10. Vevacanah±ravibhaªgo
37. Tattha katamo vevacano h±ro? “Vevacan±ni bah³n²”ti. Yath± eka½ bhagav± dhamma½ aññamaññehi vevacanehi niddisati. Yath±ha bhagav±–
“¾s± ca pih± abhinandan± ca, anekadh±t³su sar± patiµµhit±;
aññ±ºam³lappabhav± pajappit±, sabb± may± byantikat± sam³lik±”ti.
¾s± n±ma vuccati y± bhavissassa atthassa ±s²san± [±si½san± (s².)] avassa½ ±gamissat²ti ±s±ssa uppajjati. Pih± n±ma y± vattam±nassa [vattam±nakassa (s².)] atthassa patthan±, seyyatara½ v± disv± “ediso bhaveyyan”ti pih±ssa uppajjati. Atthanipphattipaµip±lan± abhinandan± n±ma, piya½ v± ñ±ti½ abhinandati, piya½ v± dhamma½ abhinandati, appaµik³lato v± abhinandati. Anekadh±t³ti cakkhudh±tu r³padh±tu cakkhuviññ±ºadh±tu, sotadh±tu saddadh±tu sotaviññ±ºadh±tu, gh±nadh±tu gandhadh±tu gh±naviññ±ºadh±tu, jivh±dh±tu rasadh±tu jivh±viññ±ºadh±tu k±yadh±tu phoµµhabbadh±tu k±yaviññ±ºadh±tu, manodh±tu dhammadh±tu manoviññ±ºadh±tu. Sar±ti keci r³p±dhimutt± keci sadd±dhimutt± keci gandh±dhimutt± keci ras±dhimutt± keci phoµµhabb±dhimutt± keci dhamm±dhimutt±. Tattha y±ni cha gehasit±ni domanass±ni y±ni ca cha gehasit±ni somanass±ni y±ni ca cha nekkhammasit±ni domanass±ni y±ni ca cha nekkhammasit±ni somanass±ni, im±ni catuv²sapad±ni taºh±pakkho, taºh±ya eta½ vevacana½. Y± cha upekkh± gehasit±, aya½ diµµhipakkho. 38. S±yeva patthan±k±rena dhammanand² dhammapema½ dhammajjhos±nanti taºh±ya eta½ vevacana½. Citta½ mano viññ±ºanti cittassa eta½ vevacana½. Manindriya½ manodh±tu man±yatana½ vij±nan±ti manasseta½ vevacana½. Paññindriya½ paññ±bala½ adhipaññ± sikkh± paññ± paññ±kkhandho dhammavicayasambojjhaªgo ñ±ºa½ samm±diµµhi t²raº± vipassan± dhamme ñ±ºa½ atthe ñ±ºa½ anvaye ñ±ºa½ khaye ñ±ºa½ anupp±de ñ±ºa½ anaññ±taññass±m²tindriya½ aññindriya½ aññ±t±vindriya½ cakkhu vijj± buddhi bh³ri medh± ±loko, ya½ v± pana ya½ kiñci añña½pi eva½ j±tiya½, paññ±ya eta½ vevacana½. Pañcindriy±ni lokuttar±ni, sabb± paññ±. Api ca ±dhipateyyaµµhena saddh±, ±rambhaµµhena v²riya½, apil±panaµµhena sati, avikkhepaµµhena sam±dhi, paj±nanaµµhena paññ±. Yath± ca buddh±nussatiya½ vutta½ itipi so bhagav± araha½ samm±sambuddho vijj±caraºasampanno sugato lokavid³ anuttaro purisadammas±rathi satth± devamanuss±na½ buddho bhagav±. Balanipphattigato ves±rajjappatto adhigatappaµisambhido catuyogavippah²no agatigamanav²tivatto uddhaµasallo nir³¼havaºo madditakaº¹ako nibb±pitapariyuµµh±no [nibb±hita … (ka.)] bandhan±t²to ganthaviniveµhano ajjh±sayav²tivatto bhinnandhak±ro cakkhum± lokadhammasamatikkanto anurodhavirodhavippayutto iµµh±niµµhesu dhammesu asaªkhepagato bandhan±tivatto µhapitasaªg±mo abhikkantataro ukk±dharo ±lokakaro pajjotakaro tamonudo raºañjaho aparim±ºavaººo appameyyavaººo asaªkheyyavaººo ±bha½karo pabha½karo dhammobh±sapajjotakaroti ca buddh± bhagavantoti ca buddh±nussatiy± eta½ vevacana½. Yath± ca dhamm±nussatiya½ vutta½ sv±kkh±to bhagavat± dhammo sandiµµhiko ak±liko ehipassiko opaneyyiko [opanayiko (s².)] paccatta½ veditabbo viññ³hi. Yadida½ madanimmadano pip±savinayo ±layasamuggh±µo vaµµ³pacchedo suññato atidullabho taºhakkhayo vir±go nirodho nibb±na½.
“Asaªkhata½ anata½ [asaªkhata½ nanta … (s².) passa sa½. ni. 4.409] an±savañca, saccañca p±ra½ nipuºa½ sududdasa½;
ajajjara½ dhuva½ apalokita½ [apalokiya½ (s². ka.)], anidassana½ nippapañca santa½.
“Amata½ paº²tañca sivañca khema½, taºh±kkhayo acchariyañca abbhuta½;
an²tika½ an²tikadhamma½ [n²tikadhammameva v± (s². ka.) passa sa½. ni. 4.409], nibb±nameta½ sugatena desita½.
“Aj±ta½ abh³ta½ anupaddavañca, akata½ asokañca atho visoka½;
an³pasagga½nupasaggadhamma½, nibb±nameta½ sugatena desita½.
“Gambh²rañceva duppassa½, uttarañca anuttara½;
asama½ appaµisama½, jeµµha½ seµµhanti vuccati.
“Leºañca t±ºa½ araºa½ anaªgaºa½, ak±ca meta½ vimalanti vuccati;
d²po sukha½ appam±ºa½ patiµµh±, akiñcana½ appapañcanti vuttan”ti.
Dhamm±nussatiy± eta½ vevacana½. Yath± ca saªgh±nussatiya½ vutta½ suppaµipanno ujuppaµipanno ñ±yappaµipanno s±m²cippaµipanno yadida½ catt±ri purisayug±ni aµµha purisapuggal± esa bhagavato s±vakasaªgho ±huneyyo p±huneyyo dakkhiºeyyo añjalikaraº²yo anuttara½ puññakkhetta½ lokassa, s²lasampanno sam±dhisampanno paññ±sampanno vimuttisampanno vimuttiñ±ºadassanasampanno satt±na½ s±ro satt±na½ maº¹o satt±na½ uddh±ro satt±na½ esik± [esiko (ka.)] satt±na½ surabhipas³na½ pujjo dev±nañca manuss±nañc±ti saªgh±nussatiy± eta½ vevacana½. Yath± ca s²l±nussatiya½ vutta½ y±ni t±ni s²l±ni akhaº¹±ni acchidd±ni asabal±ni akamm±s±ni ariy±ni ariyakant±ni bhujiss±ni viññuppasatth±ni apar±maµµh±ni sam±dhisa½vattanik±ni, alaªk±ro ca s²la½ uttamaªgopasobhaºat±ya, nidh±nañca s²la½ sabbadobhaggasamatikkamanaµµhena sippañca s²la½ akkhaºavedhit±ya, vel± ca s²la½ anatikkamanaµµhena, dhaññañca s²la½ daliddopacchedanaµµhena [da¼iddo… (s².)], ±d±so ca s²la½ dhammavolokanat±ya, p±s±do ca s²la½ volokanaµµhena, sabbabh³m±nuparivatti ca s²la½ amatapariyos±nanti s²l±nussatiy± eta½ vevacana½. Yath± ca c±g±nussatiya½ vutta½ yasmi½ samaye ariyas±vako ag±ra½ ajjh±vasati muttac±go payatap±ºi vossaggarato y±cayogo d±nasa½vibh±garatoti c±g±nussatiy± eta½ vevacana½. Ten±ha ±yasm± mah±kacc±yano “vevacan±ni bah³n²”ti.
Niyutto vevacano h±ro.