15. Attadaº¹asuttaniddeso

Atha attadaº¹asuttaniddesa½ vakkhati–
170. Attadaº¹± bhaya½ j±ta½, jana½ passatha medhaga½;
sa½vega½ kittayiss±mi, yath± sa½vijita½ may±.
Attadaº¹± bhaya½ j±tanti. Daº¹±ti tayo daº¹±– k±yadaº¹o, vac²daº¹o, manodaº¹o. Tividha½ k±yaduccarita½ k±yadaº¹o, catubbidha½ vac²duccarita½ vac²daº¹o, tividha½ manoduccarita½ manodaº¹o. Bhayanti dve bhay±ni– diµµhadhammikañca bhaya½ sampar±yikañca bhaya½. Katama½ diµµhadhammika½ bhaya½? Idhekacco k±yena duccarita½ carati, v±c±ya duccarita½ carati, manas± duccarita½ carati, p±ºampi hanati, adinnampi ±diyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ek±g±rikampi karoti, paripanthepi tiµµhati, parad±rampi gacchati, mus±pi bhaºati. Tamena½ gahetv± rañño dassenti– “aya½, deva, coro ±guc±r². Imassa ya½ icchasi ta½ daº¹a½ paºeh²”ti. Tamena½ r±j± paribh±sati. So paribh±sapaccay± bhayampi upp±deti, dukkha½ domanassa½ [dukkhadomanassa½ (sy±.)] paµisa½vedeti. Eta½ bhaya½ dukkha½ domanassa½ kuto tassa? Attadaº¹ato j±ta½ sañj±ta½ nibbatta½ abhinibbatta½ p±tubh³ta½.
Ettakenapi r±j± na tussati. Tamena½ r±j± bandh±peti andubandhanena v± rajjubandhanena v± saªkhalikabandhanena v± vettabandhanena v± lat±bandhanena v± pakkhepabandhanena v± [pekkhabandhanena v± (sy±.)] parikkhepabandhanena v± g±mabandhanena v± nigamabandhanena v± nagarabandhanena v± raµµhabandhanena v± janapadabandhanena v± antamaso savacan²yampi karoti– “na te labbh± ito pakkamitun”ti. So bandhanapaccay±pi dukkha½ domanassa½ paµisa½vedeti. Eta½ bhaya½ dukkha½ domanassa½ kuto tassa? Attadaº¹ato j±ta½ sañj±ta½ nibbatta½ abhinibbatta½ p±tubh³ta½.
Ettakenapi r±j± na tussati. R±j± tassa dhana½ ±har±peti– sata½ v± sahassa½ v± satasahassa½ v±. So dhanaj±nipaccay±pi dukkha½ domanassa½ paµisa½vedeti. Eta½ bhaya½ dukkha½ domanassa½ kuto tassa? Attadaº¹ato j±ta½ sañj±ta½ nibbatta½ abhinibbatta½ p±tubh³ta½.
Ettakenapi r±j± na tussati. Tamena½ r±j± vividh± kammak±raº± k±r±peti– kas±hipi t±¼eti, vettehipi t±¼eti, a¹¹hadaº¹akehipi t±¼eti, hatthampi chindati, p±dampi chindati, hatthap±dampi chindati, kaººampi chindati, n±sampi chindati, kaººan±sampi chindati, bilaªgath±likampi karoti, saªkhamuº¹ikampi karoti, r±humukhampi karoti, jotim±likampi karoti, hatthapajjotikampi karoti, erakapattikampi karoti, c²rakav±sikampi karoti, eºeyyakampi karoti, ba¼isama½sikampi karoti, kah±paºikampi karoti, kh±r±patacchikampi karoti, palighaparivattakampi karoti, pal±lap²µhakampi karoti, tattenapi telena osiñcati, sunakhehipi kh±d±peti, j²vantampi s³le utt±seti, asin±pi s²sa½ chindati. So kammak±raºapaccay±pi dukkha½ domanassa½ paµisa½vedeti. Eta½ bhaya½ dukkha½ domanassa½ kuto tassa? Attadaº¹ato j±ta½ sañj±ta½ nibbatta½ abhinibbatta½ p±tubh³ta½. R±j± imesa½ catunna½ daº¹±na½ issaro.
So sakena kammena k±yassa bhed± para½ maraº± ap±ya½ duggati½ vinip±ta½ niraya½ upapajjati. Tamena½ nirayap±l± pañcavidhabandhana½ n±ma kammak±raºa½ k±renti– tatta½ ayokhila½ hatthe gamenti, tatta½ ayokhila½ dutiye hatthe gamenti, tatta½ ayokhila½ p±de gamenti, tatta½ ayokhila½ dutiye p±de gamenti, tatta½ ayokhila½ majjhe urasmi½ gamenti. So tattha dukkh± tibb± [tipp± (sy±.)] kaµuk± vedan± vedeti; na ca t±va k±la½karoti y±va na ta½ p±pakamma½ byant²hoti. Eta½ bhaya½ dukkha½ domanassa½ kuto tassa? Attadaº¹ato j±ta½ sañj±ta½ nibbatta½ abhinibbatta½ p±tubh³ta½.
Tamena½ nirayap±l± sa½vesetv± [sa½vesitv± (sy±.) ma. ni. 3.267] kuµh±r²hi [kudh±r²hi (sy±. ka.)] tacchenti. So tattha dukkh± tibb± kaµuk± vedan± vedeti; na ca t±va k±la½karoti y±va na ta½ p±pakamma½ byant²hoti. Tamena½ nirayap±l± uddha½p±da½ [uddhap±da½ (s².)] adhosira½ gahetv± v±s²hi tacchenti. Tamena½ nirayap±l± rathe yojetv± ±ditt±ya pathaviy± sampajjalit±ya sajotibh³t±ya s±rentipi pacc±s±rentipi [h±rentipi pacc±h±rentipi (s². ka.)] …pe… tamena½ nirayap±l± mahanta½ aªg±rapabbata½ ±ditta½ sampajjalita½ sajotibh³ta½ ±ropentipi oropentipi…pe… tamena½ nirayap±l± uddha½p±da½ adhosira½ gahetv± tatt±ya lohakumbhiy± pakkhipanti ±ditt±ya sampajjalit±ya sajotibh³t±ya. So tattha pheºuddehaka½ paccati. So tattha pheºuddehaka½ paccam±no sakimpi uddha½ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriya½ gacchati. So tattha dukkh± tibb± kaµuk± vedan± vedeti; na ca t±va k±la½karoti y±va na ta½ p±pakamma½ byant²hoti. Eta½ bhaya½ dukkha½ domanassa½ kuto tassa? Attadaº¹ato j±ta½ sañj±ta½ nibbatta½ abhinibbatta½ p±tubh³ta½. Tamena½ nirayap±l± mah±niraye pakkhipanti. So kho pana mah±nirayo–
“Catukkaººo catudv±ro, vibhatto bh±gaso mito;
ayop±k±rapariyanto [… pariyatto (sy±. ka.)], ayas± paµikujjito.
“Tassa ayomay± bh³mi, jalit± tejas± yut±;
samant± yojanasata½, pharitv± tiµµhati sabbad±.
“Kadariy±tapan± ghor±, accimanto dur±sad±;
lomaha½sanar³p± ca, bhism± paµibhay± dukh±.
“Puratthim±ya bhittiy±, accikkhandho samuµµhito;
dahanto p±pakammante, pacchim±ya paµihaññati.
“Pacchim±ya ca bhittiy±, accikkhandho samuµµhito;
dahanto p±pakammante, puratthim±ya paµihaññati.
“Uttar±ya ca bhittiy±, accikkhandho samuµµhito;
dahanto p±pakammante, dakkhiº±ya paµihaññati.
“Dakkhiº±ya ca bhittiy±, accikkhandho samuµµhito;
dahanto p±pakammante, uttar±ya paµihaññati.
“Heµµhato ca samuµµh±ya, accikkhandho bhay±nako;
dahanto p±pakammante, chadanasmi½ paµihaññati.
“Chadanamh± samuµµh±ya, accikkhandho bhay±nako;
dahanto p±pakammante, bh³miya½ paµihaññati.
“Ayokap±lam±ditta½, santatta½ jalita½ yath±;
eva½ av²cinirayo, heµµh± upari passato.
“Tattha satt± mah±ludd±, mah±kibbisak±rino;
accantap±pakammant±, paccanti na ca miyyare [m²yare (s².)].
“J±tavedasamo k±yo, tesa½ nirayav±sina½;
passa kamm±na½ da¼hatta½, na bhasm± hoti nap² masi.
“Puratthimenapi dh±vanti, tato dh±vanti pacchima½;
uttarenapi dh±vanti, tato dh±vanti dakkhiºa½.
“Ya½ ya½ disa½ padh±vanti [disampi dh±vanti (sy±.)], ta½ ta½ dv±ra½ pidh²yati [pith²yati (s². sy±.)];
abhinikkhamit±s± te, satt± mokkhagavesino.
“Na te tato nikkhamitu½, labhanti kammapaccay±;
tesañca p±pakammanta½, avipakka½ kata½ bahun”ti.
Eta½ bhaya½ dukkha½ domanassa½ kuto tassa? Attadaº¹ato j±ta½ sañj±ta½ nibbatta½ abhinibbatta½ p±tubh³ta½. Y±ni ca nerayik±ni dukkh±ni y±ni ca tiracch±nayonik±ni dukkh±ni y±ni ca pettivisayik±ni dukkh±ni y±ni ca m±nusik±ni dukkh±ni; t±ni kuto j±t±ni kuto sañj±t±ni kuto nibbatt±ni kuto abhinibbatt±ni kuto p±tubh³t±ni? Attadaº¹ato j±t±ni sañj±t±ni nibbatt±ni abhinibbatt±ni p±tubh³t±n²ti– attadaº¹± bhaya½ j±ta½.
Jana½ passatha medhaganti. Jananti khattiy± ca br±hmaº± ca vess± ca sudd± ca gahaµµh± ca pabbajit± ca dev± ca manuss± ca medhaga½ jana½ kalaha½ jana½ viruddha½ jana½ paµiviruddha½ jana½ ±hata½ jana½ pacc±hata½ jana½ ±gh±tita½ jana½ pacc±gh±tita½ jana½ passatha dakkhatha oloketha nijjh±yetha upaparikkhath±ti– jana½ passatha medhaga½.
Sa½vega½ kittayiss±m²ti. Sa½vega½ ubbega½ utr±sa½ bhaya½ p²¼ana½ ghaµµana½ upaddava½ upasagga½. Kittayiss±m²ti pakittayiss±mi ±cikkhiss±mi desess±mi paññapess±mi paµµhapess±mi vivariss±mi vibhajiss±mi utt±n²kariss±mi pak±siss±m²ti– sa½vega½ kittayiss±mi.
Yath± sa½vijita½ may±ti. Yath± may± attan±yeva att±na½ sa½vejito ubbejito sa½vegam±p±ditoti– yath± sa½vijita½ may±.
Ten±ha bhagav±–
“Attadaº¹± bhaya½ j±ta½, jana½ passatha medhaga½;
sa½vega½ kittayiss±mi, yath± sa½vijita½ may±”ti.
171. Phandam±na½ paja½ disv±, macche appodake yath±;
aññamaññehi by±ruddhe, disv± ma½ bhayam±visi.
Phandam±na½ paja½ disv±ti. Paj±ti satt±dhivacana½. Paja½ taºh±phandan±ya phandam±na½ diµµhiphandan±ya phandam±na½ kilesaphandan±ya phandam±na½ duccaritaphandan±ya phandam±na½ payogaphandan±ya phandam±na½ vip±kaphandan±ya phandam±na½ ratta½ r±gena phandam±na½ duµµha½ dosena phandam±na½ m³¼ha½ mohena phandam±na½ vinibaddha½ m±nena phandam±na½ par±maµµha½ diµµhiy± phandam±na½ vikkhepagata½ uddhaccena phandam±na½ aniµµhaªgata½ vicikicch±ya phandam±na½ th±magata½ anusayehi phandam±na½ l±bhena phandam±na½ al±bhena phandam±na½ yasena phandam±na½ ayasena phandam±na½ pasa½s±ya phandam±na½ nind±ya phandam±na½ sukhena phandam±na½ dukkhena phandam±na½ j±tiy± phandam±na½ jar±ya phandam±na½ by±dhin± phandam±na½ maraºena phandam±na½ sokaparidevadukkhadomanassup±y±sehi phandam±na½ nerayikena dukkhena phandam±na½ tiracch±nayonikena dukkhena phandam±na½ pettivisayikena dukkhena phandam±na½ m±nusikena dukkhena phandam±na½ gabbhokkantim³lakena dukkhena… gabbhaµµhitim³lakena [gabbheµhit²m³lakena (ka.) mah±ni. 11] dukkhena… gabbh±vuµµh±nam³lakena dukkhena… j±tass³panibandhakena dukkhena… j±tassa par±dheyyakena dukkhena… att³pakkamena dukkhena… par³pakkamena dukkhena… dukkhadukkhena… saªkh±radukkhena… vipariº±madukkhena… cakkhurogena dukkhena… sotarogena gh±narogena… jivh±rogena k±yarogena… s²sarogena kaººarogena… mukharogena… dantarogena… k±sena… s±sena… pin±sena… ¹±hena… jarena… kucchirogena… mucch±ya… pakkhandik±ya… s³l±ya… vis³cik±ya… kuµµhena… gaº¹ena… kil±sena… sosena… apam±rena… dadduy±… kaº¹uy±… kacchuy±… rakhas±ya… vitacchik±ya… lohitena… pittena… madhumehena… a½s±ya… p²¼ak±ya… bhagandalena… pittasamuµµh±nena ±b±dhena… semhasamuµµh±nena ±b±dhena… v±tasamuµµh±nena ±b±dhena… sannip±tikena ±b±dhena… utupariº±majena ±b±dhena… visamaparih±rajena ±b±dhena opakkamikena ±b±dhena… kammavip±kajena ±b±dhena… s²tena… uºhena… jighacch±ya… pip±s±ya… ucc±rena… pass±vena… ¹a½samakasav±t±tapasar²sapasamphassena dukkhena… m±tumaraºena dukkhena… pitumaraºena dukkhena… bh±tumaraºena dukkhena… bhaginimaraºena dukkhena… puttamaraºena dukkhena… dh²tumaraºena dukkhena… ñ±timaraºena dukkhena… bhogabyasanena dukkhena… rogabyasanena dukkhena… s²labyasanena dukkhena… diµµhibyasanena dukkhena phandam±na½ samphandam±na½ vipphandam±na½ vedham±na½ pavedham±na½ sampavedham±na½. Disv±ti disv± passitv± tulayitv± t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv±ti– phandam±na½ paja½ disv±.