34. “Ete n±g± upatthaddh±, sabbe tiµµhanti vammit±;
pur± maddanti p±k±ra½, ±nenteta½ pabh±vatin”ti.
Tattha upatthaddh±ti atithaddh± dappit±. ¾nenteta½ pabh±vatinti ±nentu eta½ pabh±vatinti s±san±ni pahiºi½su. Tasm± y±va ete n±g± p±k±ra½ na maddanti, t±va nesa½ pabh±vati½ pesehi, mah±r±j±ti.
Ta½ sutv± r±j± “sac±ha½ ekassa pabh±vati½ pesess±mi, ses± yuddha½ karissanti, na sakk± ekassa d±tu½, sakalajambud²pe aggar±j±na½ ‘vir³po’ti cha¹¹etv± ±gat± ±gamanassa phala½ labhatu, vadhitv±na na½ satta khaº¹±ni katv± sattanna½ khattiy±na½ pesess±m²”ti vadanto anantara½ g±tham±ha–
35. “Satta bile karitv±na, ahameta½ pabh±vati½;
khattiy±na½ padass±mi, ye ma½ hantu½ idh±gat±”ti.
Tassa s± kath± sakalanivesane p±kaµ± ahosi. Paric±rik± gantv± “r±j± kira ta½ satta khaº¹±ni katv± sattanna½ r±j³na½ pesessat²”ti pabh±vatiy± ±rocesu½. S± maraºabhayabh²t± ±san± vuµµh±ya bhagin²hi parivut± m±tu sirigabbha½ agam±si. Tamattha½ pak±sento satth± ±ha–
36. “Avuµµhahi r±japutt², s±m± koseyyav±sin²;
assupuººehi nettehi, d±s²gaºapurakkhat±”ti.
Tattha s±m±ti suvaººavaºº±. Koseyyav±sin²ti suvaººakhacitakoseyyanivasan±.
S± m±tu santika½ gantv± m±tara½ vanditv± paridevam±n± ±ha–
37. “Ta½ n³na kakk³panisevita½ mukha½, ±d±sadant±tharupaccavekkhita½;
subha½ sunetta½ viraja½ anaªgaºa½, chuddha½ vane µhassati khattiyehi.
38. “Te n³na me asite vellitagge, kese mud³ candanas±ralitte;
sam±kule s²vathik±ya majjhe, p±dehi gijjh± parika¹¹hissanti.
39. “T± n³na me tambanakh± sulom±, b±h± mud³ candanas±ralitt±;
chinn± vane ujjhit± khattiyehi, gayha dhaªko gacchati yenak±ma½.
40. “Te n³na t±l³panibhe alambe, nisevite k±sikacandanena;
thanesu me lambissati siªg±lo, m±t³va putto taruºo tan³jo.
41. “Ta½ n³na soºi½ puthula½ sukoµµita½, nisevita½ kañcanamekhal±hi;
chinna½ vane khattiyeh² avattha½, siªg±lasaªgh± parika¹¹hissanti.
42. “Soº± dhaªk± siªg±l± ca, ye caññe santi d±µhino;
ajar± n³na hessanti, bhakkhayitv± pabh±vati½.
43. “Sace ma½s±ni hari½su, khattiy± d³rag±mino;
aµµh²ni amma y±citv±, anupathe dah±tha na½.
44. “Khett±ni amma k±retv±, kaºik±rettha ropaya;
yad± te pupphit± assu, hemant±na½ himaccaye;
sareyy±tha mama½ amma, eva½vaºº± pabh±vat²”ti.
Tattha kakk³panisevitantila kakk³panisevitanti s±sapakakkaloºakakkamattikakakkatilakakkahaliddikakkamukhacuººakehi imehi pañcahi kakkehi upanisevita½. ¾d±sadant±tharupaccavekkhitanti dantamayatharumhi ±d±se paccavekkhita½ tattha oloketv± maº¹ita½. Subhanti subhamukha½. Virajanti vigataraja½ nimmala½. Anaªgaºanti gaº¹api¼ak±didosarahita½. Chuddhanti amma evar³pa½ mama mukha½ addh± id±ni khattiyehi cha¹¹ita½ vane araññe µhassat²ti paridevati. Asiteti k±¼ake. Vellitaggeti unnatagge. S²vathik±y±ti sus±namhi. Parika¹¹hissant²ti evar³pe mama kese manussama½sakh±dak± gijjh± p±dehi paharitv± n³na parika¹¹hissanti. Gayha dhaªko gacchati yenak±manti amma mama evar³pa½ b±ha½ n³na dhaªko gahetv± luñjitv± kh±danto yenak±ma½ gacchissati.
T±l³panibheti suvaººat±laphalasadise. K±sikacandanen±ti sukhumacandanena nisevite. Thanesu meti amma mama sus±ne patit±ya evar³pe thane disv± mukhena ¹a½sitv± tesu me thanesu attano tanujo m±tu taruºaputto viya n³na siªg±lo lambissati. Soºinti kaµi½. Sukoµµitanti gohanukena paharitv± suva¹¹hita½. Avatthanti cha¹¹ita½. Bhakkhayitv±ti amma ete ettak± n³na mama ma½sa½ kh±ditv± ajar± bhavissanti.
Sace ma½s±ni hari½s³ti amma sace te khattiy± mayi½ paµibaddhacitt± mama ma½s±ni hareyyu½, atha tumhe aµµh²ni y±citv± anupathe dah±thana½, jaªghamaggamah±magg±na½ antare daheyy±th±ti vadati. Khett±n²ti amma mama jh±pitaµµh±ne m±l±divatth³ni k±retv± ettha etesu khettesu kaºik±rarukkhe ropaya. Himaccayeti himap±t±tikkame phagguºam±se. Sareyy±th±ti tesa½ pupph±na½ suvaººacaªkoµaka½ p³retv± ³r³su µhapetv± mama dh²t± pabh±vat² eva½vaºº±ti sareyy±tha.
Iti s± maraºabhayatajjit± m±tu santike vilapi. Maddar±j±pi “pharasuñca gaº¹ikañca gahetv± coragh±tako idheva ±gacchat³”ti ±º±pesi. Tassa ±gamana½ sakalar±jagehe p±kaµa½ ahosi. Athassa ±gatabh±va½ sutv± pabh±vatiy± m±t± uµµh±y±san± sokasamappit± rañño santika½ agam±si. Tamattha½ pak±sento satth± ±ha–
45. “Tass± m±t± udaµµh±si, khattiy± devavaººin²;
disv± asiñca s³nañca, rañño maddassantepure”ti.
Tattha udaµµh±s²ti ±san± uµµh±ya rañño santika½ gantv± aµµh±si. Disv± asiñca s³nañc±ti antepuramhi alaªkatamah±tale rañño purato nikkhitta½ pharasuñca gaº¹ikañca disv± vilapant² g±tham±ha–
46. “Imin± n³na asin±, susañña½ tanumajjhima½;
dh²tara½ madda hantv±na, khattiy±na½ padassas²”ti.
Tattha asin±ti pharasu½ sandh±y±ha. So hi imasmi½ µh±ne asi n±ma j±to. Susañña½ tanumajjhimanti suµµhu saññ±ta½ tanumajjhima½.
Atha na½ r±j± saññ±pento ±ha– “devi, ki½ kathesi, tava dh²t± sakalajambud²pe aggar±j±na½ ‘vir³po’ti cha¹¹etv± gatamagge padavalañje avinaµµheyeva maccu½ nal±µen±d±ya ±gat±, id±ni attano r³pa½ niss±ya ²disa½ phala½ labhat³”ti. S± tassa vacana½ sutv± dh²tu santika½ gantv± vilapant² ±ha–
47. “Na me ak±si vacana½, atthak±m±ya puttike;
s±jja lohitasañchann±, gacchasi yamas±dhana½.
48. “Evam±pajjat² poso, p±piyañca nigacchati;
yo ve hit±na½ vacana½, na karoti atthadassina½.
49. “Sace ca ajja dh±resi, kum±ra½ c±rudassana½;
kusena j±ta½ khattiya½, suvaººamaºimekhala½;
p³jita½ ñ±tisaªghehi, na gacchasi yamakkhaya½.
50. “Yatthassu bher² nadati, kuñjaro ca nik³jati;
khattiy±na½ kule bhadde, kinnu sukhatara½ tato.
51. “Asso ca sisati dv±re, kum±ro uparodati;
khattiy±na½ kule bhadde, kinnu sukhatara½ tato.
52. “May³rakoñc±bhirude, kokil±bhinik³jite;
khattiy±na½ kule bhadde, kinnu sukhatara½ tato”ti.
Tattha puttiketi ta½ ±lapati. Ida½ vutta½ hoti– amma, idha ki½ karissasi, s±mikassa santika½ gaccha, m± r³pamadena majj²ti eva½ y±cantiy±pi me vacana½ na ak±si, s± tva½ ajja lohitasañchann± gacchasi yamas±dhana½, maccur±jassa bhavana½ gamissas²ti. P±piyañc±ti ito p±patarañca nigacchati. Sace ca ajja dh±res²ti, amma, sace tva½ cittassa vasa½ agantv± kusanarinda½ paµicca laddha½ attano r³pena sadisa½ c±rudassana½ kum±ra½ ajja dh±rayissasi. Yamakkhayanti eva½ sante yamanivesana½ na gaccheyy±si. Tato yamhi khattiyakule aya½ vibh³ti, tamh± n±n±bherisaddena ceva mattav±raºakoñcan±dena ca ninn±dit± kus±vat²r±jakul± ki½ nu sukhatara½ disv± idh±gat±s²ti attho. Sisat²ti hasati. Kum±roti susikkhito gandhabbakum±ro. Uparodat²ti n±n±t³riy±ni gahetv± upah±ra½ karoti. Kokil±bhinik³jiteti kusar±jakule s±ya½ p±to pavattanaccag²tav±dit³pah±ra½ paµippharant² viya kokilehi abhinik³jite.
Iti s±pi ettak±hi g±th±hi t±ya saddhi½ sallapitv± “sace ajja kusanarindo idha assa, ime satta r±j±no pal±petv± mama dh²tara½ dukkh± pamocetv± ±d±ya gaccheyy±”ti cintetv± g±tham±ha–
53. “Kaha½ nu kho sattumaddano, pararaµµhappamaddano;
kuso so¼±rapaññ±ºo, yo no dukkh± pamocaye”ti.
Tattha so¼±rapaññ±ºoti u¼±rapañño.
Tato pabh±vat² “mama m±tu kusassa vaººa½ bhaºantiy± mukha½ nappahoti, ±cikkhiss±mi t±vass± tassa idheva ±¼±rikakamma½ katv± vasanabh±van”ti cintetv± g±tham±ha–
54. “Idheva so sattumaddano, pararaµµhappamaddano;
kuso so¼±rapaññ±ºo, yo te sabbe vadhissat²”ti.
Athass± m±t± “aya½ maraºabhayabh²t± vippalapat²”ti cintetv± g±tham±ha–
55. “Ummattik± nu bhaºasi, andhab±l± pabh±sasi;
kuso ce ±gato assa, ki½ na j±nemu ta½ mayan”ti.
Tattha andhab±l±ti samm³¼h± aññ±º± hutv±. Ki½ na j±nem³ti kena k±raºena ta½ na j±neyy±ma. So hi antar±magge µhitova amh±ka½ s±sana½ peseyya, samussitaddhaj± caturaªgin²sen± paññ±yetha, tva½ pana maraºabhayena kathes²ti.
S± eva½ vutte “na me m±t± saddahati, tassa idh±gantv± satta m±se vasanabh±va½ na j±n±ti, dassess±mi nan”ti cintetv± m±tara½ hatthe gahetv± s²hapañjara½ vivaritv± hattha½ pas±retv± dassent² g±tham±ha–
56. “Eso ±¼±riko poso, kum±r²puramantare;
da¼ha½ katv±na sa½velli½, kumbhi½ dhovati oºato”ti.
Tattha kum±r²puramantareti v±tap±ne µhit± tava dh²t±na½ kum±r²na½ vasanaµµh±nantare na½ olokehi. Sa½vellinti kaccha½ bandhitv± kumbhi½ dhovati.
So kira tad± “ajja me manoratho matthaka½ p±puºissati, addh± maraºabhayatajjit±, pabh±vat², mama ±gatabh±va½ kathessati, bh±jan±ni dhovitv± paµis±mess±m²”ti udaka½ ±haritv± bh±jan±ni dhovitu½ ±rabhi. Atha na½ m±t± paribh±sant² g±tham±ha–
57. “Veº² tvamasi caº¹±l², ad³si kulagandhin²;
katha½ maddakule j±t±, d±sa½ kayir±si k±mukan”ti.
Tattha veº²ti tacchik±. Ad³si kulagandhin²ti ud±hu tva½ kulad³sik±. K±mukanti katha½ n±ma tva½ evar³pe kule j±t± attano s±mika½ d±sa½ kareyy±s²ti.
Tato pabh±vat² “mama m±t± imassa ma½ niss±ya eva½ vasanabh±va½ na j±n±ti maññe”ti cintetv± itara½ g±tham±ha–
58. “Namhi veº² na caº¹±l², na camhi kulagandhin²;
okk±kaputto bhaddante, tva½ nu d±soti maññas²”ti.
Tattha okk±kaputtoti, amma, esa okk±kaputto, tva½ pana “d±so”ti maññasi, kasm± na½ aha½ “d±so”ti kathess±m²ti.
Id±nissa yasa½ vaººent² ±ha–
59. “Yo br±hmaºasahass±ni, sad± bhojeti v²sati½;
okk±kaputto bhaddante, tva½ nu d±soti maññasi.
60. Yassa n±gasahass±ni, sad± yojenti v²sati½;
okk±kaputto bhaddante, tva½ nu d±soti maññasi.