Adiµµhiy± assutiy± añ±º±, as²lat± abbat± nopi ten±ti N±pi samm±diµµhimattena, n±pi savanamattena, n±pi ñ±ºamattena, n±pi s²lamattena, n±pi vatamattena ajjhattasanti½ patto hoti, n±pi vin± etehi dhammehi ajjhattasanti½ p±puº±ti. Api ca sambh±r± ime dhamm± honti ajjhattasanti½ p±puºitu½ adhigantu½ phassitu½ sacchik±tunti– adiµµhiy± assutiy± añ±º± as²lat± abbat± nopi tena. Ete ca nissajja anuggah±y±ti. Eteti kaºhapakkhik±na½ dhamm±na½ samuggh±tato pah±na½ icchitabba½, tedh±tukesu kusalesu dhammesu atammayat± [akammayat± (s². ka.)] icchitabb±, yato kaºhapakkhiy± dhamm± samuggh±tapah±nena pah²n± honti ucchinnam³l± t±l±vatthukat± anabh±va½kat± ±yati½ anupp±dadhamm±, tedh±tukesu ca kusalesu dhammesu atammayat± hoti, ett±vat±pi na gaºh±ti na par±masati n±bhinivisati. Atha v± na gaºhitabb± na par±masitabb± n±bhinivisitabb±ti. Evampi ete ca nissajja anuggah±ya. Yato taºh± ca diµµhi ca m±no ca pah²n± honti ucchinnam³l± t±l±vatthukat± anabh±va½kat± ±yati½ anupp±dadhamm±ti, ett±vat±pi na gaºh±ti na par±masati n±bhinivisat²ti. Evampi ete ca nissajja anuggah±ya. Yato puññ±bhisaªkh±ro ca apuññ±bhisaªkh±ro ca ±neñj±bhisaªkh±ro ca pah²n± honti ucchinnam³l± t±l±vatthukat± anabh±va½kat± ±yati½ anupp±dadhamm±ti, ett±vat±pi na gaºh±ti na par±masati n±bhinivisat²ti. Evampi ete ca nissajja anuggah±ya. Santo aniss±ya bhava½ na jappeti. Santoti r±gassa samitatt± santo, dosassa samitatt± santo, mohassa samitatt± santo kodhassa… upan±hassa… makkhassa… pa¼±sassa… iss±ya… macchariyassa… m±y±ya… s±µheyyassa… thambhassa… s±rambhassa… m±nassa… atim±nassa… madassa… pam±dassa… sabbakiles±na½… sabbaduccarit±na½… sabbadarath±na½… sabbapari¼±h±na½… sabbasant±p±na½… sabb±kusal±bhisaªkh±r±na½ santatt± samitatt± v³pasamitatt± vijjh±tatt± nibbutatt± vigatatt± paµipassaddhatt± santo upasanto v³pasanto nibbuto paµipassaddhoti– santo. Aniss±y±ti dve nissay±– taºh±nissayo ca diµµhinissayo ca…pe… aya½ taºh±nissayo…pe… aya½ diµµhinissayo. Taºh±nissaya½ pah±ya diµµhinissaya½ paµinissajjitv± cakkhu½ aniss±ya, sota½ aniss±ya, gh±na½ aniss±ya, jivha½ aniss±ya, k±ya½ aniss±ya, mana½ aniss±ya, r³pe… sadde… gandhe… rase… phoµµhabbe… kula½… gaºa½… ±v±sa½… l±bha½… yasa½… pasa½sa½… sukha½… c²vara½… piº¹ap±ta½… sen±sana½… gil±napaccayabhesajjaparikkh±ra½… k±madh±tu½… r³padh±tu½… ar³padh±tu½… k±mabhava½… r³pabhava½… ar³pabhava½… saññ±bhava½… asaññ±bhava½… nevasaññ±n±saññ±bhava½… ekavok±rabhava½… catuvok±rabhava½… pañcavok±rabhava½… at²ta½… an±gata½… paccuppanna½… diµµhasutamutaviññ±tabbe dhamme aniss±ya aggaºhitv± apar±masitv± anabhinivisitv±ti– santo aniss±ya. Bhava½ na jappeti k±mabhava½ na jappeyya, r³pabhava½ na jappeyya, ar³pabhava½ na jappeyya nappajappeyya na abhijappeyy±ti– santo aniss±ya bhava½ na jappe. Ten±ha bhagav±–
“Na diµµhiy± na sutiy± na ñ±ºena, [m±gaº¹iy±ti bhagav±]
s²labbaten±pi na suddhim±ha;
adiµµhiy± assutiy± añ±º±, as²lat± abbat± nopi tena;
ete ca nissajja anuggah±ya, santo aniss±ya bhava½ na jappe”ti.
75. No ce kira diµµhiy± na sutiy± na ñ±ºena, [iti m±gaº¹iyo]
s²labbaten±pi na suddhim±ha;
adiµµhiy± assutiy± añ±º±, as²lat± abbat± nopi tena;
maññ±maha½ momuhameva dhamma½, diµµhiy± eke paccenti suddhi½.
No ce kira diµµhiy± na sutiy± na ñ±ºen±ti. Diµµhiy±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ n±ha na kathesi na bhaºasi na d²payasi na voharasi; suten±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½… diµµhasuten±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½ mutti½ vimutti½ parimutti½… ñ±ºen±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ n±ha na kathesi na bhaºasi na d²payasi na voharas²ti– no ce kira diµµhiy± na sutiy± na ñ±ºena. Iti m±gaº¹iyoti it²ti padasandhi…pe…. M±gaº¹iyoti tassa br±hmaºassa n±ma½…pe… iti m±gaº¹iyo. S²labbaten±pi na suddhim±h±ti. S²len±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½…pe… vaten±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½…pe… s²labbaten±pi suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ n±ha na kathesi na bhaºasi na d²payasi na voharas²ti– s²labbaten±pi na suddhim±ha. Adiµµhiy± assutiy± añ±º±, as²lat± abbat± nopi ten±ti. Diµµhipi icchitabb±ti eva½ bhaºasi, savanampi icchitabbanti eva½ bhaºasi, ñ±ºampi icchitabbanti eva½ bhaºasi, na sakkosi eka½sena anuj±nitu½, napi sakkosi eka½sena paµikkhipitunti– adiµµhiy± assutiy± añ±º±, as²lat± abbat± nopi tena. Maññ±maha½ momuhameva dhammanti. Mom³hadhammo aya½ tuyha½ b±ladhammo m³¼hadhammo aññ±ºadhammo amar±vikkhepadhammoti eva½ maññ±mi eva½ j±n±mi eva½ ±j±n±mi eva½ vij±n±mi eva½ paµivij±n±mi eva½ paµivijjh±m²ti– maññ±maha½ momuhameva dhamma½. Diµµhiy± eke paccenti suddhinti. Suddhidiµµhiy± eke samaºabr±hmaº± suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ paccenti; “sassato loko, idameva sacca½ moghamaññan”ti diµµhiy± eke samaºabr±hmaº± suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ paccenti; “asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±, idameva sacca½ moghamaññan”ti diµµhiy± eke samaºabr±hmaº± suddhi½ visuddhi½ parisuddhi½, mutti½ vimutti½ parimutti½ paccent²ti– diµµhiy± eke paccenti suddhi½. Ten±ha so br±hmaºo–
“No ce kira diµµhiy± na sutiy± na ñ±ºena, [iti m±gaº¹iyo]
s²labbaten±pi na suddhim±ha;
adiµµhiy± assutiy± añ±º±, as²lat± abbat± nopi tena;
maññ±maha½ momuhameva dhamma½, diµµhiy± eke paccenti suddhin”ti.
76. Diµµhiñca [diµµh²su (s². sy±. ka.)] niss±yanupuccham±no, [m±gaº¹iy±ti bhagav±]
samuggah²tesu pamoham±g± [samoham±g± (ka.)] ;
ito ca n±ddakkhi aºumpi sañña½, tasm± tuva½ momuhato dah±si.
Diµµhiñca niss±yanupuccham±noti. M±gaº¹iyo br±hmaºo diµµhi½ niss±ya diµµhi½ pucchati, laggana½ niss±ya laggana½ pucchati, bandhana½ niss±ya bandhana½ pucchati, palibodha½ niss±ya palibodha½ pucchati. Anupuccham±noti punappuna½ pucchat²ti– diµµhiñca niss±yanupuccham±no. M±gaº¹iy±ti bhagav± ta½ br±hmaºa½ n±mena ±lapati. Bhagav±ti g±rav±dhivacana½…pe… sacchik± paññatti yadida½ bhagav±ti– m±gaº¹iy±ti bhagav±. Samuggah²tesu pamoham±g±ti. Y± s± diµµhi tay± gahit± par±maµµh± abhiniviµµh± ajjhosit± adhimutt±, t±yeva tva½ diµµhiy± m³¼hosi pam³¼hosi samm³¼hosi moha½ ±gatosi pamoha½ ±gatosi sammoha½ ±gatosi andhak±ra½ pakkhandos²ti– samuggah²tesu pamoham±g±. Ito ca n±ddakkhi aºumpi saññanti. Ito ajjhattasantito v± paµipad±to v± dhammadesan±to v±, yuttasañña½ pattasañña½ lakkhaºasañña½ k±raºasañña½ µh±nasañña½ na paµilabhati, kuto ñ±ºanti. Evampi ito ca n±ddakkhi aºumpi sañña½. Atha v± anicca½ v± aniccasaññ±nuloma½ v±, dukkha½ v± dukkhasaññ±nuloma½ v±, anatta½ v± anattasaññ±nuloma½ v±, saññupp±damatta½ v± sañj±nitamatta½ v± na paµilabhati kuto ñ±ºanti. Evampi ito ca n±ddakkhi aºumpi sañña½. Tasm± tuva½ momuhato dah±s²ti. Tasm±ti tasm± ta½k±raº± ta½hetu tappaccay± ta½nid±n± mom³hadhammato b±ladhammato m³¼hadhammato aññ±ºadhammato amar±vikkhepadhammato dah±si passasi dakkhasi olokesi nijjh±yasi upaparikkhas²ti– tasm± tuva½ momuhato dah±si. Ten±ha bhagav±–
“Diµµhiñca niss±yanupuccham±no, [m±gaº¹iy±ti bhagav±]
samuggah²tesu pamoham±g±;
ito ca n±ddakkhi aºumpi sañña½, tasm± tuva½ momuhato dah±s²”ti.
77. Samo vises² uda v± nih²no, yo maññati so vivadetha tena;
t²su vidh±su avikampam±no, samo vises²ti na tassa hoti.
Samo vises² uda v± nih²no, yo maññati so vivadetha ten±ti. Sadisohamasm²ti v± seyyohamasm²ti v± h²nohamasm²ti v± yo maññati, so tena m±nena t±ya diµµhiy± tena v± puggalena kalaha½ kareyya bhaº¹ana½ kareyya viggaha½ kareyya viv±da½ kareyya medhaga½ kareyya– “na tva½ ima½ dhammavinaya½ ±j±n±si, aha½ ima½ dhammavinaya½ ±j±n±mi, ki½ tva½ ima½ dhammavinaya½ ±j±nissasi, micch±paµipanno tvamasi, ahamasmi samm±paµipanno, sahita½ me, asahita½ te, pure vacan²ya½ pacch± avaca, pacch± vacan²ya½ pure avaca, adhiciººa½ te vipar±vatta½, ±ropito te v±do, niggahito tvamasi, cara v±dappamokkh±ya, nibbeµhehi v± sace pahos²”ti– samo vises² uda v± nih²no yo maññati so vivadetha tena. T²su vidh±su avikampam±no, samo vises²ti na tassa hot²ti. Yasset± tisso vidh± pah²n± samucchinn± v³pasant± paµipassaddh± abhabbuppattik± ñ±ºaggin± da¹¹h±, so t²su vidh±su na kampati na vikampati, avikampam±nassa puggalassa sadisohamasm²ti v± seyyohamasm²ti v± h²nohamasm²ti v±. Na tassa hot²ti. Na mayha½ hot²ti t²su vidh±su avikampam±no, samo vises²ti– na tassa hoti. Ten±ha bhagav±–
“Samo vises² uda v± nih²no, yo maññati so vivadetha tena;
t²su vidh±su avikampam±no, samo vises²ti na tassa hot²”ti.
78. Saccanti so br±hmaºo ki½ vadeyya, mus±ti v± so vivadetha kena;
yasmi½ sama½ visama½ v±pi natthi, sa kena v±da½ paµisa½yujeyya.
Saccanti so br±hmaºo ki½ vadeyy±ti. Br±hmaºoti sattanna½ dhamm±na½ b±hitatt± br±hmaºo…pe… asito t±di pavuccate sa brahm±. Saccanti so br±hmaºo ki½ vadeyy±ti. “Sassato loko, idameva sacca½ moghamaññan”ti br±hmaºo ki½ vadeyya ki½ katheyya ki½ bhaºeyya ki½ d²payeyya ki½ vohareyya; “asassato loko…pe… neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±, idameva sacca½ moghamaññan”ti br±hmaºo ki½ vadeyya ki½ katheyya ki½ bhaºeyya ki½ d²payeyya ki½ vohareyy±ti– saccanti so br±hmaºo ki½ vadeyya. Mus±ti v± so vivadetha ken±ti. Br±hmaºo mayha½va sacca½, tuyha½ mus±ti kena m±nena, k±ya diµµhiy±, kena v± puggalena kalaha½ kareyya bhaº¹ana½ kareyya viggaha½ kareyya viv±da½ kareyya medhaga½ kareyya– “na tva½ ima½ dhammavinaya½ ±j±n±si…pe… nibbeµhehi v± sace pahos²”ti– mus±ti v± so vivadetha kena.