27. Upajjh±y±divattavinicchayakath±

183. Vattanti ettha pana vatta½ n±meta½ upajjh±yavatta½ ±cariyavatta½ ±gantukavatta½±v±sikavatta½ gamikavatta½ bhattaggavatta½ piº¹ac±rikavatta½ ±raññikavatta½ sen±sanavatta½jant±gharavatta½ vaccakuµivattanti bahuvidha½. Tattha upajjh±yavatta½ t±va eva½ veditabba½–saddhivih±rikena k±lasseva uµµh±ya up±han± omuñcitv± eka½sa½ uttar±saªga½ karitv±upajjh±yassa dantakaµµha½ d±tabba½, mukhodaka½ d±tabba½. Tattha dantakaµµha½ dentena mahanta½majjhima½ khuddakanti t²ºi dantakaµµh±ni upanetv± ito ya½ t²ºi divas±ni gaºh±ti, catutthadivasatopaµµh±ya t±disameva d±tabba½. Sace aniyama½ katv± ya½ v± ta½ v± gaºh±ti, atha y±disa½labhati, t±disa½ d±tabba½. Mukhodaka½ dentenapi s²tañca uºhañca udaka½ upanetv±tato ya½ t²ºi divas±ni va¼añjeti. Catutthadivasato paµµh±ya t±disameva mukhadhovanodaka½d±tabba½. Sace duvidhampi va¼añjeti, duvidhampi upanetabba½. Udaka½ mukhadhovanaµµh±neµhapetv± vaccakuµito paµµh±ya sammajjitabba½. There vaccakuµigate pariveºa½ sammajjitabba½,eva½ pariveºa½ asuñña½ hoti. There vaccakuµito anikkhanteyeva ±sana½ paññapetabba½.Sar²rakicca½ katv± ±gantv± tasmi½ nisinnassa sace y±gu hoti, bh±jana½ dhovitv±y±gu upan±metabb±, y±gu½ pivitassa udaka½ datv± bh±jana½ paµiggahetv± n²ca½katv± s±dhuka½ appaµigha½santena dhovitv± paµis±metabba½. Upajjh±yamhi vuµµhite ±sana½uddharitabba½. Sace so deso ukl±po hoti kenaci kacavarena sa½kiººo, so desosammajjitabbo. Sace pana añño kacavaro natthi, udakaphusit±neva honti, hatthena pamajjitabbo.
Sace upajjh±yo g±ma½ pavisituk±mo hoti, niv±sana½ d±tabba½, paµiniv±sana½ paµiggahetabba½,k±yabandhana½ d±tabba½, saguºa½ katv± saªgh±µiyo d±tabb±, dhovitv± patto sa-udakod±tabbo. Sace upajjh±yo pacch±samaºa½ ±kaªkhati, timaº¹ala½ paµicch±dentena parimaº¹ala½niv±setv± k±yabandhana½ bandhitv± saguºa½ katv± saªgh±µiyo p±rupitv± gaºµhika½paµimuñcitv± dhovitv± patta½ gahetv± upajjh±yassa pacch±samaºena hotabba½, n±tid³regantabba½, n±cc±sanne gantabba½. Ettha pana sace upajjh±ya½ nivattitv± olokenta½ ekenav± dv²hi v± padav²tih±rehi samp±puº±ti, ett±vat± n±tid³re n±cc±sanne gato hot²tiveditabba½. Sace upajjh±yena bhikkh±c±re y±guy± v± bhatte v± laddhe patto uºho v± bh±riko v± hoti, attano patta½ tassa datv± so patto gahetabbo, na upajjh±yassabhaºam±nassa antarantar± kath± op±tetabb±. Ito paµµh±ya pana yattha yattha na-k±rena paµisedhokar²yati, sabbattha dukkaµ±patti veditabb±. Upajjh±yo ±pattis±mant± bhaºam±no niv±retabbo.Niv±rentena ca “bhante, ²disa½ n±ma vattu½ vaµµati, ±patti na hot²”ti eva½ pucchantenaviya v±retabbo, “v±ress±m²”ti pana katv± “mahallaka, m± eva½ bhaº±”ti navattabbo.
Sace ±sanne g±mo hoti, vih±re v± gil±no bhikkhu hoti, g±mato paµhamatara½ ±gantabba½.Sace d³re g±mo hoti, upajjh±yena saddhi½ ±gacchantopi natthi, teneva saddhi½ g±matonikkhamitv± c²varena patta½ veµhetv± antar±maggato paµhamatara½ ±gantabba½. Eva½ paµhamatara½±gatena ±sana½ paññapetabba½, p±dodaka½ p±dap²µha½ p±dakathalika½ upanikkhipitabba½,paccuggantv± pattac²vara½ paµiggahetabba½, paµiniv±sana½ d±tabba½, niv±sana½ paµiggahetabba½.Sace c²vara½ sedaggahita½ hoti, muhutta½ uºhe ot±petabba½, na ca uºhe c²vara½ nidahitabba½,c²vara½ saªgharitabba½. C²vara½ saªgharantena ca caturaªgula½ kaººa½ uss±retv± c²vara½ saªgharitabba½.Ki½k±raº±? M± majjhe bhaªgo ahos²ti. Sama½ katv± saªgharitassa hi majjhe bhaªgo hoti,tato nicca½ bhijjam±na½ dubbala½ hoti, ta½ niv±raºatthameta½ vutta½. Tasm± yath± ajjabhaªgaµµh±neyeva sve na bhijjissati, tath± divase divase caturaªgula½ uss±retv± saªgharitabba½,obhoge k±yabandhana½ k±tabba½.
Sace piº¹ap±to hoti, upajjh±yo ca bhuñjituk±mo hoti, udaka½ datv± piº¹ap±toupan±metabbo, upajjh±yo p±n²yena pucchitabbo. Pucchantena ca tikkhattu½ “p±n²ya½,bhante, ±har²yat³”ti p±n²yena pucchitabbo. Sace k±lo atthi, upajjh±ye bhuttesaya½ bhuñjitabba½. Sace upakaµµho k±lo, p±n²ya½ upajjh±yassa santike µhapetv± sayampibhuñjitabba½. Bhutt±vissa udaka½ datv± patta½ paµiggahetv± n²ca½ katv± s±dhuka½appaµigha½santena dhovitv± vodaka½ katv± muhutta½ uºhe ot±petabbo, na ca uºhepatto nidahitabbo, pattac²vara½ nikkhipitabba½. Patta½ nikkhipantena ekenahatthena patta½ gahetv± ekena hatthena heµµh±mañca½ v± heµµh±p²µha½ v± par±masitv± pattonikkhipitabbo, na ca taµµikacammakhaº¹±d²hi anantarahit±ya bh³miy± patto nikkhipitabbo.Sace pana k±¼avaººakat± v± sudh±baddh± v± bh³mi hoti nirajamattik±, tath±r³p±ya bh³miy±µhapetu½ vaµµati, dhotav±lik±yapi µhapetu½ vaµµati, pa½surajasakkhar±d²su na vaµµati. Tatrapana paººa½ v± ±dh±raka½ v± µhapetv± tatra nikkhipitabbo. C²vara½ nikkhipantena ekenahatthena c²vara½ gahetv± ekena hatthena c²varava½sa½ v± c²vararajju½ v± pamajjitv± p±ratoanta½ orato bhoga½ katv± c²vara½ nikkhipitabba½. Idañca c²varava½s±d²na½ heµµh± hattha½pavesetv± abhimukhena hatthena saºika½ nikkhipanattha½ vutta½. Ante pana gahetv± bhogenac²varava½s±d²na½ upari khipantassa bhittiya½ bhogo paµihaññati, tasm± tath± na k±tabba½.Upajjh±yamhi vuµµhite ±sana½ uddharitabba½, p±dodaka½ p±dap²µha½ p±dakathalika½ paµis±metabba½.Sace so deso ukl±po hoti, so deso sammajjitabbo.
Sace upajjh±yo nah±yituk±mo hoti, nah±na½ paµiy±detabba½. Sace s²tena attho hoti,s²ta½ paµiy±detabba½. Sace uºhena attho hoti, uºha½ paµiy±detabba½.
Sace upajjh±yo jant±ghara½ pavisituk±mo hoti, cuººa½ sannetabba½, mattik± temetabb±.Jant±gharap²µha½ ±d±ya upajjh±yassa piµµhito piµµhito gantv± jant±gharap²µha½ datv± c²vara½ paµiggahetv±ekamante niddh³maµµh±ne µhapetabba½, cuººa½ d±tabba½, mattik± d±tabb±. Sace ussahati,jant±ghara½ pavisitabba½, pavisantena mattik±ya mukha½ makkhetv± purato ca pacchato ca paµicch±detv±jant±ghara½ pavisitabba½. Na there bhikkh³ anupakhajja nis²ditabba½, na nav± bhikkh³ ±sanenapaµib±hitabb±, jant±ghare upajjh±yassa parikamma½ k±tabba½. Jant±ghare parikamma½ n±maaªg±ramattik±-uºhodakad±n±dika½ sabbakicca½. Jant±ghar± nikkhamantena jant±gharap²µha½±d±ya purato ca pacchato ca paµicch±detv± jant±ghar± nikkhamitabba½.
Udakepi upajjh±yassa aªgapaccaªgagha½san±dika½ parikamma½ k±tabba½, nah±tena paµhamatara½ uttaritv±attano gatta½ vodaka½ katv± niv±setv± upajjh±yassa gattato udaka½ pamajjitabba½,niv±sana½ d±tabba½, saªgh±µi d±tabb± jant±gharap²µha½ ±d±ya paµhamatara½ ±gantv±±sana½ paññapetabba½, p±dodaka½ p±dap²µha½ p±dakathalika½ upanikkhipitabba½, upajjh±yop±n²yena pucchitabbo. Jant±ghare hi uºhasant±pena pip±s± hoti. Sace uddis±petuk±mohoti, uddisitabbo. Sace paripucchituk±mo hoti, paripucchitabbo.
Yasmi½ vih±re upajjh±yo viharati, sace so vih±ro ukl±po hoti, sace ussahati,kenaci gelaññena anabhibh³to hoti, sodhetabbo. Agil±nena hi saddhivih±rikenasaµµhivassenapi sabba½ upajjh±yavatta½ k±tabba½, an±darena akarontassa vattabhede dukkaµa½,na-k±rapaµisa½yuttesu pana padesu gil±nassapi paµikkhittakiriya½ karontassa dukkaµameva.Vih±ra½ sodhentena paµhama½ pattac²vara½ n²haritv± ekamanta½ nikkhipitabba½, nis²danapaccattharaºa½n²haritv± ekamanta½ nikkhipitabba½, bhisibimbohana½ n²haritv± ekamanta½ nikkhipitabba½,mañco n²ca½ katv± s±dhuka½ apaµigha½santena asaªghaµµentena kav±µap²µha½ n²haritv±ekamanta½ nikkhipitabbo, p²µha½ n²ca½ katv± s±dhuka½ apaµigha½santena asaªghaµµentenakav±µap²µha½ n²haritv± ekamanta½ nikkhipitabba½, mañcapaµip±dak± n²haritv± ekamanta½nikkhipitabb±, khe¼amallako n²haritv± ekamanta½ nikkhipitabbo, apassenaphalaka½n²haritv± ekamanta½ nikkhipitabba½. Bh³mattharaºa½ yath±paññatta½ sallakkhetv± n²haritv±ekamanta½ nikkhipitabba½. Sace vih±re sant±naka½ hoti, ullok± paµhama½ oh±retabba½,±lokasandhikaººabh±g± pamajjitabb±. Sace gerukaparikammakat± bhitti kaººakit±hoti, co¼aka½ temetv± p²¼etv± pamajjitabb±. Sace k±¼avaººakat± bh³mi kaººakit±hoti, co¼aka½ temetv± p²¼etv± pamajjitabb±. Sace akat± hoti bh³mi, udakenaparipphositv± paripphositv± sammajjitabb± “m± vih±ro rajena uhaññ²”ti,saªk±ra½ vicinitv± ekamanta½ cha¹¹etabba½.
Bh³mattharaºa½ ot±petv± sodhetv± papphoµetv± abhiharitv± yath± paµhama½ paññatta½ ahosi,tatheva paññapetabba½. Etadatthameva hi “yath±paññatta½ sallakkhetv± n²haritv± ekamanta½nikkhipitabban”ti vutta½. Sace pana paµhama½ aj±nantena kenaci paññatta½ ahosi, samantatobhitti½ dvaªgulamattena v± tivaªgulamattena v± mocetv± paññapetabba½. Idañhettha paññ±panavatta½ sace kaµas±rako hoti atimahanto ca, chinditv± koµi½ nivattetv± bandhitv±paññapetabbo. Sace koµi½ nivattetv± bandhitu½ na j±n±ti, na chinditabbo. Mañcapaµip±dak±ot±petv± pamajjitv± yath±µh±ne µhapetabb±, mañco ot±petv± sodhetv± papphoµetv±n²ca½ katv± s±dhuka½ apaµigha½santena asaªghaµµentena kav±µap²µha½ atiharitv± yath±paññatta½paññapetabbo, p²µha½ ot±petv± sodhetv± papphoµetv± n²ca½ katv± s±dhuka½ apaµigha½santenaasaªghaµµentena kav±µap²µha½ atiharitv± yath±paññatta½ paññapetabba½, bhisibimbohana½ot±petv± sodhetv± papphoµetv± atiharitv± yath±paññatta½ paññapetabba½, nis²danapaccattharaºa½ot±petv± sodhetv± papphoµetv± atiharitv± yath±paññatta½ paññapetabba½, khe¼amallakoot±petv± pamajjitv± atiharitv± yath±µh±ne µhapetabbo, apassenaphalaka½ ot±petv±pamajjitv± atiharitv± yath±µh±ne µhapetabba½. Pattac²vara½ nikkhipitabba½, patta½ nikkhipantenaekena hatthena patta½ gahetv± ekena hatthena heµµh±mañca½ v± heµµh±p²µha½ v± par±masitv±patto nikkhipitabbo, na ca anantarahit±ya bh³miy± patto nikkhipitabbo. C²vara½ nikkhipantenaekena hatthena c²vara½ gahetv± ekena hatthena c²varava½sa½ v± c²vararajju½ v± pamajjitv±p±rato anta½, orato bhoga½ katv± c²vara½ nikkhipitabba½.
Sace puratthim± saraj± v±t± v±yanti, puratthim± v±tap±n± thaketabb±. Sace pacchim±,uttar±, dakkhiº± saraj± v±t± v±yanti, dakkhiº± v±tap±n± thaketabb±. Sace s²tak±lohoti, div± v±tap±n± vivaritabb±, ratti½ thaketabb±. Sace uºhak±lo hoti,div± thaketabb±, ratti½ vivaritabb±.
Sace ukl±pa½ hoti, pariveºa½ sammajjitabba½, koµµhako sammajjitabbo, upaµµh±nas±l± sammajjitabb±,aggis±l± sammajjitabb±, vaccakuµi sammajjitabb±, p±n²ya½ paribhojan²ya½ upaµµhapetabba½,±camanakumbhiy± udaka½ ±siñcitabba½.
Sace upajjh±yassa anabhirati uppann± hoti, saddhivih±rikena aññattha netabbo, añño v±bhikkhu vattabbo “thera½ gahetv± aññattha gacch±”ti, dhammakath± v±ssa k±tabb±. Saceupajjh±yassa kukkucca½ uppanna½ hoti, saddhivih±rikena vinodetabba½, aññena v±vinod±petabba½ dhammakath± v±ssa k±tabb±. Sace upajjh±yassa diµµhigata½ uppanna½hoti, saddhivih±rikena vissajjetabba½, añño v± vattabbo “thera½ diµµhigata½ vissajj±peh²”ti,dhammakath± v±ssa k±tabb±. Sace upajjh±yo garudhamma½ ajjh±panno hoti pariv±s±raho,saddhivih±rikena ussukka½ k±tabba½, pariv±sad±nattha½ so so bhikkhu upasaªkamitv± y±citabbo.Sace attan± paµibalo hoti, attan±va d±tabbo. No ce paµibalo hoti, aññena d±petabbo.Sace upajjh±yo m³l±yapaµikassan±raho hoti m±natt±raho abbh±n±raho v±, vuttanayenevaussukka½ k±tabba½. Sace saªgho upajjh±yassa kamma½ kattuk±mo hoti tajjan²ya½ v±niyassa½ v± pabb±jan²ya½ v± paµis±raº²ya½ v± ukkhepan²ya½ v±, saddhivih±rikena ussukka½k±tabba½ “kena nu kho up±yena saªgho upajjh±yassa kamma½ na kareyya, lahuk±ya v±pariº±meyy±”ti. Saddhivih±rikena hi “upajjh±yassa ukkhepan²yakamma½ kattuk±mosaªgho”ti ñatv± ekameka½ bhikkhu½ upasaªkamitv± “m±, bhante, amh±ka½ upajjh±yassakamma½ karitth±”ti y±citabb±. Sace karontiyeva, “tajjan²ya½ v± niyassa½ v±lahukakamma½ karoth±”ti y±citabb±. Sace karontiyeva, atha upajjh±yo “samm± vattatha,bhante”ti y±citabbo. Iti ta½ samm± vatt±petv± “paµippassambhetha, bhante, kamman”tibhikkh³ y±citabb±.