Vuttañheta½ bhagavat±– “S±ntev±siko, bhikkhave, bhikkhu s±cariyako dukkha½ na ph±su viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu s±ntev±siko s±cariyako dukkha½ na ph±su viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhun± r³pa½ disv± uppajjanti p±pak± akusal± dhamm± sarasaªkapp± saññojaniy±, tyassa anto vasanti anv±ssavanti p±pak± akusal± dhamm±ti. Tasm± s±ntev±sikoti vuccati. Te na½ samud±caranti, samud±caranti na½ p±pak± akusal± dhamm±ti. Tasm± s±cariyakoti vuccati. “Puna capara½, bhikkhave, bhikkhuno sotena sadda½ sutv±…pe… gh±nena gandha½ gh±yitv±… jivh±ya rasa½ s±yitv±… k±yena phoµµhabba½ phusitv±… manas± dhamma½ viññ±ya uppajjanti p±pak± akusal± dhamm± sarasaªkapp± saññojaniy±, tyassa anto vasanti anv±ssavanti p±pak± akusal± dhamm±ti. Tasm± s±ntev±sikoti vuccati. Te na½ samud±caranti, samud±caranti na½ p±pak± akusal± dhamm±ti. Tasm± s±cariyakoti vuccati. Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu s±ntev±siko s±cariyako dukkha½ na ph±su viharat²”ti. Evampi tatr±say±ti– parissay±. Vuttañheta½ bhagavat±– “Tayome, bhikkhave, antar±mal± antar±-amitt± antar±sapatt± antar±vadhak± antar±paccatthik±. Katame tayo? Lobho, bhikkhave, antar±malo antar±-amitto antar±sapatto antar±vadhako antar±paccatthiko, doso, bhikkhave…pe… moho bhikkhave, antar±malo antar±-amitto antar±sapatto antar±vadhako antar±paccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antar±mal± antar±-amitt± antar±sapatt± antar±vadhak± antar±paccatthik±”.
“Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;
bhayamantarato j±ta½, ta½ jano n±vabujjhati.
“Luddho attha½ na j±n±ti, luddho dhamma½ na passati;
andhantama½ [andhatama½ (sy±. ka.) mah±ni. 156; itivu. 88] tad± hoti, ya½ lobho sahate nara½.
“Anatthajanano doso, doso cittappakopano;
bhayamantarato j±ta½, ta½ jano n±vabujjhati.
“Kuddho attha½ na j±n±ti, kuddho dhamma½ na passati;
andhantama½ tad± hoti, ya½ doso sahate nara½.
“Anatthajanano moho, moho cittappakopano;
bhayamantarato j±ta½, ta½ jano n±vabujjhati.
“M³¼ho attha½ na j±n±ti, m³¼ho dhamma½ na passati;
andhantama½ tad± hoti, ya½ moho sahate naran”ti.
Evampi tatr±say±ti– parissay±. Vuttañheta½ bhagavat±– “Tayo kho, mah±r±ja, purisassa dhamm± ajjhatta½ uppajjam±n± uppajjanti ahit±ya dukkh±ya aph±suvih±r±ya. Katame tayo Lobho kho, mah±r±ja, purisassa dhammo ajjhatta½ uppajjam±no uppajjati ahit±ya dukkh±ya aph±suvih±r±ya; doso kho mah±r±ja…pe… moho kho, mah±r±ja, purisassa dhammo ajjhatta½ uppajjam±no uppajjati ahit±ya dukkh±ya aph±suvih±r±ya. Ime kho, mah±r±ja, tayo purisassa dhamm± ajjhatta½ uppajjam±n± uppajjanti ahit±ya dukkh±ya aph±suvih±r±y±”ti.
“Lobho doso ca moho ca, purisa½ p±pacetasa½;
hi½santi attasambh³t±, tacas±ra½va samphalan”ti.
Evampi tatr±say±ti– parissay±. Vuttañheta½ bhagavat±–
“R±go ca doso ca itonid±n±, arat² rat² lomaha½so itoj±;
ito samuµµh±ya manovitakk±, kum±rak± dhaªkamivossajant²”ti.
Evampi tatr±say±ti– parissay±. Loketi manussaloketi– kati parissay± loke. Gacchato agata½ disanti. Agat± dis± vuccati amata½ nibb±na½. Yo so sabbasaªkh±rasamatho sabb³padhipaµinissaggo taºhakkhayo vir±go nirodho nibb±na½. Agatapubb± s± dis± na s± dis± gatapubb± imin± d²ghena addhun±.
“Samatittika½ anavasesa½, telapatta½ yath± parihareyya;
eva½ sacittamanurakkhe, patthay±no [patthayam±no (sy±.)] disa½ agatapubba½”.
Agatapubba½ disa½ vajato gacchato abhikkamatoti– gacchato agata½ disa½. Ye bhikkhu abhisambhaveti. Yeti ye parissaye abhisambhaveyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariy±diyeyya maddeyy±ti– ye bhikkhu abhisambhave. Pantamhi sayan±saneti. Ante pante pariyante selante v± vanante v± nadante v± udakante v± yattha na kas²yati na vap²yati, jananta½ atikkamitv± manuss±na½ anupac±re sen±saneti– pantamhi sayan±sane. Ten±ha thero s±riputto–
“Kati parissay± loke, gacchato agata½ disa½;
ye bhikkhu abhisambhave, pantamhi sayan±sane”ti.
196. Ky±ssa byappathayo assu, ky±ssassu idha gocar±;
k±ni s²labbat±n±ssu, pahitattassa bhikkhuno.
Ky±ssa byappathayo ass³ti. K²disena byappathena samann±gato assa ki½saºµhitena ki½pak±rena ki½paµibh±gen±ti vac²p±risuddhi½ pucchati. Katam± vac²p±risuddhi? Idha bhikkhu mus±v±da½ pah±ya mus±v±d± paµivirato hoti saccav±d² saccasandho theto paccayiko avisa½v±dako lokassa. Pisuºa½ v±ca½ pah±ya pisuº±ya v±c±ya paµivirato hoti, ito sutv± na amutra akkh±t± imesa½ bhed±ya, amutra v± sutv± na imesa½ akkh±t± am³sa½ bhed±ya, iti bhinn±na½ v± sandh±t±, sahit±na½ v± anuppad±t± samagg±r±mo samaggarato samagganand² samaggakaraºi½ v±ca½ bh±sit± hoti. Pharusa½ v±ca½ pah±ya pharus±ya v±c±ya paµivirato hoti; y± s± v±c± nel± kaººasukh± peman²y± hadayaªgam± por² bahujanakant± bahujanaman±p± tath±r³pi½ v±ca½ bh±sit± hoti. Samphappal±pa½ pah±ya samphappal±p± paµivirato hoti k±lav±d² bh³tav±d² atthav±d² dhammav±d² vinayav±d², nidh±navati½ v±ca½ bh±sit± hoti k±lena s±padesa½ pariyantavati½ atthasa½hita½. Cat³hi vac²sucaritehi samann±gato catudos±pagata½ v±ca½ bh±sati, b±tti½s±ya tiracch±nakath±ya ±rato assa virato paµivirato nikkhanto nissaµo vippamutto visaññutto vimariy±dikatena cetas± viharati. Dasa kath±vatth³ni katheti, seyyathida½– appicchakatha½ santuµµhikatha½ pavivekakatha½ asa½saggakatha½ v²riy±rambhakatha½ s²lakatha½ sam±dhikatha½ paññ±katha½ vimuttikatha½ vimuttiñ±ºadassanakatha½ satipaµµh±nakatha½ sammappadh±nakatha½ iddhip±dakatha½ indriyakatha½ balakatha½ bojjhaªgakatha½ maggakatha½ phalakatha½ nibb±nakatha½ katheti V±c±ya yato yatto paµiyatto gutto gopito rakkhito sa½vuto– aya½ vac²p±risuddhi. Edis±ya vac²p±risuddhiy± samann±gato ass±ti– ky±ssa byappathayo assu. Ky±ssassu idha gocar±ti. K²disena gocarena samann±gato assa ki½saºµhitena ki½pak±rena ki½paµibh±gen±ti gocara½ pucchati. Atthi gocaro, atthi agocaro. Katamo agocaro? Idhekacco vesiy±gocaro v± hoti, vidhav±gocaro v± hoti, thullakum±r²gocaro [th³lakum±r²gocaro (sy±. ka.)] v± hoti, paº¹akagocaro v± hoti, bhikkhun²gocaro v± hoti, p±n±g±ragocaro v± hoti, sa½saµµho viharati r±j³hi r±jamah±mattehi titthiyehi titthiyas±vakehi ananulomikena sa½saggena. Y±ni v± pana t±ni kul±ni assaddh±ni appasann±ni anop±nabh³t±ni akkosakaparibh±sak±ni anatthak±m±ni ahitak±m±ni aph±suk±m±ni ayogakkhemak±m±ni bhikkh³na½ bhikkhun²na½ up±sak±na½ up±sik±na½, tath±r³p±ni kul±ni sevati bhajati payirup±sati– aya½ vuccati agocaro. Atha v± antaraghara½ paviµµho v²thi½ paµipanno asa½vuto gacchati, hatthi½ olokento, assa½ olokento, ratha½ olokento, patti½ olokento, itthiyo olokento, purise olokento, kum±rik±yo olokento, kum±rake olokento, antar±paºa½ olokento, gharamukh±ni olokento, uddha½ olokento [ullokento (s². ka.) mah±ni. 157 natthi p±µhan±natta½], adho olokento, dis±vidisa½ vipekkham±no gacchati– ayampi vuccati agocaro. Atha v± cakkhun± r³pa½ disv± nimittagg±h² hoti anubyañjanagg±h². Yatv±dhikaraºamena½…pe… manindriya½ asa½vuta½ viharanta½ abhijjh± domanass± p±pak± akusal± dhamm± anv±ssaveyyu½, tassa na sa½var±ya paµipajjati, na rakkhati manindriya½ manindriye na sa½vara½ ±pajjati– ayampi vuccati agocaro. Yath± v± paneke bhonto samaºabr±hmaº± saddh±deyy±ni bhojan±ni bhuñjitv± te evar³pa½ vis³kadassana½ anuyutt± viharanti, seyyathida½– nacca½ g²ta½ v±dita½ pekkha½ akkh±na½ p±ºissara½ vet±¼a½ kumbhath³ºa½ sobhanaka½ caº¹±la½ va½sa½ dhovana½ hatthiyuddha½ assayuddha½ mahi½sayuddha½ usabhayuddha½ ajayuddha½ meº¹ayuddha½ kukkuµayuddha½ vaµµakayuddha½ daº¹ayuddha½ muµµhiyuddha½ nibbuddha½ uyyodhika½ balagga½ sen±by³ha½ an²kadassana½ iti v± iti, evar³pa½ vis³kadassana½ anuyutto hoti– ayampi vuccati agocaro. Pañcapi k±maguº± agocar±. Vuttañheta½ bhagavat±– “m±, bhikkhave, agocare caratha paravisaye. Agocare, bhikkhave, carata½ paravisaye lacchati m±ro ot±ra½, lacchati m±ro ±rammaºa½. Ko ca, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo? Yadida½ pañca k±maguº±. Katame pañca? Cakkhuviññeyy± r³p± iµµh± kant± man±p± piyar³p± k±m³pasa½hit± rajan²y±, sotaviññeyy± sadd±… gh±naviññeyy± gandh±… jivh±viññeyy± ras±… k±yaviññeyy± phoµµhabb± iµµh± kant± man±p± piyar³p± k±m³pasa½hit± rajan²y±. Aya½ vuccati, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo”– ayampi vuccati agocaro. Katamo gocaro? Idha bhikkhu na vesiy±gocaro hoti, na vidhav±gocaro hoti, na thullakum±r²gocaro hoti, na paº¹akagocaro hoti, na bhikkhun²gocaro hoti, na p±n±g±ragocaro hoti, asa½saµµho viharati r±j³hi r±jamah±mattehi titthiyehi titthiyas±vakehi ananulomikena sa½saggena. Y±ni v± pana t±ni kul±ni saddh±ni pasann±ni op±nabh³t±ni k±s±vapajjot±ni isiv±tapaµiv±t±ni atthak±m±ni hitak±m±ni ph±suk±m±ni yogakkhemak±m±ni bhikkh³na½ bhikkhun²na½ up±sak±na½ up±sik±na½, tath±r³p±ni kul±ni sevati bhajati payirup±sati– ayampi vuccati gocaro. Atha v± bhikkhu antaraghara½ paviµµho v²thi½ paµipanno sa½vuto gacchati, na hatthi½ olokento, na assa½ olokento, na ratha½ olokento, na patti½ olokento…pe… na dis±vidisa½ vipekkham±no gacchati– ayampi vuccati gocaro. Atha v± bhikkhu cakkhun± r³pa½ disv± na nimittagg±h² hoti…pe… manindriye sa½vara½ ±pajjati– ayampi vuccati gocaro. Yath± v± paneke bhonto samaºabr±hmaº± saddh±deyy±ni bhojan±ni bhuñjitv± te evar³pa½ vis³kadassana½ ananuyutt± viharanti, seyyathida½– nacca½ g²ta½ v±dita½…pe… an²kadassana½ iti v± iti, evar³p± vis³kadassan± paµivirato hoti– ayampi vuccati gocaro. Catt±ropi satipaµµh±n± gocaro. Vuttañheta½ bhagavat±– “gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visaye. Gocare, bhikkhave, carata½ sake pettike visaye na lacchati m±ro ot±ra½, na lacchati m±ro ±rammaºa½. Ko ca, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo? Yadida½ catt±ro satipaµµh±n±. Katame catt±ro? Idha, bhikkhave, bhikkhu k±ye k±y±nupass² viharati, vedan±su…pe citte…pe… dhammesu dhamm±nupass² viharati ±t±p² sampaj±no satim± vineyya loke abhijjh±domanassa½. Aya½ vuccati, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo– ayampi vuccati gocaro. Edisena gocarena samann±gato ass±”ti– ky±ssassu idha gocar±.