ro. Ubhinnampi dukkaµanti therassa attano santakat±ya corassa s±mikena dinnatt± avah±ro na j±to, ubhinnampi asuddhacittena gahitatt± dukkaµanti attho.
¾ºattiy± gahitatt±ti “pattac²vara½ gaºh±”ti eva½ therena kata-±ºattiy± gahitatt±. Aµavi½ pavisati, padav±rena k±retabboti “pattac²vara½ gaºha, asuka½ n±ma g±ma½ gantv± piº¹±ya cariss±m±”ti therena vih±rato paµµh±ya g±mamaggepi sakalepi g±me vicaraºassa niyamitatt± maggato okkamma gacchantasseva padav±rena ±patti vutt±. Vih±rassa hi parabh±ge upac±rato paµµh±ya y±va tassa g±massa parato upac±ro, t±va sabba½ daharassa ther±ºattiy± sañcaraº³pac±rova hoti, na pana tato para½. Teneva “upac±r±tikkame p±r±jika½. G±m³pac±r±tikkame p±r±jikan”ti ca vutta½. Paµinivattane c²varadhovan±di-atth±ya pesanepi eseva nayo. Aµµhatv± anis²ditv±ti ettha vih±ra½ pavisitv± s²s±d²su bh±ra½ bh³miya½ anikkhipitv± tiµµhanto v± nis²danto v± vissamitv± theyyacitte v³pasante puna theyyacitta½ upp±detv± gacchati ce, p±duddh±rena k±retabbo. Sace bh³miya½ nikkhipitv± puna ta½ gahetv± gacchati, uddh±rena k±retabbo. Kasm±? ¾º±pakassa ±ºattiy± ya½ kattabba½, tassa t±vat± pariniµµhitatt±. “Asuka½ n±ma g±man”ti aniyametv± “antog±ma½ gamiss±m±”ti avisesena vutte vih±ras±mant± pubbe piº¹±ya paviµµhapubb± sabbe gocarag±m±pi khettamev±ti vadanti. Sesanti maggukkamanavih±r±bhimukhagaman±di sabba½. Purimasadisamev±ti an±ºattiy± gahitepi s±mikassa kathetv± gahitatt± heµµh± vuttavih±r³pac±r±di sabba½ khettamev±ti katv± vutta½. Eseva nayoti antar±magge theyyacitta½ upp±detv±ti-±din± (p±r±. aµµha. 1.112) vutta½ naya½ atidisati.
Nimitte v± kateti c²vara½ me kiliµµha½, ko nu kho rajitv± dassat²ti-±din± nimitte kate. Vuttanayenev±ti an±ºattassa therena saddhi½ pattac²vara½ gahetv± gamanav±re vuttanayeneva. Ekapasseti vih±rassa mahantat±ya att±na½ adassetv± ekasmi½ passe. Theyyacittena paribhuñjanto j²r±pet²ti theyyacitte uppanne µh±n±c±vana½ akatv± nivatthap±rutan²h±reneva paribhuñjanto j²r±peti, µh±n± c±ventassa pana theyyacitte sati p±r±jikameva s²se bh±ra½ khandhe karaº±d²su viya (p±r±. 101). Yath± v± tath± v± nassat²ti aggi-±din± nassati, añño v± koc²ti imin± yena µhapita½, sopi saªgahitoti veditabba½.
Itarass±ti corassa. Itara½ gaºhato uddh±re p±r±jikanti ettha “pavisitv± tava s±µaka½ gaºh±h²”ti imin±va upanidhibh±vato mocitatt±, s±mikassa itara½ gaºhato attano s±µake ±layassa sabbh±vato ca “uddh±re p±r±jikan”ti vutta½. S±miko ce “mama santaka½ ida½ v± hotu, añña½ v±, ki½ tena, ala½ mayha½ imin±”ti eva½ suµµhu nir±layo hoti, corassa p±r±jika½ natth²ti gahetabba½. Na j±nant²ti tena vuttavacana½ asuºant± na j±nanti. Eseva nayoti ettha sace j±nitv±pi cittena na sampaµicchanti, eseva nayoti daµµhabba½. Paµikkhipant²ti ettha cittena paµikkhepopi saªgahitov±ti veditabba½. Upac±re vijjam±neti bhaº¹±g±rassa sam²pe ucc±rapass±vaµµh±ne vijjam±ne. Mayi ca mate saªghassa ca sen±sane vinaµµheti ettha “ta½ m±ress±m±”ti ettake vuttepi vivaritu½ vaµµati gil±napakkhe µhitatt± avisayoti vuttatt±. Maraºato hi para½ gelañña½ avisayattañca natthi. “Dv±ra½ chinditv± parikkh±ra½ hariss±m±”ti ettake vuttepi vivaritu½ vaµµatiyeva. Sah±yehi bhavitabbanti tehipi bhikkh±c±r±d²hi pariyesitv± attano santakepi kiñci kiñci d±tabbanti vutta½ hoti. Aya½ s±m²c²ti bhaº¹±g±re vasant±na½ ida½ vatta½.
Lolamah±theroti mando mom³ho ±kiººavih±r². Itareh²ti tasmi½yeva gabbhe vasantehi itarabhikkh³hi. Vih±rarakkhaºav±re niyutto vih±rav±riko, vu¹¹hapaµip±µiy± attano v±re vih±rarakkhaºako. Niv±panti bhattavetana½. Cor±na½ paµipatha½ gates³ti cor±na½ ±gamana½ ñatv± “paµhamataraññeva gantv± sadda½ kariss±m±”ti cor±na½ abhimukha½ gatesu, “corehi haµabhaº¹a½ ±hariss±m±”ti tadanupatha½ gatesupi eseva nayo. Nibaddha½ katv±ti “asukakule y±gubhatta½ vih±rav±rik±naññev±”ti eva½ niyamana½ katv±. Dve tisso y±gusal±k± catt±ri pañca sal±kabhatt±ni ca labham±nov±ti ida½ nidassanamatta½, tato ³na½ v± hotu adhika½ v± attano veyy±vaccakarassa ca y±panamatta½ labhanameva pam±ºanti gahetabba½. Nissitake jaggent²ti tehi vih±ra½ jagg±pent²ti attho. Asah±yakass±ti sah±yarahitassa. Attadutiyass±ti appicchassa att± sar²rameva dutiyo assa n±ññoti attadutiyo. Tadubhayass±pi atthassa vibh±vana½ yass±ti-±di, etena sabbena ekekassa v±ro na p±petabboti dassitanti veditabba½. P±kavattatth±y±ti nicca½ pacitabbay±gubhattasaªkh±tavattatth±ya. Ýhapent²ti d±yak± µhapenti. Ta½ gahetv±ti ta½ ±r±mik±d²hi diyyam±na½ bh±ga½ gahetv±. Na g±h±petabboti ettha abbhok±sikass±pi attano adhikaparikkh±ro v± µhapito atthi, c²var±disaªghikabh±gepi ±layo v± atthi, sopi g±h±petabbova. Diguºanti aññehi labbham±nato diguºa½. Pakkhav±ren±ti a¹¹ham±sav±rena.