[504] 8. Bhall±tiyaj±takavaººan±

Bhall±tiyo n±ma ahosi r±j±ti ida½ satth± jetavane viharanto mallika½ devi½ ±rabbha kathesi. Tass± kira ekadivasa½ raññ± saddhi½ sayana½ niss±ya kalaho ahosi. R±j± kujjhitv± na½ na olokesi. S± cintesi “nanu tath±gato rañño mayi kuddhabh±va½ na j±n±t²”ti. Satth± ta½ k±raºa½ ñatv± punadivase bhikkhusaªghaparivuto s±vatthi½ piº¹±ya pavisitv± rañño gehadv±ra½ gato. R±j± paccuggantv± patta½ gahetv± satth±ra½ p±s±da½ ±ropetv± paµip±µiy± bhikkhusaªgha½ nis²d±petv± dakkhiºodaka½ datv± paº²ten±h±rena parivisitv± bhattakicc±vas±ne ekamanta½ nis²di. Satth± “ki½ nu kho, mah±r±ja, mallik± na paññ±yat²”ti pucchitv± “attano sukhamadamattat±y±”ti vutte “nanu, mah±r±ja, tva½ pubbe kinnarayoniya½ nibbattitv± ekaratti½ kinnariy± vin± hutv± satta vassasat±ni paridevam±no vicar²”ti vatv± tena y±cito at²ta½ ±hari.
At²te b±r±ºasiya½ bhall±tiyo n±ma r±j± rajja½ k±rento “aªg±rapakkamigama½sa½ kh±diss±m²”ti rajja½ amacc±na½ niyy±detv± sannaddhapañc±vudho susikkhitakoleyyakasuºakhagaºaparivuto nagar± nikkhamitv± himavanta½ pavisitv± anugaªga½ gantv± upari abhiruhitu½ asakkonto eka½ gaªga½ otiººanadi½ disv± tadanus±rena gacchanto migas³kar±dayo vadhitv± aªg±rapakkama½sa½ kh±danto uccaµµh±na½ abhiruhi. Tattha ramaº²y± nadik± paripuººak±le thanapam±ºodak± hutv± sandati, aññad± jaººukapam±ºodak± hoti. Tattha n±nappak±rak± macchakacchap± vicaranti. Udakapariyante rajatapaµµavaººav±luk± ubhosu t²resu n±n±pupphaphalabharitavinamit± rukkh± pupphaphalarasamattehi n±n±vihaªgamabhamaragaºehi samparikiºº± vividhamigasaªghanisevit± s²tacch±y±. Eva½ ramaº²y±ya hemavatanadiy± t²re dve kinnar± aññamañña½ ±liªgitv± paricumbitv± n±nappak±rehi paridevant± rodanti.
R±j± tass± nadiy± t²rena gandham±dana½ abhiruhanto te kinnare disv± “ki½ nu kho ete eva½ paridevanti, pucchiss±mi ne”ti cintetv± sunakhe oloketv± acchara½ pahari. Susikkhitakoleyyakasunakh± t±ya saññ±ya gumba½ pavisitv± urena nipajji½su. So tesa½ paµisall²nabh±va½ ñatv± dhanukal±pañceva ses±vudh±ni ca rukkha½ niss±ya µhapetv± padasadda½ akaronto saºika½ tesa½ santika½ gantv± “ki½k±raº± tumhe rodath±”ti kinnare pucchi. Tamattha½ pak±sento satth± tisso g±th± abh±si–
186. “Bhall±tiyo n±ma ahosi r±j±, raµµha½ pah±ya migava½ ac±ri so;
agam± girivara½ gandham±dana½, supupphita½ kimpuris±nuciººa½.
187. “S±¼³rasaªghañca nisedhayitv±, dhanu½ kal±pañca so nikkhipitv±;
up±gami vacana½ vattuk±mo, yatthaµµhit± kimpuris± ahesu½.
188. “Himaccaye hemavat±ya t²re, kimidhaµµhit± mantayavho abhiºha½;
pucch±mi vo m±nusadehavaººe, katha½ vo j±nanti manussaloke”ti.
Tattha s±¼³rasaªghanti sunakhagaºa½. Himaccayeti catunna½ hemantam±s±na½ atikkame. Hemavat±y±ti imiss± hemavat±ya nadiy± t²re.
Rañño vacana½ sutv± kinnaro tuºh² ahosi, kinnar² pana raññ± saddhi½ sallapi–
189. “Malla½ giri½ paº¹araka½ tik³µa½, s²todak± anuvicar±ma najjo;
mig± manuss±va nibh±savaºº±, j±nanti no kimpuris±ti ludd±”ti.
Tattha malla½ girinti samma luddaka, maya½ ima½ mallagiriñca paº¹arakañca tik³µañca im± ca najjo anuvicar±ma. “M±l±girin”tipi p±µho. Nibh±savaºº±ti nibh±sam±navaºº±, dissam±nasar²r±ti attho.
Tato r±j± tisso g±th± abh±si–
190. “Sukicchar³pa½ paridevayavho, ±liªgito c±si piyo piy±ya;
pucch±mi vo m±nusadehavaººe, kimidha vane rodatha appat²t±.
191. “Sukicchar³pa½ paridevayavho, ±liªgito c±si piyo piy±ya;
pucch±mi vo m±nusadehavaººe, kimidha vane vilapatha appat²t±.
192. “Sukicchar³pa½ paridevayavho, ±liªgito c±si piyo piy±ya;
pucch±mi vo m±nusadehavaººe, kimidha vane socatha appat²t±”ti.
Tattha sukicchar³panti suµµhu dukkhappatt± viya hutv±. ¾liªgito c±si piyo piy±y±ti tay± piy±ya tava piyo ±liªgito ca ±si. “¾liªgiyo c±s²”tipi p±µho, ayamevattho. Kimidha vaneti ki½k±raº± idha vane antarantar± ±liªgitv± paricumbitv± piyakatha½ kathetv± puna appat²t± rodath±ti.
Tato par± ubhinnampi ±l±pasall±pag±th± honti–
193. “Mayekaratta½ vippavasimha ludda, ak±mak± aññamañña½ sarant±;
tamekaratta½ anutappam±n±, soc±ma ‘s± ratti puna½ na hossati’.
194. “Yamekaratta½ anutappatheta½, dhana½va naµµha½ pitara½va peta½;
pucch±mi vo m±nusadehavaººe, katha½ vin± v±samakappayittha.
195. “Yamima½ nadi½ passasi s²ghasota½, n±n±dumacch±dana½ selak³la½;
ta½ me piyo uttari vassak±le, mamañca mañña½ anubandhat²ti.
196. “Ahañca aªkolakamocin±mi, atimuttaka½ sattaliyothikañca;
‘piyo ca me hehiti m±labh±r², ahañca na½ m±lin² ajjhupessa½’.
197. “Ahañcida½ kuravakamocin±mi, udd±lak± p±µalisindhuv±rak±;
‘piyo ca me hehiti m±labh±r², ahañca na½ m±lin² ajjhupessa½’.
198. “Ahañca s±lassa supupphitassa, oceyya pupph±ni karomi m±la½;
‘piyo ca me hehiti m±labh±r², ahañca na½ m±lin² ajjhupessa½’.
199. “Ahañca s±lassa supupphitassa, oceyya pupph±ni karomi bh±ra½;
idañca no hehiti santharattha½, yatthajjima½ vihariss±ma ratti½.
200. “Ahañca kho aga¼u½ candanañca, sil±ya pi½s±mi pamattar³p±;
‘piyo ca me hehiti rositaªgo, ahañca na½ rosit± ajjhupessa½’.
201. “Ath±gam± salila½ s²ghasota½, nuda½ s±le sala¼e kaººik±re;
±p³ratha tena muhuttakena, s±ya½ nad² ±si may± suduttar±.
202. “Ubhosu t²resu maya½ tad± µhit±, sampassant± ubhayo aññamañña½;
sakimpi rod±ma saki½ has±ma, kicchena no ±gam± sa½var² s±.
203. “P±tova kho uggate s³riyamhi, catukka½ nadi½ uttariy±na ludda;
±liªgiy± aññamañña½ maya½ ubho, sakimpi rod±ma saki½ has±ma.
204. “T²h³naka½ satta sat±ni ludda, yamidha maya½ vippavasimha pubbe;
vassekima½ j²vita½ bh³mip±la, ko n²dha kant±ya vin± vaseyya.
205. “¾yuñca vo k²vatako nu samma, sacepi j±n±tha vadetha ±yu½;
anussav± vu¹¹hato ±gam± v±, akkh±tha meta½ avikampam±n±.
206. “¾yuñca no vassasahassa½ ludda, na cantar± p±pako atthi rogo;
appañca dukkha½ sukhameva bhiyyo, av²tar±g± vijah±ma j²vitan”ti.
Tattha mayekarattanti maya½ ekaratta½. Vippavasimh±ti vippayutt± hutv± vasimha. Anutappam±n±ti “aniccham±n±na½ no ekaratto at²to”ti ta½ ekaratta½ anucintayam±n±. Puna½ na hessat²ti puna na bhavissati n±gamissat²ti soc±ma. Dhana½va naµµha½ pitara½va petanti dhana½ v± naµµha½ pitara½ v± m±tara½ v±peta½ k±lakata½ ki½ nu kho tumhe cintayam±n± kena k±raºena ta½ ekaratta½ vin± v±sa½ akappayittha, ida½ me ±cikkhath±ti pucchati. Yamimanti ya½ ima½. Selak³lanti dvinna½ sel±na½ antare sandam±na½. Vassak±leti ekassa meghassa uµµh±ya vassanak±le Amh±kañhi imasmi½ vanasaº¹e rativasena carant±na½ eko megho uµµhahi. Atha me piyas±miko kinnaroma½ “pacchato ±gacchat²”ti maññam±no eta½ nadi½ uttar²ti ±ha.
Ahañc±ti aha½ panetassa parat²ra½ gatabh±va½ aj±nant² supupphit±ni aªkolak±d²ni pupph±ni ocin±mi. Tattha sattaliyothikañc±ti kund±lapupphañca suvaººayothikañca ocinant² pana “piyo ca me m±labh±r² bhavissati, ahañca na½ m±lin² hutv± ajjhupessan”ti imin± k±raºena ocin±mi. Udd±lak± p±µalisindhuv±rak±ti tepi may± ocit±yev±ti vadati. Oceyy±ti ocinitv±. Aga¼u½ candanañc±ti k±¼±ga¼uñca rattacandanañca. Rositaªgoti vilittasar²ro. Rosit±ti vilitt± hutv±. Ajjhupessanti sayane upagamiss±mi. Nuda½ s±le sala¼e kaººik±reti et±ni may± ocinitv± t²re µhapit±ni pupph±ni nudanta½ haranta½. Suduttar±ti tass± hi orimat²re µhitak±leyeva nadiy± udaka½ ±gata½, taªkhaºaññeva s³riyo atthaªgato, vijjulat± niccharanti, kinnar± n±ma udakabh²ruk± honti, iti s± otaritu½ na visahi. Ten±ha “s±ya½ nad² ±si may± suduttar±”ti.
Sampassant±ti vijjulat±niccharaºak±le passant±. Rod±m±ti andhak±rak±le apassant± rod±ma, vijjulat±niccharaºak±le passant± has±ma. Sa½var²ti ratti. Catukkanti tuccha½. Uttariy±n±ti uttaritv±. T²h³nakanti t²hi ³n±ni satta vassasat±ni. Yamidha mayanti ya½ k±la½ idha maya½ vippavasimha, so ito t²hi ³nak±ni satta vassasat±ni hont²ti vadati. Vassekimanti vassa½ eka½ ima½, tumh±ka½ ekameva vassasata½ ima½ j²vitanti vadati. Ko n²dh±ti eva½ parittake j²vite ko nu idha kant±ya vin± bhaveyya, ayutta½ tava piyabhariy±ya vin± bhavitunti d²peti.
K²vatako n³ti r±j± kinnariy± vacana½ sutv± “imesa½ ±yuppam±ºa½ pucchiss±m²”ti cintetv± “tumh±ka½ kittako ±y³”ti pucchati. Anussav±ti sace vo kassaci vadantassa v± suta½, m±t±pit³na½ v± vu¹¹h±na½ mahallak±na½ santik± ±gamo atthi, atha me tato anussav± vu¹¹hato ±gam± v± eta½ avikampam±n± akkh±tha. Na cantar±ti amh±ka½ vassasahassa½ ±yu, antar± ca no p±pako j²vitantar±yakaro rogopi natthi. Av²tar±g±ti aññamañña½ avigatapem±va hutv±.
Ta½ sutv± r±j± “ime hi n±ma tiracch±nagat± hutv± ekaratti½ vippayogena satta vassasat±ni rodant± vicaranti, aha½ pana tiyojanasatike rajje mah±sampatti½ pah±ya araññe vicar±mi, aho akiccak±rimh²”ti tatova nivatto b±r±ºasi½ gantv± “ki½ te, mah±r±ja, himavante acchariya½ diµµhan”ti amaccehi puµµho sabba½ ±rocetv± tato paµµh±ya d±n±ni dadanto bhoge bhuñji. Tamattha½ pak±sento satth±–
207. “Idañca sutv±na am±nus±na½, bhall±tiyo ittara½ j²vitanti;
nivattatha na migava½ acari, ad±si d±n±ni abhuñji bhoge”ti.–

Ima½ g±tha½ vatv± puna ovadanto dve g±th± abh±si–

208. “Idañca sutv±na am±nus±na½, sammodatha m± kalaha½ akattha;
m± vo tap² attakamm±par±dho, yath±pi te kimpurisekaratta½.
209. “Idañca sutv±na am±nus±na½, sammodatha m± viv±da½ akattha;
m± vo tap² attakamm±par±dho, yath±pi te kimpurisekarattan”ti.
Tattha am±nus±nanti kinnar±na½. Attakamm±par±dhoti attano kammadoso. Kimpurisekarattanti yath± te kimpurise ekaratti½ kato attano kammadoso tapi, tath± tumhepi m± tap²ti attho.
Mallik± dev² tath±gatassa dhammadesana½ sutv± uµµh±y±san± añjali½ paggayha dasabalassa thuti½ karont² os±nag±tham±ha–
210. “Vividha½ adhiman± suºomaha½, vacanapatha½ tava atthasa½hita½;
muñca½ gira½ nudaseva me dara½, samaºa sukh±vaha j²va me ciran”ti.
Tattha vividha½ adhiman± suºomahanti bhante, tumhehi vividhehi n±n±k±raºehi alaªkaritv± desita½ dhammadesana½ aha½ adhiman± pasannacitt± hutv± suºomi. Vacanapathanti ta½ tumhehi vutta½ vividhavacana½. Muñca½ gira½ nudaseva me daranti kaººasukha½ madhura½ gira½ muñcanto mama hadaye sokadaratha½ nudasiyeva harasiyeva. Samaºa sukh±vaha j²va me ciranti bhante buddhasamaºa, dibbam±nusalokiyalokuttarasukh±vaha mama s±mi dhammar±ja, cira½ j²v±ti.
Kosalar±j± tato paµµh±ya t±ya saddhi½ samaggav±sa½ vasi.
Satth± ima½ dhammadesana½ ±haritv± j±taka½ samodh±nesi– “tad± kinnaro kosalar±j± ahosi, kinnar² mallik± dev², bhall±tiyar±j± ahameva ahosin”ti.

Bhall±tiyaj±takavaººan± aµµham±.