11. Kalahaviv±dasuttaniddeso

Atha kalahaviv±dasuttaniddesa½ vakkhati–
97. Kutopah³t± kalah± viv±d±, paridevasok± sahamacchar± ca;
m±n±tim±n± sahapesuº± ca, kutopah³t± te tadiªgha br³hi.
Kutopah³t± kalah± viv±d±ti. Kalahoti ekena ±k±rena kalaho; viv±dotipi taññeva. Yo kalaho so viv±do, yo viv±do so kalaho. Atha v± aparena ±k±rena viv±do vuccati kalahassa pubbabh±go viv±do. R±j±nopi r±j³hi vivadanti, khattiy±pi khattiyehi vivadanti, br±hmaº±pi br±hmaºehi vivadanti, gahapat²pi gahapat²hi vivadanti, m±t±pi puttena vivadati, puttopi m±tar± vivadati, pit±pi puttena vivadati, puttopi pitar± vivadati, bh±t±pi bh±tar± vivadati, bh±t±pi bhaginiy± vivadati, bhagin²pi bh±tar± vivadati, sah±yopi sah±yena vivadati– aya½ viv±do. Katamo kalaho? ¾g±rik± daº¹apasut± k±yena v±c±ya kalaha½ karonti, pabbajit± ±patti½ ±pajjant± k±yena v±c±ya kalaha½ karonti– aya½ kalaho.
Kutopah³t± kalah± viv±d±ti. Kalah± ca viv±d± ca kutopah³t± kutoj±t± kutosañj±t± kutonibbatt± kuto-abhinibbatt± kutop±tubh³t±, ki½nid±n± ki½samuday± ki½j±tik± ki½pabhav±ti kalahassa ca viv±dassa ca m³la½ pucchati, hetu½ pucchati nid±na½ pucchati, sambhava½ pucchati, pabhava½ pucchati, samuµµh±na½ pucchati, ±h±ra½ pucchati, ±rammaºa½ pucchati, paccaya½ pucchati, samudaya½ pucchati papucchati y±cati ajjhesati [ajjhosati (s².)] pas±det²ti– kutopah³t± kalah± viv±d±.
Paridevasok± sahamacchar± c±ti. Paridevoti ñ±tibyasanena v± phuµµhassa, bhogabyasanena v± phuµµhassa, rogabyasanena v± phuµµhassa, s²labyasanena v± phuµµhassa, diµµhibyasanena v± phuµµhassa, aññataraññatarena v± byasanena samann±gatassa, aññataraññatarena v± dukkhadhammena phuµµhassa, ±devo paridevo, ±devan± paridevan±, ±devitatta½ paridevitatta½, v±c± pal±po vippal±po l±lappo l±lapp±yan± l±lapp±yitatta½. Sokoti ñ±tibyasanena v± phuµµhassa, bhogarogas²ladiµµhibyasanena v± phuµµhassa, aññataraññatarena v± byasanena samann±gatassa, aññataraññatarena v± dukkhadhammena phuµµhassa, soko socan± socitatta½, antosoko antoparisoko, anto¹±ho antopari¹±ho, cetaso parijjh±yan± domanassa½ sokasalla½. Maccharanti pañca macchariy±ni– ±v±samacchariya½, kulamacchariya½, l±bhamacchariya½, vaººamacchariya½, dhammamacchariya½. Ya½ evar³pa½ macchariya½ macchar±yana½ macchar±yitatta½ veviccha½ kadariya½ kaµukañcukat± aggahitatta½ cittassa– ida½ vuccati macchariya½. Api ca, khandhamacchariyampi macchariya½ dh±tumacchariyampi macchariya½, ±yatanamacchariyampi macchariya½ g±ho. Ida½ vuccati macchariyanti– paridevasok± sahamacchar± ca.
M±n±tim±n± sahapesuº± c±ti. M±noti idhekacco m±na½ janeti j±tiy± v± gottena v± kolaputtiyena v± vaººapokkharat±ya v± dhanena v± ajjhenena v± kamm±yatanena v± sipp±yatanena v± vijj±µµh±nena v± sutena v± paµibh±nena v± aññataraññatarena v± vatthun±. Atim±noti idhekacco para½ atimaññati j±tiy± v± gottena v±…pe… aññataraññatarena v± vatthun±. Pesuññanti idhekacco pisuºav±co hoti– ito sutv± amutra akkh±t± imesa½ bhed±ya, amutra v± sutv± imesa½ akkh±t± am³sa½ bhed±ya. Iti samagg±na½ v± bhett±, bhinn±na½ v± anuppad±t±, vagg±r±mo vaggarato vagganand² vaggakaraºi½ v±ca½ bh±sit± hoti– ida½ vuccati pesuñña½. Api ca dv²hi k±raºehi pesuñña½ upasa½harati– piyakamyat±ya v± bhed±dhipp±yena v±. Katha½ piyakamyat±ya pesuñña½ upasa½harati? Imassa piyo bhaviss±mi, man±po bhaviss±mi, viss±siko bhaviss±mi, abbhantariko bhaviss±mi, suhadayo bhaviss±m²ti– eva½ piyakamyat±ya pesuñña½ upasa½harati. Katha½ bhed±dhipp±yena pesuñña½ upasa½harati? Katha½ ime n±n± assu, vin± assu, vagg± assu, dvidh± assu, dvejjh± assu, dve pakkh± assu, bhijjeyyu½ na sam±gaccheyyu½, dukkha½ na ph±su vihareyyunti– eva½ bhed±dhipp±yena pesuñña½ upasa½harat²ti– m±n±tim±n± sahapesuº± ca.
Kutopah³t± te tadiªgha br³h²ti. Kalaho ca viv±do ca paridevo ca soko ca macchariyañca m±no ca atim±no ca pesuññañc±ti– ime aµµha kiles± kutopah³t± kutoj±t± kutosañj±t± kutonibbatt± kuto-abhinibbatt± kutop±tubh³t±, ki½nid±n± ki½samuday± ki½j±tik± ki½pabhav±ti. Imesa½ aµµhanna½ kiles±na½ m³la½ pucchati, hetu½ pucchati, nid±na½ pucchati, sambhava½ pucchati, pabhava½ pucchati, samuµµh±na½ pucchati, ±h±ra½ pucchati, ±rammaºa½ pucchati, paccaya½ pucchati, samudaya½ pucchati papucchati y±cati ajjhesati pas±det²ti– kutopah³t± te tadiªgha½ br³h²ti. Iªgha br³hi ±cikkha desehi paññapehi paµµhapehi vivara vibhaja utt±n²karohi pak±seh²ti– kutopah³t± te tadiªgha br³hi.
Ten±ha so nimmito–
“Kutopah³t± kalah± viv±d±, paridevasok± sahamacchar± ca;
m±n±tim±n± sahapesuº± ca, kutopah³t± te tadiªgha br³h²”ti.
98. Piyappah³t± kalah± viv±d±, paridevasok± sahamacchar± ca;
m±n±tim±n± sahapesuº± ca, maccherayutt± kalah± viv±d±;
viv±daj±tesu ca pesuº±ni.
Piyappah³t± kalah± viv±d±, paridevasok± sahamacchar± c±ti. Piy±ti dve piy±– satt± v± saªkh±r± v±. Katame satt± piy±? Idha yassa te honti atthak±m± hitak±m± ph±suk±m± yogakkhemak±m± m±t± v± pit± v± bh±t± v± bhagin² v± putto v± dh²t± v± mitt± v± amacc± v± ñ±t² v± s±lohit± v±– ime satt± piy±. Katame saªkh±r± piy±? Man±pik± r³p± man±pik± sadd± man±pik± gandh± man±pik± ras± man±pik± phoµµhabb±– ime saªkh±r± piy±.
Piya½ vatthu½ acchedasaªkinopi kalaha½ karonti, acchijjantepi kalaha½ karonti, acchinnepi kalaha½ karonti. Piya½ vatthu½ vipariº±masaªkinopi kalaha½ karonti, vipariº±mantepi kalaha½ karonti, vipariºatepi kalaha½ karonti. Piya½ vatthu½ acchedasaªkinopi vivadanti, acchijjantepi vivadanti, acchinnepi vivadanti. Piya½ vatthu½ vipariº±masaªkinopi vivadanti, vipariº±mantepi vivadanti, vipariºatepi vivadanti. Piya½ vatthu½ acchedasaªkinopi paridevanti, acchijjantepi paridevanti, acchinnepi paridevanti. Piya½ vatthu½ vipariº±masaªkinopi paridevanti, vipariº±mantepi paridevanti, vipariºatepi paridevanti. Piya½ vatthu½ acchedasaªkinopi socanti, acchijjantepi socanti, acchinnepi socanti. Piya½ vatthu½ vipariº±masaªkinopi socanti vipariº±mantepi socanti, vipariºatepi socanti. Piya½ vatthu½ rakkhanti gopenti pariggaºhanti mam±yanti macchar±yanti.
M±n±tim±n± sahapesuº± c±ti. Piya½ vatthu½ niss±ya m±na½ janenti, piya½ vatthu½ niss±ya atim±na½ janenti. Katha½ piya½ vatthu½ niss±ya m±na½ janenti? Maya½ l±bhino man±pik±na½ r³p±na½ sadd±na½ gandh±na½ ras±na½ phoµµhabb±nanti. Eva½ piya½ vatthu½ niss±ya m±na½ janenti. Katha½ piya½ vatthu½ niss±ya atim±na½ janenti? Maya½ l±bhino man±pik±na½ r³p±na½ sadd±na½ gandh±na½ ras±na½ phoµµhabb±na½, ime panaññe na l±bhino man±pik±na½ r³p±na½ sadd±na½ gandh±na½ ras±na½ phoµµhabb±nanti. Eva½ piya½ vatthu½ niss±ya atim±na½ janenti. Pesuññanti idhekacco pisuºav±co hoti, ito sutv± amutra akkh±t± imesa½ bhed±ya…pe… eva½ bhed±dhipp±yena pesuñña½ upasa½harat²ti…pe… m±n±tim±n± sahapesuº± ca.
Maccherayutt± kalah± viv±d±ti. Kalaho ca viv±do ca paridevo ca soko ca m±no ca atim±no ca pesuññañc±ti– ime satta kiles± macchariye yutt± payutt± ±yutt± sam±yutt±ti– maccherayutt± kalah± viv±d±.
Viv±daj±tesu ca pesuº±n²ti. Viv±de j±te sañj±te nibbatte abhinibbatte p±tubh³te pesuñña½ upasa½haranti; ito sutv± amutra akkh±yanti imesa½ bhed±ya, amutra v± sutv± imesa½ akkh±yanti am³sa½ bhed±ya. Iti samagg±na½ v± bhett±ro, bhinn±na½ v± anuppad±t±ro, vagg±r±m± vaggarat± vagganand² vaggakaraºi½ v±ca½ bh±sit±ro honti– ida½ vuccati pesuñña½. Api ca dv²hi k±raºehi pesuñña½ upasa½haranti– piyakamyat±ya v± bhed±dhipp±yena v±. Katha½ piyakamyat±ya pesuñña½ upasa½haranti? Imassa piy± bhaviss±ma, man±p± bhaviss±ma, viss±sik± bhaviss±ma, abbhantarik± bhaviss±ma, suhaday± bhaviss±m±ti. Eva½ piyakamyat±ya pesuñña½ upasa½haranti. Katha½ bhed±dhipp±yena pesuñña½ upasa½haranti? “Katha½ ime n±n± assu, vin± assu, vagg± assu, dvedh± assu, dvejjh± assu, dve pakkh± assu, bhijjeyyu½ na sam±gaccheyyu½, dukkha½ na ph±su vihareyyun”ti– eva½ bhed±dhipp±yena pesuñña½ upasa½harant²ti– viv±daj±tesu ca pesuº±ni.
Ten±ha bhagav±–
“Piyappah³t± kalah± viv±d±, paridevasok± sahamacchar± ca;
m±n±tim±n± sahapesuº± ca, maccherayutt± kalah± viv±d±;
viv±daj±tesu ca pesuº±n²”ti.
99. Piy± su lokasmi½ kutonid±n±, ye c±pi lobh± vicaranti loke;
±s± ca niµµh± ca kutonid±n±, ye sampar±y±ya narassa honti.
Piy± su lokasmi½ kutonid±n±ti. Piy± kutonid±n± kutoj±t± kutosañj±t± kutonibbatt± kuto-abhinibbatt± kutop±tubh³t±, ki½nid±n± ki½samuday± ki½j±tik± ki½pabhav±ti piy±na½ m³la½ pucchati…pe… samudaya½ pucchati papucchati y±cati ajjhesati pas±det²ti– piy± su lokasmi½ kutonid±n±.
Ye c±pi lobh± vicaranti loketi. Ye c±p²ti khattiy± ca br±hmaº± ca vess± ca sudd± ca gahaµµh± ca pabbajit± ca dev± ca manuss± ca. Lobh±ti yo lobho lubbhan± lubbhitatta½ s±r±go s±rajjan± s±rajjitatta½ abhijjh± lobho akusalam³la½. Vicarant²ti vicaranti viharanti iriyanti vattanti p±lenti yapenti y±penti. Loketi ap±yaloke manussaloke devaloke khandhaloke dh±tuloke ±yatanaloketi– ye c±pi lobh± vicaranti loke.
¾s± ca niµµh± ca kutonid±n±ti. ¾s± ca niµµh± ca kutonid±n± kutoj±t± kutosañj±t± kutonibbatt± kuto-abhinibbatt± kutop±tubh³t±, ki½nid±n± ki½samuday± ki½j±tik± ki½pabhav±ti ±s±ya ca niµµh±ya ca m³la½ pucchati…pe… samudaya½ pucchati papucchati y±cati ajjhesati pas±det²ti– ±s± ca niµµh± ca kutonid±n±. Ye sampar±y±ya narassa hont²ti. Ye narassa par±yan± honti d²p± honti t±º± honti leº± honti saraº± honti niµµh± par±yan± hont²ti– ye sampar±y±ya narassa honti.
Ten±ha so nimmito–
“Piy± su lokasmi½ kutonid±n±, ye c±pi lobh± vicaranti loke;
±s± ca niµµh± ca kutonid±n±, ye sampar±y±ya narassa hont²”ti.
100. Chand±nid±n±ni piy±ni loke, ye c±pi [ye v±pi (sy±.)] lobh± vicaranti loke;