Catutthavaggo

151. Rasesu gedha½ akara½ alolo, anaññapos² sapad±nac±r²;
kule kule appaµibaddhacitto, eko care khaggavis±ºakappo.
Rasesu gedha½ akara½ aloloti. Rasoti m³laraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso, ambila½ madhura½ tittaka½ kaµuka½ loºika½ kh±rika½ lambika½ [lambila½ (sy±. ka.) passa ±yatanavibhaªge] kas±vo s±du as±du s²ta½ uºha½. Santeke samaºabr±hmaº± rasagiddh±. Te jivhaggena rasagg±ni pariyesant± ±hiº¹anti. Te ambila½ labhitv± anambila½ pariyesanti, anambila½ labhitv± ambila½ pariyesanti; madhura½ labhitv± amadhura½ pariyesanti, amadhura½ labhitv± madhura½ pariyesanti; tittaka½ labhitv± atittaka½ pariyesanti, atittaka½ labhitv± tittaka½ pariyesanti; kaµuka½ labhitv± akuµaka½ pariyesanti, akuµaka½ labhitv± kaµuka½ pariyesanti; loºika½ labhitv± aloºika½ pariyesanti, aloºika½ labhitv± loºika½ pariyesanti; kh±rika½ labhitv± akh±rika½ pariyesanti, akh±rika½ labhitv± kh±rika½ pariyesanti; kas±va½ labhitv± akas±va½ pariyesanti, akas±va½ labhitv± kas±va½ pariyesanti; lambika½ labhitv± alambika½ pariyesanti, alambika½ labhitv± lambika½ pariyesanti; s±du½ labhitv± as±du½ pariyesanti, as±du½ labhitv± s±du½ pariyesanti; s²ta½ labhitv± uºha½ pariyesanti, uºha½ labhitv± s²ta½ pariyesanti Te ya½ ya½ labhanti tena tena na tussanti, apar±para½ pariyesanti. Man±pikesu rasesu ratt± giddh± gathit± mucchit± ajjhosann± lagg± laggit± palibuddh±. S± rasataºh± tassa paccekasambuddhassa pah²n± ucchinnam³l± t±l±vatthukat± anabh±va½kat± ±yati½ anupp±dadhamm±. Tasm± so paccekasambuddho paµisaªkh± yoniso ±h±ra½ ±h±reti– “neva dav±ya na mad±ya na maº¹an±ya na vibh³san±ya; y±vadeva imassa k±yassa µhitiy± y±pan±ya vihi½s³paratiy± brahmacariy±nuggah±ya. Iti pur±ºañca vedana½ paµihaªkh±mi, navañca vedana½ na upp±dess±mi, y±tr± ca me bhavissati anavajjat± ca ph±suvih±ro c±”ti.
Yath± vaºa½ ±limpeyya y±vadeva ±ruhaºatth±ya [ropanatth±ya (sy±.)], yath± v± akkha½ abbhañjeyya y±vadeva bh±rassa nittharaºatth±ya, yath± puttama½sa½ ±h±ra½ ±hareyya y±vadeva kant±rassa nittharaºatth±ya; evameva so paccekasambuddho paµisaªkh± yoniso ±h±ra½ ±h±reti– “neva dav±ya na mad±ya na maº¹an±ya na vibh³san±ya; y±vadeva imassa k±yassa µhitiy± y±pan±ya vihi½s³paratiy± brahmacariy±nuggah±ya. Iti pur±ºañca vedana½ paµihaªkh±mi, navañca vedana½ na upp±dess±mi, y±tr± ca me bhavissati anavajjat± ca ph±suvih±ro c±”ti. Rasataºh±ya ±rato virato paµivirato nikkhanto nissaµo vippamutto visaññutto vimariy±dikatena cetas± viharat²ti– rasesu gedha½ akara½.
Aloloti loluppa½ vuccati taºh±. Yo r±go s±r±go…pe… abhijjh± lobho akusalam³la½. S± lolupp± taºh± tassa paccekasambuddhassa pah²n± ucchinnam³l± t±l±vatthukat± anabh±va½kat± ±yati½ anupp±dadhamm±. Tasm± paccekasambuddho aloloti– rasesu gedha½ akara½ alolo.
Anaññapos² sapad±nac±r²ti anaññapos²ti so paccekasambuddho att±naññeva poseti, na paranti.
Anaññaposimaññ±ta½ danta½ s±re patiµµhita½ [s±resu supatiµµhita½ (sy±. ka.) passa ud±. 6];
kh²º±sava½ vantadosa½, tamaha½ br³mi br±hmaºanti.
Anaññapos² sapad±nac±r²ti so paccekasambuddho pubbaºhasamaya½ [pubbanhasamaya½ (ka.)] niv±setv± pattac²varam±d±ya g±ma½ v± nigama½ v± piº¹±ya pavisati rakkhiteneva k±yena rakkhit±ya v±c±ya rakkhitena cittena upaµµhit±ya satiy± sa½vutehi indriyehi. Okkhittacakkhu iriy±pathasampanno kul± kula½ anatikkamanto piº¹±ya carat²ti– anaññapos² sapad±nac±r².
Kule kule appaµibaddhacittoti dv²hi k±raºehi paµibaddhacitto hoti– att±na½ v± n²ca½ µhapento para½ ucca½ µhapento paµibaddhacitto hoti, att±na½ v± ucca½ µhapento para½ n²ca½ µhapento paµibaddhacitto hoti. Katha½ att±na½ n²ca½ µhapento para½ ucca½ µhapento paµibaddhacitto hoti? “Tumhe me bah³pak±r±, aha½ tumhe niss±ya labh±mi c²varapiº¹ap±tasen±sanagil±napaccayabhesajjaparikkh±ra½. Yampi me aññe d±tu½ v± k±tu½ v± maññanti tumhe niss±ya tumhe passant±. Yampi me por±ºa½ m±t±pettika½ n±magotta½ tampi me antarahita½ tumhehi aha½ ñ±y±mi– ‘asukassa kulupako, asuk±ya kulupako”’ti. Eva½ att±na½ n²ca½ µhapento para½ ucca½ µhapento paµibaddhacitto hoti.
Katha½ att±na½ ucca½ µhapento para½ n²ca½ µhapento paµibaddhacitto hoti? “Aha½ tumh±ka½ bah³pak±ro, tumhe ma½ ±gamma buddha½ saraºa½ gat± dhamma½ saraºa½ gat± saªgha½ saraºa½ gat±, p±º±tip±t± paµivirat±, adinn±d±n± paµivirat±, k±mesumicch±c±r± paµivirat±, mus±v±d± paµivirat±, sur±merayamajjapam±daµµh±n± paµivirat±, tumh±ka½ aha½ uddesa½ demi paripuccha½ demi uposatha½ ±cikkh±mi navakamma½ adhiµµh±mi; atha ca pana tumhe ma½ ujjhitv± aññe sakkarotha garu½ karotha m±netha p³jeth±”ti. Eva½ att±na½ ucca½ µhapento para½ n²ca½ µhapento paµibaddhacitto hoti.
Kule kule appaµibaddhacittoti so paccekasambuddho kulapalibodhena appaµibaddhacitto hoti, gaºapalibodhena appaµibaddhacitto hoti, ±v±sapalibodhena appaµibaddhacitto hoti, c²varapalibodhena appaµibaddhacitto hoti, piº¹ap±tapalibodhena appaµibaddhacitto hoti, sen±sanapalibodhena appaµibaddhacitto hoti, gil±napaccayabhesajjaparikkh±rapalibodhena appaµibaddhacitto hot²ti– kule kule appaµibaddhacitto, eko care khaggavis±ºakappo. Ten±ha so paccekasambuddho–
“Rasesu gedha½ akara½ alolo, anaññapos² sapad±nac±r²;
kule kule appaµibaddhacitto, eko care khaggavis±ºakappo”ti.
152. Pah±ya pañc±varaº±ni cetaso, upakkilese byapanujja sabbe;
anissito chetva [chetv± (sy±. ka.)] sinehadosa½ [snehadosa½ (sy±. ka.)], eko care khaggavis±ºakappo.
Pah±ya pañc±varaº±ni cetasoti so paccekasambuddho k±macchandan²varaºa½ pah±ya pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv±, by±p±dan²varaºa½… thinamiddhan²varaºa½… uddhaccakukkuccan²varaºa½… vicikicch±n²varaºa½ pah±ya pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv± vivicceva k±mehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka½ savic±ra½ vivekaja½ p²tisukha½ paµhama½ jh±na½ upasampajja viharat²ti– pah±ya pañc±varaº±ni cetaso.
Upakkilese byapanujja sabbeti r±go cittassa upakkileso, doso cittassa upakkileso, moho cittassa upakkileso, kodho… upan±ho…pe… sabb±kusal±bhisaªkh±r± cittassa upakkiles±. Upakkilese byapanujja sabbeti sabbe cittassa upakkilese byapanujja panuditv± pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv±ti– upakkilese byapanujja sabbe.
Anissito chetva sinehadosanti. Anissitoti dve nissay±– taºh±nissayo ca diµµhinissayo ca…pe… aya½ taºh±nissayo…pe… aya½ diµµhinissayo. Sinehoti dve sneh±– taºh±sneho ca diµµhisneho ca…pe… aya½ taºh±sneho…pe… aya½ diµµhisneho. Dosoti yo cittassa ±gh±to paµigh±to paµigha½ paµivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa by±patti manopadoso kodho kujjhan± kujjhitatta½ doso dussan± dussitatta½ by±patti by±pajjan± by±pajjitatta½ caº¹ikka½ asuropo anattamanat± cittassa Anissito chetva sinehadosanti so paccekasambuddho taºh±snehañca diµµhisnehañca dosañca chetv± ucchinditv± samucchinditv± pajahitv± vinodetv± byant²karitv± anabh±va½ gametv± cakkhu½ anissito, sota½ anissito…pe… diµµhasutamutaviññ±tabbe dhamme anissito anall²no anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaµo vippamutto visaññutto vimariy±dikatena cetas± viharat²ti– anissito chetva sinehadosa½, eko care khaggavis±ºakappo. Ten±ha so paccekasambuddho–
“Pah±ya pañc±varaº±ni cetaso, upakkilese byapanujja sabbe;
anissito chetva sinehadosa½, eko care khaggavis±ºakappo”ti.
153. Vipiµµhikatv±na sukha½ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassa½;
laddh±nupekkha½ samatha½ visuddha½, eko care khaggavis±ºakappo.
Vipiµµhikatv±na sukha½ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassanti so paccekasambuddho sukhassa ca pah±n± dukkhassa ca pah±n± pubbeva somanassadomanass±na½ atthaªgam± adukkhamasukha½ upekkh±satip±risuddhi½ catuttha½ jh±na½ upasampajja viharat²ti– vipiµµhikatv±na sukha½ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassa½.
Laddh±nupekkha½ samatha½ visuddhanti. Upekkh±ti y± catutthajjh±ne upekkh± upekkhan± ajjhupekkhan± cittasamat± cittappassaddhat± [cittavisaµat± (ka.) passa mah±ni. 207] majjhattat± cittassa. Samathoti y± cittassa µhiti saºµhiti avaµµhiti avis±h±ro [avisa½h±ro (ka.) passa dha. sa. 11, 15] avikkhepo avis±haµam±nasat± [avisa½haµam±nasat± (ka.)] samatho sam±dhindriya½ sam±dhibala½ samm±sam±dhi; catutthajjh±ne upekkh± ca samatho ca suddh± honti visuddh± pariyod±t± anaªgaº± vigat³pakkiles± mudubh³t± kammaniy± µhit± ±neñjappatt±. Laddh±nupekkha½ samatha½ visuddhanti catutthajjh±na½ upekkhañca samathañca laddh± labhitv± vinditv± paµilabhitv±ti– laddh±nupekkha½ samatha½ visuddha½, eko care khaggavis±ºakappo. Ten±ha so paccekasambuddho–
“Vipiµµhikatv±na sukha½ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassa½;
laddh±nupekkha½ samatha½ visuddha½, eko care khaggavis±ºakappo”ti.
154. ¾raddhav²riyo paramatthapattiy±, al²nacitto akus²tavutti;
da¼hanikkamo th±mabal³papanno, eko care khaggavis±ºakappo;
±raddhav²riyo paramatthapattiy±ti paramattha½ vuccati amata½ nibb±na½; yo so sabbasaªkh±rasamatho sabb³padhipaµinissaggo taºhakkhayo vir±go nirodho nibb±na½; paramatthassa pattiy± l±bh±ya paµil±bh±ya adhigam±ya phassan±ya sacchikiriy±ya ±raddhav²riyo viharati akusal±na½ dhamm±na½ pah±n±ya kusal±na½ dhamm±na½ sampad±ya th±mav± [th±mas± (ka.)] da¼haparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammes³ti– ±raddhav²riyo paramatthapattiy±;
al²nacitto akus²tavutt²ti so paccekasambuddho anuppann±na½ p±pak±na½ akusal±na½ dhamm±na½ anupp±d±ya chanda½ janeti v±yamati v²riya½ ±rabhati citta½ paggaºh±ti padahati, uppann±na½ p±pak±na½ akusal±na½ dhamm±na½ pah±n±ya…pe… anuppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ upp±d±ya…pe… uppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ µhitiy± asammos±ya bhiyyobh±v±ya vepull±ya bh±van±ya p±rip³riy± [bh±van±p±rip³riy± (sy±.)] chanda½ janeti v±yamati v²riya½ ±rabhati citta½ paggaºh±ti padahat²ti– eva½ al²nacitto akus²tavutti;