Katha½ jant±ghare k±yika½ p±gabbhiya½ dasseti? Idhekacco jant±ghare acitt²k±rakato there bhikkh³ ghaµµayantopi tiµµhati, ghaµµayantopi nis²dati, puratopi tiµµhati, puratopi nis²dati, uccepi ±sane nis²dati, an±pucch±pi kaµµha½ pakkhipati, an±pucch±pi dv±ra½ pidahati. Eva½ jant±ghare k±yika½ p±gabbhiya½ dasseti.
Katha½ udakatitthe k±yika½ p±gabbhiya½ dasseti? Idhekacco udakatitthe acitt²k±rakato there bhikkh³ ghaµµayantopi otarati, puratopi otarati, ghaµµayantopi nh±yati, puratopi nh±yati, uparitopi nh±yati, ghaµµayantopi uttarati, puratopi uttarati Eva½ udakatitthe k±yika½ p±gabbhiya½ dasseti.
Katha½ antaraghara½ pavisanto k±yika½ p±gabbhiya½ dasseti? Idhekacco antaraghara½ pavisanto acitt²k±rakato there bhikkh³ ghaµµayantopi gacchati, puratopi gacchati, vokkammapi ther±na½ bhikkh³na½ purato gacchati Eva½ antaraghara½ pavisanto k±yika½ p±gabbhiya½ dasseti.
Katha½ antaraghara½ paviµµho k±yika½ p±gabbhiya½ dasseti? Idhekacco antaraghara½ paviµµho “na pavisa, bhante”ti vuccam±no pavisati, “na tiµµha, bhante”ti vuccam±no tiµµhati, “na nis²da, bhante”ti vuccam±no nis²dati, anok±sampi pavisati, anok±sepi tiµµhati, anok±sepi nis²dati, y±nipi t±ni honti kul±na½ ovarak±ni g³¼h±ni ca paµicchann±ni ca, yattha kulitthiyo kuladh²taro kulasuŗh±yo kulakum±riyo nis²danti tatthapi sahas± pavisati, kum±rakassa s²sampi par±masati. Eva½ antaraghara½ paviµµho k±yika½ p±gabbhiya½ dasseti– ida½ k±yika½ p±gabbhiya½.
Katama½ v±casika½ p±gabbhiya½? Idhekacco saŖghagatopi v±casika½ p±gabbhiya½ dasseti, gaŗagatopi v±casika½ p±gabbhiya½ dasseti, antaraghara½ paviµµhopi v±casika½ p±gabbhiya½ dasseti. Katha½ saŖghagato v±casika½ p±gabbhiya½ dasseti? Idhekacco saŖghagato acitt²k±rakato there bhikkh³ an±puccha½ v± anajjhiµµho v± ±r±magat±na½ bhikkh³na½ dhamma½ bhaŗati, pańha½ visajjeti, p±timokkha½ uddisati µhitakopi bhaŗati, b±h±vikkhepakopi bhaŗati. Eva½ saŖghagato v±casika½ p±gabbhiya½ dasseti.
Katha½ gaŗagato v±casika½ p±gabbhiya½ dasseti? Idhekacco gaŗagato acitt²k±rakato there bhikkh³ an±puccha½ v± anajjhiµµho v± ±r±magat±na½ bhikkh³na½ dhamma½ bhaŗati, pańha½ visajjeti, µhitakopi bhaŗati, b±h±vikkhepakopi bhaŗati; ±r±magat±na½ bhikkhun²na½ up±sak±na½ up±sik±na½ dhamma½ bhaŗati, pańha½ visajjeti, µhitakopi bhaŗati, b±h±vikkhepakopi bhaŗati. Eva½ gaŗagato v±casika½ p±gabbhiya½ dasseti.
Katha½ antaraghara½ paviµµho v±casika½ p±gabbhiya½ dasseti? Idhekacco antaraghara½ paviµµho itthi½ v± kum±ri½ v± evam±ha– “itthann±me ittha½gotte ki½ atthi? Y±gu atthi, bhatta½ atthi, kh±dan²ya½ atthi? Ki½ piviss±ma ki½ bhuńjiss±ma, ki½ kh±diss±ma, ki½ v± atthi, ki½ v± me dassath±”ti vippalapati. Eva½ antaraghara½ paviµµho v±casika½ p±gabbhiya½ dasseti– ida½ v±casika½ p±gabbhiya½.
Katama½ cetasika½ p±gabbhiya½? Idhekacco na ucc± kul± pabbajito sam±no ucc± kul± pabbajitena saddhi½ sadisa½ att±na½ karoti cittena, na mah±bhogakul± pabbajito sam±no mah±bhogakul± pabbajitena saddhi½ sadisa½ att±na½ karoti cittena, na u¼±rabhogakul± pabbajito sam±no u¼±rabhogakul± pabbajitena saddhi½ sadisa½ att±na½ karoti cittena, na suttantiko sam±no suttantikena saddhi½ sadisa½ att±na½ karoti cittena, na vinayadharo sam±no vinayadharena… na dhammakathiko sam±no dhammakathikena… na ±rańńiko sam±no ±rańńakena… na piŗ¹ap±tiko sam±no piŗ¹ap±tikena… na pa½suk³liko sam±no pa½suk³likena… na tec²variko sam±no tec²varakena… na sapad±nac±riko sam±no sapad±nac±rikena… na khalupacch±bhattiko sam±no khalupacch±bhattikena… na nesajjiko sam±no nesańńikena… na yath±santhatiko sam±no yath±santhatikena saddhi½ sadisa½ att±na½ karoti cittena, na paµhamassa jh±nassa l±bh² sam±no paµhamassa jh±nassa l±bhin± saddhi½ sadisa½ att±na½ karoti cittena, na dutiyassa jh±nassa l±bh² sam±no dutiyassa… na tatiyassa jh±nassa l±bh² sam±no tatiyassa… na catutthassa jh±nassa l±bh² sam±no l±bh² sam±no catutthassa… na ±k±s±nańc±yatanasam±pattiy± l±bh² sam±no ±k±sanańc±yatanasam±pattiy±… na vińń±ŗańc±yatanasam±pattiy± l±bh² sam±no vińń±ŗańc±yatana sam±pattiy±… na ±kińcańń±yatanasam±pattiy± l±bh² sam±no ±kińcańń±yatana sam±pattiy±… na nevasańń±n±sańń±yatanasam±pattiy± l±bh² sam±no nevasańń±n±sańń±yatanasam±pattiy± l±bhin± saddhi½ sadisa½ att±na½ karoti cittena– ida½ cetasika½ p±gabbhiya½. Na sikkheyy±ti p±gabbhiya½ na sikkheyya na careyya na ±careyya na sam±careyya na sam±d±ya vatteyya, p±gabbhiya½ pajaheyya vinodeyya byanti½ kareyya anabh±va½ gameyya, p±gabbhiy± ±rato assa virato paµivirato nikkhanto nissaµo vippamutto visańńutto vimariy±dikatena cetas± vihareyy±ti– p±gabbhiya½ na sikkheyya.
Katha½ vigg±hika½ na kathayeyy±ti. Katam± vigg±hik± kath±? Idhekacco evar³pi½ katha½ katt± hoti– “na tva½ ima½ dhammavinaya½ ±j±n±si…pe… nibbeµhehi v± sace pahos²”ti. Vuttańheta½ bhagavat±– “vigg±hik±ya kho, moggall±na, kath±ya sati kath±b±hulla½ p±µikaŖkha½, kath±b±hulle sati uddhacca½, uddhatassa asa½varo, asa½vutassa ±r± citta½ sam±dhimh±”ti. Katha½ vigg±hika½ na kathayeyy±ti. Vigg±hika½ katha½ na katheyya na bhaŗeyya na d²peyya na vohareyya, vigg±hika½ katha½ pajaheyya vinodeyya byanti½ kareyya anabh±va½ gameyya, vigg±hikakath±ya ±rato assa virato paµivirato nikkhanto nissaµo vippamutto visańńutto vimariy±dikatena cetas± vihareyy±ti– katha½ vigg±hika½ na kathayeyya.
Ten±ha bhagav±–
“Na ca katthiko siy± bhikkhu, na ca v±ca½ payutta½ bh±seyya;
p±gabbhiya½ na sikkheyya, katha½ vigg±hika½ na kathayeyy±”ti.
166. Mosavajje na niyyetha, sampaj±no saµh±ni na kayir±;
atha j²vitena pańń±ya, s²labbatena n±ńńamatimańńe.
Mosavajje na niyyeth±ti. Mosavajja½ vuccati mus±v±do. Idhekacco sabhaggato [sabh±gaggato (s². ka.)] v± parisaggato [parisagato (s². ka.)] v±…pe… ±misakińcikkhahetu v± sampaj±namus± bh±sit± hoti– ida½ vuccati mosavajja½. Api ca t²h±k±rehi mus±v±do hoti– pubbevassa hoti “mus± bhaŗissan”ti, bhaŗantassa hoti “mus± bhaŗ±m²”ti, bhaŗitassa hoti “mus± may± bhaŗitan”ti, imehi t²h±k±rehi mus±v±do hoti. Api ca cat³h±k±rehi… pańcah±k±rehi… chah±k±rehi… sattah±k±rehi… aµµhah±k±rehi… mus±v±do hoti– pubbevassa hoti “mus± bhaŗissan”ti, bhaŗantassa hoti “mus± bhaŗ±m²”ti, bhaŗitassa hoti “mus± may± bhaŗitan”ti vinidh±ya diµµhi½ vinidh±ya khanti½ vinidh±ya ruci½ vinidh±ya sańńa½ vinidh±ya bh±va½– imehi aµµhah±k±rehi mus±v±do hoti. Mosavajje na niyyeth±ti. Mosavajje na y±yeyya na niyy±yeyya na vaheyya [na vuyheyya (s². ka.), natthi sy±. potthake] na sa½hareyya, mosavajja½ pajaheyya vinodeyya byanti½ kareyya anabh±va½ gameyya, mosavajj± ±rato assa virato paµivirato nikkhanto nissaµo vippamutto visańńutto vimariy±dikatena cetas± vihareyy±ti– mosavajje na niyyetha.
Sampaj±no saµh±ni na kayir±ti. Katama½ s±µheyya½? Idhekacco saµho hoti parisaµho, ya½ tattha saµha½ saµhat± s±µheyya½ kakkarat± kakkariya½ parikkhattat± p±rikkhattiya½– ida½ vuccati s±µheyya½. Sampaj±no saµh±ni na kayir±ti. Sampaj±no hutv± s±µheyya½ na kareyya na janeyya na sańjaneyya na nibbatteyya n±bhinibbatteyya, s±µheyya½ pajaheyya vinodeyya byanti½ kareyya anabh±va½ gameyya, s±µheyy± ±rato assa virato paµivirato nikkhanto nissaµo vippamutto visańńutto vimariy±dikatena cetas± vihareyy±ti– sampaj±no saµh±ni na kayir±.
Atha j²vitena pańń±ya, s²labbatena n±ńńamatimańńeti. Ath±ti padasandhi…pe… pad±nupubbat±peta½– ath±ti. Idhekacco l³khaj²vita½ j²vanto para½ paŗ²taj²vita½ j²vanta½ atimańńati– “ki½ pan±ya½ bahul±j²vo sabba½ sa½bhakkheti, seyyathida½– m³lab²ja½ khandhab²ja½ pha¼ub²ja½ aggab²ja½ b²jab²jameva pańcama½ asanivicakkadantak³µasamaŗappadh±nen±”ti [asan²va cakka½ dantak³µa½ samaŗappadh±nen±ti (s².)]. So t±ya l³khaj²vit±ya para½ paŗ²taj²vita½ j²vanta½ atimańńati.
Idhekacco paŗ²taj²vita½ j²vanto para½ l³khaj²vita½ j²vanta½ atimańńati– “ki½ pan±ya½ appapuńńo appesakkho na l±bh² c²varapiŗ¹ap±tasen±sanagil±napaccayabhesajjaparikkh±r±nan”ti. So t±ya paŗ²taj²vit±ya para½ l³khaj²vita½ j²vanta½ atimańńati. Idhekacco pańń±sampanno hoti. So puµµho pańha½ visajjeti. Tassa eva½ hoti– “ahamasmi pańń±sampanno, ime panańńe na pańń±sampann±”ti. So t±ya pańń±sampad±ya para½ atimańńati. Idhekacco s²lasampanno hoti, p±timokkhasa½varasa½vuto viharati ±c±ragocarasampanno, aŗumattesu vajjesu bhayadass±v², sam±d±ya sikkhati sikkh±padesu. Tassa eva½ hoti– “ahamasmi s²lasampanno, ime panańńe bhikkh³ duss²l± p±padhamm±”ti. So t±ya s²lasampad±ya para½ atimańńati. Idhekacco vatasampanno hoti ±rańńiko v± piŗ¹ap±tiko v± pa½suk³liko v± tec²variko v± sapad±nac±riko v± khalupacch±bhattiko v± nesajjiko v± yath±santhatiko v±. Tassa eva½ hoti– “ahamasmi vata sampanno, ime panańńe na vatasampann±”ti. So t±ya vatasampad±ya para½ atimańńati. Atha j²vitena pańń±ya, s²labbatena n±ńńamatimańńeti. L³khaj²vit±ya v± paŗ²taj²vit±ya v± pańń±sampad±ya v± s²lasampad±ya v± vatasampad±ya v± para½ n±timańńeyya, n±vaj±neyya, na tena m±na½ janeyya, na tena thaddho assa, patthaddho paggahitasiroti– atha j²vitena pańń±ya s²labbatena n±ńńamatimańńe.
Ten±ha bhagav±–
“Mosavajje na niyyetha, sampaj±no saµh±ni na kayir±;
atha j²vitena pańń±ya, s²labbatena n±ńńamatimańńe”ti.
167. Sutv± rusito [d³sito (s². sy±.)] bahu½ v±ca½, samaŗ±na½ v± puthujan±na½ [puthuvacan±na½ (s². sy±.)] ;
pharusena ne na paµivajj±, na hi santo paµiseni½ karonti [paµiseni karoti (sy±.)] .
Sutv± rusito bahu½ v±ca½, samaŗ±na½ puthujan±nanti. Rusitoti d³sito khu½sito ghaµµito vambhito garahito upavadito. Samaŗ±nanti ye keci ito bahiddh± paribbaj³pagat± paribbajasam±pann±. Puthujan±nanti khattiy± ca br±hmaŗ± ca vess± ca sudd± ca gahaµµh± ca pabbajit± ca dev± ca manuss± ca, te bahuk±hi v±c±hi aniµµh±hi akant±hi aman±p±hi akkoseyyu½ paribh±seyyu½ roseyyu½ viroseyyu½ hi½seyyu½ vihi½seyyu½ heµheyyu½ viheµheyyu½ gh±teyyu½ upagh±teyyu½ upagh±ta½ kareyyu½ tesa½ bahu½ v±ca½ aniµµha½ akanta½ aman±pa½ sutv± suŗitv± uggahitv± upadh±rayitv± upalakkhayitv±ti– sutv± rusito bahu½ v±ca½, samaŗ±na½ v± puthujan±na½.
Pharusena ne na paµivajj±ti. Pharusen±ti pharusena kakkha¼ena na paµivajj± nappaµibhaŗeyya, akkosanta½ na paccakkoseyya, rosanta½ nappaµiroseyya, bhaŗ¹ana½ nappaµibhaŗ¹eyya na kalaha½ kareyya na bhaŗ¹ana½ kareyya na viggaha½ kareyya na viv±da½ kareyya na medhaga½ kareyya, kalahabhaŗ¹anaviggahaviv±damedhaga½ pajaheyya vinodeyya byanti½ kareyya anabh±va½ gameyya, kalahabhaŗ¹anaviggahaviv±damedhag± ±rato assa virato paµivirato nikkhanto nissaµo vippamutto visańńutto vimariy±dikatena cetas± vihareyy±ti– pharusena ne na paµivajj±.
Na hi santo paµiseni½ karont²ti. Santoti r±gassa santatt± santo, dosassa… mohassa… kodhassa… upan±hassa…pe… sabb±kusal±bhisaŖkh±r±na½ santatt± samitatt± v³pasamitatt± vijjh±tatt± nibbutatt± vigatatt± paµipassaddhatt± santo upasanto v³pasanto nibbuto paµipassaddhoti– santo. Na hi santo paµiseni½ karont²ti. Santo paµiseni½ paµimalla½ paµikaŗµaka½ [paµibandhana½ (s².)] paµipakkha½ na karonti na janenti na sańjanenti na nibbattenti n±bhinibbattent²ti– na hi santo paµiseni½ karonti.
Ten±ha bhagav±–
“Sutv± rusito bahu½ v±ca½, samaŗ±na½ v± puthujan±na½;
pharusena ne na paµivajj±, na hi santo paµiseni½ karont²”ti.
168. Etańca dhammamańń±ya, vicina½ bhikkhu sad± sato sikkhe;
sant²ti nibbuti½ ńatv±, s±sane gotamassa nappamajjeyya.
Etańca dhammamańń±y±ti. Etanti ±cikkhita½ desita½ pańńapita½ paµµhapita½ vivaµa½ vibhatta½ utt±n²kata½ pak±sita½ dhamma½ ańń±ya j±nitv± tulayitv± t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv±ti. Evampi etańca dhammamańń±ya. Atha v± samańca visamańca pathańca vipathańca s±vajjańca anavajjańca h²nańca paŗ²tańca kaŗhańca sukkańca vińń³garahitańca vińń³pasatthańca dhamma½ ańń±ya j±nitv± tulayitv± t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv±ti. Evampi etańca dhammamańń±ya. Atha v± samm±paµipada½ anulomapaµipada½ apaccan²kapaµipada½ aviruddhapaµipada½ anvatthapaµipada½ dhamm±nudhammapaµipada½ s²lesu parip³rak±rita½ indriyesu guttadv±rata½ bhojane mattańńuta½ j±gariy±nuyoga½ satisampajańńa½, catt±ro satipaµµh±ne catt±ro sammappadh±ne catt±ro iddhip±de pańcindriy±ni pańca bal±ni satta bojjhaŖge ariya½ aµµhaŖgika½ magga½, nibb±nańca nibb±nag±minińca paµipada½ dhamma½ ańń±ya j±nitv± tulayitv± t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv±ti. Evampi tańca dhammamańń±ya.
Vicina½ bhikkhu sad± sato sikkheti. Vicinanti vicinanto pavicinanto tulayanto t²rayanto vibh±vayanto vibh³ta½ karonto. “Sabbe saŖkh±r± anicc±”ti…pe… “ya½ kińci samudayadhamma½ sabba½ ta½ nirodhadhamman”ti vicinanto pavicinanto tulayanto t²rayanto vibh±vayanto vibh³ta½ karontoti– vicina½ bhikkhu. Sad±ti sad± sabbad± sabbak±la½…pe… pacchime vayokhandhe. Satoti cat³hi k±raŗehi sato– k±ye k±y±nupassan±satipaµµh±na½ bh±vento sato…pe… so vuccati sato. Sikkheti tisso sikkh±yo– adhis²lasikkh±, adhicittasikkh±, adhipańń±sikkh±…pe… aya½ adhipańń±sikkh±. Im± tisso sikkh±yo ±vajjanto sikkheyya…pe… sikkheyya ±careyya sam±careyya sam±d±ya vatteyy±ti– vicina½ bhikkhu sad± sato sikkhe.
Sant²ti nibbuti½ ńatv±ti. R±gassa nibbuti½ sant²ti ńatv±, dosassa… mohassa…pe… sabb±kusal±bhisaŖkh±r±na½ nibbuti½ sant²ti ńatv± j±nitv± tulayitv± t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv±ti– sant²ti nibbuti½ ńatv±.
S±sane gotamassa nappamajjeyy±ti. Gotamassa s±sane buddhas±sane jinas±sane tath±gatas±sane devas±sane arahantas±sane. Nappamajjeyy±ti sakkaccak±r² assa s±taccak±r² aµµhitak±r² anol²navuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. “Kad±ha½ aparip³ra½ v± s²lakkhandha½ parip³reyya½…pe… aparip³ra½ v± sam±dhikkhandha½… pańń±kkhandha½… vimuttikkhandha½… vimuttiń±ŗadassanakkhandha½? Kad±ha½ aparińń±ta½ v± dukkha½ parij±neyya½, appah²ne v± kilese pajaheyya½, abh±vita½ v± magga½ bh±veyya½, asacchikata½ v± nirodha½ sacchikareyyan”ti? Yo tattha chando ca v±y±mo ca uss±ho ca usso¼h² ca th±mo ca appaµiv±n² ca sati ca sampajańńańca ±tappa½ padh±na½ adhiµµh±na½ anuyogo appam±do kusalesu dhammes³ti– s±sane gotamassa nappamajjeyya.
Ten±ha bhagav±–
“Etańca dhammamańń±ya, vicina½ bhikkhu sad± sato sikkhe;
sant²ti nibbuti½ ńatv±, s±sane gotamassa nappamajjeyy±”ti.
169. Abhibh³ hi so anabhibh³to, sakkhidhammaman²tihamaddasi;
tasm± hi tassa bhagavato s±sane, appamatto sad± namassamanusikkhe.[Iti bhagav±]
Abhibh³ hi so anabhibh³toti. Abhibh³ti r³p±bhibh³ [abhibh³tar³p± (sy±.) evamańńesu pańcapadesupi] sadd±bhibh³ gandh±bhibh³ ras±bhibh³ phoµµhabb±bhibh³ dhamm±bhibh³, anabhibh³to kehici kilesehi, abhibhosi ne p±pake [abhibh³ hi ne h²ne p±pake (s². ka.), abhibh³ hi p±pake (sy±.)] akusale dhamme sa½kilesike ponobhavike sadare dukkhavip±ke ±yati½ j±tijar±maraŗiyeti– abhibh³ hi so anabhibh³to.
Sakkhidhammaman²tihamaddas²ti. Sakkhidhammanti na itihitiha½ na itikiriy±ya na parampar±ya na piµakasampad±ya na takkahetu na nayahetu na ±k±raparivitakkena na diµµhinijjh±nakkhantiy± s±ma½ sayamabhińń±ta½ attapaccakkhadhamma½ addasi addakkhi apassi paµivijjh²ti– sakkhidhammaman²tihamaddasi.
Tasm± hi tassa bhagavato s±saneti. Tasm±ti tasm± ta½k±raŗ± ta½hetu tappaccay± ta½nid±n±. Tassa bhagavato s±saneti. Tassa bhagavato s±sane gotamas±sane buddhas±sane jinas±sane tath±gatas±sane devas±sane arahantas±saneti– tasm± tassa bhagavato s±sane.
Appamatto sad± namassamanusikkhe (iti bhagav±)ti. Appamattoti sakkaccak±r²…pe… appam±do kusalesu dhammesu. Sad±ti sad± sabbak±la½…pe… pacchime vayokhandhe. Namassanti k±yena v± namassam±no v±c±ya v± namassam±no cittena v± namassam±no anvatthapaµipattiy± v± namassam±no dhamm±nudhammapaµipattiy± v± namassam±no sakkurum±no garukurum±no [sakk±ram±no garuk±ram±no (sy±.)] m±nayam±no p³jayam±no apacayam±no. Anusikkheti tisso sikkh±yo– adhis²lasikkh±, adhicittasikkh±, adhipańń±sikkh±…pe… aya½ adhipańń±sikkh±. Im± tisso sikkh±yo ±vajjanto sikkheyya…pe… sacchik±tabba½ sacchikaronto sikkheyya careyya ±careyya sam±careyya sam±d±ya vatteyya. Bhagav±ti g±rav±dhivacana½…pe… sacchik± pańńatti yadida½ bhagav±ti– appamatto sad± namassamanusikkhe. (Iti bhagav±).
Ten±ha bhagav±–
“Abhibh³ hi so anabhibh³to, sakkhidhammaman²tihamaddasi;
tasm± hi tassa bhagavato s±sane, appamatto sad± namassamanusikkhe”. [Iti bhagav±ti]

Tuvaµµakasuttaniddeso [tuvaµakasuttaniddeso (s². sy±.) suttanip±tepi] cuddasamo.