Padabh±jan²yavaººan±
199. Eva½ uddiµµhasikkh±pada½ pad±nukkamena vibhajitv± id±ni yasm± heµµh± padabh±jan²yamhi “jh±na½ vimokkha½ sam±dhi sam±patti ñ±ºadassana½…pe… suññ±g±re abhirat²”ti eva½ sa½khitteneva uttarimanussadhammo dassito, na vitth±rena ±patti½ ±ropetv± tanti µhapit±. Saªkhepadassite ca atthe na sabbe sabb±k±rena naya½ gahetu½ sakkonti, tasm± sabb±k±rena nayaggahaºattha½ puna tadeva padabh±jana½ m±tik±µh±ne µhapetv± vitth±rato uttarimanussadhamma½ dassetv± ±pattibheda½ dassetuk±mo “jh±nanti paµhama½ jh±na½, dutiya½ jh±nan”ti-±dim±ha. Tattha paµhamajjh±n±d²hi mett±jh±n±d²nipi asubhajjh±n±d²nipi ±n±p±nassatisam±dhijjh±nampi lokiyajjh±nampi lokuttarajjh±nampi saªgahitameva. Tasm± “paµhama½ jh±na½ sam±pajjintipi…pe… catuttha½ jjh±na½, mett±jh±na½, upekkh±jh±na½ asubhajjh±na½ ±n±p±nassatisam±dhijjh±na½ lokiyajjh±na½, lokuttarajjh±na½ sam±pajjin”tipi bhaºanto p±r±jikova hot²ti veditabbo.Suµµhu mutto vividhehi v± kilesehi muttoti vimokkho. So pan±ya½ r±gadosamohehi suññatt± suññato. R±gadosamohanimittehi animittatt± animitto. R±gadosamohapaºidh²na½ abh±vato appaºihitoti vuccati. Citta½ sama½ ±dahati ±rammaºe µhapet²ti sam±dhi. Ariyehi sam±pajjitabbato sam±patti. Sesamettha vuttanayameva. Ettha ca vimokkhattikena ca sam±dhittikena ca ariyamaggova vutto. Sam±pattittikena pana phalasam±patti. Tesu ya½kiñci ekampi pada½ gahetv± “aha½ imassa l±bh²mh²”ti bhaºanto p±r±jikova hoti.Tisso vijj±ti pubbeniv±s±nussati, dibbacakkhu, ±sav±na½ khaye ñ±ºanti. Tattha ekiss±pi n±ma½ gahetv± “aha½ imiss± vijj±ya l±bh²mh²”ti bhaºanto p±r±jiko hoti. Saªkhepaµµhakath±ya½ pana “vijj±na½ l±bh²mh²’ti bhaºantopi ‘tissanna½ vijj±na½ l±bh²mh²’ti bhaºantopi p±r±jiko v±”ti vutta½. Maggabh±van±padabh±jane vutt± sattati½sabodhipakkhiyadhamm± maggasampayutt± lokuttar±va idh±dhippet±. Tasm± lokuttar±na½ satipaµµh±n±na½ sammappadh±n±na½ iddhip±d±na½ indriy±na½ bal±na½ bojjhaªg±na½ ariyassa aµµhaªgikassa maggassa l±bh²mh²ti vadato p±r±jikanti mah±-aµµhakath±ya½ vutta½. Mah±paccariy±d²su pana “satipaµµh±n±na½ l±bh²mh²’ti eva½ ekekakoµµh±savasen±pi ‘k±y±nupassan±satipaµµh±nassa l±bh²mh²’ti eva½ tattha ekekadhammavasen±pi vadato p±r±jikamev±”ti vutta½ tampi sameti. Kasm±? Maggakkhaºuppanneyeva sandh±ya vuttatt±. Phalasacchikiriy±yapi ekekaphalavasena p±r±jika½ veditabba½.R±gassa pah±nanti-±dittike kilesappah±nameva vutta½. Ta½ pana yasm± maggena vin± natthi, tatiyamaggena hi k±mar±gados±na½ pah±na½, catutthena mohassa, tasm± “r±go me pah²no”ti-±d²ni vadatopi p±r±jika½ vutta½.R±g± citta½ vin²varaºat±ti-±dittike lokuttaracittameva vutta½. Tasm± “r±g± me citta½ vin²varaºan”ti-±d²ni vadatopi p±r±jikameva.Suññ±g±rapadabh±jane pana yasm± jh±nena aghaµetv± “suññ±g±re abhiram±m²”ti vacanamattena p±r±jika½ n±dhippeta½, tasm± “paµhamena jh±nena suññ±g±re abhirat²”ti-±di vutta½. Tasm± yo jh±nena ghaµetv± “imin± n±ma jh±nena suññ±g±re abhiram±m²”ti vadati, ayameva p±r±jiko hot²ti veditabbo.Y± ca “ñ±ºan”ti imassa padabh±jane ambaµµhasutt±d²su (d². ni. 1.254 ±dayo) vutt±su aµµhasu vijj±su vipassan±ñ±ºamanomayiddhi-iddhividhadibbasotacetopariyañ±ºabhed± pañca vijj± na ±gat±, t±su ek± vipassan±va p±r±jikavatthu na hoti, ses± hont²ti veditabb±. Tasm± “vipassan±ya l±bh²mh²”tipi “vipassan±ñ±ºassa l±bh²mh²”tipi vadato p±r±jika½ natthi. Phussadevatthero pana bhaºati– “itar±pi catasso vijj± ñ±ºena aghaµit± p±r±jikavatth³ na honti. Tasm± ‘manomayassa l±bh²mhi, iddhividhassa, dibb±ya sotadh±tuy±, cetopariyassa l±bh²mh²’ti vadatopi p±r±jika½ natth²”ti. Ta½ tassa antev±sikeheva paµikkhitta½– “±cariyo na ±bhidhammiko bhummantara½ na j±n±ti, abhiññ± n±ma catutthajjh±nap±dakova mahaggatadhammo, jh±neneva ijjhati. Tasm± manomayassa l±bh²mh²’ti v± ‘manomayañ±ºassa l±bh²mh²’ti v± yath± v± tath± v± vadatu p±r±jikamev±”ti. Ettha ca kiñc±pi nibb±na½ p±¼iy± an±gata½, atha kho “nibb±na½ me pattan”ti v± “sacchikatan”ti v± vadato p±r±jikameva. Kasm±? Nibb±nassa nibbattitalokuttaratt±. Tath± “catt±ri sacc±ni paµivijjhi½ paµividdh±ni may±”ti vadatopi p±r±jikameva. Kasm±? Saccappaµivedhoti hi maggassa pariy±yavacana½. Yasm± pana “tisso paµisambhid± k±m±vacarakusalato cat³su ñ±ºasampayuttesu cittupp±desu uppajjanti, kriyato cat³su ñ±ºasampayuttesu cittupp±desu uppajjanti, atthapaµisambhid± etesu ceva uppajjati, cat³su maggesu cat³su phalesu ca uppajjat²”ti vibhaªge (vibha. 746) vutta½. Tasm± “dhammapaµisambhid±ya l±bh²mh²”ti v±, “nirutti…pe… paµibh±napaµisambhid±ya l±bh²mh²”ti v± “lokiya-atthapaµisambhid±ya l±bh²mh²”ti v± vuttepi p±r±jika½ natthi. “Paµisambhid±na½ l±bh²mh²”ti vutte na t±va s²sa½ otarati. “Lokuttara-atthapaµisambhid±ya l±bh²mh²”ti vutte pana p±r±jika½ hoti. Saªkhepaµµhakath±ya½ pana atthapaµisambhid±ppattomh²ti avisesen±pi vadato p±r±jika½ vutta½. Kurundiyampi “na muccat²”ti vutta½. Mah±-aµµhakath±ya½ pana “ett±vat± p±r±jika½ natthi, ett±vat± s²sa½ na otarati, ett±vat± na p±r±jikan”ti vic±ritatt± na sakk± añña½ pam±ºa½ k±tunti.“Nirodhasam±patti½ sam±pajj±m²”ti v± “l±bh²mh±ha½ tass±”ti v± vadatopi p±r±jika½ natthi. Kasm±? Nirodhasam±pattiy± neva lokiyatt± na lokuttaratt±ti. Sace panassa eva½ hoti– “nirodha½ n±ma an±g±m² v± kh²º±savo v± sam±pajjati, tesa½ ma½ aññataroti j±nissat²”ti by±karoti, so ca na½ tath± j±n±ti, p±r±jikanti mah±paccarisaªkhepaµµhakath±su vutta½. Ta½ v²ma½sitv± gahetabba½.“At²tabhave kassapasamm±sambuddhak±le sot±pannomh²”ti vadatopi p±r±jika½ natthi. At²takkhandh±nañhi par±maµµhatt± s²sa½ na otarat²ti. Saªkhepaµµhakath±ya½ pana “at²te aµµhasam±pattil±bh²mh²”ti vadato p±r±jika½ natthi, kuppadhammatt± idha pana “atthi akuppadhammatt±ti keci vadant²”ti vutta½. Tampi tattheva “at²tattabh±va½ sandh±ya kathentassa p±r±jika½ na hoti, paccuppannattabh±va½ sandh±ya kathentasseva hot²”ti paµikkhitta½.