3. Bhesajjasikkh±padavaŗŗan±
620. S± ahosi suvaŗŗam±l±ti vacanato µhapetv± sahadhammike ańńesa½ yath±sukha½r³piya½ d±tu½ vaµµati uggaŗh±petu½, sabyoh±r±pebhuńc±ti ±cariyo, v²ma½sitabba½iddhimassa iddhivisayatt±. 622. Yesa½ ma½sa½ kappat²ti vacanena yesa½ ma½sa½ na kappati, tesa½ sappi-±dikińc±pi na kappati, na pana nissaggiyavatth³ti veditabba½. Tath± na paŗ²tabhojanavatth³ti.Uggahitaka½ katv± nikkhittanti ajjhoharaŗattha½ nikkhitta½. Itarańhi paµiggahetv±ajjhoharitu½ vaµµati. Ubhayesamp²ti pacch±bhatta½ paµiggahitehi, purebhatta½ paµiggahitehica kat±na½. Ma½sassa akappiyatt±ti k±raŗapatir³paka½ vatv±. Kh±di½s³ti vik±le kevala½ navan²tameva kh±dituk±mena dadhitakkagat±ni apanetabb±ni, pacituk±massas±ma½p±ka½ na hot²ti therassa adhipp±yoti vutta½. Khaya½ gamissat²tivacanato kh²ra½ pakkhipitv± pakkasappi vik±le kappat²ti siddha½. Bhesajjeh²tiy±vaj²vikabhesajjehi. Katatela½ purebhattanti apacitv± kata½ eva. Uŗhodaken±tit±panabh±va½ d²pet²ti keci, ta½ na sundara½. Nibbaµµitatt±ti pińń±k±dito.Telatth±ya paµiggahita
pe
dukkaµamev±ti vacanato atelatth±ya paµiggahitehi,satt±h±tikkantehipi katatela½ katadivasato paµµh±ya satt±ha½ vaµµat²ti ch±y± dissati,karamanda½ rukkhas±roti keci. 623. Avasakasaµe yasm± kh²r±d²ni pakkhipitv± tela½ pacanti, tasm± kasaµa½ navaµµati, telameva vaµµati, tena vutta½ pakkatelakasaµe viya kukkucc±yat²ti.Vas±ya saddhi½ pakkatt± na vaµµat²ti ce? Vadatha, bhante, navan²te dadhigu¼ik±ti-±disambandho.Madhumhi catt±ro k±lik± yath±sambhava½ yojetabb±, ucchumhi ca, katha½? Samakkhika½se¼aka½ madhu y±vak±lika½. Anelaka½ udakasambhinna½ y±mak±lika½, asambhinna½satt±hak±lika½, madhusiµµha½ parisuddha½ y±vaj²vika½. Tath± ucchu v± raso v± sakasaµoy±vak±liko, nikkasaµo udakasambhinno y±mak±liko, asambhinno satt±hak±liko,sukkhakasaµa½ y±vaj²vikanti veditabba½. Kasm±? Udakasambhedavisesato.Ki½ vutta½ hoti? Cat³su k±likesu pubba½ pubba½ garuka½, apara½ apara½ lahuka½.Tesu c±ya½ udakasambhedo garuka½ lahuka½ karoti, lahukańca garuka½. Ambaras±d²nihi y±vak±likatt± garuk±ni, udakasambhedo pana t±ni ambap±n±disamańńa½ datv±lahuk±ni y±mak±lik±ni karoti. Ph±ŗita½ n±ma ucchumh± nibbattanti ucchurasa½up±d±y±ti aµµhakath±vacanato ucchuraso satt±hak±likoti siddha½. Tattha udakasambhedota½ y±mak±lika½ karot²ti-±di½ bahu½ vatv± yojit±.Apicettha ucchuraso anuj±n±mi, bhikkhave, ucchurasanti (mah±va. 300) anuńń±tatt±gu¼odaka½ viya ucchurasas±mańńato udakena asambhinnopi agil±nassa vaµµati,tenev±ha aµµhakath±ya½ ucchuraso nikasaµo pacch±bhatta½ vaµµat²ti (mah±. aµµha. 300).Aya½ sabbo no takkoti ±cariyo. Keci pan±hu ph±ŗita½ n±ma ucchumh± nibbattantivacanato, ucchurasa½ up±d±y±ti aµµhakath±vacanato ca ucchuraso ph±ŗitameva, tasm± gu¼eviya paµipajjitabbanti. Keci vuttanayena satt±hak±likova sam±no anuj±n±mi,bhikkhave, ucchurasanti visu½ anuńń±tatt± asambhinnopi agil±nassa vaµµat²ti vadanti.Keci vuttanayena visu½ anuńń±tatt± eva sambhinno v± asambhinno v± y±mak±likova,gu¼odaka½ pana satt±hak±likamev±ti vadanti. Keci gu¼odaka½ viya so duvidhopisatt±hak±likoyev±ti vadanti.Tatth±ya½ paµham±cariyav±de vic±raŗ± ph±ŗit±numatiy±yeva ucchuras±numatiy± siddhitovisu½ ucchurasanti uddharitv± anumati niratthik±ti ±pajjati, tath± ucchurasonikasaµo pacch±bhatta½ vaµµat²ti aµµhakath±pi niratthik±. Satt±ha½ vaµµat²ti vattabba½siy±ti, na ca tath± sakk± vattu½. Pacch±bhatta½ vaµµanakaras±dhik±ratt±ti ce? Na,tasmi½ adhik±re satt±hak±likassa avattabbappasaŖgato. K±labheda½ anapekkhitv± ras±dhik±reotiŗŗatt± vuttoti ce? Na sakk± nikasaµo satt±ha½ vaµµat²ti vattu½. Pacch±bhatta½vaµµanakaras±dhik±ratt± na vattabbanti ce? Na, evańhi vutte tadańńaraso viya ayampi pacch±bhattamevavaµµati, na tato paranti ±pajjati. Tato para½ aparibhogatt± pacch±bhatta½ vaµµat²tivuttanti ce? Na, y±vak±likabh±vappasaŖgato. Na so pasaŖgo ±bhidosikass±pi ucchurasassap±kena ph±ŗit±dibh±vappasaŖgato. Ayameva tatiyacatutth±cariyav±desu vic±raŗ±. Dutiyav±devic±raŗ± vutt±, vimaddo panettha bhesajjakkhandhake (mah±va. 300) ±vi bhavissati.Ph±ŗita½ n±ma ucchumh± nibbattanti madhukat±lan±¼ikeraph±ŗit±dito ukkaµavatthutonissaggiyavatthuph±ŗitassa visesavacana½, teneta½ pańń±yati nissaggiyavatthubh³ta½ idhaph±ŗita½ n±ma ucchumh± nibbattameva, na madhuk±dito nibbattanti. Ett±vat± ya½kińciucchumh± nibbatta½ na ta½ sabba½ ph±ŗitameva n±m±ti s±dhita½ hoti. Teneva khandhakeph±ŗita½ paµhama½ anuj±nitv±va pacch± ucchuraso anuńń±to, tath± tattheva gu¼a½, gu¼odakańca.Ucchurasa½ up±d±ya apakk± v±ti-±dimhi pana yesa½ laddhi ucchurasoy±mak±likoti. Te apakk± v±ti s±ma½ bhikkhun± apakk± v±.Avatthukapakk± v±ti vin± vatthun± pakk± v±ti attha½ vaŗŗayanti, ta½ na yutta½ucchurasa½ up±d±y±ti imassa vacanassa payojan±bh±vappasaŖgato, bhikkhuno pacan±dhik±r±bh±v±.S±map±ko idh±dhippetoti ce? S±ma½ apakkassa ucchurasassa tesa½ attanomatiy±ph±ŗitabh±vasiddhito ca parato purebhatta½ paµiggahitena apariss±vita-ucchurasena kataph±ŗitanti-±dinayadassanatoca ta½ ayutta½, tattha apariss±vita-ucchurasena saya½kata½ nir±misameva vaµµat²ti vacana½ya½ tattha kasaµa½ s±map±ka½ na janeti, savatthukapaµiggahitakata½yeva ta½ karot²tid²peti, tasm± paµiggahetu½ na vaµµati vik±leti por±ŗ±. Koµµita-ucchuph±ŗita½rajanap±ka½ viya o¼±rika½ savatthukapakka½ n±ma hot²ti sańń±ya purebhattamevavaµµat²ti vutta½. Mah±-aµµhakath±cariy± eva½ ph±ŗitaggahaŗa½ amadhura½, tasm± pacch±bhatta½na vaµµat²ti vadi½su. Ki½ madhurat±ya, amadhurat±ya v±ti? Atthameva dassetu½ mah±paccariya½tath± vuttanti upatissatthero ±ha kira. Ta½ yuttanti ucchuto nibbattatt± vutta½,tenev±ha khaŗ¹asakkhara½ pana
pe
vaµµat²ti. Ta½ kh²raghaµe pakkhipitv± pacant²tilikhita½. Jallik± n±ma pheŗ±di.Bhesajjodisa½ vadantena itare atthuddh±ravasena vutt±. ¾h±rattha½ pharitu½ samatth±n²tikhandhake (mah±va. 260) ya½ bhesajjańceva assa bhesajjasammatańca lokassa, ±h±ratthańcaphareyy±ti vuttatt± vutta½. Ettha vic±raŗ± bhesajjakkhandhake ±vi bhavissati. 624. Dv±rav±tap±nakav±µ±n²ti dv±rassa ca v±tap±n±nańca kav±µ±ni. Kas±vapakkhepamattenahi t±ni attano sabh±va½ pariccajit±ni honti, tasm± makkhetabb±n²ti vutta½.Kas±vo n±ma kanakalamb±d²nip²ti vadanti. Adhiµµhet²ti id±ni ajjhoharaŗ²ya½na bhavissati, b±hiraparibhogo bhavissat²ti citta½ upp±deti. Idha vikappet²tipada½ natthi. Adhiµµh±nampi mukh±ru¼hiy± vutta½ ima½ navan²ta½ adhiµµh±m²ti avattabbato. 625. Paribhuńjitu½ pana na vaµµat²ti viss±s±bh±va½ sandh±ya vutta½.Sace saviss±so, vaµµat²ti paribhuńja tvanti ett±vat± vissajjita½ hoti, tasm±ubhinna½ an±patt²ti sambandho. Sace na vissajjita½, ±patti hot²ti siddha½.Tasm± ubhinna½ santaka½ c²vara½ ańńatarena sammukh²bh³tena adhiµµh±tabba½. No ce adhiµµh±ti,nissaggiya½ hot²tipi yujjati. K±kanikamattańce m³la½ adinna½, na adhiµµh±nupaga½
pe
sakabh±va½ na upet²ti imin± eta½ sadisa½ na hoti, ±bhidhammikagaŗ±na½ dinna½viya ca na hoti. Kasm±? ¾bhidhammik± hi anupasampann±pi honti, pacch± ±bhidhammikabh³t±nampita½ s±dh±raŗa½ hot²ti. Ettha dvepi upasampann± eva, dvinnampi tattha yath±k±makaraŗ²yat±atthi mamattańca, na eva½ tadańńesa½ s±dh±raŗa½, na ca dve tayo bhikkh³ ekato vassiss±m±tikaronti, rakkhati t±va. Avibhattatt± an±patt²ti imin± ca ida½ sadisa½, yenam³lena paµiggahita½, tassa sace itaro deti, so v± ta½ itarassa deti, sati paµiggahaŗesatt±h±tikkame nissaggiyatt±, tasm± ta½ c²vara½ dv²su sammukh²bh³tena ekena adhiµµh±tabba½.Kińc±pi ettha payogo na dissati sam±naparikkh±r±na½ dvinna½ adhiµµh±napayog±bh±vato, tath±pisam±nasabbabhaŗ¹ak±na½ dvinna½ tel±di yena paµiggahita½, tassa k±l±tikkame ±pattisambhavato,anadhiµµh±ne dullabhavisesahetutt± ca adhiµµh±tabbanti vutta½. Ta½ ayutta½ pattac²varasatt±hak±lik±na½asadisavidh±natt±. Ettha pattac²varańhi attano santakabh±va½ upagatameva anadhiµµhahantassak±l±tikkame ±patti, satt±hak±lika½ pana parasantakas±dh±raŗampi paµiggahita½ paµigg±hakassak±l±tikkame ±pattikara½. Paµiggahaŗańcettha pam±ŗa½, na tattha sakasantakat±, satt±hak±likańcanissaggiya½, sabbesampi anajjhoharaŗ²ya½. Pattac²vara½ ańńassa paribhuńjato an±patti.Idańca k±l±tikkantampi nissajjitv± pacch± laddha½ kappati. Pattac²vara½ pana ta½tassa vinayakammanti kappat²ti. Avibhattassapi imassa d±na½ ruhati, na pattac²varassa.Vuttańheta½ aµµhakath±ya½ dvinna½ santaka½ hoti
pe
sacepi avibhajitv± saddhivih±rik±d²na½denti, adinnameva hot²ti. Yassa d±nameva na ruhati, tassa kuto adhiµµh±na½.Eko ce pattac²vara½ dasame divase itarassa deti. Tato paµµh±ya so dasa divase pariharitu½labhati na tath± satt±hak±likanti sabbath± upaparikkhiyam±na½ sarikkha½ nakkhamat²tina ta½ s±rato daµµhabbanti ±cariyassa takko. Vinayakammavasena pana anissajjitv± sahas±virujjhitv± kassaci pariccattampi puna paµilabhitv± paribhuńjitu½ na vaµµat²tivutta½, sace desantarita½, samuddantarita½ v± c²vara½ nissaggiya½ j±ta½, ta½ idha µhitenabhikkhun± ekassa vantena cittena catta½ katv± anapekkhitv± ±patti½ desetv± tassaviss±sena puna gahetv± adhiµµh±tabba½, patt±d²su ca ayameva nayoti ca vutta½,t±lan±¼ikeraph±ŗitampi satt±hak±lika½ ev±ti ca. Dvinna½ santaka½ ekenapaµiggahita½ satt±hak±lika½ satt±h±tikkame ±patti½ na karoti paribhuńjitu½pana dvinnampi na vaµµat²ti ca parasantaka½ paµiggahetv± µhapitepi eseva nayotica keci vadanti. Dukkaµavatthubh³ta½ sappi-±di nissajjitabba½ puna paribhuńjitu½vaµµat²ti vidh±na½ na dissat²ti.
Bhesajjasikkh±padavaŗŗan± niµµhit±.