Khi¹¹±ti dve khi¹¹±– k±yik± ca khi¹¹± v±casik± ca khi¹¹±. Katam± k±yik± khi¹¹±? Hatth²hipi k²¼anti, assehipi k²¼anti, rathehipi k²¼anti, dhan³hipi k²¼anti, aµµhapadehipi k²¼anti, dasapadehipi k²¼anti, ±k±sepi k²¼anti, parih±rapathepi k²¼anti, santik±yapi k²¼anti khalik±yapi k²¼anti, ghaµik±yapi k²¼anti, sal±kahatthenapi k²¼anti, akkhenapi k²¼anti, paªkac²renapi k²¼anti vaªkakenapi k²¼anti, mokkhacik±yapi k²¼anti, ciªgulakenapi k²¼anti, patt±¼hakenapi k²¼anti, rathakenapi k²¼anti, dhanukenapi k²¼anti, akkharik±yapi k²¼anti, manesik±yapi k²¼anti, yath±vajjenapi k²¼anti– aya½ k±yik± khi¹¹±. Katam± v±casik± khi¹¹±? Mukhabherika½ [mukhabheriya½ (sy±.)] mukh±lambara½ mukha¹iº¹imaka½ [mukhadeº¹imaka½ (s². sy±.)] mukhavalimaka½ mukhabheru¼aka½ [mukhabherulaka½ (s².)] mukhadaddarika½ n±µaka½ l±pa½ g²ta½ davakamma½– aya½ v±casik± khi¹¹±. Methunadhammo n±ma yo so asaddhammo g±madhammo vasaladhammo duµµhullo odakantiko rahasso dvaya½dvayasam±patti. Ki½k±raº± vuccati methunadhammo? Ubhinna½ ratt±na½ s±ratt±na½ avassut±na½ pariyuµµhit±na½ pariy±dinnacitt±na½ ubhinna½ sadis±na½ dhammoti, ta½k±raº± vuccati methunadhammo. Yath± ubho kalahak±rak± methunak±ti vuccanti, ubho bhaº¹anak±rak±…pe… ubho bhassak±rak±… ubho adhikaraºak±rak±… ubho viv±dak±rak±… ubho v±dino… ubho sall±pak± methunak±ti vuccanti evameva ubhinna½ ratt±na½ s±ratt±na½ avassut±na½ pariyuµµhit±na½ pariy±dinnacitt±na½ ubhinna½ sadis±na½ dhammoti, ta½k±raº± vuccati methunadhammo. Vibh³s±ti dve vibh³s±– atthi ag±riyassa vibh³s±, atthi pabbajitassa vibh³s±. Katam± ag±riyassa vibh³s±? Kes± ca massu ca m±l± ca gandh± ca vilepan± ca ±bharaº± ca pilandhan± ca vatthañca sayan±sanañca veµhanañca ucch±dana½ parimaddana½ nh±pana½ samb±hana½ ±d±sa½ añjana½ m±l±vilepana½ mukhacuººaka½ mukhalepa½ hatthabandha½ sikh±bandha½ [vasikkh±bandha½ (sy±.)] daº¹an±¼iya½ khagga½ chatta½ citr± up±han± uºh²sa½ maºi½ v±¼ab²jani½ od±t±ni vatth±ni d²ghadas±ni iti v±– aya½ ag±riyassa vibh³s±. Katam± pabbajitassa vibh³s±? C²varamaº¹an± pattamaº¹an± sen±sanamaº¹an± imassa v± p³tik±yassa b±hir±na½ v± parikkh±r±na½ maº¹an± vibh³san± ke¼an± parike¼an± gedhitat± gedhitatta½ capalat± c±palya½– aya½ pabbajitassa vibh³s±. Tandi½ m±ya½ hassa½ khi¹¹a½, methuna½ vippajahe savibh³santi. Tandiñca m±yañca hassañca khi¹¹añca methunadhammañca savibh³sa½ sapariv±ra½ saparibhaº¹a½ saparikkh±ra½ pajaheyya vinodeyya byanti½ kareyya anabh±va½ gameyy±ti– tandi½ m±ya½ hassa½ khi¹¹a½, methuna½ vippajahe savibh³sa½. Ten±ha bhagav±–
“Nidda½ na bahul²kareyya, j±gariya½ bhajeyya ±t±p²;
tandi½ m±ya½ hassa½ khi¹¹a½, methuna½ vippajahe savibh³san”ti.
162. ¾thabbaºa½ supina½ lakkhaºa½, no vidahe athopi nakkhatta½;
virutañca gabbhakaraºa½, tikiccha½ m±mako na seveyya.
¾thabbaºa½ supina½ lakkhaºa½, no vidahe athopi nakkhattanti. ¾thabbaºik± ±thabbaºa½ payojenti, nagare v± ruddhe [rundhe (ka.)] saªg±me v± paccupaµµhite parasenapaccatthikesu pacc±mittesu ²ti½ upp±denti, upaddava½ upp±denti, roga½ upp±denti, pajjaraka½ karonti, s³la½ karonti, vis³cika½ karonti, pakkhandika½ karonti. Eva½ ±thabbaºik± ±thabbaºa½ payojenti. Supinap±µhak± supina½ ±disanti, yo pubbaºhasamaya½ supina½ passati, eva½ vip±ko hoti. Yo majjhanhikasamaya½ [majjhantikasamaya½ (bah³su)] supina½ passati, eva½ vip±ko hoti. Yo s±yanhasamaya½ supina½ passati, eva½ vip±ko hoti. Yo purime y±me…pe… yo majjhime y±me… yo pacchime y±me… yo dakkhiºena passena nipanno… yo v±mena passena nipanno… yo utt±na½ nipanno… yo avakujja nipanno… yo canda½ passati… yo s³riya½ passati… yo mah±samudda½ passati… yo sineru½ pabbatar±j±na½ passati… yo hatthi½ passati… yo assa½ passati… yo ratha½ passati… yo patti½ passati… yo sen±by³ha½ passati… yo ±r±mar±maºeyyaka½ passati… yo vanar±maºeyyaka½ passati… yo bh³mir±maºeyyaka½ passati… yo pokkharaº²r±maºeyyaka½ [pokkharaºir±maºeyyaka½ (sy±.)] passati, eva½ vip±ko hot²ti. Eva½ supinap±µhak± supina½ ±disanti. Lakkhaºap±µhak± lakkhaºa½ ±disanti– maºilakkhaºa½ daº¹alakkhaºa½ vatthalakkhaºa½ asilakkhaºa½ usulakkhaºa½ dhanulakkhaºa½ ±vudhalakkhaºa½ itthilakkhaºa½ purisalakkhaºa½ kum±rik±lakkhaºa½ kum±ralakkhaºa½ d±silakkhaºa½ d±salakkhaºa½ hatthilakkhaºa½ assalakkhaºa½ mahi½salakkhaºa½ usabhalakkhaºa½ goºalakkhaºa½ ajalakkhaºa½ meº¹alakkhaºa½ kukkuµalakkhaºa½ vaµµalakkhaºa½ godh±lakkhaºa½ kaººik±lakkhaºa½ kacchapalakkhaºa½ migalakkhaºa½ iti v±ti. Eva½ lakkhaºap±µhak± lakkhaºa½ ±disanti. Nakkhattap±µhak± nakkhatta½ ±disanti. Aµµhav²sati nakkhatt±ni. Imin± nakkhattena gharappaveso kattabbo, imin± nakkhattena makuµa½ bandhitabba½, imin± nakkhattena v±reyya½ k±retabba½, imin± nakkhattena b²jan²h±ro [b²janih±ro (sy±. ka.)] kattabbo, imin± nakkhattena sa½v±so [gharav±so (sy±.)] gantabboti. Eva½ nakkhattap±µhak± nakkhatta½ ±disanti. ¾thabbaºa½ supina½ lakkhaºa½, no vidahe athopi nakkhattanti. ¾thabbaºañca supinañca lakkhaºañca nakkhattañca no vidaheyya na careyya na sam±careyya na sam±d±ya vatteyya. Atha v± na gaºheyya na uggaºheyya na dh±reyya na upadh±reyya na upalakkheyya nappayojeyy±ti– ±thabbaºa½ supina½ lakkhaºa½, no vidahe athopi nakkhatta½. Virutañca gabbhakaraºa½, tikiccha½ m±mako na seveyy±ti. Viruta½ vuccati migav±kka½. Migav±kkap±µhak± [migacakka½. Migacakkap±µhak± (sy±.)] migav±kka½ ±disanti– sakunt±na½ v± catuppad±na½ v± ruta½ [ruda½ (sy±.)] vassita½ j±nant²ti. Eva½ migav±kkap±µhak± migav±kka½ ±disanti. Gabbhakaraº²y± gabbha½ saºµh±penti. Dv²hi k±raºehi gabbho na saºµh±ti– p±ºakehi v± v±takuppehi v±. P±ºak±na½ v± v±takupp±na½ v± paµigh±t±ya osadha½ dent²ti. Eva½ gabbhakaraº²y± gabbha½ saºµh±penti. Tikicch±ti pañca tikicch±– s±l±kiya½, sallakattiya½, k±yatikiccha½, bh³tiya½, kom±rabhacca½. M±makoti buddham±mako dhammam±mako saªgham±mako, so v± bhagavanta½ mam±yati bhagav± v± ta½ puggala½ pariggaºh±ti. Vuttañheta½ bhagavat±– “ye te, bhikkhave, bhikkh³ kuh± thaddh± lap± siªg² unna¼± asam±hit± na me te, bhikkhave, bhikkh³ m±mak±, apagat± ca te, bhikkhave, bhikkh³ imasm± dhammavinay±, na ca te bhikkh³ imasmi½ dhammavinaye vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ ±pajjanti. Ye ca kho, bhikkhave, bhikkh³ nikkuh± nillap± dh²r± atthaddh± susam±hit± te kho me, bhikkhave, bhikkh³ m±mak± na ca apagat± te bhikkhave, bhikkh³ imasm± dhammavinay±, te ca bhikkh³ imasmi½ dhammavinaye vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ ±pajjanti”.
“Kuh± thaddh± lap± siªg², unna¼± asam±hit±;
na te dhamme vir³hanti, samm±sambuddhadesite.
“Nikkuh± nillap± dh²r±, atthaddh± susam±hit±;
te ve dhamme vir³hanti, samm±sambuddhadesite”.
Virutañca gabbhakaraºa½, tikiccha½ m±mako na seveyy±ti. Virutañca gabbhakaraºañca tikicchañca m±mako na seveyya na niseveyya na sa½seveyya nappaµiseveyya na careyya na sam±careyya na sam±d±ya vatteyya. Atha v± na gaºheyya na uggaºheyya na dh±reyya na upadh±reyya na upalakkheyya nappayojeyy±ti– virutañca gabbhakaraºa½ tikiccha½ m±mako na seveyya. Ten±ha bhagav±–
“¾thabbaºa½ supina½ lakkhaºa½, no vidahe athopi nakkhatta½;
virutañca gabbhakaraºa½, tikiccha½ m±mako na seveyy±”ti.
163. Nind±ya nappavedheyya, na unnameyya pasa½sito bhikkhu;
lobha½ saha macchariyena, kodha½ pesuºiyañca panudeyya.
Nind±ya nappavedheyy±ti. Idhekacce bhikkh³ nindanti j±tiy± v± gottena v± kolaputtiyena v± vaººapokkharat±ya v± dhanena v± ajjhenena v± kamm±yatanena v± sipp±yatanena v± vijj±µµh±nena v± sutena v± paµibh±nena v± aññataraññatarena v± vatthun± nindanti garahanti upavadanti, nindito garahito upavadito nind±ya garah±ya upav±dena akittiy± avaººah±rik±ya na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na paritaseyya na bh±yeyya na sant±sa½ ±pajjeyya, abh²r³ assa achambh² anutr±s² apal±y², pah²nabhayabheravo vigatalomaha½so vihareyy±ti nind±ya nappavedheyya. Na unnameyya pasa½sito bhikkh³ti. Idhekacce bhikkh³ pasa½santi j±tiy± v± gottena v± kolaputtiyena v± vaººapokkharat±ya v± dhanena v± ajjhenena v± kamm±yatanena v± sipp±yatanena v± vijj±µµh±nena v± sutena v± paµibh±nena v± aññataraññatarena v± vatthun± pasa½santi thomenti kittenti vaººenti, pasa½sito thomito kittito vaººito pasa½s±ya thomanena kittiy± vaººah±rik±ya unnati½ na kareyya unnama½ na kareyya m±na½ na kareyya thambha½ na kareyya, na tena m±na½ janeyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti– na unnameyya pasa½sito bhikkhu. Lobha½ saha macchariyena, kodha½ pesuºiyañca panudeyy±ti. Lobhoti yo lobho lubbhan± lubbhitatta½ s±r±go s±rajjan± s±rajjitatta½ abhijjh± lobho akusalam³la½. Macchariyanti pañca macchariy±ni– ±v±samacchariya½…pe… g±ho vuccati macchariya½. Kodhoti yo cittassa ±gh±to paµigh±to paµigha½ paµivirodho, kopo pakopo sampakopo, doso padoso sampadoso, cittassa by±patti manopadoso, kodho kujjhan± kujjhitatta½, doso dussan± dussitatta½, by±patti½ by±pajjan± by±pajjitatta½, virodho paµivirodho caº¹ikka½ asuropo anattamanat± cittassa. Pesuññanti idhekacco pisuºav±co hoti ito sutv± amutra akkh±t± imesa½ bhed±ya, amutra v± sutv± imesa½ akkh±t± am³sa½ bhed±ya. Iti samagg±na½ v± bhett± bhinn±na½ v± anuppad±t±, vagg±r±mo vaggarato vagganand² vaggakaraºi½ v±ca½ bh±sit± hoti– ida½ vuccati pesuñña½. Api ca dv²hi k±raºehi pesuñña½ upasa½harati– piyakamyat±ya v± bhed±dhipp±yena v±. Katha½ piyakamyat±ya pesuñña½ upasa½harati? Imassa piyo bhaviss±mi man±po bhaviss±mi viss±siko bhaviss±mi abbhantariko bhaviss±mi suhadayo bhaviss±m²ti. Eva½ piyakamyat±ya pesuñña½ upasa½harati. Katha½ bhed±dhipp±yena pesuñña½ upasa½harati? Katha½ ime n±n± assu vin± assu vagg± assu dvedh± assu dvejjh± assu dve pakkh± assu bhijjheyyu½ na sam±gaccheyyu½ dukkha½ na ph±su vihareyyunti. Eva½ bhed±dhipp±yena pesuñña½ upasa½harati. Lobha½ saha macchariyena, kodha½ pesuºiyañca panudeyy±ti. Lobhañca macchariyañca kodhañca pesuññañca nudeyya panudeyya pajaheyya vinodeyya byanti½ kareyya anabh±va½ gameyy±ti– lobha½ saha macchariyena, kodha½ pesuºiyañca panudeyya.