398. “Na ve rudanti matimanto sapaññ±, bahussut± ye bahuµh±nacintino;
d²pañhi eta½ parama½ nar±na½, ya½ paº¹it± sokanud± bhavanti.
399. “Att±na½ ñ±t² ud±hu puttad±ra½, dhañña½ dhana½ rajata½ j±tar³pa½;
kimeva tva½ sutasom±nutappe, korabyaseµµha vacana½ suºoma tetan”ti.
Tattha, bho sutasoma mah±r±ja, ye paº¹it± ki½ bh³t±? Matimanto atth±nattha½ k±raº±k±raºa½ j±nanapaññ±ya samann±gat±, sappaññ± vicaraºapaññ±ya samann±gat±, bahussut± bahussutadhar± bahuµµh±nacintino bahuk±raºacintanas²l±, te paº¹it± maraºabhaye uppanne sati bh²t± hutv± ve ekantena na rudanti na paridevanti. D²pa½ h²ti, bho sutasoma mah±r±ja hi kasm± pana vad±mi, mah±samudde bhinnan±v±na½ v±ºijak±na½ jan±na½ patiµµh±bh³ta½ mah±d²pa½ iva, evampi tath± eta½ paº¹ita½ appaµisaraº±na½ nar±na½ parama½. Ya½ yena k±raºena ye paº¹it± sok²na½ jan±na½ sokanud± bhavanti, bho sutasoma mah±r±ja, tva½ maraºabhayena paridev²ti maññe maññ±mi. Att±nanti, bho sutasoma mah±r±ja, attahetu ud±hu ñ±tihetu puttad±rahetu ud±hu dhaññadhanarajataj±tar³pahetu kimeva tva½ kimeva dhammaj±ta½ tva½ anutappe anutappeyy±si. Korabyaseµµha kururaµµhav±s²na½ seµµha uttama, bho mah±r±ja, eta½ tava vacana½ suºom±ti.
Sutasomo ±ha–
400. “Nev±hamatt±namanutthun±mi, na puttad±ra½ na dhana½ na raµµha½;
satañca dhammo carito pur±ºo, ta½ saªgara½ br±hmaºass±nutappe.
401. “Kato may± saªgaro br±hmaºena, raµµhe sake issariye µhitena;
ta½ saªgara½ br±hmaºasappad±ya, sacc±nurakkh² punar±vajissan”ti.
Tattha nev±hamatt±namanutthun±m²ti aha½ t±va attatth±ya neva rod±mi na soc±mi, imesampi putt±d²na½ atth±ya na rod±mi na soc±mi, apica kho pana sata½ paº¹it±na½ carito pur±ºadhammo atthi, ya½ saªgara½ katv± pacch± anutappana½ n±ma, ta½ saªgara½ br±hmaºassa aha½ anusoc±m²ti attho Sacc±nurakkh²ti sacca½ anurakkhanto. So hi br±hmaºo takkasilato kassapadasabalena desit± catasso sat±rah± g±th±yo ±d±ya ±gato, tass±ha½ ±gantukavatta½ k±retv± “nhatv± ±gato suºiss±mi, y±va mam±gaman± ±gameh²”ti saªgara½ katv± ±gato, tva½ t± g±th±yo sotu½ adatv±va ma½ gaºhi. Sace ma½ vissajjesi, ta½ dhamma½ sutv± sacc±nurakkh² punar±vajiss±m²ti vadati.
Atha na½ poris±do ±ha–
401. “Nev±hameta½ abhisaddah±mi, sukh² naro maccumukh± pamutto;
amittahattha½ punar±vajeyya, korabyaseµµha na hi ma½ upesi.
403. “Mutto tuva½ poris±dassa hatth±, gantv± saka½ mandira½ k±mak±m²;
madhura½ piya½ j²vita½ laddha r±ja, kuto tuva½ ehisi me sak±san”ti.
Tattha sukh²ti sukhappatto hutv±. Maccumukh± pamuttoti m±disassa corassa hatthato muttat±ya maraºamukh± mutto n±ma hutv± amittahattha½ punar±vajeyya ±gaccheyya, aha½ eta½ vacana½ neva abhisaddah±mi, korabyaseµµha tva½ mama santika½ na hi upesi. Muttoti sutasoma tuva½ poris±dassa hatthato mutto. Saka½ mandiranti r±jadh±nigeha½ gantv±. K±mak±m²ti k±ma½ k±mayam±no. Laddh±ti ativiya piya½ j²vita½ labhitv± tuva½ me mama santike kuto kena n±ma k±raºena ehisi.
Ta½ sutv± mah±satto s²ho viya asambhito ±ha–
404. “Mata½ vareyya parisuddhas²lo, na j²vita½ garahito p±padhammo;
na hi ta½ nara½ t±yati duggat²hi, yass±pi hetu alika½ bhaºeyya.
405. “Sacepi v±to girim±vaheyya, cando ca s³riyo ca cham± pateyyu½;
sabb± ca najjo paµisota½ vajeyyu½, na tvevaha½ r±ja mus± bhaºeyya½.
406. “Nabha½ phaleyya udadh²pi susse, sa½vattaye bh³tadhar± vasundhar±;
siluccayo meru sam³lamuppate, na tvevaha½ r±ja mus± bhaºeyyan”ti.
Tattha mata½ vareyy±ti poris±da yo naro parisuddhas²lo j²vitahetu aºumattampi p±pa½ na karoti, s²lasampanno hutv± vareyya ta½ maraºa½ iccheyya, garahito p±padhammo ta½ j²vita½ na seyyo, duss²lo puggalo yass±pi hetu att±dinopi hetu alika½ vacana½ bhaºeyya, ta½ nara½ evar³pa½ duggat²hi ta½ alika½ na t±yate. Sacepi v±to girim±vaheyy±ti, samma poris±da, tay± saddhi½ ek±cariyakule sikkhito evar³po sah±yako hutv± aha½ j²vitahetu mus± na kathemi, ki½ na saddahasi. Sace puratthim±dibhedo v±to uµµh±ya mahanta½ giri½ t³lapicu½ viya ±k±se ±vaheyya, cando ca s³riyo ca attano attano vim±nena saddhi½ cham± pathaviya½ pateyyu½, sabb±pi najjo patisota½ vajeyyu½, bho poris±da evar³pa½ vacana½ sace bhaºeyya, ta½ saddahitabba½, aha½ mus± bhaºeyya½ iti vacana½ tuyha½ janehi vutta½, na tveva ta½ saddahitabba½.
Eva½ vuttepi so na saddahiyeva. Atha bodhisatto “aya½ mayha½ na saddahati, sapathenapi na½ saddah±pess±m²”ti cintetv±, “samma poris±da, khandhato t±va ma½ ot±rehi, sapatha½ katv± ta½ saddah±pess±m²”ti vutte tena ot±retv± bh³miya½ µhapito sapatha½ karonto ±ha–
407. “Asiñca sattiñca par±mas±mi, sapathampi te samma aha½ karomi;
tay± pamutto anaºo bhavitv±, sacc±nurakkh² punar±vajissan”ti.
Tassattho– samma poris±da, sace icchasi, evar³pehi ±vudhehi sa½vihit±rakkhe khattiyakule me nibbatti n±ma m± hot³ti asiñca sattiñca par±mas±mi. Sace aññehi r±j³hi akattabba½ añña½ v± ya½ icchasi, ta½ sapathampi te, samma, aha½ karomi. Yath±ha½ tay± pamutto gantv± br±hmaºassa anaºo hutv± saccamanurakkhanto punar±gamiss±m²ti.
Tato poris±do “aya½ sutasomo khattiyehi akattabba½ sapatha½ karoti, ki½ me imin±, esa etu v± m± v±, ahampi khattiyar±j±, mameva b±hulohita½ gahetv± devat±ya balikamma½ kariss±mi, aya½ ativiya kilamat²”ti cintetv±–
408. “Yo te kato saªgaro br±hmaºena, raµµhe sake issariye µhitena;
ta½ saªgara½ br±hmaºasappad±ya, sacc±nurakkh² punar±vajass³”ti.
Tattha punar±vajass³ti puna ±gaccheyy±si.
Atha na½ mah±satto, “samma, m± cintayi, catasso sat±rah± g±th± sutv± dhammakathikassa p³ja½ katv± p±tov±gamiss±m²”ti vatv± g±tham±ha–
409. “Yo me kato saªgaro br±hmaºena, raµµhe sake issariye µhitena;
ta½ saªgara½ br±hmaºasappad±ya, sacc±nurakkh² punar±vajissan”ti.
Atha na½ poris±do, “mah±r±ja, tumhe khattiyehi akattabba½ sapatha½ karittha, ta½ anussareyy±th±”ti vatv±, “samma poris±da, tva½ ma½ daharak±lato paµµh±ya j±n±si, h±senapi me mus± na kathitapubb±, soha½ id±ni rajje patiµµhito dhamm±dhamma½ j±nanto ki½ mus± kathess±mi, saddahasi mayha½ aha½ te sve balikamma½ p±puºiss±m²”ti saddah±pito “tena hi gaccha, mah±r±ja, tumhesu an±gatesu balikamma½ na bhavissati, devat±pi tumhehi vin± na sampaµicchati, m± me balikammassa antar±ya½ karitth±”ti mah±satta½ uyyojesi. So r±humukh± muttacando viya n±gabalo th±masampanno khippameva nagara½ samp±puºi. Sen±pissa “sutasomo r±j± paº¹ito madhuradhammakathiko eka½ dve kath± kathetu½ labhanto poris±da½ dametv± s²hamukh± muttamattav±raºo viya ±gamissati, ‘ime r±j±na½ poris±dassa datv± ±gat±’ti mah±jano garahissat²”ti cintetv± bahinagareyeva khandh±v±ra½ katv± µhit± ta½ d³ratova ±gacchanta½ disv± paccuggantv± vanditv± “kacci, mah±r±ja, poris±dena kilamito”ti paµisanth±ra½ katv± “poris±dena mayha½ m±t±pit³hipi dukkara½ kata½, tath±r³po n±ma caº¹o s±hasiko poris±do mama dhammakatha½ sutv± ma½ vissajjes²”ti vutte r±j±na½ alaªkaritv± hatthikkhandha½ ±ropetv± pariv±retv± nagara½ p±visi. Ta½ disv± sabbe n±gar± tussi½su.
Sopi dhammagarut±ya dhammasoº¹at±ya m±t±pitaro adisv±va “pacch±pi ne passiss±m²”ti r±janivesana½ pavisitv± r±j±sane nis²ditv± br±hmaºa½ pakkos±petv± massukamm±d²nissa ±º±petv± ta½ kappitakesamassu½ nh±t±nulitta½ vatth±laªk±rapaµimaº¹ita½ katv± ±netv± dassitak±le saya½ pacch± nhatv± tassa attano bhojana½ d±petv± tasmi½ bhutte saya½ bhuñjitv± ta½ mah±rahe pallaªke nis²d±petv± dhammagarukat±ya assa gandham±l±d²hi p³ja½ katv± saya½ n²ce ±sane nis²ditv± “tumhehi mayha½ ±bhat± sat±rah± g±th± suºoma ±cariy±”ti y±ci. Tamattha½ d²pento satth± g±tham±ha–
410. “Mutto ca so poris±dassa hatth±, gantv±na ta½ br±hmaºa½ etadavoca;
suºomi g±th±yo sat±rah±yo, y± me sut± assu hit±ya brahme”ti.
Tattha etadavoc±ti eta½ avoca.
Atha br±hmaºo bodhisattena y±citak±le gandhehi hatthe ubbaµµetv± pasibbak± manorama½ potthaka½ n²haritv± ubhohi hatthehi gahetv± “tena hi, mah±r±ja, kassapadasabalena desit± r±gamad±dinimmadan± amatamah±nibb±nasamp±pik± catasso sat±rah± g±th±yo suºoh²”ti vatv± potthaka½ olokento ±ha–
411. “Sakideva sutasoma, sabbhi hoti sam±gamo;
s± na½ saªgati p±leti, n±sabbhi bahu saªgamo.
412. “Sabbhireva sam±setha, sabbhi kubbetha santhava½;
sata½ saddhammamaññ±ya, seyyo hoti na p±piyo.
413. “J²ranti ve r±jarath± sucitt±, atho sar²rampi jara½ upeti;
satañca dhammo na jara½ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.
414. “Nabhañca d³re pathav² ca d³re, p±ra½ samuddassa tad±hu d³re;
tato have d³ratara½ vadanti, satañca dhammo asatañca r±j±”ti.
Tattha sakidev±ti ekav±rameva. Sabbh²ti sappurisehi. S± nanti s± sabbhi sappurisehi saªgati sam±gamo ekav±ra½ pavattopi ta½ puggala½ p±leti rakkhati. N±sabbh²ti asappurisehi pana bahu sucirampi kato saªgamo ekaµµh±ne niv±so na p±leti, na th±varo hot²ti attho. Sam±seth±ti saddhi½ nis²deyya, sabbepi iriy±pathe paº¹iteheva saddhi½ pavatteyy±ti attho. Santhavanti mittasanthava½. Sata½ saddhammanti paº¹it±na½ buddh±d²na½ sattati½sabodhipakkhiyadhammasaªkh±ta½ saddhamma½. Seyyoti eta½ dhamma½ ñatv± va¹¹hiyeva hoti, h±ni n±ma natth²ti attho. R±jarath±ti r±j³na½ ±rohan²yarath±. Sucitt±ti suparikammakat±. Sabbhi pavedayant²ti buddh±dayo santo “sabbh²”ti saªkha½ gata½ sobhana½ uttama½ nibb±na½ pavedenti thomenti, so nibb±nasaªkh±to sata½ dhammo jara½ na upeti na j²rati. Nabhanti ±k±so. D³reti pathav² hi sappatiµµh± sagahaº±, ±k±so nir±lambo appatiµµho, iti ubho ete ek±baddh±pi visa½yogaµµhena anupalittaµµhena ca d³re n±ma honti. P±ranti orimat²rato parat²ra½. Tad±h³ti ta½ ±hu.