Savibhaªgasikkh±padavaººan±
197. Anabhij±nanti na abhij±na½. Yasm± pan±ya½ anabhij±na½ samud±carati, svassa sant±ne anuppanno ñ±ºena ca asacchikatoti abh³to hoti. Tenassa padabh±jane “asanta½ abh³ta½ asa½vijjam±nan”ti vatv± “aj±nanto apassanto”ti vutta½ Uttarimanussadhammanti uttarimanuss±na½ jh±y²nañceva ariy±nañca dhamma½. Attupan±yikanti attani ta½ upaneti, att±na½ v± tattha upanet²ti attupan±yiko, ta½ attupan±yika½; eva½ katv± samud±careyy±ti sambandho. Padabh±jane pana yasm± uttarimanussadhammo n±ma jh±na½ vimokkha½ sam±dhi sam±patti ñ±ºadassana½…pe… suññ±g±re abhirat²ti eva½ jh±n±dayo anekadhamm± vutt±. Tasm± tesa½ sabbesa½ vasena attupan±yikabh±va½ dassento “te v± kusale dhamme attani upanet²”ti bahuvacananiddesa½ ak±si. Tattha “ete dhamm± mayi sandissant²”ti samud±caranto attani upaneti. “Aha½ etesu sandiss±m²”ti samud±caranto att±na½ tesu upanet²ti veditabbo.Alamariyañ±ºadassananti ettha lokiyalokuttar± paññ± j±nanaµµhena ñ±ºa½, cakkhun± diµµhamiva dhamma½ paccakkhakaraºato dassanaµµhena dassananti ñ±ºadassana½. Ariya½ visuddha½ uttama½ ñ±ºadassananti ariyañ±ºadassana½. Ala½ pariyatta½ kilesaviddha½sanasamattha½ ariyañ±ºadassanamettha, jh±n±dibhede uttarimanussadhamme ala½ v± ariyañ±ºadassanamass±ti alamariyañ±ºadassano, ta½ alamariyañ±ºadassana½ uttarimanussadhammanti eva½ padatthasambandho veditabbo. Tattha yena ñ±ºadassanena so alamariyañ±ºadassanoti vuccati. Tadeva dassetu½ “ñ±ºanti tisso vijj±, dassananti ya½ ñ±ºa½ ta½ dassana½; ya½ dassana½ ta½ ñ±ºan”ti vijj±s²sena padabh±jana½ vutta½. Mahaggatalokuttar± panettha sabb±pi paññ± “ñ±ºan”ti veditabb±.Samud±careyy±ti vuttappak±rameta½ uttarimanussadhamma½ attupan±yika½ katv± ±roceyya. Itthiy± v±ti-±di pana ±rocetabbapuggalanidassana½. Etesañhi ±rocite ±rocita½ hoti na devam±rabrahm±na½, n±pi petayakkhatiracch±nagat±nanti. Iti j±n±mi iti pass±m²ti samud±caraº±k±ranidassanameta½. Padabh±jane panassa “j±n±maha½ ete dhamme, pass±maha½ ete dhamme”ti ida½ tesu jh±n±d²su dhammesu j±nanapassan±na½ pavattid²pana½, “atthi ca me ete dhamm±”ti-±di attupan±yikabh±vad²pana½ 198. Tato aparena samayen±ti ±pattipaµij±nanasamayadassanameta½. Aya½ pana ±rocitakkhaºeyeva p±r±jika½ ±pajjati. ¾patti½ pana ±panno yasm± parena codito v± acodito v± paµij±n±ti; tasm± “samanugg±hiyam±no v± asamanugg±hiyam±no v±”ti vutta½.Tattha samanugg±hiyam±ne t±va– ki½ te adhigatanti adhigamapucch±; jh±navimokkh±d²su, sot±pattimagg±d²su v± ki½ tay± adhigatanti. Kinti te adhigatanti up±yapucch±. Ayañhi etth±dhipp±yo– ki½ tay± aniccalakkhaºa½ dhura½ katv± adhigata½, dukkh±nattalakkhaºesu aññatara½ v±? Ki½ v± sam±dhivasena abhinivisitv±, ud±hu vipassan±vasena? Tath± ki½ r³pe abhinivisitv±, ud±hu ar³pe? Ki½ v± ajjhatta½ abhinivisitv±, ud±hu bahiddh±ti? Kad± te adhigatanti k±lapucch±. Pubbaºhamajjhanhik±d²su katarasmi½ k±leti vutta½ hoti? Kattha te adhigatanti ok±sapucch±. Katarasmi½ ok±se, ki½ rattiµµh±ne, div±µµh±ne, rukkham³le, maº¹ape, katarasmi½ v± vih±reti vutta½ hoti. Katame te kiles± pah²n±ti pah²nakilesapucch±. Kataramaggavajjh± tava kiles± pah²n±ti vutta½ hoti. Katamesa½ tva½ dhamm±na½ l±bh²ti paµiladdhadhammapucch±. Paµhamamagg±d²su katamesa½ dhamm±na½ tva½ l±bh²ti vutta½ hoti.Tasm± id±ni cepi koci bhikkhu uttarimanussadhamm±dhigama½ by±kareyya, na so ett±vat±va sakk±tabbo. Imesu pana chasu µh±nesu sodhanattha½ vattabbo– “ki½ te adhigata½, ki½ jh±na½, ud±hu vimokkh±d²su aññataran”ti? Yo hi yena adhigato dhammo, so tassa p±kaµo hoti. Sace “ida½ n±ma me adhigatan”ti vadati, tato “kinti te adhigatan”ti pucchitabbo, “aniccalakkhaº±d²su ki½ dhura½ katv± aµµhati½s±ya v± ±rammaºesu r³p±r³pa-ajjhattabahiddh±dibhedesu v± dhammesu kena mukhena abhinivisitv±”ti yo hi yass±bhiniveso, so tassa p±kaµo hoti. Sace “aya½ n±ma me abhiniveso eva½ may± adhigatan”ti vadati, tato “kad± te adhigatan”ti pucchitabbo, “ki½ pubbaºhe, ud±hu majjhanhik±d²su aññatarasmi½ k±le”ti sabbesañhi attan± adhigatak±lo p±kaµo hoti. Sace “asukasmi½ n±ma k±le adhigatanti vadati, tato “kattha te adhigatan”ti pucchitabbo, “ki½ div±µµh±ne, ud±hu rattiµµh±n±d²su aññatarasmi½ ok±se”ti sabbesañhi attan± adhigatok±so p±kaµo hoti. Sace “asukasmi½ n±ma me ok±se adhigatan”ti vadati, tato “katame te kiles± pah²n±”ti pucchitabbo, “ki½ paµhamamaggavajjh±, ud±hu dutiy±dimaggavajjh±”ti sabbesañhi attan± adhigatamaggena pah²nakiles± p±kaµ± honti. Sace “ime n±ma me kiles± pah²n±”ti vadati, tato “katamesa½ tva½ dhamm±na½ l±bh²”ti pucchitabbo “ki½ sot±pattimaggassa, ud±hu sakad±g±mimagg±d²su aññatarass±”ti sabbesa½ hi attan± adhigatadhamm± p±kaµ± honti. Sace “imesa½ n±m±ha½ dhamm±na½ l±bh²”ti vadati, ett±vat±pissa vacana½ na saddh±tabba½, bahussut± hi uggahaparipucch±kusal± bhikkh³ im±ni cha µh±n±ni sodhetu½ sakkonti.Imassa pana bhikkhuno ±gamanapaµipad± sodhetabb±. Yadi ±gamanapaµipad± na sujjhati, “im±ya paµipad±ya lokuttaradhammo n±ma na labbhat²”ti apanetabbo. Yadi panassa ±gamanapaµipad± sujjhati, “d²gharatta½ t²su sikkh±su appamatto j±gariyamanuyutto cat³su paccayesu alaggo ±k±se p±ºisamena cetas± viharat²”ti paññ±yati, tassa bhikkhuno by±karaºa½ paµipad±ya saddhi½ sa½sandati. “Seyyath±pi n±ma gaªgodaka½ yamunodakena saddhi½ sa½sandati sameti; evameva supaññatt± tena bhagavat± s±vak±na½ nibb±nag±min² paµipad± sa½sandati nibb±nañca paµipad± c±”ti (d². ni. 2.296) vuttasadisa½ hoti.Apica kho na ettaken±pi sakk±ro k±tabbo. Kasm±? Ekaccassa hi puthujjanass±pi sato kh²º±savapaµipattisadis± paµipad± hoti, tasm± so bhikkhu tehi tehi up±yehi utt±setabbo. Kh²º±savassa n±ma asaniy±pi matthake patam±n±ya bhaya½ v± chambhitatta½ v± lomaha½so v± na hoti. Sacassa bhaya½ v± chambhitatta½ v± lomaha½so v± uppajjati, “na tva½ arah±”ti apanetabbo. Sace pana abh²r³ acchambh² anutr±s² hutv± s²ho viya nis²dati, aya½ bhikkhu sampannaveyy±karaºo samant± r±jar±jamah±matt±d²hi pesita½ sakk±ra½ arahat²ti.P±picchoti y± s± “idhekacco duss²lova sam±no s²lav±ti ma½ jano j±n±t³ti icchat²”ti-±din± (vibha. 851) nayena vutt± p±picch± t±ya samann±gato. Icch±pakatoti t±ya p±pik±ya icch±ya apakato abhibh³to p±r±jiko hutv±.Visuddh±pekkhoti attano visuddhi½ apekkham±no iccham±no patthayam±no. Ayañhi yasm± p±r±jika½ ±panno, tasm± bhikkhubh±ve µhatv± abhabbo jh±n±d²ni adhigantu½, bhikkhubh±vo hissa saggantar±yo ceva hoti maggantar±yo ca. Vuttañheta½– “s±mañña½ duppar±maµµha½ niray±yupaka¹¹hat²”ti (dha. pa. 311). Aparampi vutta½– “sithilo hi paribb±jo, bhiyyo ±kirate rajan”ti (dha. pa. 313). Iccassa bhikkhubh±vo visuddhi n±ma na hoti Yasm± pana gih² v± up±sako v± ±r±miko v± s±maºero v± hutv± d±nasaraºas²lasa½var±d²hi saggamagga½ v± jh±navimokkh±d²hi mokkhamagga½ v± ±r±dhetu½ bhabbo hoti, tasm±ssa gihi-±dibh±vo visuddhi n±ma hoti, tasm± ta½ visuddhi½ apekkhanato “visuddh±pekkho”ti vuccati. Teneva cassa padabh±jane “gih² v± hotuk±mo”ti-±di vutta½.Eva½ vadeyy±ti eva½ bhaºeyya. Katha½? “Aj±nameva½ ±vuso avaca½ j±n±mi, apassa½ pass±m²”ti. Padabh±jane pana “eva½ vadeyy±”ti ida½ pada½ anuddharitv±va yath± vadanto “aj±nameva½ ±vuso avaca½ j±n±mi, apassa½ pass±m²”ti vadati n±m±ti vuccati, ta½ ±k±ra½ dassetu½ “n±ha½ ete dhamme j±n±m²”ti-±di vutta½. Tuccha½ mus± vilapinti aha½ vacanatthavirahato tuccha½ vañcan±dhipp±yato mus± vilapi½, abhaºinti vutta½ hoti. Padabh±jane panassa aññena padabyañjanena atthamatta½ dassetu½ “tucchaka½ may± bhaºitan”ti-±di vutta½.Purime up±d±y±ti purim±ni t²ºi p±r±jik±ni ±panne puggale up±d±ya. Sesa½ pubbe vuttanayatt± utt±natthatt± ca p±kaµamev±ti.