S±ma½ d±sabya½ upagato n±ma j²vitahetu v± ±rakkhahetu v± “aha½ te d±so”tisayameva d±sabh±va½ upagato r±j³na½ hatthi-assagomahi½sagopak±dayo viya. T±diso d±sona pabb±jetabbo. Rañño vaººad±s²na½ putt± honti amaccaputtasadis±, tepi na pabb±jetabb±.Bhujissitthiyo asaññat± vaººad±s²hi saddhi½ vicaranti, t±sa½ putte pabb±jetu½ vaµµati.Sace sayameva paººa½ ±ropenti, na vaµµati. Bhaµiputtagaº±d²na½ d±s±pi tehi adinn±na pabb±jetabb±. Vih±resu r±j³hi ±r±mikad±s± n±ma dinn± honti,tepi pabb±jetu½ na vaµµati, bhujisse katv± pana pabb±jetu½ vaµµati. Mah±paccariya½“antoj±tadhanakk²take ±netv± bhikkhusaªghassa ‘±r±mike dem±’ti denti, takka½s²se ±sittakasadis±va honti, te pabb±jetu½ vaµµat²”ti vutta½. Kurundiya½pana “±r±mika½ dem±ti kappiyavoh±rena denti, yena kenaci voh±rena dinnohotu, neva pabb±jetabbo”ti vutta½. Duggatamanuss± “saªgha½ niss±ya j²viss±m±”ti vih±re kappiyak±rak± honti, ete pabb±jetu½ vaµµati. Yassa m±t±pitaro d±s± m±t± eva v± d±s², pit± ad±so, ta½ pabb±jetu½ na vaµµati. Yassa pana m±t± ad±s²,pit± d±so, ta½ pabb±jetu½ vaµµati. Bhikkhussa ñ±tak± v± upaµµh±k± v± d±sa½ denti“ima½ pabb±jetha, tumh±ka½ veyy±vacca½ karissat²”ti, attano v±ssa d±so atthi,bhujisso katova pabb±jetabbo. S±mik± d±sa½ denti “ima½ pabb±jetha, sace abhiramissati,ad±so. Vibbhamissati ce, amh±ka½ d±sova bhavissat²”ti, aya½ t±vak±likon±ma, ta½ pabb±jetu½ na vaµµat²ti kurundiya½ vutta½. Niss±mikad±so hoti,sopi bhujisso katova pabb±jetabbo. Aj±nanto pabb±jetv± upasamp±detv± v± pacch±j±nanti, bhujissa½ k±tumeva vaµµati.
Imassa ca atthassa pak±sanattha½ ida½ vatthu½ vadanti– ek± kira kulad±s² ekena saddhi½anur±dhapur± pal±yitv± rohaºe vasam±n± putta½ paµilabhi, so pabbajitv± upasampannak±lelajj² kukkuccako ahosi. Athekadivasa½ m±tara½ pucchi “ki½ up±sike tumh±ka½bh±t± v± bhagin² v± natthi, na kiñci ñ±taka½ pass±m²”ti. T±ta, aha½ anur±dhapurekulad±s², tava pitar± saddhi½ pal±yitv± idha vas±m²ti. S²lav± bhikkhu “asuddh±kira me pabbajj±”ti sa½vega½ labhitv± m±tara½ tassa kulassa n±magotta½ pucchitv±anur±dhapura½ ±gamma tassa kulassa gharadv±re aµµh±si, “aticchatha, bhante”ti vuttepin±tikkami. Te ±gantv± “ki½, bhante”ti pucchi½su. “Tumh±ka½ itthann±m±d±s² pal±t± atth²”ti? “Atthi, bhante”. Aha½ tass± putto, sace ma½ tumheanuj±n±tha, pabbajja½ labh±mi, tumhe mayha½ s±mik±ti. Te haµµhatuµµh± hutv± “suddh±,bhante, tumh±ka½ pabbajj±”ti ta½ bhujissa½ katv± mah±vih±re vas±pesu½cat³hi paccayehi paµijaggant±. Thero ta½ kula½ niss±ya vasam±noyeva arahatta½ p±puº²ti.
132. “Na, bhikkhave, hatthacchinno pabb±jetabbo. Na p±dacchinno, na hatthap±dacchinno,na kaººacchinno, na kaººan±sacchinno, na aªgulicchinno, na a¼acchinno, na kaº¹aracchinno,na phaºahatthako, na khujjo, na v±mano na galagaº¹², na lakkhaº±hato, na kas±hato, na likhitako,na s²pad², na p±parog², na parisad³sako, na k±ºo, na kuº², na khañjo, na pakkhahato,na chinniriy±patho, na jar±dubbalo, na andho, na m³go, na badhiro, na andham³go, naandhabadhiro, na m³gabadhiro, na andham³gabadhiro pabb±jetabbo, yo pabb±jeyya, ±pattidukkaµass±”ti (mah±va. 119) vacanato pana hatthacchinn±dayopi na pabb±jetabb±.
Tattha hatthacchinnoti yassa hatthatale v± maºibandhe v± kappare v± yattha katthaci ekov± dve v± hatth± chinn± honti. P±dacchinnoti yassa aggap±de v± gopphakesuv± jaªgh±ya v± yattha katthaci eko v± dve v± p±d± chinn± honti. Hatthap±dacchinnotiyassa vuttappak±reneva cat³su hatthap±desu dve v± tayo v± sabbe v± hatthap±d± chinn±honti. Kaººacchinnoti yassa kaººam³le v± kaººasakkhalik±ya v± eko v±dve v± kaºº± chinn± honti. Yassa pana kaºº±vaµµe chijjanti, sakk± ca hoti saªgh±µetu½,so kaººa½ saªgh±µetv± pabb±jetabbo. N±sacchinnoti yassa ajapadake v± agge v±ekapuµe v± yattha katthaci n±s± chinn± hoti. Yassa pana n±sik± sakk± hotisandhetu½, so ta½ ph±suka½ katv± pabb±jetabbo. Kaººan±sacchinno ubhayavasenaveditabbo. Aªgulicchinnoti yassa nakhasesa½ adassetv± ek± v± bah³ v± aªguliyochinn± honti. Yassa pana suttatantumattampi nakhasesa½ paññ±yati, ta½ pabb±jetu½ vaµµati.A¼acchinnoti yassa cat³su aªguµµhakesu aªguliya½ vuttanayeneva eko v± bah³ v±aªguµµhak± chinn± honti. Kaº¹aracchinnoti yassa kaº¹aran±mak± mah±nh±r³ puratov± pacchato v± chinn± honti, yesu ekassapi chinnatt± aggap±dena v± caªkamati, m³lenav± caªkamati, na p±da½ patiµµh±petu½ sakkoti.
Phaºahatthakoti yassa vaggulipakkhak± viya aªguliyo sambaddh± honti, eta½pabb±jetuk±mena aªgulantarik±yo ph±letv± sabba½ antaracamma½ apanetv± ph±suka½katv± pabb±jetabbo. Yassapi cha aªguliyo honti, ta½ pabb±jetuk±mena adhika½ aªguli½chinditv± ph±suka½ katv± pabb±jetabbo. Khujjoti yo urassa v± piµµhiy±v± passassa v± nikkhantatt± khujjasar²ro. Yassa pana kiñci kiñci aªgapaccaªga½ ²saka½vaªka½, ta½ pabb±jetu½ vaµµati. Mah±puriso eva hi brahmujugatto, avaseso sattoakhujjo n±ma natthi. V±manoti jaªghav±mano v± kaµiv±mano v± ubhayav±mano v±.Jaªghav±manassa kaµito paµµh±ya heµµhimak±yo rasso hoti, uparimak±yo paripuººo. Kaµiv±manassakaµito paµµh±ya uparimak±yo rasso hoti, heµµhimak±yo paripuººo. Ubhayav±manassaubhopi k±y± rass± honti, yesa½ rassatt± bh³t±na½ viya parivaµumo mah±kucchighaµasadisoattabh±vo hoti, ta½ tividhampi pabb±jetu½ na vaµµati.
Galagaº¹²ti yassa kumbhaº¹a½ viya gale gaº¹o hoti. Desan±mattameva ceta½, yasmi½kismiñci pana padese gaº¹e sati na pabb±jetabbo. Tattha vinicchayo “na, bhikkhave,pañcahi ±b±dhehi phuµµho pabb±jetabbo”ti (mah±va. 89) ettha vuttanayeneva veditabbo.Lakkhaº±hatakas±hatalikhitakesu ya½ vattabba½, ta½ heµµh± vuttameva. S²pad²ti bh±rap±dovuccati. Yassa p±do th³lo hoti sañj±tap²¼ako kharo, so na pabb±jetabbo. Yassa panana t±va kharabh±va½ gaºh±ti, sakk± hoti upan±ha½ bandhitv± udaka-±v±µe pavesetv±udakav±lik±ya p³retv± yath± sir± paññ±yanti, jaªgh± ca telan±¼ik± viya hoti,eva½ mil±petu½, tassa p±da½ ²disa½ katv± ta½ pabb±jetu½ vaµµati. Sace puna va¹¹hati,upasamp±dentenapi tath± katv±va upasamp±detabbo. P±parog²ti arisabhagandarapittasemhak±sasos±d²suyena kenaci rogena nicc±turo atekiccharogo jeguccho aman±po, aya½ na pabb±jetabbo.
133. Parisad³sakoti yo attano vir³pat±ya parisa½ d³seti, atid²gho v± hotiaññesa½ s²sappam±ºan±bhippadeso, atirasso v± ubhayav±manabh³tar³pa½ viya, atik±¼o v±jh±pitakkhette kh±ºuko viya, accod±to v± dadhitakk±d²hi pamajjitatambalohavaººo,atikiso v± mandama½salohito aµµhisir±cammasar²ro viya, atith³lo v± bh±riyama½somahodaro mah±bh³tasadiso, abhimahantas²so v± pacchi½ s²se katv± µhito viya, atikhuddakas²sov± sar²rassa ananur³pena atikhuddakena s²sena samann±gato, k³µak³µas²so v± t±laphalapiº¹isadisenas²sena samann±gato, sikharas²so v± uddha½ anupubbatanukena s²sena samann±gato, n±¼is²sov± mah±veºupabbasadisena s²sena samann±gato, kappas²so v± pabbh±ras²so v± cat³supassesu yena kenaci passena onatena s²sena samann±gato, vaºas²so v± p³tis²sov± kaººikakeso v± p±ºakehi kh±yitaked±re sassasadisehi tahi½ tahi½ uµµhitehikesehi samann±gato, nillomas²so v± th³lathaddhakeso v± t±lah²rasadisehi kesehisamann±gato, j±tipalitehi paº¹arakeso v± pakatitambakeso v± ±dittehi viyakesehi samann±gato, ±vaµµas²so v± gunna½ sar²re ±vaµµasadisehi uddhaggehi kes±vaµµehisamann±gato, s²salomehi saddhi½ ek±baddhabhamukalomo v± j±labaddhena viya nal±µena samann±gato.
Sambaddhabhamuko v± nillomabhamuko v± makkaµabhamuko v± atimahantakkhi v± atikhuddakakkhiv± mahi½sacamme v±sikoºena paharitv± katachiddasadisehi akkh²hi samann±gato, visamakkhiv± ekena mahantena, ekena khuddakena akkhin± samann±gato, visamacakkalo v± ekenauddha½, ekena adhoti eva½ visamaj±tehi akkhicakkehi samann±gato, kekaro v± gambh²rakkhiv± yassa gambh²re udap±ne udakat±rak± viya akkhit±rak± paññ±yanti, nikkhantakkhi v±yassa kakkaµasseva akkhit±rak± nikkhant± honti, hatthikaººo v± mahant±hi kaººasakkhal²hisamann±gato, m³sikakaººo v± jatukakaººo v± khuddak±hi kaººasakkhal²hi samann±gato,chiddamattakaººo v± yassa vin± kaººasakkhal²hi kaººacchiddamattameva hoti, aviddhakaººov±, yonakaj±tiko pana parisad³sako na hoti, sabh±voyeva hi so tassa. Kaººabhagandarikov± niccap³tin± kaººena samann±gato, gaº¹akaººo v± sad± paggharitapubbenakaººena samann±gato, µaªkitakaººo v± gobhattan±¼ik±ya aggasadisehi kaººehi samann±gato,atipiªgalakkhi v±, madhupiªgala½ pana pabb±jetu½ vaµµati. Nippakhumakkhi v± assupaggharaºakkhiv± pupphitakkhi v± akkhip±kena samann±gatakkhi v±.
Atimahantan±siko v± atikhuddakan±siko v± cipiµan±siko v± majjhe appatiµµhahitv±ekapasse µhitavaªkan±siko v± d²ghan±siko v± sukatuº¹asadis±ya jivh±ya lehitu½sakkuºeyy±ya n±sik±ya samann±gato, nicca½ paggharitasiªgh±ºikan±so v±, mah±mukhov± yassa paµaªgamaº¹³kasseva mukhanimitta½yeva mahanta½ hoti, mukha½ pana l±busadisa½atikhuddaka½, bhinnamukho v± vaªkamukho v± mah±-oµµho v± ukkhalimukhavaµµisadisehi oµµhehisamann±gato, tanuka-oµµho v± bhericammasadisehi dante pidahitu½ asamatthehi oµµhehisamann±gato, mah±dharoµµho v± tanuka-uttaroµµho v± tanuka-adharoµµho v± mah±-uttaroµµho v±oµµhachinnako v± e¼amukho v± uppakkamukho v± saªkhatuº¹ako v± bahi setehi antoatirattehi oµµhehi samann±gato, duggandhakuºapamukho v±, mah±danto v± aµµhakadantasadisehidantehi samann±gato, asuradanto v± heµµh± v± upari v± bahi nikkhantadanto, yassa panasakk± hoti oµµhehi pidahitu½, kathentasseva paññ±yati, no akathentassa, ta½ pabb±jetu½vaµµati. P³tidanto v± niddanto v± atikhuddakadanto v± yassa pana dantantare kalandakadantoviya sukhumadanto hoti, ta½ pabb±jetu½ vaµµati.
Mah±hanuko v± gohanusadisena hanun± samann±gato, d²ghahanuko v± cipiµahanuko v±antopaviµµhena viya atirassena hanukena samann±gato, bhinnahanuko v± vaªkahanuko v±nimmassud±µhiko v± bhikkhun²sadisamukho, d²ghagalo v± bakagalasadisena galena samann±gato,rassagalo v± antopaviµµhena viya galena samann±gato, bhinnagalo v± bhaµµha-a½sak³µo v± ahatthov± ekahattho v± atirassahattho v± atid²ghahattho v± bhinna-uro v± bhinnapiµµhi v± kacchugattov± kaº¹ugatto v± daddugatto v± godh±gatto v± yassa godh±ya viya gattato cuºº±nipatanti. Sabbañceta½ vir³pakaraºa½ sandh±ya vitth±ritavasena vutta½, vinicchayopanettha pañc±b±dhesu vuttanayena veditabbo.