9. M±gaº¹iyasuttaniddesavaººan±
70. Navame m±gaº¹iyasuttaniddese paµhamag±th±ya t±va ajap±lanigrodham³le n±n±r³p±ni nimminitv± abhik±ma½ ±gata½ m±radh²tara½ disv±na taºha½ arati½ ragañca chandamattampi methunasmi½ n±hosi, kimevida½ imiss± d±rik±ya muttakar²sapuººa½ r³pa½ disv± bhavissati, sabbath± p±d±pi na½ samphusitu½ na icche, kutonena sa½vasitunti. Muttapuººanti ±h±ra-utuvasena vatthipuµantara½ p³retv± µhitamuttena p³rita½. Kar²sapuººanti pakk±sayasaªkh±te heµµh±n±bhipiµµhikaºµakam³l±na½ antare ubbedhena aµµhaªgulamatte ant±vas±ne µhitavaccena puººa½. Semhapuººanti udarapaµale µhita-ekapattappam±ºena semhena p³rita½. Ruhirapuººanti yakanassa heµµh±bh±ga½ p³retv± hadayavakkapapph±s±na½ upari thoka½ thoka½ paggharantena vakkahadayayakanapapph±se temayam±nena µhitena ekapattassa p³raºamattena sannicitalohitasaªkh±tena ca kesalomanakhadant±na½ ma½savinimuttaµµh±nañceva thaddhasukkhacammañca µhapetv± dhaman²j±l±nus±rena sabba½ up±diººakasar²ra½ pharitv± µhitasa½saraºalohitasaªkh±tena ca duvidhena ruhirena puººa½. Aµµhisaªgh±tanti sakalasar²re heµµh± aµµh²na½ upariµµhit±ni s±dhik±ni t²ºi aµµhisat±ni, tehi aµµh²hi ghaµita½. Nh±rusambandhanti sakalasar²re aµµh²ni ±bandhitv± µhit±ni nava nh±rusat±ni, tehi nh±r³hi sambandha½ ±bandha½. Rudhirama½s±valepananti sa½saraºalohitena ca s±dhik±ni t²ºi aµµhisat±ni anulimpetv± µhitena navama½sapesisatena ca anulitta½ sar²ra½. Cammavinaddhanti sakalasar²ra½ pariyonandhitv± p±kaµakilomakassa upari chaviy± heµµh± µhita½ camma½, tena cammena vinaddha½ pariyonaddha½. “Camm±vanaddhan”tipi p±¼i. Chaviy± paµicchannanti atisukhumachaviy± paµicchanna½ ch±detv± µhita½. Chidd±vachiddanti anekachidda½. Uggharantanti akkhimukh±d²hi uggharanta½. Paggharantanti adhobh±gena paggharanta½. Kimisaªghanisevitanti s³cimukh±d²hi n±n±p±ºakulasam³hehi ±sevita½. N±n±kalimalaparip³ranti anekavidhehi asucikoµµh±sehi p³rita½. 71. Tato m±gaº¹iyo “pabbajit± n±ma m±nusake k±me pah±ya dibbak±matth±ya pabbajanti, ayañca dibbepi k±me na icchati, idampi itthiratana½, k± nu assa diµµh²”ti pucchitu½ dutiya½ g±tham±ha. Tattha et±disa½ ce ratananti dibbitthiratana½ sandh±ya bhaºati. N±rinti attano dh²tara½ sandh±ya. Diµµhigata½ s²lavata½ nu j²vitanti diµµhiñca s²lañca vatañca j²vitañca. Bhav³papattiñca vadesi k²disanti attano bhav³papatti½ v± tuva½ k²disa½ vadesi. 72. Ito par± dve g±th± vissajjanapucch±nayena pavattatt± p±kaµasambandh±yeva. T±su paµhamag±th±ya saªkhepattho– tassa mayha½ m±gaº¹iya dv±saµµhidiµµhigatadhammesu nicchinitv± “idameva sacca½, moghamaññan”ti (ma. ni. 3.27, 301) eva½ ida½ vad±m²ti samuggah²ta½ na hoti natthi na vijjati, ki½ k±raº±? Ahañhi passanto diµµh²su ±d²nava½ kañci diµµhi½ aggahetv± sacc±ni pavicinanto ajjhatta½ r±g±d²na½ santibh±vena ajjhattasantisaªkh±ta½ nibb±nameva addasanti. ¾d²navanti upaddava½. Sadukkhanti k±yikadukkhena sadukkha½. Savigh±tanti cetasikadukkhena sahita½. Sa-up±y±santi up±y±sasahita½. Sapari¼±hanti sadaratha½. Na nibbid±y±ti na vaµµe nibbindanatth±ya. Na vir±g±y±ti na vaµµe vir±gatth±ya. Na nirodh±y±ti na vaµµassa nirodhatth±ya. Na upasam±y±ti na vaµµassa upasamatth±ya. Na abhiññ±y±ti na vaµµassa abhij±nanatth±ya. Na sambodh±y±ti na kilesanidd±vigamena vaµµato sambujjhanatth±ya Na nibb±n±y±ti na amatanibb±natth±ya. Ettha pana “nibbid±y±”ti vipassan±. “Vir±g±y±”ti maggo. “Nirodh±ya upasam±y±”ti nibb±na½. “Abhiññ±ya sambodh±y±”ti maggo. “Nibb±n±y±”ti nibb±nameva. Eva½ ekasmi½ µh±ne vipassan±, t²su maggo, t²su nibb±na½ vuttanti eva½ vavatth±nakath± veditabb±. Pariy±yena pana sabb±nipet±ni maggavevacan±nipi nibb±navevacan±nipi hontiyeva. Ajjhatta½ r±gassa santinti ajjhattar±gassa santabh±vena nibbutabh±vena ajjhattasantisaªkh±ta½ nibb±na½ olokesi½. Dosassa santinti-±d²supi eseva nayo. Pacinanti niddesassa uddesapada½. Vicinantoti sacc±ni va¹¹hento vibh±vento. Pavicinantoti t±neva pacceka½ vibh±vento Keci “gavesanto”ti vaººayanti. Adassanti olokesi½. Adakkhinti vinivijjhi½. Aphassinti paññ±ya phusi½. Paµivijjhinti ñ±ºena paccakkha½ ak±si½. 73. Dutiyag±th±ya saªkhepattho– y±nim±ni diµµhigat±ni tehi tehi sattehi vinicchinitv± gahitatt± “vinicchay±”ti ca attano paccayehi abhisaªkhatabh±v±din± nayena “pakappit±n²”ti ca vuccanti, te ve mun² diµµhigatadhamme aggahetv± ajjhattasant²ti yametamattha½ br³si, ±cikkha me, katha½ nu dh²rehi pavedita½ ta½ katha½ pak±sita½ dh²reh²ti vadati. Imiss± g±th±ya niddeso utt±nattho µhapetv± paramatthapada½. Tattha ya½ paramatthanti ya½ uttama½ nibb±na½. 74. Athassa bhagav± yath± yena up±yena ta½ pada½ dh²rehi pak±sita½, ta½ up±ya½ sapaµipakkha½ dassento “na diµµhiy±”ti g±tham±ha. Tattha na diµµhiy±ti-±d²hi diµµhisuti-aµµhasam±pattiñ±ºab±hiras²labbat±ni paµikkhipati. “Suddhim±h±”ti ettha vutta½ ±ha-sadda½ sabbattha nak±rena saddhi½ yojetv± purimapadattaya½ netv± “diµµhiy± suddhi½ n±ha na kathem²”ti evamattho veditabbo. Yath± cettha, eva½ uttarapadesupi. Tattha ca adiµµhiy± n±h±ti dasavatthuka½ samm±diµµhi½ vin± na kathemi. Tath± assutiy±ti navaªga½ savana½ vin±. Añ±º±ti kammassakatasacc±nulomikañ±ºa½ vin±. As²lat±ti p±timokkhasa½vara½ vin±. Abbat±ti dhutaªgavata½ vin±. Nopi ten±ti tesu ekamekena diµµhi-±dimatten±pi na kathem²ti evamattho veditabbo. Ete ca nissajja anuggah±y±ti ete ca purimadiµµhi-±dibhede kaºhapakkhike dhamme samuggh±takaraºena nissajja, pacchime adiµµhi-±dibhede sukkapakkhikepi atammayat±pajjanena anuggah±ya. Santo aniss±ya bhava½ na jappeti im±ya paµipattiy± r±g±div³pasamena santo cakkh±d²su kañci dhamma½ aniss±ya ekampi bhava½ na jappe, apihetu½ apatthetu½ samattho siy±, ayamassa ajjhattasant²ti adhipp±yo. Savanampi icchitabbanti sutt±divasena suºanampi ±kaªkhitabba½. Sambh±r± ime dhamm±ti samm±diµµhi-±dik± ime dhamm± upak±raµµhena sambh±r± honti Kaºhapakkhik±nanti akusalapakkhe bhav±na½. Samuggh±tato pah±na½ icchitabbanti samm± hananato samucchedato pah±na½ ±kaªkhitabba½. Tedh±tukesu kusalesu dhammes³ti k±mar³p±r³pasaªkh±tesu tebh³makesu kosallasambh³tesu. Atammayat±ti nittaºhabh±vo. 75. Eva½ vutte vacanattha½ asallakkhento m±gaº¹iyo “no ce kir±”ti g±tham±ha. Tattha diµµh±d²ni vuttanay±neva. Kaºhapakkhik±niyeva pana sandh±ya ubhayatr±pi ±ha. ¾ha-sadda½ pana “no ce”ti saddena yojetv± no ce kira ±ha no ce kira kathes²ti eva½ attho daµµhabbo. Mom³hanti atim³¼ha½, mohana½ v±. Paccent²ti j±nanti. Imiss±pi g±th±ya niddeso utt±no. 76. Athassa bhagav± ta½ diµµhi½ niss±ya puccha½ paµikkhipanto “diµµhiñca niss±y±”ti g±tham±ha. Tassattho– tva½ m±gaº¹iya diµµhi½ niss±ya punappuna½ puccham±no y±ni te diµµhigat±ni samuggahit±ni, tesveva samuggah²tesu pamoha½ ±gato tva½ ito ca may± vutta-ajjhattasantito paµipattito dhammadesanato v± aºumpi yuttasañña½ na passasi, tena k±raºena tva½ ima½ dhamma½ mom³hato passas²ti. Laggana½ niss±ya laggananti diµµhilaggana½ all²yitv± diµµhilaggana½. Bandhananti diµµhibandhana½. Palibodhanti diµµhipalibodha½. Andhak±ra½ pakkhandos²ti bahalandhak±ra½ paviµµhosi. Yuttasaññanti samaºadhamme yuttasañña½. Pattasaññanti samaºadhamme paµiladdhasañña½. Lagganasaññanti sañj±nitasañña½. K±raºasaññanti hetusañña½. Ýh±nasaññanti k±raºasañña½. Na paµilabhas²ti na vindasi. Kuto ñ±ºanti maggañ±ºa½ pana kena k±raºena labhissasi. Anicca½ v±ti hutv± abh±vaµµhena pañcakkhandh± anicca½. Aniccasaññ±nuloma½ v±ti “pañcakkhandh± anicc±”ti uppann± saññ± aniccasaññ±, t±ya saññ±ya anuloma½ appaµikk³la½ aniccasaññ±nuloma½. Ki½ ta½? Vipassan±ñ±ºa½. Dvinna½ vipassan±ñ±º±na½ dukkh±nattasaññ±nulom±nampi eseva nayo. 77. Eva½ samuggahitesu pamohena m±gaº¹iyassa viv±d±patti½ dassetv± id±ni tesu aññesu ca dhammesu vigatappamohassa attano nibbiv±data½ dassento “samo vises²”ti g±tham±ha. Tassattho– yo eva½ tidh± m±nena v± diµµhiy± v± puggalena v± maññati, so tena m±nena t±ya v± diµµhiy± tena v± puggalena vivadeyya. Yo pana amh±diso im±su t²su vidh±su avikampam±no, samo vises²ti na tassa hoti, na ca h²noti p±µhaseso. Imiss±pi g±th±ya niddeso utt±nova. 78. Kiñca bhiyyo– “saccanti so”ti g±th±. Tassattho– so evar³po pah²nam±nadiµµhiko “m±diso ‘b±hitap±patt±’din± nayena br±hmaºo, idameva saccan”ti ki½ vadeyya ki½ vatthu½ bhaºeyya, kena v± k±raºena bhaºeyya, “mayha½ sacca½, tuyha½ mus±”ti v± kena m±nena diµµhiy± puggalena v± vivadeyya. Yasmi½ m±dise kh²º±save “sadisohamasm²”ti pavattiy± sama½ v±, itaradvayabh±vena pavattiy± visama½ v± maññita½ natthi, sam±n±d²su kena v±da½ paµisa½yujeyya paµipphareyy±ti. Imiss±pi g±th±ya niddeso utt±no. 79. Nanu eka½seneva evar³po puggalo? “Oka½ pah±y±”ti g±th±. Tattha oka½ pah±y±ti r³padh±tv±diviññ±ºassok±sa½ tatra chandar±gappah±nena cha¹¹etv±. Aniketas±r²ti r³panimittaniket±d²ni taºh±vasena asaranto. G±me akubba½ muni santhav±n²ti g±me gihisanthav±ni akaronto. K±mehi rittoti k±mesu chandar±g±bh±vena sabbak±mehi puthubh³to. Apurakkhar±noti ±yati½ attabh±va½ anabhinibbattento. Katha½ na viggayha janena kayir±ti janena saddhi½ vigg±hikakatha½ na katheyya. H±liddak±n²ti eva½n±mako gahapati. Yen±yasm± mah±kacc±no tenupasaªkam²ti yen±ti bhummatthe karaºavacana½. Tasm± yattha mah±kacc±no, tattha upasaªkam²ti evamettha attho daµµhabbo. Yena v± k±raºena mah±kacc±no devamanussehi upasaªkamitabbo, tena k±raºena upasaªkam²ti evamettha attho daµµhabbo. Kena ca k±raºena mah±kacc±no upasaªkamitabbo? N±nappak±raguºavises±dhigam±dhipp±yena, s±duphal³pabhog±dhipp±yena dijagaºehi niccaphalitamah±rukkho viya. Upasaªkam²ti ca gatoti vutta½ hoti. Upasaªkamitv±ti upasaªkamanapariyos±nad²pana½. Atha v± eva½ gato tato ±sannatara½ µh±na½ mah±kacc±nassa sam²pasaªkh±ta½ gantv±tipi vutta½ hoti.