[532] 2. Soºanandaj±takavaººan±

Devat± nusi gandhabboti ida½ satth± jetavane viharanto m±tuposakabhikkhu½ ±rabbha kathesi. Vatthu s±maj±take (j±. 2.22.296 ±dayo) vatthusadisa½. Tad± pana satth± “m±, bhikkhave, ima½ bhikkhu½ ujjh±yittha, por±ºakapaº¹it± sakalajambud²pe rajja½ labham±n±pi ta½ aggahetv± m±t±pitaro posi½suyev±”ti vatv± at²ta½ ±hari.
At²te b±r±ºas² brahmava¹¹hana½ n±ma nagara½ ahosi. Tattha manojo n±ma r±j± rajja½ k±resi. Tattha aññataro as²tikoµivibhavo br±hmaºamah±s±lo aputtako ahosi. Tassa br±hmaº² teneva “bhoti putta½ pattheh²”ti vutt± patthesi. Atha bodhisatto brahmalok± cavitv± tass± kucchismi½ paµisandhi½ gaºhi, j±tassa cassa “soºakum±ro”ti n±ma½ kari½su. Tassa padas± gamanak±le aññopi satto brahmalok± cavitv± tass±yeva kucchimhi paµisandhi½ gaºhi, tassa j±tassa “nandakum±ro”ti n±ma½ kari½su. Tesa½ uggahitaved±na½ sabbasippesu nipphatti½ patt±na½ vayappatt±na½ r³pasampada½ disv± br±hmaºo br±hmaºi½ ±mantetv± “bhoti putta½ soºakum±ra½ gharabandhanena bandhiss±m±”ti ±ha. S± “s±dh³”ti sampaµicchitv± puttassa tamattha½ ±cikkhi So “ala½, amma, mayha½ ghar±v±sena, aha½ y±vaj²va½ tumhe paµijaggitv± tumh±ka½ accayena himavanta½ pavisitv± pabbajiss±m²”ti ±ha. S± br±hmaºassa etamattha½ ±rocesi.
Te punappuna½ kathent±pi tassa citta½ alabhitv± nandakum±ra½ ±mantetv± “t±ta, tena hi tva½ kuµumba½ paµipajj±h²”ti vatv± “n±ha½ bh±tar± cha¹¹itakhe¼a½ s²sena ukkhip±mi, ahampi tumh±ka½ accayena bh±tar±va saddhi½ pabbajiss±m²”ti vutte tesa½ vacana½ sutv± “ime dve eva½ taruº±va k±me pajahanti, kimaªga½ pana maya½, sabbeyeva pabbajiss±m±”ti cintetv±, “t±t± ki½ vo amh±ka½ accayena pabbajj±ya, id±neva sabbe maya½ pabbajiss±m±”ti rañño ±rocetv± sabba½ dhana½ d±namukhe vissajjetv± d±sajana½ bhujissa½ katv± ñ±t²na½ d±tabbayuttaka½ datv± catt±ropi jan± brahmava¹¹hananagar± nikkhamitv± himavantapadese pañcapadumasañchanna½ sara½ niss±ya ramaº²ye vanasaº¹e assama½ m±petv± pabbajitv± tattha vasi½su. Ubhopi bh±taro m±t±pitaro paµijaggi½su, tesa½ p±tova dantakaµµhañca mukhadhovanañca datv± paººas±lañca pariveºañca sammajjitv± p±n²ya½ paribhojan²ya½ upaµµhapetv± araññato madhuraphal±phal±ni ±haritv± m±t±pitaro kh±d±penti, uºhena v± s²tena v± v±rin± nh±penti, jaµ± sodhenti, p±daparikamm±d²ni tesa½ karonti.
Eva½ addh±ne gate nandapaº¹ito “may± ±bhataphal±phal±neva paµhama½ m±t±pitaro kh±d±pess±m²”ti purato gantv± hiyyo ca parahiyyo ca gahitaµµh±nato y±ni v± t±ni v± p±tova ±haritv± m±t±pitaro kh±d±pesi. Te t±ni kh±ditv± mukha½ vikkh±letv± uposathik± bhavanti. Soºapaº¹ito pana d³ra½ gantv± madhuramadhur±ni supakkasupakk±ni ±haritv± upan±mesi. Atha na½, “t±ta, kaniµµhena te ±bhat±ni maya½ p±tova kh±ditv± uposathik± j±t±, na id±ni no attho”ti vadanti. Iti tassa phal±phal±ni paribhoga½ na labhanti vinassanti, punadivasesupi tathev±ti Eva½ so pañc±bhiññat±ya d³ra½ gantv±pi ±harati, te pana na kh±danti.
Atha mah±satto cintesi– “m±t±pitaro me sukhum±l±, nando ca y±ni v± t±ni v± apakkaduppakk±ni phal±phal±ni ±haritv± kh±d±peti, eva½ sante ime na c²ra½ pavattissanti, v±ress±mi nan”ti. Atha na½ so ±mantetv± “nanda, ito paµµh±ya phal±phala½ ±haritv± mam±gamana½ paµim±nehi, ubhopi ekatova kh±d±pess±m±”ti ±ha. So eva½ vuttepi attano puñña½ pacc±s²santo na tassa vacanamak±si. Mah±satto “nando mama vacana½ akaronto ayutta½ karoti, pal±pess±mi na½, tato ekakova m±t±pitaro paµijaggiss±m²”ti cintetv± “nanda, tva½ anov±dako paº¹it±na½ vacana½ na karosi, aha½ jeµµho, m±t±pitaro mameva bh±ro, ahameva nesa½ paµijaggiss±mi, tva½ idha vasitu½ na lacchasi, aññattha y±h²”ti tassa acchara½ pahari.
So tena pal±pito tassa santike µh±tu½ asakkonto ta½ vanditv± m±t±pitaro upasaªkamitv± tamattha½ ±rocetv± attano paººas±la½ pavisitv± kasiºa½ oloketv± ta½ divasameva pañca abhiññ±yo aµµha sam±pattiyo nibbattetv± cintesi– “aha½ s²nerup±dato ratanav±luk± ±haritv± mama bh±tu paººas±l±ya pariveºe okiritv± bh±tara½ kham±petu½ pahomi, evampi na sobhissati, anotattato udaka½ ±haritv± mama bh±tu paººas±l±ya pariveºe osiñcitv± bh±tara½ kham±petu½ pahomi, evampi na sobhissati, sace me bh±tara½ devat±na½ vasena kham±peyya½, catt±ro ca mah±r±j±no sakkañca ±netv± bh±tara½ kham±petu½ pahomi, evampi na sobhissati sakalajambud²pe manoja½ aggar±j±na½ ±di½ katv± r±j±no ±netv± kham±pess±mi, eva½ sante mama bh±tu guºo sakalajambud²pe avattharitv± gamissati, candimas³riyo viya paññ±yissat²”ti. So t±vadeva iddhiy± gantv± brahmava¹¹hananagare tassa rañño nivesanadv±re otaritv± µhito “eko kira vo t±paso daµµhuk±mo”ti rañño ±roc±pesi. R±j± “ki½ pabbajitassa may± diµµhena, ±h±ratth±ya ±gato bhavissat²”ti bhatta½ pahiºi, so bhatta½ na icchi. Taº¹ula½ pahiºi, taº¹ula½ na icchi. Vatth±ni pahiºi, vatth±ni na icchi. Tamb³la½ pahiºi, tamb³la½ na icchi. Athassa santike d³ta½ pesesi, “kimattha½ ±gatos²”ti. So d³tena puµµho “r±j±na½ upaµµhahitu½ ±gatomh²”ti ±ha. R±j± ta½ sutv± “bah³ mama upaµµh±k±, attanova t±pasadhamma½ karot³”ti pesesi. So ta½ sutv± “aha½ tumh±ka½ attano balena sakalajambud²pe rajja½ gahetv± dass±m²”ti ±ha.
Ta½ sutv± r±j± cintesi– “pabbajit± n±ma paº¹it±, kiñci up±ya½ j±nissant²”ti ta½ pakkos±petv± ±sane nis²d±petv± vanditv± “bhante, tumhe kira mayha½ sakalajambud²parajja½ gahetv± dassath±”ti pucchi. “¾ma mah±r±j±”ti. “Katha½ gaºhissath±”ti? “Mah±r±ja, antamaso khuddakamakkhik±ya pivanamattampi lohita½ kassaci anupp±detv± tava dhanaccheda½ akatv± attano iddhiy±va gahetv± dass±mi, apica kevala½ papañca½ akatv± ajjeva nikkhamitu½ vaµµat²”ti. So tassa vacana½ saddahitv± senaªgaparivuto nagar± nikkhami. Sace sen±ya uºha½ hoti, nandapaº¹ito attano iddhiy± ch±ya½ katv± s²ta½ karoti, deve vassante sen±ya upari vassitu½ na deti, s²ta½ v± uºha½ v± v±reti, magge kh±ºukaºµak±dayo sabbaparissaye antaradh±peti, magga½ kasiºamaº¹ala½ viya sama½ katv± saya½ ±k±se cammakhaº¹a½ pattharitv± pallaªkena nisinno sen±ya parivuto gacchati.
Eva½ sena½ ±d±ya paµhama½ kosalaraµµha½ gantv± nagarass±vid³re khandh±v±ra½ niv±s±petv± “yuddha½ v± no detu setacchatta½ v±”ti kosalarañño d³ta½ p±hesi. So kujjhitv± “ki½ aha½ na r±j±”ti “yuddha½ damm²”ti sen±ya purakkhato nikkhami. Dve sen± yujjhitu½ ±rabhi½su Nandapaº¹ito dvinnampi antare attano nis²dana½ ajinacamma½ mahanta½ katv± pas±retv± dv²hipi sen±hi khittasare cammeneva sampaµicchi. Ekasen±yapi koci kaº¹ena viddho n±ma natthi, hatthagat±na½ pana kaº¹±na½ khayena dvepi sen± niruss±h± aµµha½su. Nandapaº¹ito manojar±jassa santika½ gantv± “m± bh±yi, mah±r±j±”ti ass±setv± kosalassa santika½ gantv± “mah±r±ja, m± bh±yi, natthi te paripantho, tava rajja½ taveva bhavissati, kevala½ manojarañño vasavatt² hoh²”ti ±ha. So tassa saddahitv± “s±dh³”ti sampaµicchi. Atha na½ manojassa santika½ netv± “mah±r±ja, kosalar±j± te vase vattati, imassa rajja½ imasseva hot³”ti ±ha. So “s±dh³”ti sampaµicchitv± ta½ attano vase vattetv± dve sen± ±d±ya aªgaraµµha½ gantv± aªga½ gahetv± tato magadharaµµhanti etenup±yena sakalajambud²pe r±j±no attano vase vattetv± tato tehi parivuto brahmava¹¹hananagarameva gato. Rajja½ gaºhanto panesa sattanna½ sa½vacchar±na½ upari sattadivas±dhikehi sattam±sehi gaºhi. So ekekar±jadh±nito n±nappak±ra½ khajjabhojana½ ±har±petv± ekasatar±j±no gahetv± tehi saddhi½ satt±ha½ mah±p±na½ pivi.
Nandapaº¹ito “y±va r±j± satt±ha½ issariyasukha½ anubhoti, t±vassa att±na½ na dassess±m²”ti uttarakurumhi piº¹±ya caritv± himavante kañcanaguh±dv±re satt±ha½ vasi. Manojopi sattame divase attano mahanta½ sirivibhava½ oloketv± “aya½ yaso na mayha½ m±t±pit³hi, na aññehi dinno, nandat±pasa½ niss±ya uppanno, ta½ kho pana me apassantassa ajja sattamo divaso, kaha½ nu kho me yasad±yako”ti nandapaº¹ita½ sari. So tassa anussaraºabh±va½ ñatv± ±gantv± purato ±k±se aµµh±si. R±j± ta½ disv± cintesi– “aha½ imassa t±pasassa devat±bh±va½ v± manussabh±va½ v± na j±n±mi, sace esa manusso bhaveyya, sakalajambud²parajja½ etasseva dass±mi. Atha devo, sakk±ramassa kariss±m²”ti. So ta½ v²ma½santo paµhama½ g±tham±ha–
92. “Devat± nuti gandhabbo, adu sakko purindado;
manussabh³to iddhim±, katha½ j±nemu ta½ mayan”ti.
So tassa vacana½ sutv± sabh±vameva kathento dutiya½ g±tham±ha–
93. “N±pi devo na gandhabbo, n±pi sakko purindado;
manussabh³to iddhim±, eva½ j±n±hi bh±radh±”ti.
Tattha bh±radh±ti raµµhabh±radh±rit±ya na½ eva½ ±lapati.
Ta½ sutv± r±j± “manussabh³to kir±ya½ mayha½ eva½ bahupak±ro, mahantena yasena na½ santappess±m²”ti cintetv± ±ha–
94. “Katar³pamida½ bhoto, veyy±vacca½ anappaka½;
devamhi vassam±namhi, anovassa½ bhava½ ak±.
95. “Tato v±t±tape ghore, s²tacch±ya½ bhava½ ak±;
tato amittamajjhesu, sarat±ºa½ bhava½ ak±.
96. “Tato ph²t±ni raµµh±ni, vasino te bhava½ ak±;
tato ekasata½ khatye, anuyante bhava½ ak±.
97. “Pat²t±ssu maya½ bhoto, vada ta½ bhañjamicchasi;
hatthiy±na½ assaratha½, n±riyo ca alaªkat±;
nivesan±ni ramm±ni, maya½ bhoto dad±mase.
98. “Atha vaªge v± magadhe, maya½ bhoto dad±mase;
atha v± assak±vant², suman± damma te maya½.
99. “Upa¹¹ha½ v±pi rajjassa, maya½ bhoto dad±mase;
sace te attho rajjena, anus±sa yadicchas²”ti.
Tattha katar³pamidanti katasabh±va½. Veyy±vaccanti k±yaveyy±vatikakamma½. Anovassanti avassa½, yath± devo na vassati tath± katanti attho. S²tacch±yanti s²tala½ ch±ya½. Vasino teti te raµµhav±sino amh±ka½ vasavattino. Khatyeti khattiye, aµµhakath±ya½ pana ayameva p±µho. Pat²t±ssu mayanti tuµµh± maya½. Vada ta½ bhañjamicchas²ti bhañjanti ratanasseta½ n±ma½, vara½ te dad±mi, ya½ ratana½ icchasi, ta½ vadeh²ti attho. “Hatthiy±nan”ti-±d²hi sar³pato ta½ ta½ ratana½ dasseti . Assak±vant²assakaraµµha½ v± avantiraµµha½ v±. Rajjen±ti sacepi te sakalajambud²parajjena attho, tampi te datv± aha½ phalak±vudhahattho tumh±ka½ rathassa purato gamiss±m²ti d²peti. Yadicchas²ti etesu may± vuttappak±resu ya½ icchasi, ta½ anus±sa ±º±peh²ti.