R±j±yatanakath±vaººan±
6. Osadhahar²taka½ upanes²ti na kevala½ osadhahar²takameva, dantakaµµhampi upanesi.Paccaggheti ettha purima½ atthavikappa½ keci na icchanti, teneva ±cariyadhammap±lattherenavutta½ “paccaggheti abhinave. Pacceka½ mahagghat±ya paccaggheti keci, ta½ na sundara½.Na hi buddh± bhagavanto mahaggha½ paµiggaºhanti paribhuñjanti v±”ti.
R±j±yatanakath±vaººan± niµµhit±.
Brahmay±canakath±vaººan±
7. ¾ciººasam±ciººoti ±carito ceva ±carantehi ca sammadeva ±caritoti attho.Etena aya½ parivitakko sabbabuddh±na½ paµham±bhisambodhiya½ uppajjatev±ti ayamettha dhammat±tidasseti. Gambh²ropi dhammo paµipakkhavidhamanena sup±kaµo bhaveyya, paµipakkhavidhamana½pana samm±paµipattipaµibaddha½, s± saddhammasavan±dh²n±, ta½ satthari dhamme ca pas±d±yatta½. Sovisesato loke sambh±van²yassa garuk±tabbassa abhipatthan±hetukoti parampar±ya satt±na½dhammasampaµipattiy± brahmuno y±can±nimittanti ta½ dassento “brahmun± y±citedesetuk±mat±y±”ti-±dim±ha.Adhigatoti paµividdho, sayambh³ñ±ºena “ida½ dukkhan”ti-±din± yath±bh³ta½avabuddhoti attho. Dhammoti catusaccadhammo tabbinimuttassa paµivijjhitabbadhammassaabh±vato. Gambh²roti mah±samuddo viya makasatuº¹as³ciy± aññatra samupacitaparipakkañ±ºasambh±rehiaññesa½ ñ±ºena alabbhaneyyapatiµµho. Gambh²ratt±va duddaso dukkhena daµµhabbo, na sakk±sukhena daµµhu½. Yo hi alabbhaneyyapatiµµho, so og±hitu½ asakkuºeyyat±ya sar³pato cavisesato ca sukhena passitu½ na sakk±, atha kho kicchena kenaci kad±cideva daµµhabbo.Duddasatt±va duranubodho dukkhena avabujjhitabbo, na sakk± sukhena avabujjhitu½.Yañhi daµµhumeva na sakk±, tassa og±hetv± anubujjhane kath± eva natthi avabodhassa dukkarabh±vato.Imasmi½ µh±ne “ta½ ki½ maññatha, bhikkhave, katama½ nu kho dukkaratara½ v± durabhisambhavatara½v±”ti (sa½. ni. 5.1115) suttapada½ vattabba½.Santoti anupasantasabh±v±na½ kiles±na½ saªkh±r±nañca abh±vato v³pasantasabbapari¼±hat±yasanto nibbuto, sant±rammaºat±ya v± santo. Ettha ca nirodhasacca½ santa½ ±rammaºantisant±rammaºa½, maggasacca½ santa½ sant±rammaºañc±ti sant±rammaºa½. Padh±nabh±va½ n²totipaº²to. Atha v± paº²toti atittikaraºaµµhena atappako s±durasabhojana½ viya.Santapaº²tabh±veneva cettha asecanakat±ya atappakat± daµµhabb±. Idañhi dvaya½ lokuttaramevasandh±ya vutta½. Atakk±vacaroti uttamañ±ºavisayatt± takkena avacaritabbo og±hitabbona hoti, ñ±ºeneva avacaritabbo. Tato eva nipuºañ±ºagocarat±ya saºhasukhumasabh±vatt± canipuºo saºho. Paº¹itavedan²yoti b±l±na½ avisayatt± samm±paµipada½ paµipannehipaº¹itehi eva veditabbo.All²yanti abhiramitabbaµµhena seviyant²ti ±lay±, pañca k±maguº±ti ±ha “satt±pañcak±maguºe all²yanti, tasm± te ±lay±ti vuccant²”ti. Tattha pañcak±maguºeall²yant²ti pañcak±maguºe sevant²ti attho. Teti pañca k±maguº±. Ramant²tirati½ vindanti k²¼anti la¼anti. ¾l²yanti abhiramaºavasena sevant²ti ±lay±, aµµhasata½taºh±vicarit±ni, tehi ±layehi ramant²ti ±layar±m±ti evampettha attho daµµhabbo.Ime hi satt± yath± k±maguºe, eva½ r±gampi ass±denti abhinandantiyeva.Yatheva hi susajjitapupphaphalabharitarukkh±disampanna½ uyy±na½ paviµµho r±j± t±ya t±yasampattiy± ramati, sammudito ±moditapamodito hoti, na ukkaºµhati, s±yampi nikkhamitu½na icchati, evamimehi k±m±layataºh±layehi satt± ramanti, sa½s±ravaµµe sammodit± anukkaºµhit±vasanti. Tena nesa½ bhagav± duvidhampi ±laya½ uyy±nabh³mi½ viya dassento “±layar±m±”ti-±dim±ha.Rat±ti nirat±. Suµµhu mudit±ti ativiya mudit± anukkaºµhanato.Ýh±na½ sandh±y±ti µh±nasadda½ sandh±ya. Atthato pana µh±nanti ca paµiccasamupp±do eva adhippeto iµµhati ettha phala½ tad±yattavuttit±y±ti µh±na½, saªkh±r±d²na½ paccayabh³t± avijj±dayo.Imesa½ saªkh±r±d²na½ paccay±ti idappaccay±, avijj±dayova. Idappaccay± eva idappaccayat±yath± devo eva devat±. Idappaccay±na½ v± avijj±d²na½ attano phala½ paµicca paccayabh±voupp±danasamatthat± idappaccayat±. Tena samatthapaccayalakkhaºo paµiccasamupp±do dassito hoti.Paµicca samuppajjati phala½ etasm±ti paµiccasamupp±do. Padadvayenapi dhamm±na½ paccayaµµhoeva vibh±vito. Saªkh±r±dipaccay±nañhi avijj±d²na½ eta½ adhivacana½ idappaccayat±paµiccasamupp±doti.Sabbasaªkh±rasamathoti-±di sabba½ atthato nibb±nameva. Yasm± hi ta½ ±gamma paµicca ariyamaggassa±rammaºapaccayabh±vahetu sabbasaªkh±ravipphandit±ni sammanti v³pasammanti, tasm± “sabbasaªkh±rasamatho”tivuccati. Sabbasaªkhatavisa½yutte hi nibb±ne saªkh±rav³pasamapariy±yo ñ±y±gatoyev±ti.Ida½ panettha nibbacana½– sabbe saªkh±r± sammanti etth±ti sabbasaªkh±rasamathoti.Yasm± ca ta½ ±gamma sabbe upadhayo paµinissaµµh± samucchedavasena pariccatt± honti, aµµhasatappabhed±sabb±pi taºh± kh²yanti, sabbe kilesar±g± virajjanti, jar±maraº±dibheda½ sabba½ vaµµadukkha½nirujjhati, tasm± “sabb³padhipaµinissaggo taºh±kkhayo vir±go nirodho”tivuccati, y± panes± taºh± tena tena bhavena bhavantara½ bhavanikantibh±vena vinati sa½sibbati,phalena v± saddhi½ kamma½ vinati sa½sibbat²ti katv± v±nanti vuccati, tato nikkhanta½v±natoti nibb±na½. Kilamathoti k±yakilamatho. Vihes±pi k±yavihes±yeva,citte pana ubhayampeta½ buddh±na½ natthi bodhim³leyeva samucchinnatt±. Ettha ca ciranisajj±cirabh±sanehi piµµhi-±gil±yanat±lugalasos±divasena k±yakilamatho ceva k±yavihes±ca veditabb±, s± ca kho desan±ya attha½ aj±nant±nañca appaµipajjant±nañca vasena. J±nant±na½pana paµipajjant±nañca desan±ya k±yaparissamopi satthu aparissamova, ten±ha bhagav± “na cama½ dhamm±dhikaraºa½ viheset²”ti. Teneva vutta½ “y± aj±nant±na½ desan± n±ma,so mama kilamatho ass±”ti.Apiss³ti sampiº¹anatthe nip±to. So na kevala½ etadahosi, im±pi g±th± paµibha½s³tid²peti. Bhagavantanti paµisaddayogena s±mi-atthe upayogavacananti ±ha “bhagavato”ti.Vuddhippatt± acchariy± v± anacchariy±. Vuddhi-atthopi hi a-k±ro hoti yath±“asekkh± dhamm±”ti. Kapp±na½ catt±ri asaªkhyeyy±ni satasahassañca sadevakassa lokassadhammasa½vibh±gakaraºatthameva p±ramiyo p³retv± id±ni samadhigatadhammarajjassa tattha appossukkat±pattid²panatt±g±th±tthassa anu-acchariyat± tassa vuddhippatti ca veditabb±. Atthadv±rena hi g±th±na½anacchariyat±. Gocar± ahesunti upaµµhaha½su, upaµµh±nañca vitakkayitabbat±ti ±ha“parivitakkayitabbabh±va½ p±puºi½s³”ti.Kicchen±ti na dukkhappaµipad±ya. Buddh±nañhi catt±ropi magg± sukhappaµipad±va honti.P±ram²p³raºak±le pana sar±gasadosasamohasseva sato ±gat±gat±na½ y±cak±na½ alaªkatappaµiyatta½s²sa½ kantitv± galalohita½ n²haritv± su-añjit±ni akkh²ni upp±µetv± kulava½sappad²pa½putta½ man±pac±rini½ bhariyanti evam±d²ni dentassa aññ±ni ca khantiv±disadisesu attabh±vesuchejjabhejj±d²ni p±puºantassa ±gaman²yapaµipada½ sandh±yeta½ vutta½. Ha-iti v±byattanti etasmi½ atthe nip±to. Eka½sattheti keci. Ha byatta½ eka½senav± ala½ nippayojana½ eva½ kicchena adhigata½ dhamma½ desetunti yojan±. Halantiv± alanti imin± sam±nattha½ pada½ “halanti vad±m²”ti-±d²su viya. “Pak±sitan”tipipaµhanti, desitanti attho. Eva½ kicchena adhigatassa dhammassa ala½ desita½ pariyatta½desita½, ko attho desiten±ti vutta½ hoti. R±gadosapareteh²ti r±gadosaphuµµhehi,phuµµhavisena viya sappena r±gena dosena ca samphuµµhehi abhibh³teh²ti ttho. Atha v± r±gadosapareteh²ti r±gados±nugatehi, r±gena ca dosena ca anubandheh²tiattho.Paµisotag±minti (d². ni. aµµha. 2.65; ma. ni. aµµha. 1.281; sa½. ni. aµµha. 1.1.172)niccag±h±d²na½ paµisota½ anicca½ dukkhamanatt± asubhanti eva½ gata½ pavatta½ catusaccadhammantiattho. R±garatt±ti k±mar±gena bhavar±gena diµµhir±gena ca ratt±. Na dakkhant²tianicca½ dukkhamanatt± asubhanti imin± sabh±vena na passissanti, te apassante kosakkhissati aniccanti-±din± sabh±vena y±th±vato dhamma½ j±n±petunti adhipp±yo.R±gadosaparetat±pi nesa½ sammu¼habh±venev±ti ±ha “tamokhandhena ±vuµ±”ti, avijj±r±sin±ajjhotthaµ±ti attho.Appossukkat±ya citta½ namat²ti kasm± panassa eva½ citta½ nami, nanu esa “muttoha½mocess±mi, tiººoha½ t±ress±mi,
Ki½ me aññ±tavesena, dhamma½ sacchikatenidha;
sabbaññuta½ p±puºitv±, t±rayissa½ sadevakan”ti. (Bu. va½. 2.55)–
Patthana½ katv± p±ramiyo p³retv± sabbaññuta½ pattoti? Saccameva, tadeva paccavekkhaº±nubh±venapanassa eva½ citta½ nami. Tassa hi sabbaññuta½ patv± satt±na½ kilesagahanata½ dhammassaca gambh²rata½ paccavekkhantassa satt±na½ kilesagahanat± ca dhammagambh²rat± ca sabb±k±renap±kaµ± j±t±. Athassa “ime satt± kañjiyapuººal±bu viya takkabharitac±µi viyavas±telap²tapilotik± viya añjanamakkhitahattho viya ca kilesabharit± atisa½kiliµµh±r±garatt± dosaduµµh± mohamu¼h±, te ki½ n±ma paµivijjhissant²”ti cintayato kilesagahanapaccavekkhaº±nubh±venapieva½ citta½ nami.
“Aya½ dhammo pathav²sandh±raka-udakakkhandho viya gambh²ro, pabbatena paµicch±detv± µhapitos±sapo viya duddaso, satadh± bhinnassa v±lassa koµi viya aºu. May± hi ima½dhamma½ paµivijjhitu½ v±yamantena adinna½ d±na½ n±ma natthi, arakkhita½ s²la½ n±ma natthi,aparip³rit± k±ci p±ram² n±ma natthi, tassa me niruss±ha½ viya m±rabala½ vidhamantassapipathav² na kampittha, paµhamay±me pubbeniv±sa½ anussarantassapi na kampittha,majjhimay±me dibbacakkhu½ visodhentassapi na kampittha, pacchimay±me pana paµiccasamupp±da½paµivijjhantasseva me dasasahassilokadh±tu kampittha. Iti m±disenapi tikkhañ±ºena kicchenev±ya½dhammo paµividdho, ta½ lokiyamah±jan± katha½ paµivijjhissant²”ti dhammagambh²rat±yapaccavekkhaº±nubh±venapi eva½ citta½ nam²ti veditabba½.Apica brahmun± y±cite desetuk±mat±yapissa eva½ citta½ nami. J±n±ti hi bhagav± “mamaappossukkat±ya citte namam±ne mah±brahm± dhammadesana½ y±cissati, ime ca satt± brahmagaruk±,te ‘satth± kira dhamma½ na desetuk±mo ahosi, atha na½ mah±brahm± y±citv± des±peti,santo vata bho dhammo paº²to’ti maññam±n± suss³sissant²”ti. Idampissa k±raºa½paµicca appossukkat±ya citta½ nami, no dhammadesan±y±ti veditabba½. 8. Sahampatiss±ti so kira kassapassa bhagavato s±sane sahako n±ma thero paµhamajjh±na½nibbattetv± paµhamajjh±nabh³miya½ kapp±yukabrahm± hutv± nibbatto, tatra na½ sahampatibrahm±ti sañj±nanti. Ta½ sandh±y±ha “brahmuno sahampatiss±”ti. Nassativat±ti so kira ima½ sadda½ tath± nicch±reti, yath± dasasahassilokadh±tubrahm±no sutv±sabbe sannipati½su. Apparajakkhaj±tik±ti paññ±maye akkhimhi appa½ paritta½ r±gadosamoharaja½etesa½ eva½sabh±v±ti apparajakkhaj±tik±. Appa½ r±g±diraja½ yesa½ te sabh±v± apparajakkhaj±tik±ti vamettha attho daµµhabbo. Assavanat±ti “saya½ abhiññ±”ti-±d²su viya karaºatthe paccattavacana½,assavanat±y±ti attho. Bhavissant²ti purimabuddhesu dasapuññakiriyavasena kat±dhik±r±parip±kagatapadum±ni viya s³riyarasmisamphassa½ dhammadesana½yeva ±kaªkham±n± catuppadikag±th±vas±neariyabh³mi½ okkaman±rah± na eko, na dve, anekasatasahass± dhammassa aññ±t±ro bhavissant²tidasseti.P±turahos²ti p±tubhavi. Samalehi cintitoti samalehi p³raºakassap±d²hi chahisatth±rehi cintito. Te hi puretara½ uppajjitv± sakalajambud²pe kaºµake pattharam±n±viya visa½ siñcam±n± viya ca samala½ micch±diµµhidhamma½ desayi½su.Te kira buddhakol±hal±nussavena sañj±takut³hal± loka½ vañcetv± kohaññe µhatv±sabbaññuta½ paµij±nant± ya½ kiñci adhamma½yeva dhammoti d²pesu½. Ap±puretantivivara eta½. Amatassa dv±ranti amatassa nibb±nassa dv±rabh³ta½ ariyamagga½. Ida½ vutta½hoti– eta½ kassapassa bhagavato s±sanantaradh±nato pabhuti pihita½ nibb±nanagarassa mah±dv±ra½ariyamagga½ saddhammadesan±hatthena ap±pura vivara uggh±µeh²ti. Suºantu dhamma½ vimalen±nubuddhantiime satt± r±g±dimal±na½ abh±vato vimalena samm±sambuddhena anubuddha½ catusaccadhamma½suºantu t±va bhagav±ti y±cati.Selapabbato ucco hoti thiro ca, na pa½supabbato missakapabbato v±ti ±ha “seleyath± pabbatamuddhaniµµhito”ti. Tassattho “selamaye ekagghane pabbatamuddhani yath±µhitova.Na hi tattha µhitassa dassanattha½ g²vukkhipanapas±raº±dikicca½ atth²”ti. Tath³pamantitappaµibh±ga½ selapabbat³pama½. Dhammamaya½ p±s±danti lokuttaradhammam±ha. So hisabbaso pas±d±vaho sabbadhamme atikkamma abbhuggataµµhena p±s±dasadiso ca, paññ±pariy±yov± idha dhamma-saddo. Paññ± hi abbhuggataµµhena p±s±doti abhidhamme niddiµµh±. Tath±c±ha–
“Paññ±p±s±dam±ruyha, asoko sokini½ paja½;
pabbataµµhova bh³maµµhe, dh²ro b±le avekkhat²”ti. (Dha. pa. 28).
Aya½ panettha saªkhepattho– yath± selapabbatamuddhani yath±µhitova cakkhum± puriso samantato janata½passeyya, tath± tvampi sumedha sundarapañña sabbaññutaññ±ºena samantacakkhu bhagav± dhammamaya½paññ±maya½ p±s±dam±ruyha saya½ apetasoko sok±vatiººa½ j±tijar±bhibh³ta½ janata½ avekkhassu padh±raya upaparikkh±ti. Aya½ panettha adhipp±yo– yath± hi pabbatap±de samant± mahanta½khetta½ katv± tattha ked±rap±¼²su kuµik±yo katv± ratti½ aggi½ j±leyyu½, caturaªgasamann±gatañcaandhak±ra½ assa, atha tassa pabbatassa matthake µhatv± cakkhumato purisassa bh³mi½ olokayatoneva khetta½, na ked±rap±¼iyo, na kuµiyo, na tattha sayitamanuss± paññ±yeyyu½ anujjalabh±vato,kuµik±su pana aggij±l±mattameva paññ±yeyya ujjalabh±vato, eva½ dhammap±s±da½±ruyha sattanik±ya½ olokayato tath±gatassa ye te akatakaly±º± satt±, te ekavih±redakkhiºaj±ºupasse nisinn±pi buddhacakkhussa ±p±tha½ n±gacchanti ñ±ºaggin± anujjalabh±vatoanu¼±rabh±vato ca, ratti½ khitt± sar± viya honti. Ye pana katakaly±º± veneyyapuggal±,te evassa d³repi µhit± ±p±tham±gacchanti paripakkañ±ºaggit±ya samujjalabh±vato u¼±rasant±nat±yaca, so aggi viya himavantapabbato viya ca. Vuttampi ceta½–
“D³re santo pak±senti, himavantova pabbato;
asantettha na dissanti, ratti½ khitt± yath± sar±”ti. (Dha. pa. 304).
Uµµheh²ti bhagavato dhammadesanattha½ c±rikacaraºa½ y±canto bhaºati. Uµµheh²ti v± dhammadesan±yaappossukkat±saªkh±tasaªkoc±pattito kil±subh±vato uµµhaha. V²r±ti-±d²su bhagav± s±tisayacatubbidhasammappadh±nav²riyavantat±yav²ro, devaputtamaccukiles±bhisaªkh±r±na½ vijitatt± vijitasaªg±mo, j±tikant±r±ditoveneyyasattha½ v±hanasamatthat±ya nibb±nasaªkh±ta½ khemappadesa½ samp±panasamatthat±ya satthav±ho,k±macchanda-iºassa abh±vato aºaºoti veditabbo. Yo hi paresa½ iºa½ gahetv±vin±seti, so tehi “iºa½ deh²”ti tajjam±nopi pharusa½ vuccam±nopi vambham±nopivadhiyam±nopi kiñci paµippaharitu½ na sakkoti, sabba½ titikkhati. Titikkhak±raºañhissata½ iºa½ hoti, evameva yo yamhi k±macchandena rajjati, taºh±gahaºena ta½ vatthu½ gaºh±ti,so tena pharusa½ vuccam±nopi vambham±nopi vadhiyam±nopi kiñci paµippaharitu½ nasakkoti, sabba½ titikkhati. Titikkhak±raºañhissa so k±macchando hoti gharas±mikehiviheµhiyam±n±na½ itth²na½ viya. Kasm±? Iºasadisatt± k±macchandassa. 9. Ajjhesananti garuµµh±n²ya½ payirup±sitv± garutara½ payojana½ uddissa abhipatthan±ajjhesan±, s±pi atthato y±can± eva. Buddhacakkhun±ti indriyaparopariyattañ±ºena ca±say±nusayañ±ºena ca. Imesañhi dvinna½ ñ±º±na½ buddhacakkh³ti n±ma½, sabbaññutaññ±ºassasamantacakkh³ti Heµµhim±na½ tiººa½ maggañ±º±na½ dhammacakkh³ti.Apparajakkheti-±d²su yesa½ vuttanayeneva paññ±cakkhumhi r±g±diraja½ appa½, te apparajakkh±.Yesa½ ta½ mahanta½, te mah±rajakkh±. Yesa½ saddh±d²ni indriy±ni tikkh±ni, te tikkhindriy±.Yesa½ t±ni mud³ni, te mudindriy±. Yesa½ teyeva saddh±dayo ±k±r± sundar±,te sv±k±r±. Ye kathitak±raºa½ sallakkhenti, sukhena sakk± honti viññ±petu½,te suviññ±pay±. Ye paralokañceva vajjañca bhayato passanti, te paralokavajjabhayadass±vinon±ma.Uppal±ni ettha sant²ti uppalin², gacchopi jal±sayopi, idha pana jal±sayo adhippeto,tasm± uppaliniyanti uppalavaneti evamattho gahetabbo. Ito paresupi eseva nayo.Antonimuggapos²n²ti y±ni udakassa anto nimugg±neva hutv± pussanti va¹¹hanti,t±ni antonimuggapos²ni. Udaka½ accuggamma tiµµhant²ti udaka½ atikkamitv±tiµµhanti. Tattha y±ni accuggamma µhit±ni s³riyarasmisamphassa½ ±gamayam±n±ni, t±niajja pupphanak±ni. Y±ni samodaka½ µhit±ni, t±ni sve pupphanak±ni. Y±niudak± anuggat±ni antonimuggapos²ni, t±ni tatiyadivase pupphanak±ni. Udak±pana anuggat±ni aññ±nipi saroga-uppal±d²ni n±ma atthi, y±ni neva pupphissanti macchakacchapabhakkh±nevabhavissanti, t±ni p±¼i½ n±ru¼h±ni, ±haritv± pana d²petabb±n²ti aµµhakath±ya½ pak±sit±ni.Yatheva hi t±ni catubbidh±ni pupph±ni, evameva ugghaµitaññ³ vipañcitaññ³ neyyopadaparamoti catt±ro puggal±.Tattha yassa puggalassa saha ud±haµavel±ya dhamm±bhisamayo hoti, aya½ “catt±ro satipaµµh±n±”ti-±din±nayena saªkhittena m±tik±ya µhapiyam±n±ya desan±nus±rena ñ±ºa½ pesetv± arahatta½ gaºhitu½samattho puggalo ugghaµitaññ³ti vuccati. Yassa puggalassa saªkhittena bh±sitassa vitth±renaatthe vibhajiyam±ne dhamm±bhisamayo hoti, aya½ vuccati puggalo vipañcitaññ³.Yassa puggalassa uddesato paripucchato yoniso manasikaroto kaly±ºamitte sevato bhajatopayirup±sato anupubbena dhamm±bhisamayo hoti, aya½ vuccati puggalo neyyo.Yassa puggalassa bahumpi suºato bahumpi bhaºato bahumpi dh±rayato bahumpiv±cayato na t±ya j±tiy± dhamm±bhisamayo hoti, tena attabh±vena magga½ v± phala½ v±antamaso jh±na½ v± vipassana½ v± nibbattetu½ na sakkoti, aya½ vuccati puggalo padaparamo.Tattha bhagav± uppalavan±disadisa½ dasasahassilokadh±tu½ olokento ajja pupphanak±ni viyaugghaµitaññ³, sve pupphanak±ni viya vipañcitaññ³, tatiyadivase pupphanak±ni viyaneyye, macchakacchapabhakkhapupph±ni viya padaparame ca addasa, passanto ca “ettak± apparajakkh±,ettak± mah±rajakkh±, tatr±pi ettak± ugghaµitaññ³”ti eva½ sabb±k±ratova addasa.Tattha tiººa½ puggal±na½ imasmiññeva attabh±ve bhagavato dhammadesan± attha½ s±dheti. Padaparam±na½an±gatatth±ya v±san± hoti. Atha bhagav± imesa½ catunna½ puggal±na½ atth±vaha½ dhammadesana½viditv± desetukamyata½ upp±detv± puna sabbepi t²su bhavesu satte bhabb±bhabbavasenadve koµµh±se ak±si. Ye sandh±ya vutta½ “ye te satt± kamm±varaºena samann±gat±vip±k±varaºena samann±gat± kiles±varaºena samann±gat± assaddh± acchandik± duppaññ±abhabb± niy±ma½ okkamitu½ kusalesu dhammesu sammatta½, ime te satt± abhabb±.Katame te satt± bhabb±? Ye te satt± na kamm±varaºena…pe… ime te satt± bhabb±”ti(vibha. 826-827). Tattha sabbepi abhabbapuggale pah±ya bhabbapuggaleyeva ñ±ºena pariggahetv±“ettak± r±gacarit±, ettak± dosa, moha, vitakka, saddh±, buddhicarit±”ti cha koµµh±seak±si, eva½ katv± dhamma½ desess±m²ti cintesi. Ettha ca apparajakkh±dibhabb±divasena±vajjentassa bhagavato te satt± puñjapuñj±va hutv± upaµµhahanti, na ekek±ti daµµhabba½.Paccabh±s²ti pati-abh±si. Ap±rut±ti vivaµ±. Amatassa dv±r±ti ariyamaggo.So hi amatasaªkh±tassa nibb±nassa dv±ra½, so may± vivaritv± µhapito mah±karuº³panissayenasayambh³ñ±ºena adhigatatt±ti dasseti. “Ap±ruta½ tesa½ amatassa dv±ran”ti kecipaµhanti. Pamuñcantu saddhanti sabbe attano saddha½ muñcantu vissajjentu pavedentu,may± desite dhamme mayi ca attano saddahan±k±ra½ uµµh±pent³ti attho. Pacchimapadadvayeayamattho– ahañhi attano paguºa½ suppavattitampi ima½ paº²ta½ uttama½dhamma½ k±yav±c±kilamathasaññ² hutv± na bh±si½, na bh±siss±m²ti cintesi½, id±nipana sabbo jano saddh±bh±jana½ upanetu, p³ress±mi nesa½ saªkappanti. Antaradh±y²ti satth±ra½gandham±l±d²hi p³jetv± antarahito, sakaµµh±nameva gatoti attho. Satthusantikañhi upagat±na½dev±na½ brahm±nañca tassa purato antaradh±na½ n±ma sakaµµh±nagamanameva.
Brahmay±canakath±vaººan± niµµhit±.