12. C³¼aviy³hasuttaniddeso

Atha c³¼aviy³hasuttaniddesa½ vakkhati–

113. Saka½ saka½ diµµhiparibbas±n±, viggayha n±n± kusal± vadanti;

yo eva½ j±n±ti [eva½ paj±n±ti (s².)] sa vedi dhamma½, ida½ paµikkosamakeval² so.

Saka½ saka½ diµµhiparibbas±n±ti. Santeke samaºabr±hmaº± diµµhigatik±; te dv±saµµhiy± diµµhigat±na½ aññataraññatara½ diµµhigata½ gahetv± uggahetv± gaºhitv± par±masitv± abhinivisitv± sak±ya sak±ya diµµhiy± vasanti sa½vasanti ±vasanti parivasanti. Yath± ag±rik± gharesu vasanti, s±pattik± v± ±patt²su vasanti, sakiles± v± kilesesu vasanti; evameva santeke samaºabr±hmaº± diµµhigatik±, te dv±saµµhiy± diµµhigat±na½ aññataraññatara½ diµµhigata½ gahetv± uggahetv± gaºhitv± par±masitv± abhinivisitv± sak±ya sak±ya diµµhiy± vasanti sa½vasanti ±vasanti parivasant²ti– saka½ saka½ diµµhiparibbas±n±.

Viggayha n±n± kusal± vadant²ti. Viggayh±ti gahetv± uggahetv± gaºhitv± par±masitv± abhinivisitv± n±n± vadanti vividha½ vadanti aññoñña½ vadanti puthu [puthu½ (s².)] vadanti, na eka½ vadanti kathenti bhaºanti d²payanti voharanti. Kusal±ti kusalav±d± paº¹itav±d± thirav±d± ñ±yav±d± hetuv±d± lakkhaºav±d± k±raºav±d± µh±nav±d± sak±ya laddhiy±ti– viggayha n±n± kusal± vadanti.

Yo eva½ j±n±ti sa vedi dhammanti. Yo ima½ [ida½ (s². ka.)] dhamma½ diµµhi½ paµipada½ magga½ j±n±ti so dhamma½ vedi aññ±si apassi paµivijjh²ti– yo eva½ j±n±ti sa vedi dhamma½.

Ida½ paµikkosamakeval² soti. Yo ima½ dhamma½ diµµhi½ paµipada½ magga½ paµikkosati, akeval² so asamatto so aparipuººo so h²no nih²no omako l±mako chatukko parittoti– ida½ paµikkosamakeval² so.

Ten±ha so nimmito–

“Saka½ saka½ diµµhiparibbas±n±, viggayha n±n± kusal± vadanti;
yo eva½ j±n±ti sa vedi dhamma½, ida½ paµikkosamakeval² so”ti.

114. Evampi viggayha viv±dayanti, b±lo paro akkusaloti c±hu;

sacco nu v±do katamo imesa½, sabbeva h²me kusal±vad±n±.

Evampi viggayha viv±dayant²ti. Eva½ gahetv± uggahetv± gaºhitv± par±masitv± abhinivisitv± viv±dayanti, kalaha½ karonti, bhaº¹ana½ karonti, viggaha½ karonti, viv±da½ karonti, medhaga½ karonti– “na tva½ ima½ dhammavinaya½ ±j±n±si…pe… nibbeµhehi v± sace pahos²”ti– evampi viggayha viv±dayanti.

B±lo paro akkusaloti c±h³ti. Paro b±lo h²no nih²no omako l±mako chatukko paritto akusalo avidv± avijj±gato aññ±º² avibh±v² duppaññoti, evam±ha½su eva½ kathenti eva½ bhaºanti eva½ d²payanti eva½ voharant²ti– b±lo paro akkusaloti c±hu.

Sacco nu v±do katamo imesanti. Imesa½ samaºabr±hmaº±na½ v±do katamo sacco taccho tatho bh³to y±th±vo avipar²toti– sacco nu v±do katamo imesa½.

Sabbeva h²me kusal±vad±n±ti. Sabbevime samaºabr±hmaº± kusalav±d± paº¹itav±d± thirav±d± ñ±yav±d± hetuv±d± lakkhaºav±d± k±raºav±d± µh±nav±d± sak±ya laddhiy±ti– sabbeva h²me kusal±vad±n±.

Ten±ha so nimmito–

“Evampi viggayha viv±dayanti, b±lo paro akkusaloti c±hu;
sacco nu v±do katamo imesa½, sabbeva h²me kusal±vad±n±”ti.

115. Parassa ce dhammaman±nuj±na½, b±lomako hoti nih²napañño;

sabbeva b±l± sunih²napaññ±, sabbevime diµµhiparibbas±n±.

Parassa ce dhammaman±nuj±nanti. Parassa dhamma½ diµµhi½ paµipada½ magga½ an±nuj±nanto an±nupassanto an±numananto an±numaññanto an±numodantoti– parassa ce dhammaman±nuj±na½.

B±lomako hoti nih²napaññoti. Paro b±lo hoti h²no nih²no omako l±mako chatukko paritto, h²napañño nih²napañño omakapañño l±makapañño chatukkapañño parittapaññoti– b±lomako hoti nih²napañño.

Sabbeva b±l± sunih²napaññ±ti. Sabbevime samaºabr±hmaº± b±l± h²n± nih²n± omak± l±mak± chatukk± paritt±, sabbeva h²napaññ± nih²napaññ± omakapaññ± l±makapaññ± chatukkapaññ± parittapaññ±ti– sabbeva b±l± sunih²napaññ±.

Sabbevime diµµhiparibbas±n±ti. Sabbevime samaºabr±hmaº± diµµhigatik±; te dv±saµµhiy± diµµhigat±na½ aññataraññatara½ diµµhigata½ gahetv± uggahetv± gaºhitv± par±masitv± abhinivisitv± sak±ya sak±ya diµµhiy± vasanti sa½vasanti ±vasanti parivasanti. Yath± ag±rik± v± gharesu vasanti, s±pattik± v± ±patt²su vasanti, sakiles± v± kilesesu vasanti; evameva sabbevime samaºabr±hmaº± diµµhigatik±…pe… parivasant²ti– sabbevime diµµhiparibbas±n±.

Ten±ha bhagav±–

“Parassa ce dhammaman±nuj±na½, b±lomako hoti nih²napañño;
sabbeva b±l± sunih²napaññ±, sabbevime diµµhiparibbas±n±”ti.

116. Sandiµµhiy± ceva nav²vad±t±, [cevanavevad±t± (s².), ce pana vivad±t± (sy±.)] sa½suddhapaññ± kusal± mut²m±;

na tesa½ koci parih²napañño, diµµh² hi tesampi tath± samatt±.

Sandiµµhiy± ceva nav²vad±t±ti. Sak±ya diµµhiy± sak±ya khantiy± sak±ya ruciy± sak±ya laddhiy± anav²vad±t± avod±t± apariyod±t± sa½kiliµµh± sa½kilesik±ti– sandiµµhiy± ceva nav²vad±t±.

Sa½suddhapaññ± kusal± mut²m±ti. Suddhapaññ± visuddhapaññ± parisuddhapaññ± vod±tapaññ± pariyod±tapaññ±. Atha v± suddhadassan± visuddhadassan± parisuddhadassan± vod±tadassan± pariyod±tadassan±ti– sa½suddhapaññ±. Kusal±ti kusal± paº¹it± paññavanto iddhimanto ñ±ºino vibh±vino medh±vinoti– sa½suddhapaññ± kusal±. Mut²m±ti mutim± paº¹it± paññavanto iddhimanto ñ±ºino vibh±vino medh±vinoti– sa½suddhapaññ± kusal± mut²m±.

Tesa½ na koci parih²napaññoti. Tesa½ samaºabr±hmaº±na½ na koci h²napañño nih²napañño omakapañño l±makapañño chatukkapañño parittapañño atthi. Sabbeva seµµhapaññ± visiµµhapaññ± p±mokkhapaññ± uttamapaññ± pavarapaññ±ti– tesa½ na koci parih²napañño.

Diµµh² hi tesampi tath± samatt±ti. Tesa½ samaºabr±hmaº±na½ diµµhi tath± samatt± sam±dinn± gahit± par±maµµh± abhiniviµµh± ajjhosit± adhimutt±ti– diµµh² hi tesampi tath± samatt±.

Ten±ha bhagav±–

“Sandiµµhiy± ceva nav²vad±t±, sa½suddhapaññ± kusal± mut²m±;
tesa½ na koci parih²napañño, diµµh² hi tesampi tath± samatt±”ti.

117. Na v±hameta½ tathiyanti [tathivanti (sy±.)] br³mi, yam±hu b±l± mithu aññamañña½;

saka½ saka½ diµµhimaka½su sacca½, tasm± hi b±loti para½ dahanti.

Na v±hameta½ tathiyanti br³m²ti. N±ti paµikkhepo. Etanti “dv±saµµhidiµµhigat±ni n±ha½ eta½ taccha½ tatha½ bh³ta½ y±th±va½ avipar²tan”ti br³mi ±cikkh±mi desemi paññapemi paµµhapemi vivar±mi vibhaj±mi utt±n²karomi pak±sem²ti– na v±hameta½ tathiyanti br³mi.

Yam±hu b±l± mithu aññamaññanti. Mith³ti dve jan±, dve kalahak±rak±, dve bhaº¹anak±rak±, dve bhassak±rak±, dve viv±dak±rak±, dve adhikaraºak±rak±, dve v±dino, dve sallapak±; te aññamañña½ b±lo [b±lato (s². ka.) evamaññesu chappadesupi topaccayantavasena] h²no nih²no omako l±mako chatukko parittoti, evam±ha½su eva½ kathenti eva½ bhaºanti eva½ d²payanti eva½ voharant²ti– yam±hu b±l± mithu aññamañña½.

Saka½ saka½ diµµhimaka½su saccanti. “Sassato loko, idameva sacca½ moghamaññan”ti– saka½ saka½ diµµhimaka½su sacca½. “Asassato loko, idameva sacca½ moghamaññan”ti…pe… “neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±, idameva sacca½ moghamaññan”ti– saka½ saka½ diµµhimaka½su sacca½.

Tasm± hi b±loti para½ dahant²ti. Tasm±ti tasm± ta½k±raº± ta½hetu tappaccay± ta½nid±n± para½ b±lo h²no nih²no omako l±mako chatukko parittoti dahanti passanti dakkhanti olokenti nijjh±yanti upaparikkhant²ti– tasm± hi b±loti para½ dahanti.

Ten±ha bhagav±–

“Na v±hameta½ tathiyanti br³mi, yam±hu b±l± mithu aññamañña½;
saka½ saka½ diµµhimaka½su sacca½, tasm± hi b±loti para½ dahant²”ti.

118. Yam±hu sacca½ tathiyanti eke, tam±hu aññepi aññe (s². ka.)] tuccha½ mus±ti;

evampi viggayha viv±dayanti, kasm± na eka½ samaº± vadanti.

Yam±hu sacca½ tathiyanti eketi. Ya½ dhamma½ diµµhi½ paµipada½ magga½ eke samaºabr±hmaº± “ida½ sacca½ taccha½ tatha½ bh³ta½ y±th±va½ avipar²tan”ti, evam±ha½su eva½ kathenti eva½ bhaºanti eva½ d²payanti eva½ voharant²ti– yam±hu sacca½ tathiyanti eke.

Tam±hu aññepi tuccha½ mus±t²ti. Tameva dhamma½ diµµhi½ paµipada½ magga½ eke samaºabr±hmaº± “tuccha½ eta½, mus± eta½, abh³ta½ eta½, alika½ eta½, ay±th±va½ etan”ti, evam±ha½su eva½ kathenti eva½ bhaºanti eva½ d²payanti eva½ voharant²ti– tam±hu aññepi tuccha½ mus±ti.

Evampi viggayha viv±dayant²ti. Eva½ gahetv± uggahetv± gaºhitv± par±masitv± abhinivisitv± viv±dayanti, kalaha½ karonti, bhaº¹ana½ karonti, viggaha½ karonti, viv±da½ karonti medhaga½ karonti– “na tva½ ima½ dhammavinaya½ ±j±n±si…pe… nibbeµhehi v± sace pahos²”ti– evampi viggayha viv±dayanti.

Kasm± na eka½ samaº± vadant²ti. Kasm±ti kasm± ki½k±raº± ki½hetu ki½paccay± ki½nid±n± ki½samuday± ki½j±tik± ki½pabhav± na eka½ vadanti n±n± vadanti vividha½ vadanti aññoñña½ [aññoññe (ka.)] vadanti puthu vadanti kathenti bhaºanti d²payanti voharant²ti– kasm± na eka½ samaº± vadanti.

Ten±ha so nimmito–

“Yam±hu sacca½ tathiyanti eke, tam±hu aññepi tuccha½ mus±ti;
evampi viggayha viv±dayanti, kasm± na eka½ samaº± vadant²”ti.

119. Ekañhi sacca½ na dut²yamatthi, yasmi½ paj± no vivade paj±na½;

n±n± te sacc±ni saya½ thunanti, tasm± na eka½ samaº± vadanti.

Ekañhi sacca½ na dut²yamatth²ti. Eka½ sacca½ vuccati dukkhanirodho nibb±na½. Yo so sabbasaªkh±rasamatho sabb³padhipaµinissaggo taºhakkhayo vir±go nirodho nibb±na½. Atha v± eka½ sacca½ vuccati– maggasacca½, niyy±nasacca½, dukkhanirodhag±min² paµipad±, ariyo aµµhaªgiko maggo, seyyathida½– samm±diµµhi, samm±saªkappo, samm±v±c±, samm±kammanto, samm±-±j²vo, samm±v±y±mo, samm±sati, samm±sam±dh²ti– ekañhi sacca½ na dut²yamatthi.

Yasmi½ paj± no vivade paj±nanti. Yasminti yasmi½ sacce. Paj±ti satt±dhivacana½. Paj±nanti [paj±na½ (s². ka.), paj± (sy±.)] ya½ sacca½ paj±nant± ±j±nant± vij±nant± paµivij±nant± paµivijjhant± na kalaha½ kareyyu½, na bhaº¹ana½ kareyyu½, na viggaha½ kareyyu½, na viv±da½ kareyyu½, na medhaga½ kareyyu½, kalaha½ bhaº¹ana½ viggaha½ viv±da½ medhaga½ pajaheyyu½, vinodeyyu½, byanti½ kareyyu½ [byant²kareyyu½ (s². sy±.)], anabh±va½ gameyyunti– yasmi½ paj± no vivade paj±na½.