10. Pur±bhedasuttaniddeso

Atha pur±bhedasuttaniddesa½ vakkhati–
83. Katha½dass² katha½s²lo, upasantoti vuccati;
ta½ me gotama pabr³hi, pucchito uttama½ nara½.
Katha½dass² katha½s²lo, upasantoti vuccat²ti. Katha½dass²ti k²disena dassanena samann±gato, ki½saºµhitena, ki½pak±rena, ki½paµibh±gen±ti– katha½dass². Katha½s²loti k²disena s²lena samann±gato, ki½saºµhitena, ki½pak±rena, ki½paµibh±gen±ti– katha½dass² katha½s²lo. Upasantoti vuccat²ti santo upasanto v³pasanto nibbuto paµipassaddhoti vuccati pavuccati kath²yati bhaº²yati d²p²yati vohar²yati. Katha½dass²ti adhipañña½ pucchati, katha½s²loti adhis²la½ pucchati, upasantoti adhicitta½ pucchat²ti– katha½dass² katha½s²lo upasantoti vuccati.
Ta½ me gotama pabr³h²ti. Tanti ya½ pucch±mi, ya½ y±c±mi, ya½ ajjhes±mi, ya½ pas±demi. Gotam±ti so nimmito buddha½ bhagavanta½ gottena ±lapati. Pabr³h²ti br³hi ±cikkha desehi paññapehi paµµhapehi vivara vibhaja utt±n²karohi pak±seh²ti– ta½ me gotama pabr³hi.
Pucchito uttama½ naranti. Pucchitoti puµµho pucchito y±cito ajjhesito pas±dito. Uttama½ naranti agga½ seµµha½ visiµµha½ p±mokkha½ uttama½ pavara½ naranti– pucchito uttama½ nara½.
Ten±ha so nimmito–
“Katha½dass² katha½s²lo, upasantoti vuccati;
ta½ me gotama pabr³hi, pucchito uttama½ naran”ti.
84. V²tataºho pur±bhed±, [iti bhagav±]
pubbamantamanissito;
vemajjhe nupasaªkheyyo,
tassa natthi purakkhata½.
V²tataºho pur±bhed±ti. Pur± k±yassa bhed±, pur± attabh±vassa bhed±, pur± ka¼evarassa nikkhep±, pur± j²vitindriyassa upacched± v²tataºho vigatataºho cattataºho vantataºho muttataºho pah²nataºho paµinissaµµhataºho, v²tar±go vigatar±go cattar±go vantar±go muttar±go pah²nar±go paµinissaµµhar±go, nicch±to nibbuto s²tibh³to sukhappaµisa½ved² brahmabh³tena attan± viharati.
Bhagav±ti g±rav±dhivacana½. Api ca bhaggar±goti bhagav±, bhaggadosoti bhagav±, bhaggamohoti bhagav±, bhaggam±noti bhagav±, bhaggadiµµh²ti bhagav±, bhaggataºhoti bhagav±, bhaggakilesoti bhagav±, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagav±, bhav±na½ antakaroti bhagav±, bh±vitak±yo bh±vitas²lo bh±vitacitto bh±vitapaññoti bhagav±, bhaji v± bhagav± araññavanapatth±ni pant±ni sen±san±ni appasadd±ni appanigghos±ni vijanav±t±ni manussar±hasseyyak±ni paµisall±nas±rupp±n²ti bhagav±, bh±g² v± bhagav± c²varapiº¹ap±tasen±sanagil±napaccayabhesajjaparikkh±r±nanti bhagav±, bh±g² v± bhagav± attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhis²lassa adhicittassa adhipaññ±y±ti bhagav±, bh±g² v± bhagav± catunna½ jh±n±na½ catunna½ appamaññ±na½ catunna½ ar³pasam±patt²nanti bhagav±, bh±g² v± bhagav± aµµhanna½ vimokkh±na½ aµµhanna½ abhibh±yatan±na½ navanna½ anupubbavih±rasam±patt²nanti bhagav±, bh±g² v± bhagav± dasanna½ paññ±bh±van±na½ dasanna½ kasiºasam±patt²na½ ±n±p±nassatisam±dhissa asubhasam±pattiy±ti bhagav±, bh±g² v± bhagav± catunna½ satipaµµh±n±na½ catunna½ sammappadh±n±na½ catunna½ iddhip±d±na½ pañcanna½ indriy±na½ pañcanna½ bal±na½ sattanna½ bojjhaªg±na½ ariyassa aµµhaªgikassa maggass±ti bhagav±, bh±g² v± bhagav± dasanna½ tath±gatabal±na½ catunna½ ves±rajj±na½ catunna½ paµisambhid±na½ channa½ abhiññ±na½ channa½ buddhadhamm±nanti bhagav±. Bhagav±ti neta½ n±ma½ m±tar± kata½, na pitar± kata½, na bh±tar± kata½, na bhaginiy± kata½, na mitt±maccehi kata½, na ñ±tis±lohitehi kata½ na samaºabr±hmaºehi kata½, na devat±hi kata½; vimokkhantikameta½ buddh±na½ bhagavant±na½ bodhiy± m³le saha sabbaññutañ±ºassa paµil±bh± sacchik± paññatti yadida½ bhagav±ti– v²tataºho pur±bhed±ti bhagav±.
Pubbamantamanissitoti pubbanto vuccati at²to addh±. At²ta½ addh±na½ ±rabbha taºh± pah²n±, diµµhi paµinissaµµh± taºh±ya pah²natt±, diµµhiy± paµinissaµµhatt±. Evampi pubbamantamanissito. Atha v± “eva½r³po ahosi½ at²tamaddh±nan”ti tattha nandi½ na samann±neti, “eva½vedano ahosi½… eva½sañño ahosi½… eva½saªkh±ro ahosi½… eva½viññ±ºo ahosi½ at²tamaddh±nan”ti tattha nandi½ na samann±neti. Evampi pubbamantamanissito. Atha v± “iti me cakkhu [cakkhu½ (s². ka.)] ahosi at²tamaddh±na½– iti r³p±”ti tattha na chandar±gapaµibaddha½ hoti viññ±ºa½, na chandar±gapaµibaddhatt± viññ±ºassa na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi pubbamantamanissito. “Iti me sota½ ahosi at²tamaddh±na½– iti sadd±”ti, “iti me gh±na½ ahosi at²tamaddh±na½– iti gandh±”ti, “iti me jivh± ahosi at²tamaddh±na½– iti ras±”ti, “iti me k±yo ahosi at²tamaddh±na½– iti phoµµhabb±”ti, “iti me mano ahosi at²tamaddh±na½– iti dhamm±”ti tattha na chandar±gapaµibaddha½ hoti viññ±ºa½, na chandar±gapaµibaddhatt± viññ±ºassa na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi pubbamantamanissito. Atha v± y±ni t±ni pubbe m±tug±mena saddhi½ hasitalapitak²¼it±ni na tadass±deti, na ta½ nik±meti, na ca tena vitti½ ±pajjati. Evampi pubbamantamanissito.
Vemajjhe nupasaªkheyyoti. Vemajjha½ vuccati paccuppanno addh±. Paccuppanna½ addh±na½ ±rabbha taºh± pah²n±, diµµhi paµinissaµµh± Taºh±ya pah²natt±, diµµhiy± paµinissaµµhatt± rattoti nupasaªkheyyo, duµµhoti nupasaªkheyyo, m³¼hoti nupasaªkheyyo, vinibaddhoti nupasaªkheyyo, par±maµµhoti nupasaªkheyyo, vikkhepagatoti nupasaªkheyyo, aniµµhaªgatoti nupasaªkheyyo, th±magatoti nupasaªkheyyo; te abhisaªkh±r± pah²n±; abhisaªkh±r±na½ pah²natt± gatiy± nupasaªkheyyo, nerayikoti v± tiracch±nayonikoti v± pettivisayikoti v± manussoti v± devoti v± r³p²ti v± ar³p²ti v± saññ²ti v± asaññ²ti v± nevasaññ²n±saññ²ti v±. So hetu natthi paccayo natthi k±raºa½ natthi yena saªkha½ gaccheyy±ti– vemajjhe nupasaªkheyyo.
Tassa natthi purakkhatanti. Tass±ti arahato kh²º±savassa. Purekkh±r±ti dve purekkh±r±– taºh±purekkh±ro ca diµµhipurekkh±ro ca…pe… aya½ taºh±purekkh±ro…pe… aya½ diµµhipurekkh±ro. Tassa taºh±purekkh±ro pah²no, diµµhipurekkh±ro paµinissaµµho. Taºh±purekkh±rassa pah²natt±, diµµhipurekkh±rassa paµinissaµµhatt± na taºha½ v± diµµhi½ v± purato katv± carati, na taºh±dhajo na taºh±ketu na taºh±dhipateyyo, na diµµhidhajo na diµµhiketu na diµµh±dhipateyyo, na taºh±ya v± diµµhiy± v± pariv±rito carati. Evampi tassa natthi purakkhata½. Atha v± “eva½r³po siya½ an±gatamaddh±nan”ti tattha nandi½ na samann±neti, “eva½vedano siya½… eva½sañño siya½… eva½saªkh±ro siya½… eva½viññ±ºo siya½ an±gatamaddh±nan”ti tattha nandi½ na samann±neti. Evampi tassa natthi purakkhata½. Atha v± “iti me cakkhu siy± an±gatamaddh±na½– iti r³p±”ti appaµiladdhassa paµil±bh±ya citta½ na paºidahati, cetaso appaºidh±nappaccay± na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi tassa natthi purakkhata½. “Iti me sota½ siy± an±gatamaddh±na½– iti sadd±”ti, “iti me gh±na½ siy± an±gatamaddh±na½– iti gandh±”ti, “iti me jivh± siy± an±gatamaddh±na½– iti ras±”ti, “iti me k±yo siy± an±gatamaddh±na½– iti phoµµhabb±”ti, “iti me mano siy± an±gatamaddh±na½– iti dhamm±”ti appaµiladdhassa paµil±bh±ya citta½ na paºidahati, cetaso appaºidh±nappaccay± na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi tassa natthi purakkhata½. Atha v± “imin±ha½ s²lena v± vatena v± tapena v± brahmacariyena v± devo v± bhaviss±mi devaññataro”ti v± appaµiladdhassa paµil±bh±ya citta½ na paºidahati, cetaso appaºidh±nappaccay± na tadabhinandati; na tadabhinandato. Evampi tassa natthi purakkhata½.
Ten±ha bhagav±–
“V²tataºho pur±bhed±, [iti bhagav±]
pubbamantamanissito;
vemajjhe nupasaªkheyyo,
tassa natthi purakkhatan”ti.
85. Akkodhano asant±s², avikatth² akukkuco;
mantabh±º² anuddhato, sa ve v±c±yato muni.
Akkodhano asant±s²ti. Akkodhanoti yañhi kho vutta½. Api ca kodho t±va vattabbo. Dasah±k±rehi kodho j±yati– “anattha½ me acar²”ti kodho j±yati, “anattha½ me carat²”ti kodho j±yati, “anattha½ me carissat²”ti kodho j±yati, “piyassa me man±passa anattha½ acari… anattha½ carati… anattha½ carissat²”ti kodho j±yati, “appiyassa me aman±passa attha½ acari… attha½ carati… attha½ carissat²”ti kodho j±yati, aµµh±ne v± pana kodho j±yati. Yo evar³po cittassa ±gh±to paµigh±to, paµigha½ paµivirodho, kopo pakopo sampakopo, doso padoso sampadoso, cittassa by±patti manopadoso kodho kujjhan± kujjhitatta½, doso dussan± dussitatta½, by±patti by±pajjan± by±pajjitatta½, virodho paµivirodho caº¹ikka½, asuropo [assuropo (s². ka.)] anattamanat± cittassa– aya½ vuccati kodho.
Api ca kodhassa adhimattaparittat± veditabb±. Atthi kañci [kiñci (ka.)] k±la½ kodho citt±vilakaraºamatto hoti, na ca t±va mukhakul±navikul±no hoti; atthi kañci k±la½ kodho mukhakul±navikul±namatto hoti, na ca t±va hanusañcopano hoti; atthi kañci k±la½ kodho hanusañcopanamatto hoti, na ca t±va pharusav±ca½ nicch±raºo [pharusav±canicch±raºo (sy±.)] hoti; atthi kañci k±la½ kodho pharusav±ca½ nicch±raºamatto hoti, na ca t±va dis±vidis±nuvilokano hoti; atthi kañci k±la½ kodho dis±vidis±nuvilokanamatto hoti, na ca t±va daº¹asatthapar±masano hoti; atthi kañci k±la½ kodho daº¹asatthapar±masanamatto hoti, na ca t±va daº¹asattha-abbhukkiraºo hoti; atthi kañci k±la½ kodho daº¹asattha-abbhukkiraºamatto hoti, na ca t±va daº¹asattha-abhinip±tano hoti; atthi kañci k±la½ kodho daº¹asattha-abhinip±tamatto hoti, na ca t±va chinnavicchinnakaraºo hoti; atthi kañci k±la½ kodho chinnavicchinnakaraºamatto hoti, na ca t±va sambhañjanapalibhañjano hoti; atthi kañci k±la½ kodho sambhañjanapalibhañjanamatto hoti, na ca t±va aªgamaªga-apaka¹¹hano hoti; atthi kañci k±la½ kodho aªgamaªga-apaka¹¹hanamatto hoti, na ca t±va j²vit±voropano [j²vitapan±sano (sy±.)] hoti; atthi kañci k±la½ kodho j²vit±voropanamatto hoti, na ca t±va sabbac±gaparicc±g±ya saºµhito hoti. Yato kodho parapuggala½ gh±µetv± att±na½ gh±µeti, ett±vat± kodho paramussadagato paramavepullappatto hoti. Yassa so kodho pah²no samucchinno v³pasanto paµipassaddho abhabbuppattiko ñ±ºaggin± da¹¹ho, so vuccati akkodhano. Kodhassa pah²natt± akkodhano, kodhavatthussa pariññ±tatt± akkodhano, kodhahetussa upacchinnatt± akkodhanoti– akkodhano.