Ha½sar±ja½ yath± dhaªko, anujjava½ patissas²”ti.
Tattha bhinnamantos²ti yo tay± kevaµµena saddhi½ sayanagabbhe manto gahito, ta½ manta½ na j±n±t²ti m± sañña½ kari, pageva so may± ñ±to, bhinnamanto asi j±to. Duggaºhosi tay±ti mah±r±ja, tay± amh±ka½ r±j± assakha¼uªkena sindhavo viya duggaºhosi, kha¼uªka½ ±ru¼hena javasampanna½ ±j±n²ya½ ±ruyha gacchanto viya gahetu½ na sakk±ti attho. Kha¼uªko viya hi kevaµµo, ta½ ±ru¼hapuriso viya tva½, javasampanno sindhavo viya aha½, ta½ ±ru¼hapuriso viya amh±ka½ r±j±ti dasseti. Tiººo hiyyoti hiyyova uttiººo. So ca kho s±macco saparijano, na ekakova pal±yitv± gato. Anujjavanti sace pana tva½ ta½ anujavissasi anubandhissasi, atha yath± suvaººaha½sar±ja½ anujavanto dhaªko antar±va patissati, eva½ patissasi, antar±va vin±sa½ p±puºissas²ti vadati.
Id±ni so achambhitakesaras²ho viya ud±haraºa½ ±haranto ±ha–
729. “Siªg±l± rattibh±gena, phulla½ disv±na ki½suka½;
ma½sapes²ti maññant±, pariby³¼h± mig±dham±.
730. “V²tivatt±su ratt²su, uggatasmi½ div±kare;
ki½ suka½ phullita½ disv±, ±sacchinn± mig±dham±.
731. “Evameva tuva½ r±ja, vedeha½ pariv±riya;
±sacchinno gamissasi, siªg±l± ki½suka½ yath±”ti.
Tattha disv±n±ti cand±lokena oloketv±. Pariby³¼h±ti p±tova ma½sapesi½ kh±ditv± gamiss±m±ti pariv±retv± aµµha½su. V²tivatt±s³ti te y±su y±su ratt²su eva½ aµµha½su, t±su t±su ratt²su at²t±su. Disv±ti s³riy±lokena ki½suka½ disv± “na ida½ ma½san”ti ñatv± chinn±s± hutv± pal±yi½su. Siªg±l±ti yath± siªg±l± ki½suka½ pariv±retv± ±sacchinn± gat±, eva½ tuvampi idha vedeharañño natthibh±va½ ñatv± ±sacchinno hutv± gamissasi, sena½ gahetv± pal±yissas²ti d²peti.
R±j± tassa achambhitavacana½ sutv± cintesi “aya½ gahapatiputto atis³ro hutv± kathesi, nissa½saya½ vedeho pal±to bhavissat²”ti. So ativiya kujjhitv± “pubbe maya½ gahapatiputta½ niss±ya udaras±µakassapi ass±mik± j±t±, id±ni tena amh±ka½ hatthagato pacc±mitto pal±pito, bahussa vata no anatthassa k±rako, ubhinna½ kattabbak±raºa½ imasseva kariss±m²”ti tassa k±raºa½ k±tu½ ±º±pento ±ha–
732. “Imassa hatthe p±de ca, kaººan±sañca chindatha;
yo me amitta½ hatthagata½, vedeha½ parimocayi.
733. “Ima½ ma½sa½va p±tabya½, s³le katv± pacantu na½;
yo me amitta½ hatthagata½, vedeha½ parimocayi.
734. “Yath±pi ±sabha½ camma½, pathaby± vitan²yati;
s²hassa atho byagghassa, hoti saªkusam±hata½.
735. “Eva½ ta½ vitanitv±na, vedhayiss±mi sattiy±;
yo me amitta½ hatthagata½, vedeha½ parimocay²”ti.
Tattha p±tabyanti p±cayitabba½ pacitabbayuttaka½ mig±d²na½ ma½sa½ viya ima½ gahapatiputta½ s³le ±vuºitv± pacantu. S²hassa atho byagghass±ti etesañca yath± camma½ saªkusam±hata½ hoti, eva½ hotu. Vedhayiss±m²ti vijjh±pess±mi.
Ta½ sutv± mah±satto hasita½ katv± “aya½ r±j± attano deviy± ca bandhav±nañca may± mithila½ pahitabh±va½ na j±n±ti, tena me ima½ kammak±raºa½ vic±reti, kodhavasena kho pana ma½ usun± v± vijjheyya, añña½ v± attano ruccanaka½ kareyya, sok±tura½ ima½ vedan±ppatta½ katv± hatthipiµµheyeva visaññi½ na½ nipajj±petu½ ta½ k±raºa½ ±rocess±m²”ti cintetv± ±ha–
736. “Sace me hatthe p±de ca, kaººan±sañca checchasi;
eva½ pañc±lacandassa, vedeho chedayissati.
737. “Sace me hatthe p±de ca, kaººan±sañca checchasi;
eva½ pañc±lacandiy±, vedeho chedayissati.
738. “Sace me hatthe p±de ca, kaººan±sañca checchasi;
eva½ nand±ya deviy±, vedeho chedayissati.
739. “Sace me hatthe p±de ca, kaººan±sañca checchasi;
eva½ te puttad±rassa, vedeho chedayissati.
740. “Sace ma½sa½va p±tabya½, s³le katv± pacissasi;
eva½ pañc±lacandassa, vedeho p±cayissati.
741. “Sace ma½sa½va p±tabya½, s³le katv± pacissasi;
eva½ pañc±lacandiy±, vedeho p±cayissati.
742. “Sace ma½sa½va p±tabya½, s³le katv± pacissasi;
eva½ nand±ya deviy±, vedeho p±cayissati.
743. “Sace ma½sa½va p±tabya½, s³le katv± pacissasi;
eva½ te puttad±rassa, vedeho p±cayissati.
744. “Sace ma½ vitanitv±na, vedhayissasi sattiy±;
eva½ pañc±lacandassa, vedeho vedhayissati.
745. “Sace ma½ vitanitv±na, vedhayissasi sattiy±;
eva½ pañc±lacandiy±, vedeho vedhayissati.
746. “Sace ma½ vitanitv±na, vedhayissasi sattiy±;
eva½ nand±ya deviy±, vedeho vedhayissati.
747. “Sace ma½ vitanitv±na, vedhayissasi sattiy±;
eva½ te puttad±rassa, vedeho vedhayissati;
eva½ no mantita½ raho, vedehena may± saha.
748. “Yath±pi palasata½ camma½, kontimant±suniµµhita½;
upeti tanut±º±ya, sar±na½ paµihantave.
749. “Sukh±vaho dukkhanudo, vedehassa yasassino;
mati½ te paµihaññ±mi, usu½ palasatena v±”ti.
Tattha chedayissat²ti “paº¹itassa kira c³¼anin± hatthap±d± chinn±”ti sutv±va chedayissati. Puttad±rass±ti mama ekassa chindanapaccay± tava dvinna½ putt±nañceva aggamahesiy± c±ti tiººampi jan±na½ amh±ka½ r±j± chedayissati. Eva½ no mantita½ rahoti mah±r±ja, may± ca vedehar±jena ca eva½ rahasi mantita½ “ya½ ya½ idha mayha½ c³¼anir±j± k±reti, ta½ ta½ tattha tassa puttad±r±na½ k±tabban”ti. Palasatanti palasatappam±ºa½ bah³ kh±re kh±d±petv± mudubh±va½ upan²ta½ camma½. Kontimant±suniµµhitanti kontimant± vuccati cammak±rasattha½, t±ya kantanalikhit±na½ vasena katatt± suµµhu niµµhita½. Tanut±º±y±ti yath± ta½ camma½ saªg±me sar±na½ paµihantave sar²rat±ºa½ upeti, sare paµihanitv± sar²ra½ rakkhati. Sukh±vahoti mah±r±ja, ahampi amh±ka½ rañño pacc±mitt±na½ v±raºatthena ta½ saraparitt±ºacamma½ viya sukh±vaho. Dukkhanudoti k±yikasukhacetasikasukhañca ±vah±mi, dukkhañca nudemi. Matinti tasm± tava mati½ pañña½ usu½ tena palasatacammena viya attano matiy± paµihaniss±m²ti.
Ta½ sutv± r±j± cintesi “gahapatiputto ki½ katheti, yath± kira aha½ etassa kariss±mi, eva½ vedehar±j± mama puttad±r±na½ kammak±raºa½ karissati, na j±n±ti mama puttad±r±na½ ±rakkhassa susa½vihitabh±va½, ‘id±ni m±ressat²’ti maraºabhayena vilapati, n±ssa vacana½ saddah±m²”ti. Mah±satto “aya½ ma½ maraºabhayena kathet²ti maññati, j±n±pess±mi nan”ti cintetv± ±ha–
750. “Iªgha passa mah±r±ja, suñña½ antepura½ tava;
orodh± ca kum±r± ca, tava m±t± ca khattiya;
umaªg± n²haritv±na, vedehassupan±mit±”ti.
Tattha umaªg±ti mah±r±ja, may± attano m±ºave pesetv± p±s±d± otar±petv± jaªgha-umaªgena ±har±petv± mah±-umaªg± n²haritv± bandhav± te vedehassa upan±mit±ti.
Ta½ sutv± r±j± cintesi “paº¹ito ativiya da¼ha½ katv± katheti, may± ca rattibh±ge gaªg±passe nand±deviy± saddo viya suto, mah±pañño paº¹ito kad±ci sacca½ bhaºeyy±”ti. So uppannabalavasokopi sati½ upaµµh±petv± asocanto viya eka½ amacca½ pakkos±petv± j±nanatth±ya pesento ima½ g±tham±ha–
751. “Iªgha antepura½ mayha½, gantv±na vicin±tha na½;
yath± imassa vacana½, sacca½ v± yadi v± mus±”ti.
So sapariv±ro r±janivesana½ gantv± dv±ra½ vivaritv± anto pavisitv± hatthap±de bandhitv± mukhañca pidahitv± n±gadantakesu olaggite antepurap±lake ca khujjav±manak±dayo ca bh±jan±ni bhinditv± tattha tattha vippakiººakh±dan²yabhojan²yañca ratanagharadv±r±ni vivaritv± kataratanavilopa½ vivaµadv±ra½ sirigabbhañca yath±vivaµehi eva v±tap±nehi pavisitv± caram±na½ k±kagaºañca cha¹¹itag±masadisa½ sus±nabh³miya½ viya ca nissirika½ r±janivesanañca disv± pun±gantv± rañño ±rocento ±ha–
752. “Evameta½ mah±r±ja, yath± ±ha mahosadho;
suñña½ antepura½ sabba½, k±kapaµµanaka½ yath±”ti.
Tattha k±kapaµµanaka½ yath±ti macchagandhena ±gatehi k±kagaºehi sam±kiººo samuddat²re cha¹¹itag±mako viya.
Ta½ sutv± r±j± catunna½ jan±na½ piyavippayogasambhavena sokena kampam±no “ida½ mama dukkha½ gahapatiputta½ niss±ya uppannan”ti daº¹ena ghaµµito ±s²viso viya bodhisattassa ativiya kujjhi. Mah±satto tass±k±ra½ disv± “aya½ r±j± mah±yaso kad±ci kodhavasena ‘ki½ mama eteh²’ti khattiyam±nena ma½ viheµheyya, ya½n³n±ha½ nand±devi½ imin± adiµµhapubba½ viya karonto tass± sar²ravaººa½ vaººeyya½. Atha so ta½ anussaritv± ‘sac±ha½ mahosadha½ m±ress±mi, evar³pa½ itthiratana½ na labhiss±mi, am±rento puna ta½ labhiss±m²’ti attano bhariy±ya sinehena na kiñci mayha½ karissat²”ti cintetv± attano anurakkhaºattha½ p±s±de µhitova rattakambalantar± suvaººavaººa½ b±hu½ n²haritv± tass± gatamagg±cikkhanavasena vaººento ±ha–
753. “Ito gat± mah±r±ja, n±r² sabbaªgasobhan±;
kosambaphalakasussoº², ha½sagaggarabh±ºin².
754. “Ito n²t± mah±r±ja, n±r² sabbaªgasobhan±;
koseyyavasan± s±m±, j±tar³pasumekhal±.
755. “Surattap±d± kaly±º², suvaººamaºimekhal±;
p±revatakkh² sutan³, bimboµµh± tanumajjhim±.
756. “Suj±t± bhujalaµµh²va, ved²va tanumajjhim±;
d²ghass± kes± asit±, ²sakaggapavellit±.
757. “Suj±t± migach±p±va, hemantaggisikh±riva;
nad²va giriduggesu, sañchann± khuddave¼ubhi.
758. “N±gan±s³ru kaly±º², param± timbarutthan²;
n±tid²gh± n±tirass±, n±lom± n±tilomas±”ti.
Tattha itoti umaªga½ dasseti. Kosambaphalakasussoº²ti vis±lakañcanaphalaka½ viya sundarasoº². Ha½sagaggarabh±ºin²ti gocaratth±ya vicarant±na½ ha½sapotak±na½ viya gaggarena madhurena sarena samann±gat±. Koseyyavasan±ti kañcanakhacitakoseyyavatthavasan±. S±m±ti suvaººas±m±. P±revatakkh²ti pañcasu pas±desu rattaµµh±ne p±revatasakuºisadisakkh². Sutan³ti sobhanasar²r±. Bimboµµh±ti bimbaphala½ viya surajjitamaµµhoµµhapariyos±n±. Tanumajjhim±ti karamitatanumajjhim±. Suj±t± bhujalaµµh²v±ti vijambhanak±le v±teritarattapallavavil±sin² suj±t± bhujalat± viya virocati. Ved²v±ti kañcanavedi viya tanumajjhim±. ¿sakaggapavellit±ti ²saka½ aggesu onat±. ¿sakaggapavellit± v± netti½s±ya agga½ viya vinat±.