Goºoti eko p±c²nayavamajjhakag±mav±s² puriso “vasse patite kasiss±m²”ti g±mantarato goºe kiºitv± ±netv± gehe vas±petv± punadivase gocaratth±ya tiºabh³mi½ ±netv± goºapiµµhe nisinno kilantar³po otaritv± rukkham³le nipannova nidda½ okkami. Tasmi½ khaºe eko coro goºe gahetv± pal±yi. So pabujjhitv± goºe apassanto ito cito ca oloketv± goºe gahetv± pal±yanta½ cora½ disv± vegena pakkhanditv± “kuhi½ me goºe nes²”ti ±ha. “Mama goºe attano icchitaµµh±na½ nem²”ti. Tesa½ viv±da½ sutv± mah±jano sannipati. Paº¹ito tesa½ s±l±dv±rena gacchant±na½ sadda½ sutv± ubhopi pakkos±petv± tesa½ kiriya½ disv±va “aya½ coro, aya½ goºas±miko”ti j±n±ti. J±nantopi “kasm± vivadath±”ti pucchi. Goºas±miko ±ha– “s±mi, ime aha½ asukag±mato asukassa n±ma hatthato kiºitv± ±netv± gehe vas±petv± gocaratth±ya tiºabh³mi½ nesi½, tattha mama pam±da½ disv± aya½ goºe gahetv± pal±yi. Sv±ha½ ito cito ca olokento ima½ disv± anubandhitv± gaºhi½, asukag±mav±sino may± etesa½ kiºitv± gahitabh±va½ j±nant²”ti. Coro pana “mamete gharaj±tik±, aya½ mus± bhaºat²”ti ±ha. Atha ne paº¹ito “aha½ vo a¹¹a½ dhammena vinicchiniss±mi, µhassatha me vinicchaye”ti pucchitv± “±ma, s±mi, µhass±m±”ti vutte “mah±janassa mana½ gaºhitu½ vaµµat²”ti paµhama½ cora½ pucchi “tay± ime goº± ki½ kh±d±pit± ki½ p±yit±”ti? “Y±gu½ p±yit± tilapiµµhañca m±se ca kh±d±pit±”ti. Tato goºas±mika½ pucchi. So ±ha– “s±mi, kuto me duggatassa y±gu-±d²ni laddh±ni, tiºameva kh±d±pit±”ti. Paº¹ito tesa½ katha½ parisa½ g±h±petv± piyaªgupatt±ni ±har±petv± koµµ±petv± udakena madd±petv± goºe p±yesi. Goº± tiºameva cha¹¹ayi½su. Paº¹ito “passathetan”ti mah±janassa dassetv± cora½ pucchi “tva½ corosi, na coros²”ti? So “coromh²”ti ±ha. “Tena hi tva½ ito paµµh±ya m± evar³pamak±s²”ti ovadi. Bodhisattassa paris± pana ta½ hatthap±dehi koµµetv± dubbalamak±si. Atha na½ paº¹ito “diµµhadhammeyeva t±va ima½ dukkha½ labhasi, sampar±ye pana niray±d²su mah±dukkha½ anubhavissasi, samma, tva½ ito paµµh±ya pajaheta½ kamman”ti vatv± tassa pañca s²l±ni ad±si. Amacco ta½ pavatti½ yath±bh³ta½ rañño ±roc±pesi. R±j± senaka½ pucchi “ki½, senaka, ±nema paº¹itan”ti. “Goºa-a¹¹a½ n±ma, mah±r±ja, ye keci vinicchinanti, ±gamehi t±v±”ti vutte r±j± majjhatto hutv± puna tatheva s±sana½ pesesi. Sabbaµµh±nesupi eva½ veditabba½. Ito para½ pana udd±namattameva vibhajitv± dassayiss±m±ti. Ganth²ti ek± duggatitth² n±n±vaººehi suttehi ganthike bandhitv± kata½ suttaganthitapi¼andhana½ g²vato mocetv± s±µakassa upari µhapetv± nh±yitu½ paº¹itena k±ritapokkharaºi½ otari. Apar± taruºitth² ta½ disv± lobha½ upp±detv± ukkhipitv± “amma, ativiya sobhana½ ida½ kittakena te kata½, ahampi attano evar³pa½ kariss±mi, g²v±ya pi¼andhitv± pam±ºa½ t±vassa upadh±rem²”ti vatv± t±ya ujucittat±ya “upadh±reh²”ti vutte g²v±ya pi¼andhitv± pakk±mi. Itar± ta½ disv± s²gha½ uttaritv± s±µaka½ niv±setv± upadh±vitv± “kaha½ me pi¼andhana½ gahetv± pal±yissas²”ti s±µake gaºhi. Itar± “n±ha½ tava santaka½ gaºh±mi, mama g²v±yameva pi¼andhanan”ti ±ha. Mah±jano ta½ sutv± sannipati. Paº¹ito d±rakehi saddhi½ k²¼anto t±sa½ kalaha½ katv± s±l±dv±rena gacchant²na½ sadda½ sutv± “ki½ saddo eso”ti pucchitv± ubhinna½ kalahak±raºa½ sutv± pakkos±petv± ±k±reneva coriñca acoriñca ñatv±pi tamattha½ pucchitv± “aha½ vo dhammena vinicchiniss±mi, mama vinicchaye µhassath±”ti vatv± “±ma, µhass±ma, s±m²”ti vutte paµhama½ cori½ pucchi “tva½ ima½ pi¼andhana½ pi¼andhant² kataragandha½ vilimpas²”ti? “Aha½ nicca½ sabbasa½h±raka½ vilimp±m²”ti. Sabbasa½h±rako n±ma sabbagandhehi yojetv± katagandho. Tato itara½ pucchi. S± ±ha “kuto, s±mi, laddho duggat±ya mayha½ sabbasa½h±rako, aha½ nicca½ piyaªgupupphagandhameva vilimp±m²”ti. Paº¹ito udakap±ti½ ±har±petv± ta½ pi¼andhana½ tattha pakkhip±petv± gandhika½ pakkos±petv± “eta½ gandha½ upasiªghitv± asukagandhabh±va½ j±n±h²”ti ±ha. So upasiªghanto piyaªgupupphabh±va½ ñatv± ima½ ekakanip±te g±tham±ha–
“Sabbasa½h±rako natthi, suddha½ kaªgu pav±yati;
alika½ bh±satiya½ dhutt², saccam±hu mahallik±”ti. (J±. 1.1.110).
Tattha dhutt²ti dhuttik±. ¾h³ti ±ha, ayameva v± p±µho. Eva½ mah±satto ta½ k±raºa½ mah±jana½ j±n±petv± “tva½ cor²si, na cor²s²”ti pucchitv± coribh±va½ paµij±n±pesi. Tato paµµh±ya mah±sattassa paº¹itabh±vo p±kaµo j±to. Suttanti ek± kapp±sakkhettarakkhik± itth² kapp±sakkhetta½ rakkhant² tattheva parisuddha½ kapp±sa½ gahetv± sukhumasutta½ kantitv± gu¼a½ katv± ucchaªge µhapetv± g±ma½ ±gacchant² “paº¹itassa pokkharaºiya½ nh±yiss±m²”ti t²ra½ gantv± s±µaka½ muñcitv± s±µakassa upari suttagu¼a½ µhapetv± otaritv± pokkharaºiya½ nh±yati. Apar± ta½ disv± luddhacittat±ya ta½ gahetv± “aho man±pa½ sutta½, amma, tay± katan”ti acchara½ paharitv± olokent² viya ucchaªge katv± pakk±mi. Sesa½ purimanayeneva vitth±retabba½. Paº¹ito paµhama½ cori½ pucchi “tva½ gu¼a½ karont² anto ki½ pakkhipitv± ak±s²”ti? “Kapp±saphalaµµhimeva s±m²”ti. Tato itara½ pucchi. S± “s±mi timbaru-aµµhin”ti ±ha. So ubhinna½ vacana½ parisa½ g±h±petv± suttagu¼a½ nibbeµh±petv± timbaru-aµµhi½ disv± ta½ coribh±va½ sa½paµicch±pesi. Mah±jano haµµhatuµµho “suvinicchito a¹¹o”ti s±dhuk±rasahass±ni pavattesi. Puttoti ekadivasa½ ek± itth² putta½ ±d±ya mukhadhovanatth±ya paº¹itassa pokkharaºi½ gantv± putta½ nh±petv± attano s±µake nis²d±petv± attano mukha½ dhovitu½ otari. Tasmi½ khaºe ek± yakkhin² ta½ d±raka½ disv± kh±dituk±m± hutv± itthivesa½ gahetv± “sah±yike, sobhati vat±ya½ d±rako, taveso putto”ti pucchitv± “±m±”ti vutte “p±yemi nan”ti vatv± “p±yeh²”ti vutt± ta½ gahetv± thoka½ k²¼±petv± ±d±ya pal±yi. Itar± ta½ disv± dh±vitv± “kuhi½ me putta½ nes²”ti gaºhi. Yakkhin² “kuto tay± putto laddho, mameso putto”ti ±ha. T± kalaha½ karontiyo s±l±dv±rena gacchanti. Paº¹ito ta½ kalahasadda½ sutv± pakkos±petv± “kimetan”ti pucchi. T± tassa etamattha½ ±rocesu½. Ta½ sutv± mah±satto akkh²na½ animisat±ya ceva rattat±ya ca nir±saªkat±ya ca ch±y±ya abh±vat±ya ca “aya½ yakkhin²”ti ñatv±pi “mama vinicchaye µhassath±”ti vatv± “±ma, µhass±m±”ti vutte bh³miya½ lekha½ ka¹¹hayitv± lekh±majjhe d±raka½ nipajj±petv± yakkhini½ hatthesu, m±tara½ p±desu g±h±petv± “dvepi ka¹¹hitv± gaºhatha, ka¹¹hitu½ sakkontiy± eva putto”ti ±ha. T± ubhopi ka¹¹hi½su. D±rako ka¹¹hiyam±no dukkhappatto hutv± viravi. M±t± hadayena phalitena viya hutv± putta½ muñcitv± rodam±n± aµµh±si. Paº¹ito mah±jana½ pucchi “ambho, d±rake, m±tu hadaya½ muduka½ hoti, ud±hu am±t³”ti. “M±tu hadaya½ muduka½ hot²”ti. “Ki½ d±ni d±raka½ gahetv± µhit± m±t± hoti, ud±hu vissajjetv± µhit±”ti? “Vissajjetv± µhit± paº¹it±”ti. “Ima½ pana d±rakacori½ tumhe j±n±th±”ti? “Na j±n±ma, paº¹it±”ti. Atha ne paº¹ito ±ha– “yakkhin² es±, eta½ kh±ditu½ gaºh²”ti. “Katha½ j±n±si, paº¹it±”ti. “Akkh²na½ animisat±ya ceva rattat±ya ca nir±saªkat±ya ca ch±y±ya abh±vena ca nikkaruºat±ya c±”ti. Atha na½ pucchi “k±si tvan”ti? “Yakkhin²mhi s±m²”ti. “Kasm± ima½ d±raka½ gaºh²”ti? “Kh±ditu½ gaºh±mi, s±m²”ti. “Andhab±le, tva½ pubbepi p±pakamma½ katv± yakkhin² j±t±si, id±ni punapi p±pa½ karosi, aho andhab±l±s²”ti vatv± ta½ pañcas²lesu patiµµh±petv± “ito paµµh±ya evar³pa½ p±pakamma½ m± ak±s²”ti vatv± ta½ uyyojesi. D±rakam±t±pi d±raka½ labhitv± “cira½ j²vatu s±m²”ti paº¹ita½ thometv± putta½ ±d±ya pakk±mi. Gototi eko kira lakuº¹akatt± goto, k±¼avaººat± ca k±¼oti gotak±¼o n±ma puriso sattasa½vacchar±ni kamma½ katv± bhariya½ labhi. S± n±mena d²ghat±l± n±ma. So ekadivasa½ ta½ ±mantetv± “bhadde, p³vakh±dan²ya½ pac±hi, m±t±pitaro daµµhu½ gamiss±m±”ti vatv± “ki½ te m±t±pit³h²”ti t±ya paµikkhittopi y±vatatiya½ vatv± p³vakh±dan²ya½ pac±petv± p±theyyañceva paºº±k±rañca ±d±ya t±ya saddhi½ magga½ paµipanno antar±magge utt±nav±hini½ eka½ nadi½ addasa. Te pana dvepi udakabh²rukaj±tik±va, tasm± ta½ uttaritu½ avisahant± t²re aµµha½su. Tad± d²ghapiµµhi n±meko duggatapuriso anuvicaranto ta½ µh±na½ p±puºi. Atha na½ te disv± pucchi½su “samma, aya½ nad² gambh²r± utt±n±”ti. So tesa½ katha½ sutv± udakabh²rukabh±va½ ñatv± “samma, aya½ nad² gambh²r± bahucaº¹amacch±kiºº±”ti ±ha. “Samma, katha½ tva½ gamissas²”ti? So ±ha– “sa½sum±ramakar±na½ amhehi paricayo atthi, tena te amhe na viheµhent²”ti. “Tena hi, samma, amhepi neh²”ti. So “s±dh³”ti sampaµicchi. Athassa te khajjabhojana½ ada½su. So katabhattakicco “samma, ka½ paµhama½ nem²”ti pucchi. So ±ha– “tava sah±yika½ paµhama½ nehi, ma½ pacch± neh²”ti. So “s±dh³”ti sampaµicchitv± ta½ khandhe katv± p±theyyañceva paºº±k±rañca gahetv± nadi½ otaritv± thoka½ gantv± ukkuµiko nis²ditv± pakk±mi. Gotak±¼o t²re µhitova “gambh²r±vat±ya½ nad², eva½ d²ghassapi n±ma evar³p±, mayha½ pana apasayh±va bhavissat²”ti cintesi. Itaropi ta½ nad²majjha½ netv± “bhadde, aha½ ta½ posess±mi, sampannavatth±laªk±r± d±sid±saparivut± vicarissasi, ki½ te aya½ lakuº¹akav±manako karissati, mama vacana½ karoh²”ti ±ha. S± tassa vacana½ sutv±va attano s±mike sineha½ bhinditv± ta½khaºaññeva tasmi½ paµibaddhacitt± hutv± “s±mi, sace ma½ na cha¹¹essasi, kariss±mi te vacanan”ti sampaµicchi. “Bhadde, ki½ vadesi, aha½ ta½ posess±m²”ti. Te parat²ra½ gantv± ubhopi samagg± sammodam±n± “gotak±¼a½ pah±ya tiµµha tvan”ti vatv± tassa passantasseva kh±dan²ya½ kh±dant± pakkami½su. So disv± “ime ekato hutv± ma½ cha¹¹etv± pal±yanti maññe”ti apar±para½ dh±vanto thoka½ otaritv± bhayena nivattitv± puna tesu kopena “j²v±mi v± mar±mi v±”ti ullaªghitv± nadiya½ patito utt±nabh±va½ ñatv± nadi½ uttaritv± vegena ta½ p±puºitv± “ambho duµµhacora, kuhi½ me bhariya½ nes²”ti ±ha. Itaropi ta½ “are duµµhav±manaka, kuto tava bhariy±, mames± bhariy±”ti vatv± g²v±ya½ gahetv± khipi. So d²ghat±la½ hatthe gahetv±”tiµµha tva½ kuhi½ gacchasi, satta sa½vacchar±ni kamma½ katv± laddhabhariy± mes²”ti vatv± tena saddhi½ kalaha½ karonto s±l±ya santika½ p±puºi. Mah±jano sannipati. Paº¹ito “ki½ saddo n±meso”ti pucchitv± te ubhopi pakkos±petv± vacanappaµivacana½ sutv± “mama vinicchaye µhassath±”ti vatv± “±ma, µhass±m±”ti vutte paµhama½ d²ghapiµµhi½ pakkos±petv± “tva½ kon±mos²”ti pucchi. “D²ghapiµµhiko n±ma, s±m²”ti. “Bhariy± te k± n±m±”ti? So tass± n±ma½ aj±nanto añña½ kathesi. “M±t±pitaro te ke n±m±”ti? “Asuk± n±m±”ti. “Bhariy±ya pana te m±t±pitaro ke n±m±”ti? So aj±nitv± añña½ kathesi. Tassa katha½ parisa½ g±h±petv± ta½ apanetv± itara½ pakkos±petv± purimanayeneva sabbesa½ n±m±ni pucchi. So yath±bh³ta½ j±nanto avirajjhitv± kathesi. Tampi apanetv± d²ghat±la½ pakkos±petv± “tva½ k± n±m±”ti pucchi. “D²ghat±l± n±ma s±m²”ti. “S±miko te kon±mo”ti? S± aj±nant² añña½ kathesi. “M±t±pitaro te ke n±m±”ti. “Asuk± n±ma s±m²”ti. “S±mikassa pana te m±t±pitaro ke n±m±”ti? S±pi vilapant² añña½ kathesi Itare dve pakkos±petv± mah±jana½ pucchi “ki½ imiss± d²ghapiµµhissa vacanena sameti, ud±hu gotak±¼ass±”ti. “Gotak±¼assa paº¹it±”ti. “Aya½ etiss± s±miko, itaro coro”ti. Atha na½ “corosi, na coros²”ti pucchi. “¾ma, s±mi, coromh²”ti corabh±va½ sampaµicchi. Paº¹itassa vinicchayena gotak±¼o attano bhariya½ labhitv± mah±satta½ thometv± ta½ ±d±ya pakk±mi. Paº¹ito d²ghapiµµhim±ha “m± puna evamak±s²”ti.