16. S±riputtasuttaniddeso

Atha s±riputtasuttaniddesa½ vakkhati–
190. Na me diµµho ito pubbe, [icc±yasm± s±riputto]
na suto uda kassaci;
eva½ vagguvado satth±, tusit± gaºim±gato.
Na me diµµho ito pubbeti. Ito pubbe me may± na diµµhapubbo so bhagav± imin± cakkhun± imin± attabh±vena. Yad± bhagav± t±vati½sabhavane p±ricchattakam³le paº¹ukambalasil±ya½ vassa½vuttho [vassa½vuµµho (sy±.)] devagaºaparivuto majjhe maºimayena sop±ºena saªkassanagara½ otiººo ima½ dassana½ pubbe na diµµhoti– na me diµµho ito pubbe.
Icc±yasm± s±riputtoti. Icc±ti padasandhi padasa½saggo padap±rip³r² akkharasamav±yo byañjanasiliµµhat± pad±nupubbat±peta½– icc±ti. ¾yasm±ti piyavacana½ garuvacana½ sag±ravasappatissavacanameta½– ±yasm±ti. S±riputtoti tassa therassa n±ma½ saªkh± samaññ± paññatti voh±ro n±ma½ n±makamma½ n±madheyya½ nirutti byañjana½ abhil±poti– icc±yasm± s±riputto.
Na suto uda kassac²ti. ti paµikkhepo. Ud±ti padasandhi padasa½saggo padap±rip³r² akkharasamav±yo byañjanasiliµµhat± pad±nupubbat±peta½– ud±ti. Kassac²ti khattiyassa v± br±hmaºassa v± vessassa v± suddassa v± gahaµµhassa v± pabbajitassa v± devassa v± manussassa v±ti– na suto uda kassaci.
Eva½ vagguvado satth±ti. Eva½ vagguvado madhuravado peman²yavado hadayaªgamavado karav²karutamañjughoso [karavikarudamañjussaro (sy±.)]. Aµµhaªgasamann±gato kho pana tassa bhagavato mukhato ghoso niccharati visaµµho ca viññeyyo ca mañju ca savan²yo ca bindu ca avis±r² ca gambh²ro ca ninn±di ca. Yath± parisa½ kho pana so bhagav± sarena viññ±peti, na assa bahiddh± paris±ya ghoso niccharati, brahmassaro kho pana so bhagav± karav²kabh±º²ti– eva½ vagguvado.
Satth±ti satth± bhagav± satthav±ho. Yath± satthav±ho satte kant±ra½ t±reti, corakant±ra½ t±reti, v±¼akant±ra½ t±reti, dubbhikkhakant±ra½ t±reti, nirudakakant±ra½ t±reti utt±reti nitt±reti pat±reti khemantabh³mi½ samp±peti; evameva bhagav± satthav±ho satte kant±ra½ t±reti, j±tikant±ra½ t±reti, jar±kant±ra½ t±reti, by±dhikant±ra½…pe… maraºakant±ra½… sokaparidevadukkhadomanassup±y±sakant±ra½ t±reti r±gakant±ra½ t±reti dosakant±ra½… mohakant±ra½… m±nakant±ra½… diµµhikant±ra½… kilesakant±ra½… duccaritakant±ra½ t±reti, r±gagahana½ t±reti, dosagahana½… mohagahana½… m±nagahana½… diµµhigahana½… kilesagahana½… duccaritagahana½ t±reti utt±reti nitt±reti pat±reti khemanta½ amata½ nibb±na½ samp±pet²ti Evampi bhagav± satthav±ho.
Atha v± bhagav± net± vinet± anunet± paññapet± nijjh±pet± pekkhet± pas±det±ti. Evampi bhagav± satthav±ho.
Atha v± bhagav± anuppannassa maggassa upp±det±, asañj±tassa maggassa sañjanet±, anakkh±tassa maggassa akkh±t±, maggaññ³ maggavid³ maggakovido magg±nug± ca pana etarahi s±vak± viharanti pacch± samann±gat±ti. Evampi bhagav± satthav±hoti– eva½ vagguvado satth±.
Tusit± gaºim±gatoti. Bhagav± tusitak±y± cavitv± sato sampaj±no m±tukucchi½ okkantoti. Evampi tusit± gaºim±gato.
Atha v± dev± vuccanti tusit±. Te tuµµh± santuµµh± attaman± pamudit± p²tisomanassaj±t± devalokato gaºi½ ±gatoti. Evampi tusit± gaºim±gato. Atha v± arahanto vuccanti tusit±. Te tuµµh± santuµµh± attaman± paripuººasaªkapp± arahant±na½ gaºi½ ±gatoti. Evampi tusit± gaºim±gato. Gaº²ti gaº² bhagav±. Gaº±cariyoti gaº², gaºassa satth±ti gaº², gaºa½ pariharat²ti gaº², gaºa½ ovadat²ti gaº², gaºamanus±sat²ti gaº², vis±rado gaºa½ upasaªkamat²ti gaº², gaºassa [gaºossa (s².)] suss³sati sota½ odahati aññ± citta½ upaµµhapet²ti gaº², gaºa½ akusal± vuµµh±petv± kusale patiµµh±pet²ti gaº², bhikkhugaºassa gaº², bhikkhunigaºassa gaº², up±sakagaºassa gaº², up±sik±gaºassa gaº² r±jagaºassa gaº², khattiyagaºassa… br±hmaºagaºassa… vessagaºassa… suddagaºassa… devagaºassa… brahmagaºassa gaº², saªgh² gaº² gaº±cariyo. ¾gatoti upagato samupagato samupapanno [sampatto (sy±. ka.)] saªkassanagaranti– tusit± gaºim±gato.
Ten±ha thero s±riputto–
“Na me diµµho ito pubbe, [icc±yasm± s±riputto]
na suto uda kassaci;
eva½ vagguvado satth±, tusit± gaºim±gato”ti.
191. Sadevakassa lokassa, yath± dissati cakkhum±;
sabba½ tama½ vinodetv±, ekova ratimajjhag±.
Sadevakassa lokass±ti sadevakassa lokassa sam±rakassa sabrahmakassa sassamaºabr±hmaºiy± paj±ya sadevamanuss±y±ti– sadevakassa lokassa.
Yath± dissati cakkhum±ti yath± bhagavanta½ t±vati½sabhavane p±ricchattakam³le paº¹ukambalasil±ya½ nisinna½ dhamma½ desenta½ devat± passanti tath± manuss± passanti Yath± manuss± passanti tath± devat± passanti. Yath± dev±na½ dissati tath± manuss±na½ dissati. Yath± manuss±na½ dissati tath± dev±na½ dissat²ti. Evampi yath± dissati cakkhum±. Yath± v± paneke bhonto samaºabr±hmaº± adant± dantavaººena dissanti, asant± santavaººena dissanti, anupasant± upasantavaººena dissanti, anibbut± nibbutavaººena dissanti.
“Patir³pako mattik±kuº¹alova, loha¹¹ham±sova [loham±sova (sy±.)] suvaººachanno;
caranti loke pariv±rachann±, anto asuddh± bahi sobham±n±”ti [aya½ g±th± sa½. ni. 1.122 dissati].
Na bhagav± eva½ dissati. Bhagav± bh³tena tacchena tathena y±th±vena avipar²tena sabh±vena danto dantavaººena dissati, santo santavaººena dissati, upasanto upasantavaººena dissati, nibbuto nibbutavaººena dissati, akappita-iriy±path± ca buddh± bhagavanto paºidhisampann±ti. Evampi yath± dissati cakkhum±.
Atha v± bhagav± visuddhasaddo gatakittisaddasiloko [bhaµakittisaddasiloko (sy±.)] n±gabhavane ca supaººabhavane ca yakkhabhavane ca asurabhavane ca gandhabbabhavane ca mah±r±jabhavane ca indabhavane ca brahmabhavane ca devabhavane ca ediso ca t±diso ca tato ca bhiyyoti. Evampi yath± dissati cakkhum±.
Atha v± bhagav± dasahi balehi samann±gato, cat³hi ves±rajjehi, cat³hi paµisambhid±hi, chahi abhiññ±hi, chahi buddhadhammehi, tejena ca balena ca guºena ca v²riyena ca paññ±ya ca dissati ñ±yati paññ±yati.
“D³re santo pak±senti, himavantova pabbato;
asantettha na dissanti, ratti½ khitt± [rattikhitt± (s².) dha. pa. 304] yath± sar±”ti.
Evampi yath± dissati cakkhum±.
Cakkhum±ti bhagav± pañcahi cakkh³hi cakkhum±– ma½sacakkhun±pi cakkhum±, dibbacakkhun±pi cakkhum±, paññ±cakkhun±pi cakkhum±, buddhacakkhun±pi cakkhum±, samantacakkhun±pi cakkhum±.
Katha½ bhagav± ma½sacakkhun±pi cakkhum±? Ma½sacakkhumhi bhagavato pañca vaºº± sa½vijjanti– n²lo ca vaººo, p²tako ca vaººo, lohitako ca vaººo, kaºho ca vaººo, od±to ca vaººo. Akkhilom±ni ca bhagavato. Yattha ca akkhilom±ni patiµµhit±ni ta½ n²la½ hoti sun²la½ p±s±dika½ dassaneyya½ um±pupphasam±na½. Tassa parato p²taka½ hoti sup²taka½ suvaººavaººa½ p±s±dika½ dassaneyya½ kaºik±rapupphasam±na½. Ubhato akkhik³µ±ni bhagavato lohitak±ni honti sulohitak±ni p±s±dik±ni dassaneyy±ni indagopakasam±n±ni. Majjhe kaºha½ hoti sukaºha½ al³kha½ suddha½ p±s±dika½ dassaneyya½ add±riµµhakasam±na½. Tassa parato od±ta½ hoti su-od±ta½ seta½ paº¹ara½ p±s±dika½ dassaneyya½ osadhit±rakasam±na½ Tena bhagav± p±katikena ma½sacakkhun± attabh±vapariy±pannena purimasucaritakamm±bhinibbattena samant± yojana½ passati div± ceva rattiñca. Yad±pi caturaªgasamann±gato andhak±ro hoti s³riyo ca atthaªgato hoti k±¼apakkho ca uposatho hoti, tibbo ca vanasaº¹o hoti, mah± ca k±¼amegho abbhuµµhito hoti. Evar³pepi caturaªgasamann±gate andhak±re samant± yojana½ passati. Natthi so kuµµo v± kav±µa½ v± p±k±ro v± pabbato v± gaccho v± lat± v± ±varaºa½ r³p±na½ dassan±ya. Ekañce tilaphala½ nimitta½ katv± tilav±he pakkhipeyya, taññeva tilaphala½ uddhareyya. Eva½ parisuddha½ bhagavato p±katikama½sacakkhu. Eva½ bhagav± ma½sacakkhun±pi cakkhum±.
Katha½ bhagav± dibbena cakkhun±pi cakkhum±? Bhagav± dibbena cakkhun± visuddhena atikkantam±nusakena satte passati cavam±ne upapajjam±ne h²ne paº²te suvaººe dubbaººe sugate duggate; yath±kamm³page satte paj±n±ti “ime vata bhonto satt± k±yaduccaritena samann±gat± vac²duccaritena samann±gat± manoduccaritena samann±gat± ariy±na½ upav±dak± micch±diµµhik± micch±diµµhikammasam±d±n±, te k±yassa bhed± para½ maraº± ap±ya½ duggati½ vinip±ta½ niraya½ upapann±; ime v± pana bhonto satt± k±yasucaritena samann±gat± vac²sucaritena samann±gat± manosucaritena samann±gat± ariy±na½ anupav±dak± samm±diµµhik± samm±diµµhikammasam±d±n±, te k±yassa bhed± para½ maraº± sugati½ sagga½ loka½ upapann±”ti. Iti dibbena cakkhun± visuddhena atikkantam±nusakena satte passati cavam±ne upapajjam±ne h²ne paº²te suvaººe dubbaººe sugate duggate; yath±kamm³page satte paj±n±ti. ¾kaªkham±no ca bhagav± ekampi lokadh±tu½ passeyya, dvepi lokadh±tuyo passeyya, tissopi lokadh±tuyo passeyya, catassopi lokadh±tuyo passeyya, pañcapi lokadh±tuyo passeyya, dasapi lokadh±tuyo passeyya, v²sampi [v²satimpi (s².)] lokadh±tuyo passeyya, ti½sampi lokadh±tuyo passeyya, catt±l²sampi lokadh±tuyo passeyya, paññ±sampi lokadh±tuyo passeyya, satampi lokadh±tu½ passeyya, sahassimpi c³¼anika½ lokadh±tu½ passeyya, dvisahassimpi majjhimika½ lokadh±tu½ passeyya, tisahassimpi lokadh±tu½ passeyya, mah±sahassimpi lokadh±tu½ passeyya, y±vataka½ pana ±kaªkheyya t±vataka½ passeyya. Eva½ parisuddha½ bhagavato dibbacakkhu. Eva½ bhagav± dibbena cakkhun±pi cakkhum±.
Katha½ bhagav± paññ±cakkhun±pi cakkhum±? Bhagav± mah±pañño puthupañño h±sapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño paññ±pabhedakusalo pabhinnañ±ºo adhigatapaµisambhido catuves±rajjappatto dasabaladh±r² puris±sabho purisas²ho purisan±go puris±jañño purisadhorayho anantañ±ºo anantatejo anantayaso a¹¹ho mahaddhano dhanav± net± vinet± anunet± paññapet± nijjh±pet± pekkhet± pas±det±. So hi bhagav± anuppannassa maggassa upp±det±, asañj±tassa maggassa sañjanet±, anakkh±tassa maggassa akkh±t±, maggaññ³ maggavid³ maggakovido magg±nug± ca pana etarahi s±vak± viharanti pacch± samann±gat±.