Esa khvassa mah±gedhoti. Eso tassa mah±gedho mah±vana½ mah±gahana½ mah±kant±ro mah±visamo mah±kuµilo mah±paªko mah±palipo mah±palibodho mah±bandhana½, yadida½ sampaj±namus±v±doti– esa khvassa mah±gedho.
Mosavajja½ pag±hat²ti. Mosavajja½ vuccati mus±v±do. Idhekacco sabhaggato v± parisaggato v± ñ±timajjhagato v± p³gamajjhagato v± r±jakulamajjhagato v± abhin²to sakkhipuµµho– “ehambho purisa, ya½ j±n±si ta½ vadeh²”ti, so aj±na½ v± ±ha– “j±n±m²”ti, “j±na½” v± ±ha– “na j±n±m²”ti, apassa½ v± ±ha– “pass±m²”ti, passa½ v± ±ha– “na pass±m²”ti. Iti attahetu v± parahetu v± ±misakiñcikkhahetu v± sampaj±namus± bh±sati– ida½ vuccati mosavajja½.
Api ca t²h±k±rehi mus±v±do hoti. Pubbevassa hoti– “mus± bhaºissan”ti, bhaºantassa hoti– “mus± bhaº±m²”ti, bhaºitassa hoti– “mus± may± bhaºitan”ti. Imehi t²h±k±rehi mus±v±do hoti. Api ca cat³h±k±rehi mus±v±do hoti. Pubbevassa hoti– “mus± bhaºissan”ti, bhaºantassa hoti– “mus± bhaº±m²”ti, bhaºitassa hoti– “mus± may± bhaºitan”ti, vinidh±ya diµµhi½. Imehi cat³h±k±rehi mus±v±do hoti. Api ca pañcah±k±rehi… chah±k±rehi… sattah±k±rehi… aµµhah±k±rehi mus±v±do hoti. Pubbevassa hoti– “mus± bhaºissan”ti, bhaºantassa hoti– “mus± bhaº±m²”ti, bhaºitassa hoti– “mus± may± bhaºitan”ti, vinidh±ya diµµhi½, vinidh±ya khanti½, vinidh±ya ruci½, vinidh±ya sañña½, vinidh±ya bh±va½. Imehi aµµhah±k±rehi mus±v±do hoti. Mosavajja½ pag±hat²ti. Mosavajja½ pag±hati og±hati ajjhog±hati pavisat²ti– mosavajja½ pag±hati.
Ten±ha bhagav±–
“Atha satth±ni kurute, parav±dehi codito;
esa khvassa mah±gedho, mosavajja½ pag±hat²”ti.
55. Paº¹itoti samaññ±to, ekaccariya½ [ekacariya½ (s². sy±.)] adhiµµhito;
sa c±pi methune yutto, mandova parikissati.
Paº¹itoti samaññ±toti. Idhekacco pubbe samaºabh±ve kitti vaººagato hoti– “paº¹ito viyatto medh±v² bahussuto cittakath² kaly±ºapaµibh±no suttantikoti v± vinayadharoti v± dhammakathikoti v±…pe… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± l±bh²”ti v± Eva½ ñ±to hoti paññ±to samaññ±to hot²ti– paº¹itoti samaññ±to.
Ekaccariya½ adhiµµhitoti. Dv²hi k±raºehi ekaccariya½ adhiµµhito– pabbajj±saªkh±tena v± gaº±vavassaggaµµhena v±. Katha½ pabbajj±saªkh±tena ekaccariya½ adhiµµhito? Sabba½ ghar±v±sapalibodha½ chinditv±…pe… eva½ pabbajj±saªkh±tena ekaccariya½ adhiµµhito. Katha½ gaº±vavassaggaµµhena ekaccariya½ adhiµµhito? So eva½ pabbajito sam±no eko araññavanapatth±ni pant±ni…pe… eva½ gaº±vavassaggaµµhena ekaccariya½ adhiµµhitoti– ekaccariya½ adhiµµhito.
Sa c±pi methune yuttoti. Methunadhammo n±ma yo so asaddhammo g±madhammo…pe… ta½k±raº± vuccati methunadhammo. Sa c±pi methune yuttoti. So aparena samayena buddha½ dhamma½ saªgha½ sikkha½ paccakkh±ya h²n±y±vattitv± methunadhamme yutto [yutto sa½yutto (s².)] payutto ±yutto sam±yuttoti– sa c±pi methune yutto.
Mandova parikissat²ti. Kapaºo viya mando viya mom³ho viya kissati parikissati parikilissati. P±ºampi hanati, adinnampi ±diyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ek±g±rikampi karoti, paripanthepi tiµµhati, parad±rampi gacchati, mus±pi bhaºati. Evampi kissati parikissati parikilissati. Tamena½ r±j±no gahetv± vividh± kammak±raº± k±renti kas±hipi t±¼enti, vettehipi t±¼enti, addhadaº¹akehipi t±¼enti, hatthampi chindanti, p±dampi chindanti, hatthap±dampi chindanti, kaººampi chindanti, n±sampi chindanti kaººan±sampi chindanti, bilaªgath±likampi karonti, saªkhamuº¹ikampi karonti, r±humukhampi karonti, jotim±likampi karonti, hatthapajjotikampi karonti, erakavattikampi karonti, cirakav±sikampi karonti, eºeyyakampi karonti, ba¼isama½sikampi karonti, kah±paºikampi karonti, kh±r±patacchikampi [kh±r±paµicchakampi (ka.)] karonti, palighaparivattikampi karonti, pal±lap²µhakampi karonti, tattenapi telena osiñcanti, sunakhehipi kh±d±penti, j²vantampi s³le utt±senti, asin±pi s²sa½ chindanti. Evampi kissati parikissati parikilissati.
Atha v± k±mataºh±ya abhibh³to pariy±dinnacitto bhoge pariyesanto n±v±ya mah±samudda½ pakkhandati, s²tassa purakkhato uºhassa purakkhato ¹a½samakasav±t±tapasar²sapasamphassehi p²¼iyam±no khuppip±s±ya miyyam±no tigumba½ gacchati, takkola½ gacchati, takkas²la½ gacchati, k±lamukha½ gacchati, purap³ra½ gacchati, vesuªga½ gacchati, ver±patha½ gacchati, java½ gacchati, t±mali½ [kamali½ (sy±.), ta½mali½ (ka.)] gacchati, vaªga½ gacchati, e¼abandhana½ gacchati, suvaººak³µa½ gacchati, suvaººabh³mi½ gacchati, tambap±ºi½ gacchati, supp±daka½ gacchati, bh±rukaccha½ gacchati, suraµµha½ gacchati, bhaªgaloka½ gacchati, bhaªgaºa½ gacchati, saramata½ gaºa½ gacchati, yona½ gacchati paramayona½ [p²na½ (sy±.)] gacchati, vinaka½ [navaka½ (s².)] gacchati, m³lapada½ gacchati, marukant±ra½ gacchati, jaººupatha½ gacchati, ajapatha½ gacchati, meº¹apatha½ gacchati, saªkupatha½ gacchati, chattapatha½ gacchati, va½sapatha½ gacchati, sakuºapatha½ gacchati, m³sikapatha½ gacchati, daripatha½ gacchati, vett±c±ra½ gacchati. Evampi kissati parikissati parikilissati.
Gavesanto na vindati, al±bham³lakampi dukkha½ domanassa½ paµisa½vedeti. Evampi kissati parikissati parikilissati.
Gavesanto vindati, laddh±pi ±rakkham³lakampi dukkha½ domanassa½ paµisa½vedeti– “kinti me bhoge neva r±j±no hareyyu½, na cor± hareyyu½, na agg² daheyyu½, na udaka½ vaheyya, na apiy± d±y±d± hareyyun”ti. Tassa eva½ ±rakkhato gopayato te bhog± vippalujjanti. So vippayogam³lakampi dukkha½ domanassa½ paµisa½vedeti. Evampi kissati parikissati parikilissat²ti sa c±pi methune yutto, mandova parikissati.
Ten±ha bhagav±–
“Paº¹itoti samaññ±to, ekaccariya½ adhiµµhito;
sa c±pi methune yutto, mandova parikissat²”ti.
56. Etam±d²nava½ ñatv±, muni½ pubb±pare idha;
ekaccariya½ da¼ha½ kayir±, na nisevetha methuna½.
Etam±d²nava½ ñatv±, muni pubb±pare idh±ti. Etanti pubbe samaºabh±ve yaso ca kitti ca, aparabh±ge buddha½ dhamma½ saªgha½ sikkha½ paccakkh±ya h²n±y±vattassa ayaso ca akitti ca; eta½ sampatti½ vipattiñca. Ñatv±ti j±nitv± tulayitv± t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv±. Mun²ti. Mona½ vuccati ñ±ºa½. Y± paññ± paj±nan±…pe… saªgaj±lamaticca so muni. Idh±ti imiss± diµµhiy± imiss± khantiy± imiss± ruciy± imasmi½ ±d±ye imasmi½ dhamme imasmi½ vinaye imasmi½ dhammavinaye imasmi½ p±vacane imasmi½ brahmacariye imasmi½ satthus±sane imasmi½ attabh±ve imasmi½ manussaloketi– etam±d²nava½ ñatv± muni pubb±pare idha.
Ekaccariya½ da¼ha½ kayir±ti. Dv²hi k±raºehi ekaccariya½ da¼aha½ kareyya– pabbajj±saªkh±tena v± gaº±vavassaggaµµhena v±. Katha½ pabbajj±saªkh±tena ekaccariya½ da¼ha½ kareyya? Sabba½ ghar±v±sapalibodha½ chinditv± puttad±rapalibodha½ chinditv± ñ±tipalibodha½ chinditv± mitt±maccapalibodha½ chinditv± sannidhipalibodha½ chinditv± kesamassu½ oh±retv± k±s±y±ni vatth±ni acch±detv± ag±rasm± anag±riya½ pabbajitv± akiñcanabh±va½ upagantv± eko careyya vihareyya iriyeyya vatteyya p±leyya yapeyya y±peyya. Eva½ pabbajj±saªkh±tena ekaccariya½ da¼ha½ kareyya.
Katha½ gaº±vavassaggaµµhena ekaccariya½ da¼ha½ kareyya? So eva½ pabbajito sam±no eko araññavanapatth±ni pant±ni sen±san±ni paµiseveyya appasadd±ni appanigghos±ni vijanav±t±ni manussar±hasseyyak±ni paµisall±nas±rupp±ni. So eko gaccheyya, eko tiµµheyya, eko nis²deyya, eko seyya½ kappeyya, eko g±ma½ piº¹±ya paviseyya, eko paµikkameyya, eko raho nis²deyya, eko caªkama½ adhiµµheyya, eko careyya vihareyya iriyeyya vatteyya p±leyya yapeyya y±peyya. Eva½ gaº±vavassaggaµµhena ekaccariya½ da¼ha½ kareyy±ti– ekaccariya½ da¼ha½ kareyya, thira½ kareyya, da¼ha½ sam±d±no assa, avaµµhitasam±d±no assa kusalesu dhammes³ti– ekaccariya½ da¼ha½ kayir±.
Na nisevetha methunanti. Methunadhammo n±ma yo so asaddhammo g±madhammo…pe… ta½k±raº± vuccati methunadhammo. Methunadhamma½ na seveyya na niseveyya na sa½seveyya na paµiseveyya na careyya na sam±careyya na sam±d±ya vatteyy±ti– na nisevetha methuna½.
Ten±ha bhagav±–
“Etam±d²nava½ ñatv±, muni pubb±pare idha;
ekaccariya½ da¼ha½ kayir±, na nisevetha methunan”ti.
57. Vivekaññeva sikkhetha, eta½ ariy±namuttama½;
na tena seµµho maññetha, sa ve nibb±nasantike.
Vivekaññeva sikkheth±ti. Vivekoti tayo vivek±– k±yaviveko, cittaviveko, upadhiviveko. Katamo k±yaviveko…pe… aya½ upadhiviveko. K±yaviveko ca vivekaµµhak±y±na½ nekkhamm±bhirat±na½. Cittaviveko ca parisuddhacitt±na½ paramavod±nappatt±na½. Upadhiviveko ca nir³padh²na½ puggal±na½ visaªkh±ragat±na½. Sikkh±ti tisso sikkh±– adhis²lasikkh±, adhicittasikkh±, adhipaññ±sikkh±…pe… aya½ adhipaññ±sikkh±. Vivekaññeva sikkheth±ti vivekaññeva sikkheyya ±careyya sam±careyya sam±d±ya vatteyy±ti– vivekaññeva sikkhetha.
Eta½ ariy±namuttamanti. Ariy± vuccanti buddh± ca buddhas±vak± ca paccekabuddh± ca. Ariy±na½ eta½ agga½ seµµha½ visiµµha½ p±mokkha½ uttama½ pavara½ yadida½ vivekacariy±ti– eta½ ariy±namuttama½.
Na tena seµµho maññeth±ti. K±yavivekacariy±ya unnati½ na kareyya, unnama½ na kareyya, m±na½ na kareyya, th±ma½ na kareyya, thambha½ na kareyya, na tena m±na½ janeyya, na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti– tena seµµho na maññetha.
Sa ve nibb±nasantiketi. So nibb±nassa santike s±mant± ±sanne avid³re upakaµµheti– sa ve nibb±nasantike.
Ten±ha bhagav±–
“Vivekaññeva sikkhetha, eta½ ariy±namuttama½;
na tena seµµho maññetha, sa ve nibb±nasantike”ti.
58. Rittassa munino carato, k±mesu anapekkhino;
oghatiººassa pihayanti, k±mesu gadhit± paj±.
Rittassa munino caratoti. Rittassa vivittassa pavivittassa k±yaduccaritena rittassa vivittassa pavivittassa. Vac²duccaritena…pe… manoduccaritena… r±gena… dosena… mohena… kodhena… upan±hena… makkhena… pa¼±sena… iss±ya… macchariyena… m±y±ya… s±µheyyena… thambhena… s±rambhena… m±nena… atim±nena… madena… pam±dena… sabbakilesehi… sabbaduccaritehi… sabbadarathehi… sabbapari¼±hehi… sabbasant±pehi… sabb±kusal±bhisaªkh±rehi rittassa vivittassa pavivittassa. Muninoti. Mona½ vuccati ñ±ºa½…pe… saªgaj±lamaticca so muni. Caratoti carato viharato iriyato vattato p±layato yapayato y±payatoti– rittassa munino carato.
K±mesu anapekkhinoti. K±m±ti udd±nato dve k±m±– vatthuk±m± ca kilesak±m± ca…pe… ime vuccanti vatthuk±m±…pe… ime vuccanti kilesak±m±. Vatthuk±me parij±nitv± kilesak±me pah±ya pajahitv± vinodetv± byanti½ karitv± anabh±va½ gametv± k±mesu anapekkham±no cattak±mo vantak±mo muttak±mo pah²nak±mo paµinissaµµhak±mo, v²tar±go cattar±go vantar±go muttar±go pah²nar±go paµinissaµµhar±go nicch±to nibbuto s²tibh³to [s²t²bh³to (s².)] sukhappaµisa½ved² brahmabh³tena attan± viharat²ti– k±mesu anapekkhino.
Oghatiººassa pihayanti, k±mesu gadhit± paj±ti. Paj±ti satt±dhivacana½ paj± k±mesu ratt± giddh± gadhit± mucchit± ajjhosann± lagg± laggit± palibuddh±. Te k±mogha½ tiººassa bhavogha½ tiººassa diµµhogha½ tiººassa avijjogha½ tiººassa sabbasaªkh±rapatha½ tiººassa uttiººassa nittiººassa atikkantassa samatikkantassa v²tivattassa p±ra½ gatassa p±ra½ pattassa anta½ gatassa anta½ pattassa koµi½ gatassa koµi½ pattassa pariyanta½ gatassa pariyanta½ pattassa vos±na½ gatassa vos±na½ pattassa t±ºa½ gatassa t±ºa½ pattassa leºa½ gatassa leºa½ pattassa saraºa½ gatassa saraºa½ pattassa abhaya½ gatassa abhaya½ pattassa accuta½ gatassa accuta½ pattassa amata½ gatassa amata½ pattassa nibb±na½ gatassa nibb±na½ pattassa icchanti s±diyanti patthayanti pihayanti abhijappanti. Yath± iº±yik± ±naºya½ [±ºaºya½ (aµµha.)] patthenti pihayanti, yath± ±b±dhik± ±rogya½ patthenti pihayanti, yath± bandhanabaddh± bandhanamokkha½ patthenti pihayanti, yath± d±s± bhujissa½ patthenti pihayanti, yath± kant±raddh±napakkhand± [kant±raddh±napakkhant± (s².), kant±raddh±napakkhann± (sy±.)] khemantabh³mi½ patthenti pihayanti; evameva½ paj± k±mesu ratt± giddh± gadhit± mucchit± ajjhosann± lagg± laggit± palibuddh± te k±mogha½ tiººassa bhavogha½ tiººassa…pe… nibb±na½ gatassa nibb±na½ pattassa icchanti s±diyanti patthayanti pihayanti abhijappant²ti– oghatiººassa pihayanti, k±mesu gadhit± paj±.
Ten±ha bhagav±–
“Rittassa munino carato, k±mesu anapekkhino;
oghatiººassa pihayanti, k±mesu gadhit± paj±”ti.

Tissametteyyasuttaniddeso sattamo.