2. Guhaµµhakasuttaniddeso
Atha guhaµµhakasuttaniddesa½ vakkhati– 7. Satto guh±ya½ bahun±bhichanno, tiµµha½ naro mohanasmi½ pag±¼ho;
d³re vivek± hi tath±vidho so, k±m± hi loke na hi suppah±y±.
Satto guh±ya½ bahun±bhichannoti. Sattoti hi kho vutta½, api ca guh± t±va vattabb±. Guh± vuccati k±yo. K±yoti v± guh±ti v± dehoti v± sandehoti v± n±v±ti v± rathoti v± dhajoti v± vammikoti v± nagaranti v± ni¹¹anti v± kuµ²ti v± gaº¹oti v± kumbhoti v± n±goti v± k±yasseta½ adhivacana½. Satto guh±yanti guh±ya½ satto visatto ±satto laggo laggito palibuddho. Yath± bhittikhile v± n±gadante v± gaº¹a½ satta½ visatta½ ±satta½ lagga½ laggita½ palibuddha½; evameva guh±ya½ satto visatto ±satto laggo laggito palibuddho. Vuttañheta½ bhagavat±– “R³pe kho, r±dha, yo chando yo r±go y± nand² y± taºh± ye upay³p±d±n± cetaso adhiµµh±n±bhinives±nusay±, tatra satto tatra visatto; tasm± sattoti vuccati. Vedan±ya kho, r±dha…pe… saññ±ya kho, r±dha… saªkh±resu kho, r±dha… viññ±ºe kho, r±dha, yo chando yo r±go y± nand² y± taºh± ye upay³p±d±n± cetaso adhiµµh±n±bhinives±nusay±, tatra satto tatra visatto; tasm± sattoti vuccati. Sattoti laggan±dhivacanan”ti– satto guh±ya½. Bahun±bhichannoti bahukehi kilesehi channo, r±gena channo dosena channo mohena channo kodhena channo upan±hena channo makkhena channo pa¼±sena channo iss±ya channo macchariyena channo m±y±ya channo s±µheyyena channo thambhena channo s±rambhena channo m±nena channo atim±nena channo madena channo pam±dena channo. Sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbapari¼±hehi sabbasant±pehi sabb±kusal±bhisaªkh±rehi channo vichanno ucchanno ±vuto nivuto ovuto [ophuto (sy±.)] pihito paµicchanno paµikujjitoti– satto guh±ya½ bahun±bhichanno. Tiµµha½ naro mohanasmi½ pag±¼hoti tiµµhanto naro ratto r±gavasena tiµµhati, duµµho dosavasena tiµµhati, m³¼ho mohavasena tiµµhati, vinibaddho m±navasena tiµµhati, par±maµµho diµµhivasena tiµµhati, vikkhepagato uddhaccavasena tiµµhati, aniµµhaªgato vicikicch±vasena tiµµhati, th±magato anusayavasena tiµµhati. Evampi tiµµha½ naro. Vuttañheta½ bhagavat±– “santi, bhikkhave, cakkhuviññeyy± r³p± iµµh± kant± man±p± piyar³p± k±m³pasa½hit± rajan²y±, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos±ya tiµµhati. Santi, bhikkhave, sotaviññeyy± sadd±…pe… gh±naviññeyy± gandh±… jivh±viññeyy± ras±… k±yaviññeyy± phoµµhabb±… manoviññeyy± dhamm± iµµh± kant± man±p± piyar³p± k±m³pasa½hit± rajan²y±, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhos±ya tiµµhat²”ti. Evampi tiµµha½ naro. Vuttañheta½ bhagavat±– “r³p³paya½ v±, bhikkhave, viññ±ºa½ tiµµham±na½ tiµµhati, r³p±rammaºa½ r³papatiµµha½ nand³pasecana½ vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ ±pajjati. Vedan³paya½ v±, bhikkhave…pe… saññ³paya½… saªkh±r³paya½ v±, bhikkhave, viññ±ºa½ tiµµham±na½ tiµµhati, saªkh±r±rammaºa½ saªkh±rapatiµµha½ nand³pasecana½ vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ ±pajjat²”ti. Evampi tiµµha½ naro. Vuttampi heta½ bhagavat±– “kaba¼²k±re ce, bhikkhave, ±h±re atthi r±go atthi nand² atthi taºh±, patiµµhita½ tattha viññ±ºa½ vir³¼ha½. Yattha patiµµhita½ viññ±ºa½ vir³¼ha½, atthi tattha n±mar³pass±vakkanti. Yattha atthi n±mar³pass±vakkanti, atthi tattha saªkh±r±na½ vuddhi. Yattha atthi saªkh±r±na½ vuddhi, atthi tattha ±yati½ punabbhav±bhinibbatti. Yattha atthi ±yati½ punabbhav±bhinibbatti, atthi tattha ±yati½ j±tijar±maraºa½. Yattha atthi ±yati½ j±tijar±maraºa½, sasoka½ ta½, bhikkhave, saraja½ sa-up±y±santi vad±m²”ti. Evampi tiµµha½ naro. “Phasse ce, bhikkhave, ±h±re…pe… manosañcetan±ya ce, bhikkhave, ±h±re… viññ±ºe ce, bhikkhave, ±h±re atthi r±go atthi nand² atthi taºh± patiµµhita½ tattha viññ±ºa½ vir³¼ha½. Yattha patiµµhita½ viññ±ºa½ vir³¼ha½, atthi tattha n±mar³pass±vakkanti. Yattha atthi n±mar³pass±vakkanti, atthi tattha saªkh±r±na½ vuddhi. Yattha atthi saªkh±r±na½ vuddhi, atthi tattha ±yati½ punabbhav±bhinibbatti. Yattha atthi ±yati½ punabbhav±bhinibbatti atthi tattha ±yati½ j±tijar±maraºa½. Yattha atthi ±yati½ j±tijar±maraºa½, sasoka½ ta½, bhikkhave, saraja½ sa-up±y±santi vad±m²”ti. Evampi tiµµha½ naro. Mohanasmi½ pag±¼hoti. Mohan± vuccanti pañca k±maguº±. Cakkhuviññeyy± r³p± iµµh± kant± man±p± piyar³p± k±m³pasa½hit± rajan²y±; sotaviññeyy± sadd±… gh±naviññeyy± gandh±… jivh±viññeyy± ras±… k±yaviññeyy± phoµµhabb± iµµh± kant± man±p± piyar³p± k±m³pasa½hit± rajan²y±. Ki½ k±raº± mohan± vuccanti pañca k±maguº±? Yebhuyyena devamanuss± pañcasu k±maguºesu muyhanti sammuyhanti sampamuyhanti, m³¼h± samm³¼h± sampam³¼h± avijj±ya andh²kat± ±vut± nivut± ovut± pihit± paµicchann± paµikujjit±, ta½ k±raº± mohan± vuccanti pañca k±maguº±. Mohanasmi½ pag±¼hoti mohanasmi½ pag±¼ho og±¼ho ajjhog±¼ho nimuggoti– tiµµha½ naro mohanasmi½ pag±¼ho. D³re vivek± hi tath±vidho soti. Vivek±ti tayo vivek±– k±yaviveko, cittaviveko, upadhiviveko. Katamo k±yaviveko? Idha bhikkhu vivitta½ sen±sana½ bhajati arañña½ rukkham³la½ pabbata½ kandara½ giriguha½ sus±na½ vanapattha½ abbhok±sa½ pal±lapuñja½. K±yena vivitto viharati. So eko gacchati, eko tiµµhati, eko nis²dati, eko seyya½ kappeti, eko g±ma½ piº¹±ya pavisati, eko paµikkamati, eko raho nis²dati, eko caªkama½ adhiµµh±ti, eko carati viharati iriyati vattati p±leti yapeti y±peti. Aya½ k±yaviveko. Katamo cittaviveko? Paµhama½ jh±na½ sam±pannassa n²varaºehi citta½ vivitta½ hoti. Dutiya½ jh±na½ sam±pannassa vitakkavic±rehi citta½ vivitta½ hoti. Tatiya½ jh±na½ sam±pannassa p²tiy± citta½ vivitta½ hoti. Catuttha½ jh±na½ sam±pannassa sukhadukkhehi citta½ vivitta½ hoti. ¾k±s±nañc±yatana½ sam±pannassa r³pasaññ±ya paµighasaññ±ya n±nattasaññ±ya citta½ vivitta½ hoti. Viññ±ºañc±yatana½ sam±pannassa ±k±s±nañc±yatanasaññ±ya citta½ vivitta½ hoti. ¾kiñcaññ±yatana½ sam±pannassa viññ±ºañc±yatanasaññ±ya citta½ vivitta½ hoti. Nevasaññ±n±saññ±yatana½ sam±pannassa ±kiñcaññ±yatanasaññ±ya citta½ vivitta½ hoti. Sot±pannassa sakk±yadiµµhiy± vicikicch±ya s²labbatapar±m±s± diµµh±nusay± vicikicch±nusay±, tadekaµµhehi ca kilesehi citta½ vivitta½ hoti. Sakad±g±missa o¼±rik± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± o¼±rik± k±mar±g±nusay± paµigh±nusay±, tadekaµµhehi ca kilesehi citta½ vivitta½ hoti. An±g±missa anusahagat± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± anusahagat± k±mar±g±nusay± paµigh±nusay±, tadekaµµhehi ca kilesehi citta½ vivitta½ hoti. Arahato r³p±r³par±g± m±n± uddhacc± avijj±ya m±n±nusay± bhavar±g±nusay± avijj±nusay± tadekaµµhehi ca kilesehi bahiddh± ca sabbanimittehi citta½ vivitta½ hoti. Aya½ cittaviveko. Katamo upadhiviveko? Upadhi vuccanti kiles± ca khandh± ca abhisaªkh±r± ca. Upadhiviveko vuccati amata½ nibb±na½. Yo sabbasaªkh±rasamatho sabb³padhipaµinissaggo taºhakkhayo vir±go nirodho nibb±na½. Aya½ upadhiviveko. K±yaviveko ca vivekaµµhak±y±na½ [v³pakaµµhak±y±na½ (sy±.)] nekkhamm±bhirat±na½, cittaviveko ca parisuddhacitt±na½ paramavod±nappatt±na½, upadhiviveko ca nir³padh²na½ puggal±na½ visaªkh±ragat±na½. D³re vivek± h²ti. Yo so eva½ guh±ya½ satto, eva½ bahukehi kilesehi channo, eva½ mohanasmi½ pag±¼ho, so k±yavivek±pi d³re, cittavivek±pi d³re, upadhivivek±pi d³re vid³re suvid³re na santike na s±mant± an±sanne vivekaµµhe [vavakaµµhe (s².), anupakaµµhe (sy±.)]. Tath±vidhoti t±diso tassaºµhito tappak±ro tappaµibh±go yo so mohanasmi½ pag±¼hoti– d³re vivek± hi tath±vidho so. K±m± hi loke na hi suppah±y±ti. K±m±ti udd±nato dve k±m±– vatthuk±m± ca kilesak±m± ca. Katame vatthuk±m±? Man±pik± r³p± man±pik± sadd± man±pik± gandh± man±pik± ras± man±pik± phoµµhabb±, attharaº± p±vuraº± d±sid±s± aje¼ak± kukkuµas³kar± hatthigav±ssava¼av±, khetta½ vatthu hirañña½ suvaººa½, g±manigamar±jadh±niyo raµµhañca janapado ca koso ca koµµh±g±rañca, ya½ kiñci rajan²ya½ vatthu– vatthuk±m±. Api ca at²t± k±m± an±gat± k±m± paccuppann± k±m±, ajjhatt± k±m± bahiddh± k±m± ajjhattabahiddh± k±m±, h²n± k±m± majjhim± k±m± paº²t± k±m±, ±p±yik± k±m± m±nusik± k±m± dibb± k±m± paccupaµµhit± k±m±, nimmit± k±m± animmit± k±m± paranimmit± k±m±, pariggahit± k±m± apariggahit± k±m±, mam±yit± k±m± amam±yit± k±m±, sabbepi k±m±vacar± dhamm±, sabbepi r³p±vacar± dhamm±, sabbepi ar³p±vacar± dhamm±, taºh±vatthuk± taºh±rammaº± k±man²yaµµhena rajan²yaµµhena madan²yaµµhena k±m±. Ime vuccanti vatthuk±m±. Katame kilesak±m±? Chando k±mo r±go k±mo chandar±go k±mo, saªkappo k±mo r±go k±mo saªkappar±go k±mo, yo k±mesu k±macchando k±mar±go k±manand² k±mataºh± k±masneho k±mapari¼±ho k±mamucch± k±majjhos±na½ k±mogho k±mayogo k±mup±d±na½ k±macchandan²varaºa½.
“Addasa½ k±ma te m³la½, saªkapp± k±ma j±yasi;
na ta½ saªkappayiss±mi, eva½ k±ma na hohis²”ti.–
Ime vuccanti kilesak±m±. Loketi ap±yaloke manussaloke devaloke, khandhaloke dh±tuloke ±yatanaloke. K±m± hi loke na hi suppah±y±ti. K±m± hi loke duppah±y± duccajj± duppariccajj± dunnimmaday± dunniveµhay± dubbiniveµhay± duttar± duppatar± dussamatikkam± dubbinivatt±ti– k±m± hi loke na hi suppah±y±. Ten±ha bhagav±–
“Satto guh±ya½ bahun±bhichanno, tiµµha½ naro mohanasmi½ pag±¼ho;
d³re vivek± hi tath±vidho so, k±m± hi loke na hi suppah±y±”ti.
8. Icch±nid±n± bhavas±tabaddh±, te duppamuñc± na hi aññamokkh±;
pacch± pure v±pi apekkham±n±, ime va k±me purime va jappa½.
Icch±nid±n± bhavas±tabaddh±ti. Icch± vuccati taºh±. Yo r±go s±r±go anunayo anurodho nand² nandir±go, cittassa s±r±go icch± mucch± ajjhos±na½ gedho paligedho saªgo paªko, ej± m±y± janik± sañjanan² sibbin² j±lin² sarit± visattik±, sutta½ visaµ± ±y³hin² dutiy± paºidhi bhavanetti, vana½ vanatho sandhavo sneho apekkh± paµibandhu, ±s± ±s²san± ±s²sitatta½, r³p±s± sadd±s± gandh±s± ras±s± phoµµhabb±s±, l±bh±s± dhan±s± putt±s± j²vit±s± japp± pajapp± abhijapp± jappan± jappitatta½ loluppa½ lolupp±yan± lolupp±yitatta½ pucchañchikat± s±dhukamyat±, adhammar±go visamalobho nikanti nik±man± patthan± pihan± sampatthan±, k±mataºh± bhavataºh± vibhavataºh±, r³pataºh± ar³pataºh± nirodhataºh±, r³pataºh± saddataºh± gandhataºh± rasataºh± phoµµhabbataºh± dhammataºh±, ogho yogo gantho up±d±na½ ±varaºa½ n²varaºa½ chadana½ bandhana½, upakkileso anusayo pariyuµµh±na½ lat± veviccha½ dukkham³la½ dukkhanid±na½ dukkhappabhavo m±rap±so m±raba¼isa½ m±ravisayo, taºh±nad² taºh±j±la½ taºh±gaddula½ taºh±samuddo abhijjh± lobho akusalam³la½. Icch±nid±n±ti icch±nid±nak± icch±hetuk± icch±paccay± icch±k±raº± icch±pabhav±ti– icch±nid±n±.