Bimbis±rasam±gamakath±vaººan±
55. Id±ni “atha kho bhagav± gay±s²se yath±bhiranta½ viharitv±”ti-±d²su y± s± anutt±napadavaººan±,ta½ dassetu½ “laµµhivaneti t±luyy±ne”ti-±di ±raddha½. Tattha t±luyy±netit±larukkh±na½ bahubh±vato eva½laddhan±me uyy±ne. Appekacce yena bhagav± tenañjali½paº±metv±ti-±d²su añjali½ paº±metv±ti ye ubhatopakkhik±, te sandh±yeta½ vutta½.Te kira eva½ cintayi½su “sace no micch±diµµhik± codessanti ‘kasm± tumhe samaºa½gotama½ vanditth±’ti, tesa½ ‘ki½ añjalimattakaraºenapi vandita½ hot²’ti vakkh±ma. Saceno samm±diµµhik± codessanti ‘kasm± bhagavanta½ na vanditth±’ti, ‘ki½ s²sena bh³mi½paharanteneva vandita½ hoti, nanu añjalikammampi vandan± ev±’ti vakkh±m±”ti. N±magotta½s±vetv±ti “bho gotama, aha½ asukassa putto datto n±ma mitto n±ma idha ±gato”tivadant± n±ma½ s±venti n±ma, “bho gotama, aha½ v±seµµho n±ma kacc±no n±ma idh±gato”tivadant± gotta½ s±venti n±ma. Ete kira dalidd± jiººakulaputt± parisamajjhe n±magottavasenap±kaµ± bhaviss±m±ti eva½ aka½su. Ye pana tuºh²bh³t± nis²di½su,te ker±µik± ceva andhab±l± ca. Tattha ker±µik± “eka½ dve kath±sall±pekaronte viss±siko hoti, atha viss±se sati eka½ dve bhikkh± ad±tu½ na yuttan”titato att±na½ mocent± tuºh² nis²danti. Andhab±l± aññ±ºat±yeva avakkhitt± mattik±piº¹oviya yattha katthaci tuºh²bh³t± nis²danti.Kisakovad±noti ettha kisak±na½ ovad±no kisakovad±noti ima½ t±va atthavikappa½dassetu½ “t±pasacariy±ya kisasar²ratt±”ti-±di vutta½. Aggihuttanti aggiparicaraºa½.R³p±dayova idha k±man²yaµµhena “k±m±”ti vutt±ti ±ha “ete r³p±dayo k±me”ti.Yaññ± abhivadant²ti y±gahetu ijjhant²ti vadanti. Upadh²s³ti ettha catt±ro upadh²k±mupadhi khandhupadhi kilesupadhi abhisaªkh±rupadh²ti. K±m±pi hi “ya½ pañca k±maguºepaµicca uppajjati sukha½ somanassa½, aya½ k±m±na½ ass±do”ti (ma. ni. 1.167)eva½ vuttassa sukhassa adhiµµh±nabh±vato upadh²yati ettha sukhanti imin± vacanatthena “upadh²”tivuccanti. Khandh±pi khandham³lakassa dukkhassa adhiµµh±nabh±vato, kiles±pi ap±yadukkhassaadhiµµh±nabh±vato, abhisaªkh±r±pi bhavadukkhassa adhiµµh±nabh±vato “upadh²”ti vuccanti, tesukhandhupadhi idh±dhippetoti ±ha “khandhupadh²su malanti ñatv±”ti. Yaññ± malamevavadant²ti y±gahetu malameva ijjhat²ti vadanti. Yiµµheti mah±y±ge. Huteti divasedivase kattabba-aggiparicaraºe. K±mabhave asattanti k±mabhave alagga½, tabbinimuttantivutta½ hoti. 57-58. ¾s²san±ti patthan±. Dibbasuvaººesupi siªg²suvaººassa sabbaseµµhatt± “siªg²nikkhasavaººo”tivutta½. Yatheva hi manussaparibhoge suvaººe yuttikata½ h²na½, tato rasaviddha½ seµµha½,rasaviddhato ±karuppanna½, tato ya½ kiñci dibba½ seµµha½, eva½ dibbasuvaººesupic±m²karato s±takumbha½, s±takumbhato jambunada½, jambunadato siªg²suvaººa½, tasm±ta½ sabbaseµµha½. Siªg²nikkhanti ca nikkhaparim±ºena siªg²suvaººena kata½ suvaººapaµµa½.Ðnakanikkhena katañhi ghaµµanamajjanakkhama½ na hoti, atirekena kata½ ghaµµanamajjana½ khamati, vaººavanta½pana na hoti, pharusadh±tuka½ kh±yati, nikkhena kata½ ghaµµanamajjanañceva khamati vaººavantañcahoti. Nikkha½ pana v²satisuvaººanti keci Pañcav²satisuvaººantiapare. Majjhimanik±yaµµhakath±ya½ pana “nikkha½ n±ma pañcasuvaºº±”ti vutta½.Suvaººo n±ma catudharaºanti vadanti.Dasasu ariyav±sesu vutthav±soti–
“Idha, (d². ni. 3.348; a. ni. 10.20) bhikkhave, bhikkhu pañcaªgavippah²no hoticha¼aªgasamann±gato ek±rakkho catur±passeno panuººapaccekasacco samavayasaµµhesano an±vilasaªkappopassaddhak±yasaªkh±ro suvimuttacitto suvimuttapañño.
“Kathañca bhikkhave, bhikkhu pañcaªgavippah²no hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno k±macchandopah²no hoti, by±p±do pah²no hoti, thinamiddha½ pah²na½ hoti, uddhaccakukkucca½pah²na½ hoti, vicikicch± pah²n± hoti. Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu pañcaªgavippah²nohoti.
“Kathañca, bhikkhave, bhikkhu cha¼aªgasamann±gato hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhun±r³pa½ disv± neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampaj±no. Sotenasadda½ sutv±…pe… gh±nena gandha½ gh±yitv±… jivh±ya rasa½ s±yitv±… k±yenaphoµµhabba½ phusitv±… manas± dhamma½ viññ±ya neva sumano hoti na dummano, upekkhakoviharati sato sampaj±no. Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu cha¼aªgasamann±gato hoti.
“Kathañca, bhikkhave, bhikkhu ek±rakkho hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu sat±rakkhena cetas±samann±gato hoti. Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu ek±rakkho hoti.
“Kathañca, bhikkhave, bhikkhu catur±passeno hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu saªkh±yeka½paµisevati, saªkh±yeka½ adhiv±seti, saªkh±yeka½ parivajjeti, saªkh±yeka½ vinodeti.Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu catur±passeno hoti.
“Kathañca, bhikkhave, bhikkhu panuººapaccekasacco hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu y±nit±ni puthusamaºabr±hmaº±na½ puthupaccekasacc±ni sabb±ni t±ni nuºº±nihonti panuºº±ni catt±ni vant±ni mutt±ni pah²n±ni paµinissaµµh±ni. Eva½ kho,bhikkhave, bhikkhu panuººapaccekasacco hoti.
“Kathañca, bhikkhave, bhikkhu samavayasaµµhesano hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno k±mesan±pah²n± hoti, bhavesan± pah²n± hoti, brahmacariyesan± paµippassaddh±. Eva½ kho, bhikkhave,bhikkhu samavayasaµµhesano hoti.
“Kathañca, bhikkhave, bhikkhu an±vilasaªkappo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno k±masaªkappo pah²no hoti, by±p±dasaªkappo pah²no hoti, vihi½s±saªkappo pah²no hoti. Eva½kho, bhikkhave, bhikkhu an±vilasaªkappo hoti.
“Kathañca, bhikkhave, bhikkhu passaddhak±yasaªkh±ro hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu sukhassaca pah±n± dukkhassa ca pah±n± pubbeva somanassadomanass±na½ atthaªgam± adukkhamasukha½ upekkh±satip±risuddhi½catuttha½ jh±na½ upasampajja viharati. Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu passaddhak±yasaªkh±ro hoti.
“Kathañca, bhikkhave, bhikkhu suvimuttacitto hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhunor±g±citta½ vimutta½ hoti, dos± citta½ vimutta½ hoti, moh± citta½ vimutta½hoti. Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu suvimuttacitto hoti.
“Kathañca, bhikkhave, bhikkhu suvimuttapañño hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘r±gome pah²no ucchinnam³lo t±l±vatthukato anabh±va½kato ±yati½ anupp±dadhammo’tipaj±n±ti, ‘doso me pah²no…pe… moho me pah²no ucchinnam³lo t±l±vatthukatoanabh±va½kato ±yati½ anupp±dadhammo’ti paj±n±ti. Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu suvimuttapaññohot²”ti (d². ni. 3.348; a. ni. 10.20)–
Evam±gatesu dasasu ariyav±sesu vutthav±so.
Tattha vasanti etth±ti v±s±, ariy±na½ eva v±s±ti ariyav±s± anariy±na½ t±dis±na½v±s±na½ asambhavato. Ariy±ti cettha ukkaµµhaniddesena kh²º±sav± gahit±.Ek±rakkhoti ek± satisaªkh±t± ±rakkh± etass±ti ek±rakkho. Kh²º±savassa (d².ni. aµµha. 3.348; a. ni. aµµha. 3.10.20) hi t²su dv±resu sabbak±le sati ±rakkhakicca½s±dheti. Tenevassa carato ca tiµµhato ca suttassa ca j±garassa ca satata½ samita½ ñ±ºadassana½paccupaµµhita½ hot²ti vuccati.Catur±passenoti catt±ri apassen±ni apassay± etass±ti catur±passeno. Saªkh±y±tiñ±ºena (d². ni. aµµha. 3.308). Paµisevat²ti ñ±ºena ñatv± sevitabbayuttakamevasevati. Tassa vitth±ro “paµisaªkh± yoniso c²vara½ paribhuñjat²”ti-±din± (ma. ni.1.23; a. ni. 6.58) nayena veditabbo. Saªkh±yeka½ adhiv±set²ti ñ±ºena ñatv±adhiv±setabbayuttakameva adhiv±seti. Vitth±ro panettha “paµisaªkh± yoniso khamo hotis²tass±”ti-±din± (ma. ni. 1.24) nayena veditabbo. Parivajjet²ti ñ±ºena ñatv±parivajjetabbayuttakameva parivajjeti. Tassa vitth±ro “paµisaªkh± yoniso caº¹a½ hatthi½parivajjet²”ti-±din± nayena veditabbo. Vinodet²ti ñ±ºena ñatv± vinodetabbamevavinodeti nudati n²harati anto vasitu½ na deti. Tassa vitth±ro “uppanna½ k±mavitakka½n±dhiv±set²”ti-±din± nayena veditabbo.Panuººapaccekasaccoti (a. ni. aµµha. 2.4.38; d². ni. aµµha. 3.348) “idameva dassana½sacca½, idameva saccan”ti eva½ p±µiyekka½ gahitatt± paccekasaªkh±t±ni diµµhisacc±nipanuºº±ni n²haµ±ni pah²n±ni ass±ti panuººapaccekasacco. Puthusamaºabr±hmaº±nantibah³na½ samaºabr±hmaº±na½. Ettha ca samaº±ti pabbajjupagat±. Br±hmaº±ti bhov±dino.Puthupaccekasacc±n²ti bah³ni p±µekkasacc±ni, “idameva dassana½ sacca½, idamevasaccan”ti p±µiyekka½ gahit±ni bah³ni sacc±n²ti attho. Nuºº±n²ti n²haµ±ni.Panuºº±n²ti suµµhu n²hat±ni. Catt±n²ti vissaµµh±ni. Vant±n²ti vamit±ni.Mutt±n²ti chinnabandhan±ni kat±ni. Pah²n±n²ti pajahit±ni. Paµinissaµµh±n²tiyath± na puna citta½ ±rohanti, eva½ paµivissajjit±ni. Sabb±neva cet±ni ariyamagg±dhigamatopubbe gahitassa diµµhigg±hassa vissaµµhabh±vavevacan±ni.Samavayasaµµhesanoti (d². ni. aµµha. 3.348; a. ni. aµµha. 3.10.20) etthaavay±ti an³n±. Saµµh±ti nissaµµh±. Samm± avay± saµµh± esan± ass±ti samavayasaµµhesano,samm± vissaµµhasabba-esanoti attho. “R±g± citta½ vimuttan”ti-±d²hi maggassa kiccanipphattikathit± r±g±d²na½ pah²nabh±vad²panato. “R±go me pah²no”ti-±d²hi paccavekkhaº±mukhenaariyaphala½ kathita½. Adhigate hi aggaphale sabbaso r±g±d²na½ anupp±dadhammata½ paj±n±ti,tañca paj±nana½ paccavekkhaºañ±ºanti. Tattha pañcaªgavippah±napaccekasacc±panodana-esan±samavayasajjan±ni“saªkh±yeka½ paµisevati adhiv±seti parivajjeti vinodet²”ti vuttesu apassenesuvinodan± ca maggakicc±neva, itare ca maggeneva samijjhanti.Dasabaloti k±yabalasaªkh±t±ni ñ±ºabalasaªkh±t±ni ca dasa bal±ni etass±ti dasabalo. Duvidhañhi tath±gatassa bala½ k±yabala½ ñ±ºabalañca. Tesu k±yabala½ hatthikul±nus±rena veditabba½.Vuttañheta½ por±ºehi–
“K±¼±vakañca gaªgeyya½, paº¹ara½ tambapiªgala½;
gandhamaªgalahemañca, uposathachaddantime das±”ti. (Ma. ni. aµµha. 1.148; sa½. ni. aµµha.2.2.22; a. ni. aµµha. 3.10.21; vibha. aµµha 76; ud±. aµµha. 75; bu. va½. aµµha. 1.39;paµi. ma. aµµha. 2.2.44; c³¼ani. aµµha. 81).
Im±ni hi dasa hatthikul±ni. Tattha k±¼±vakanti pakatihatthikula½ daµµhabba½.Ya½ dasanna½ puris±na½ k±yabala½, ta½ ekassa k±¼±vakassa hatthino. Ya½ dasanna½k±¼±vak±na½ bala½, ta½ ekassa gaªgeyyassa. Ya½ dasanna½ gaªgeyy±na½, ta½ ekassa paº¹arassa.Ya½ dasanna½ paº¹ar±na½, ta½ ekassa tambassa. Ya½ dasanna½ tamb±na½, ta½ ekassa piªgalassa.Ya½ dasanna½ piªgal±na½, ta½ ekassa gandhahatthino. Ya½ dasanna½ gandhahatth²na½, ta½ ekassamaªgalassa. Ya½ dasanna½ maªgal±na½, ta½ ekassa hemavatassa. Ya½ dasanna½ hemavat±na½, ta½ekassa uposathassa. Ya½ dasanna½ uposath±na½, ta½ ekassa chaddantassa. Ya½ dasanna½ chaddant±na½,ta½ ekassa tath±gatassa k±yabala½. N±r±yanasaªgh±tabalantipi idameva vuccati. Tattha n±r±vuccanti rasmiyo, t± bah³ n±n±vidh± tato uppajjant²ti n±r±yana½, vajira½, tasm±vajirasaªgh±tabalanti attho. Tadeta½ pakatihatthigaºan±ya hatth²na½ koµisahass±na½, purisagaºan±yadasanna½ purisakoµisahass±na½ bala½ hoti. Ida½ t±va tath±gatassa k±yabala½.ѱºabala½ pana p±¼iya½ ±gatameva. Tatr±ya½ p±¼i (ma. ni. 1.148; a. ni. 10.21)–
“Dasa kho panim±ni, s±riputta, tath±gatassa tath±gatabal±ni, yehi balehi samann±gatotath±gato ±sabha½ µh±na½ paµij±n±ti, paris±su s²han±da½ nadati, brahmacakka½ pavatteti.Katam±ni dasa? Idha, s±riputta, tath±gato µh±nañca µh±nato aµµh±nañca aµµh±nato yath±bh³ta½paj±n±ti, yampi, s±riputta, tath±gato µh±nañca µh±nato aµµh±nañca aµµh±nato yath±bh³ta½ paj±n±ti.Idampi, s±riputta, tath±gatassa tath±gatabala½ hoti, ya½ bala½ ±gamma tath±gato ±sabha½ µh±na½paµij±n±ti, paris±su s²han±da½ nadati, brahmacakka½ pavatteti. (1)
“Puna capara½, s±riputta, tath±gato at²t±n±gatapaccuppann±na½ kammasam±d±n±na½ µh±nasohetuso vip±ka½ yath±bh³ta½ paj±n±ti…pe…. (2)
“Puna capara½, s±riputta, tath±gato sabbatthag±mini½ paµipada½ yath±bh³ta½ paj±n±ti…pe….(3)
“Puna capara½, s±riputta, tath±gato anekadh±tu½ n±n±dh±tu½ loka½ yath±bh³ta½ paj±n±ti…pe….(4)
“Puna capara½, s±riputta, tath±gato satt±na½ n±n±dhimuttikata½ yath±bh³ta½ paj±n±ti…pe….(5)
“Puna capara½, s±riputta, tath±gato parasatt±na½ parapuggal±na½ indriyaparopariyatta½ yath±bh³ta½paj±n±ti…pe…. (6)
“Puna capara½, s±riputta, tath±gato jh±navimokkhasam±dhisam±patt²na½ sa½kilesa½ vod±na½vuµµh±na½ yath±bh³ta½ paj±n±ti…pe…. (7)
“Puna capara½, s±riputta, tath±gato anekavihita½ pubbeniv±sa½ anussarati.Seyyathida½? Ekampi j±ti½ dvepi j±tiyo…pe… iti s±k±ra½ sa-uddesa½ anekavihita½pubbeniv±sa½ anussarati…pe…. (8)
“Puna capara½, s±riputta, tath±gato dibbena cakkhun± visuddhena atikkantam±nusakenasatte passati cavam±ne upapajjam±ne h²ne paº²te suvaººe dubbaººe sugate duggate,yath±kamm³page satte paj±n±ti…pe…. (9)
“Puna capara½, s±riputta, tath±gato ±sav±na½ khay± an±sava½ cetovimutti½ paññ±vimutti½ diµµheva dhamme saya½ abhiññ± sacchikatv± upasampajja viharati…pe… idampi, s±riputta,tath±gatassa tath±gatabala½ hoti, ya½ bala½ ±gamma tath±gato ±sabha½ µh±na½ paµij±n±ti, paris±sus²han±da½ nadati, brahmacakka½ pavatteti. Im±ni kho, s±riputta, dasa tath±gatassa tath±gatabal±n²”ti.(10)
Tattha (ma. ni. aµµha. 1.148; a. ni. aµµha. 3.10.21; vibha. aµµha. 760) µh±nañca µh±natotik±raºañca k±raºato. “Ye ye dhamm± yesa½ yesa½ dhamm±na½ het³ paccay± upp±d±ya, ta½ta½ µh±na½. Ye ye dhamm± yesa½ yesa½ dhamm±na½ na het³ na paccay± upp±d±ya, ta½ ta½aµµh±nan”ti paj±nanto µh±nañca µh±nato aµµh±nañca aµµh±nato yath±bh³ta½ paj±n±ti. Yamp²tiyena ñ±ºena.Kammasam±d±n±nanti sam±diyitv± kat±na½ kusal±kusalakamm±na½, kammameva v±kammasam±d±na½. Ýh±naso hetusoti paccayato ceva hetuto ca. Tattha gati-upadhik±lapayog±vip±kassa µh±na½, kamma½ hetu.Sabbatthag±mininti sabbagatig±miniñca agatig±miniñca. Paµipadanti magga½.Yath±bh³ta½ paj±n±t²ti bah³supi manussesu ekameva p±ºa½ gh±tentesu k±ma½ sabbesampicetan± tassevekassa j²vitindriy±rammaº±, ta½ pana kamma½ tesa½ n±n±k±ra½. Tesuhi eko ±darena chandaj±to karoti, eko “ehi tvampi karoh²”ti parehi nipp²¼itokaroti, eko sam±nacchando viya hutv± appaµib±hiyam±no vicarati, tasm±tesu eko teneva kammena niraye nibbattati, eko tiracch±nayoniya½, eko pettivisaye.Ta½ tath±gato ±y³hanakkhaºeyeva “imin± n²h±rena ±y³hitatt± esa niraye nibbattissati,esa tiracch±nayoniya½, esa pettivisaye”ti j±n±ti. Niraye nibbattam±nampi “esamah±niraye nibbattissati, esa ussadaniraye”ti j±n±ti. Tiracch±nayoniya½ nibbattam±nampi“esa ap±dako bhavissati, esa dvip±dako, esa catupp±do, esa bahupp±do”ti j±n±ti.Pettivisaye nibbattam±nampi “esa nijjh±mataºhiko bhavissati, esa khuppip±siko,esa paradatt³paj²v²”ti j±n±ti. Tesu ca kammesu “ida½ kamma½ paµisandhi½ ±ka¹¹hissati,eta½ aññena dinn±ya paµisandhiy± upadhivepakka½ bhavissat²”ti j±n±ti.Tath± sakalag±mav±sikesu ekato piº¹ap±ta½ dadam±nesu k±ma½ sabbesampi cetan± piº¹ap±t±rammaº±va, ta½ pana kamma½ tesa½ n±n±k±ra½. Tesu hi eko ±darena karot²ti sabba½ purimasadisa½.Tasm± tesu ca keci devaloke nibbattanti, keci manussaloke. Ta½ tath±gato±y³hanakkhaºeyeva j±n±ti. “Imin± n²h±rena ±y³hitatt± esa manussaloke nibbattissati,esa devaloke, tatth±pi esa khattiyakule, esa br±hmaºakule, esa vessakule, esasuddakule, esa paranimmitavasavatt²su, esa nimm±narat²su, esa tusitesu, esa y±mesu,esa t±vati½sesu, esa c±tumah±r±jikesu, esa bhummadeves³”ti-±din± tattha tatthah²napaº²tasuvaººadubbaººa-appapariv±ramah±pariv±rat±dibheda½ ta½ ta½ visesa½ ±y³hanakkhaºeyevaj±n±ti.Tath± vipassana½ paµµhapentesuyeva “imin± n²h±rena esa kiñci sallakkhetu½ na sakkhissati,esa mah±bh³tamattameva vavatthapessati, esa r³papariggahe eva µhassati, esa ar³papariggaheyeva,esa n±mar³papariggaheyeva, esa paccayapariggaheyeva, esa lakkhaº±rammaºikavipassan±yameva,esa paµhamaphaleyeva, esa dutiyaphale eva, esa tatiyaphale eva, esa arahatta½ p±puºissat²”tij±n±ti. Kasiºaparikamma½ karontesupi “imassa parikammamattameva bhavissati, esanimitta½ upp±dessati, esa appana½ eva p±puºissati, esa jh±na½ p±daka½ katv±vipassana½ paµµhapetv± arahatta½ gaºhissat²”ti j±n±ti.Anekadh±tunti cakkhudh±tu-±d²hi, k±madh±tu-±d²hi v± dh±t³hibahudh±tu½. N±n±dh±tunti t±sa½yeva dh±t³na½ vilakkhaºatt± n±nappak±radh±tu½. Lokantikhandh±yatanadh±tuloka½. Yath±bh³ta½ paj±n±t²ti t±sa½ dh±t³na½ avipar²tato sabh±va½ paµivijjhati.N±n±dhimuttikatanti h²n±d²hi adhimutt²hi n±n±dhimuttikabh±va½. Parasatt±nantipadh±nasatt±na½. Parapuggal±nanti tato paresa½ h²nasatt±na½. Ekatthameva v± eta½ padadvaya½,veneyyavasena pana dvedh± vutta½. Indriyaparopariyattanti saddh±d²na½ indriy±na½ parabh±vañcaaparabh±vañca, vuddhiñca h±niñc±ti attho.Jh±navimokkhasam±dhisam±patt²nanti paµham±d²na½ catunna½ jh±n±na½, “r³p² r³p±ni passat²”ti-±d²na½aµµhanna½ vimokkh±na½, savitakkasavic±r±d²na½ tiººa½ sam±dh²na½, paµhamajjh±nasam±patti-±d²nañcanavanna½ anupubbasam±patt²na½. Sa½kilesanti h±nabh±giyadhamma½. Vod±nantivisesabh±giyadhamma½. Vuµµh±nanti “vod±nampi vuµµh±na½, tamh± tamh± sam±dhimh±vuµµh±nampi vuµµh±nan”ti (vibha. 828) eva½ vutta½ paguºajjh±nañceva bhavaªgaphalasam±pattiyoca. Heµµhima½ heµµhimañhi paguºajjh±na½ uparimassa uparimassa padaµµh±na½ hoti, tasm± “vod±nampivuµµh±nan”ti vutta½. Bhavaªgena sabbajh±nehi vuµµh±na½ hoti, phalasam±pattiy± nirodhasam±pattitovuµµh±na½ hoti. Tameta½ sandh±ya “tamh± tamh± sam±dhimh± vuµµh±nampi vuµµh±nan”tivutta½. Sabbañ±º±nañca vitth±rakath±ya vinicchayo sammohavinodaniya½ vibhaªgaµµhakath±ya½(vibha. aµµha. 760) vutto. Pubbeniv±s±nussatidibbacakkhu-±savakkhayañ±ºakath± pana verañjakaº¹e(p±r±. 12) vitth±rit±yeva.Im±ni kho s±riputt±ti y±ni pubbe “dasa kho panim±ni, s±riputta, tath±gatassatath±gatabal±n²”ti avoca½, im±ni t±n²ti appana½ karoti. Tattha parav±dikath± hoti“dasabalañ±ºa½ n±ma p±µiyekka½ natthi, sabbaññutaññ±ºassev±ya½ pabhedo”ti, ta½na tath± daµµhabba½. Aññameva hi dasabalañ±ºa½, añña½ sabbaññutaññ±ºa½. Dasabalañ±ºa½sakasakakiccameva j±n±ti, sabbaññutaññ±ºa½ tampi tato avasesampi paj±n±ti. Dasabalañ±ºesuhi paµhama½ k±raº±k±raºameva j±n±ti, dutiya½ kammantaravip±kantarameva, tatiya½kammaparicchedameva, catuttha½ dh±tun±nattak±raºameva pañcama½ satt±na½ ajjh±say±dhimuttimeva,chaµµha½ indriy±na½ tikkhamudubh±vameva, sattama½ jh±n±d²hi saddhi½ tesa½ sa½kiles±dimeva,aµµhama½ pubbenivutthakkhandhasantatimeva, navama½ satt±na½ cutipaµisandhimeva, dasama½ saccaparicchedameva.Sabbaññutaññ±ºa½ pana etehi j±nitabbañca tato uttariñca paj±n±ti, etesa½ pana kicca½na sabba½ karoti. Tañhi jh±na½ hutv± appetu½ na sakkoti, iddhi hutv± vikubbitu½na sakkoti, maggo hutv± kilese khepetu½ na sakkoti. Iti yath±vuttak±yabalenaceva ñ±ºabalena ca samann±gatatt± bhagav± “dasabalo”ti vuccati.Dasahi asekkhehi aªgehi upetoti “asekkh± samm±diµµhi, asekkho samm±saªkappo,asekkh± samm±v±c±, asekkho samm±kammanto, asekkho samm±-±j²vo, asekkhosamm±v±y±mo, asekkh± samm±sati, asekkho samm±sam±dhi, asekkha½ samm±ñ±ºa½, asekkh±samm±vimutt²”ti (d². ni. 3.348, 360) eva½ vuttehi dasahi asekkhadhammehi samann±gato.Asekkh± samm±diµµhi-±dayo ca sabbe phalasampayuttadhamm± eva. Ettha ca samm±diµµhi samm±ñ±ºantidv²su µh±nesu paññ±va kathit± “samm± dassanaµµhena samm±diµµhi, samm± paj±nanaµµhena samm±ñ±ºan”ti.Atthi hi dassanaj±nan±na½ visaye pavatti-±k±raviseso. Samm±vimutt²ti imin±pana padena vutt±vases± phalasam±pattisahagatadhamm± saªgahit±ti veditabb± Ariyaphalasampayuttadhamm±pihi sabbaso paµipakkhato vimuttata½ up±d±ya vimutt²ti vattabbata½ labhanti. 59. Vacanasaddena appasaddanti ±r±mupac±rena gacchato addhikajanassapi vacanasaddena appasadda½.Nagaranigghosasadden±ti avibh±vitatthena nagare manuss±na½ nigghosasaddena. Manussehisam±gamma ekajjha½ pavattitasaddo hi nigghoso. Anusañcaraºajanass±ti antosañc±rinojanassa. Manuss±na½ rahassakiriyaµµh±niyanti manuss±na½ rahassakaraºassa yutta½ anucchavika½.Vivek±nur³panti ek²bh±vassa anur³pa½. Sesamettha utt±nameva.
Bimbis±rasam±gamakath±vaººan± niµµhit±.