Upajjh±yavattakath±vaººan±
64. Vajj±vajja½ upanijjh±yat²ti upajjh±yo, natthi upajjh±yo etesanti anupajjh±yak±.Ten±ha “vajj±vajja½ upanijjh±yakena garun± virahit±”ti. Tattha vajj±vajjantikhuddaka½ mahantañca vajja½. Vuddhi-attho hi ayamak±ro “phal±phalan”ti-±d²su viya.Uttiµµhapattanti ettha ucchiµµha-saddasam±nattho uttiµµha-saddo. Tenev±ha “tasmiñhimanuss± ucchiµµhasaññino, tasm± uttiµµhapattanti vuttan”ti. Piº¹±ya caraºakapattantiimin± pana pattassa sar³padassanamukhena ucchiµµhakappan±ya k±raºa½ vibh±vita½. Tasmintitasmi½ piº¹±ya caraºakapatte. 65. Sag±rav± sappatiss±ti ettha garubh±vo g±rava½, p±s±ºacchatta½ viya garukaraº²yat±.Saha g±raven±ti sag±rav±. Garun± kismiñci vutte g±ravavasena patissavana½ patisso,patissavabh³ta½ ta½sabh±gañca ya½kiñci g±ravanti attho. Saha patissen±ti sappatiss±, ov±da½sampaµicchant±ti attho Patiss²yat²ti v± patisso, garuk±tabbo.Tena saha patissen±ti sappatiss±. Aµµhakath±ya½ pana byañjanavic±ra½ akatv± atthamattamevadassetu½ “garukabh±vañceva jeµµhakabh±vañca upaµµhapetv±”ti vutta½. S±h³ti s±dhu.Lah³ti agaru, mama tuyha½ upajjh±yabh±ve bh±riya½ n±ma natth²ti attho. Op±yikantiup±yapaµisa½yutta½ te upajjh±yaggahaºa½ imin± up±yena tva½ me ito paµµh±ya bh±ro j±tos²tivutta½ hoti. Patir³panti anur³pa½ tava upajjh±yaggahaºanti attho. P±s±diken±tipas±d±vahena k±yavac²payogena. Samp±deh²ti tividhasikkha½ nipph±deh²ti attho.K±yena v±ti hatthamudd±di½ dassento k±yena v± viññ±peti. Gahito tay±…pe…viññ±pet²ti “s±h³”ti-±d²su eka½ vadantoyeva imamattha½ viññ±pet²tivuccati. Tenev±ha “idameva h²”ti-±di. S±dh³ti sampaµicchana½ sandh±y±tiupajjh±yena “s±h³”ti vutte saddhivih±rikassa “s±dh³”ti sampaµicchanavacana½ sandh±ya.Kasm± nappam±ºanti ±ha “±y±canad±namattena h²”ti-±di, saddhivih±rikassa “upajjh±yome, bhante, hoh²”ti ±y±canamattena, upajjh±yassa ca “s±h³”ti-±din± d±navacanamatten±tiattho. Na ettha sampaµicchana½ aªganti saddhivih±rikassa sampaµicchanavacana½ ettha upajjh±yaggahaºeaªga½ na hoti. 66. Samm±vattan±ti samm±pavatti. Ass±ti saddhivih±rikassa. T±disamevamukhadhovanodaka½ d±tabbanti utumhi sar²rasabh±ve ca ek±k±re t±disameva d±tabba½.Dve c²var±n²ti p±rupana½ saªgh±µiñca sandh±ya vadati. Yadi eva½ “saªgh±µiyo”ti kasm±vuttanti ±ha “sabbañhi c²vara½ saªghaµitatt± saªgh±µ²ti vuccat²”ti. Padav²tih±reh²tiettha pada½ v²tiharati etth±ti padav²tih±ro, padav²tiharaºaµµh±na½ d³tavilambita½ akatv±samagamane dvinna½ pad±na½ antare muµµhiratanamatta½. Pad±na½ v± v²tiharaºa½ abhimukha½ haritv±nikkhepo padav²tih±roti evamettha attho daµµhabbo. Ito paµµh±y±ti “na upajjh±yassabhaºam±nass±”ti ettha vutta na-k±rato paµµh±ya. Sabbattha dukkaµ±patti veditabb±ti“²disesu gil±nopi na muccat²”ti dassanattha½ vutta½. Aññampi hi yath±vutta½ upajjh±yavatta½an±dariyena akarontassa agil±nassa vattabhede sabbattha dukkaµameva. Teneva vakkhati“agil±nena hi saddhivih±rikena saµµhivassenapi sabba½ upajjh±yavatta½ ±tabba½, an±darena akarontassa vattabhede dukkaµa½. Na-k±rapaµisa½yuttesu pana padesugil±nassapi paµikkhittakiriya½ karontassa dukkaµamev±”ti (mah±va. aµµha. 64).¾pattiy± ±sannav±canti ±pattijanakameva vacana½ sandh±ya vadati. Y±ya hi v±c±ya±patti½ ±pajjati, s± v±c± tass± ±pattiy± ±sann±ti vuccati.C²varena patta½ veµhetv±ti ettha “uttar±saªgassa ekena kaººena veµhetv±”ti gaºµhipadesuvutta½. G±meti g±mapariy±panne t±dise kismiñci padese. Antaraghareti antogehe.Paµikkamaneti ±sanas±l±ya½. Tikkhattu½ p±n²yena pucchitabboti sambandho, ±dimhimajjhe anteti eva½ tikkhattu½ pucchitabboti attho. Upakaµµhoti ±sanno. Dhotav±lik±y±tiniraj±ya parisuddhav±lik±ya. Sace pahot²ti vuttamevattha½ vibh±veti “na kenacigelaññena abhibh³to hot²”ti. Pariveºa½ gantv±ti upajjh±yassa pariveºa½ gantv±.
Upajjh±yavattakath±vaººan± niµµhit±.
67. Saddhivih±rikavattakath± utt±natth±yeva.