Evañca pana vatv± “±cariya, v±ca½ arakkhitv± na kevala½ tvameva dukkhappatto, aññopi dukkhappattoyev±”ti vatv± at²ta½ ±haritv± dassesi. Pubbe kira b±r±ºasiya½ k±¼² n±ma gaºik± ahosi, tass± tuº¹ilo n±ma bh±t±. K±¼² ekadivasa½ sahassa½ gaºh±ti. Tuº¹ilo pana itthidhutto sur±dhutto akkhadhutto ahosi. S± tassa dhana½ deti, so laddha½ laddha½ vin±seti. S± ta½ v±rent²pi v±retu½ n±sakkhi. So ekadivasa½ j³tapar±jito nivatthavatth±ni datv± kaµas±rakakhaº¹a½ niv±setv± tass± geha½ ±gami T±ya ca d±siyo ±ºatt± honti “tuº¹ilassa ±gatak±le kiñci adatv± g²v±ya½ na½ gahetv± n²hareyy±th±”ti. T± tath± kari½su. So dv±ram³le rodanto aµµh±si. Atheko seµµhiputto niccak±la½ k±¼iy± sahassa½ ±har±pento disv± “kasm± tuº¹ila rodas²”ti pucchi. “S±mi, j³tapar±jito mama bhaginiy± santika½ ±gatomhi, ta½ ma½ d±siyo g²v±ya½ gahetv± n²hari½s³”ti. “Tena hi tiµµha, bhaginiy± te kathess±m²”ti so gantv± “bh±t± te kaµas±rakakhaº¹a½ niv±setv± dv±ram³le µhito, vatth±nissa kimattha½ na des²”ti ±ha. “Aha½ t±va na demi, sace pana te sineho atthi, tva½ deh²”ti. Tasmi½ pana gaºik±ya ghare ida½c±ritta½– ±bhatasahassato pañcasat±ni gaºik±ya honti, pañcasat±ni vatthagandham±lam³l±ni honti. ¾gatapuris± tasmi½ ghare laddhavatth±ni niv±setv± ratti½ vasitv± punadivase gacchant± ±bhatavatth±neva niv±setv± gacchanti. Tasm± so seµµhiputto t±ya dinnavatth±ni niv±setv± attano s±µake tuº¹ilassa d±pesi. So niv±setv± nadanto gajjanto gantv± sur±geha½ p±visi. K±¼²pi d±siyo ±º±pesi “sve etassa gamanak±le vatth±ni acchindeyy±th±”ti. T± tassa nikkhamanak±le ito cito ca upadh±vitv± vilumpam±n± s±µake gahetv± “id±ni y±hi kum±r±”ti nagga½ katv± vissajjesu½. So naggova nikkhami. Jano parih±sa½ karoti. So lajjitv± “may±veta½ kata½, ahameva attano mukha½ rakkhitu½ n±sakkhin”ti paridevi. Ida½ t±va dassetu½ tatiya½ g±tham±ha–
106. “Kimevaha½ tuº¹ilamanupucchi½, kareyya sa½ bh±tara½ k±¼ik±ya½;
naggovaha½ vatthayugañca j²no, ayampi attho bahut±disov±”ti.
Tattha bahut±disov±ti seµµhiputto hi attan± katena dukkha½ patto, tvampi tasm± ayampi tuyha½ dukkhappatti attho. Bah³hi k±raºehi t±disova. Aparopi b±r±ºasiya½ ajap±l±na½ pam±dena gocarabh³miya½ dv²su meº¹esu yujjhantesu eko kuliªgasakuºo “ime d±ni bhinnehi s²sehi marissanti, v±ress±mi teti m±tul± m± yujjhath±”ti v±retv± tesa½ katha½ aggahetv± yujjhant±naññeva piµµhiyampi s²sepi nis²ditv± y±citv± v±retu½ asakkonto “tena hi ma½ m±retv± yujjhath±”ti ubhinnampi s²santara½ p±visi. Te aññamañña½ yujjhi½suyeva. So saºhakaraºiya½ pisito viya attan± kateneva vin±sa½ patto. Idampi apara½ k±raºa½ dassetu½ catuttha½ g±tham±ha–
107. “Yo yujjham±n±namayujjham±no, meº¹antara½ accupat² kuliªgo;
so pi½sito meº¹asirehi tattha, ayampi attho bahut±disov±”ti.
Tattha meº¹antaranti meº¹±na½ antara½. Accupat²ti atigantv± uppati, ±k±se s²s±na½ vemajjhe aµµh±s²ti attho. Pi½sitoti p²¼ito. Aparepi b±r±ºasiv±sino gop±lak± phalita½ t±larukkha½ disv± eka½ t±laphalatth±ya rukkha½ ±ropesu½. Tasmi½ phal±ni p±tente eko kaºhasappo vammik± nikkhamitv± t±larukkha½ ±ruhi. Heµµh± patiµµhit± daº¹ehi paharant± niv±retu½ n±sakkhi½su. Te “sappo t±la½ abhiruhat²”ti itarassa ±cikkhi½su. So bh²to mah±virava½ viravi. Heµµh± µhit± eka½ thiras±µaka½ cat³su kaººesu gahetv± “imasmi½ s±µake pat±”ti ±ha½su. So patanto catunnampi antare s±µakamajjhe pati. Tassa pana p±tanavegena te sandh±retu½ asakkont± aññamañña½ s²sehi paharitv± bhinnehi s²sehi j²vitakkhaya½ patt±. Idampi k±raºa½ dassento pañcama½ g±tham±ha–
108. “Caturo jan± potthakamaggahesu½, ekañca posa½ anurakkham±n±;
sabbeva te bhinnasir± sayi½su, ayampi attho bahut±disov±”ti.
Tattha potthakanti s±ºas±µaka½. Sabbeva teti tepi catt±ro jan± attan± kateneva bhinnas²s± sayi½su. Aparepi b±r±ºasiv±sino e¼akacor± ratti½ eka½ aja½ thenetv± “div± araññe kh±diss±m±”ti tass± avassanatth±ya mukha½ bandhitv± ve¼ugumbe µhapesu½. Punadivase ta½ kh±ditu½ gacchant± ±vudha½ pamussitv± agama½su. Te “aja½ m±retv± ma½sa½ pacitv± kh±diss±ma, ±harath±vudhan”ti ekassapi hatthe ±vudha½ adisv± “vin± ±vudhena eta½ m±retv±pi ma½sa½ gahetu½ na sakk±, vissajjetha na½, puññamassa atth²”ti vissajjesu½. Tad± eko na¼ak±ro ve¼u½ gahetv± “punapi ±gantv± gahess±m²”ti na¼ak±rasattha½ ve¼ugumbantare µhapetv± pakk±mi. Aj± “mutt±mh²”ti tussitv± ve¼um³le k²¼am±n± pacchimap±dehi paharitv± ta½ sattha½ p±tesi. Cor± satthasadda½ sutv± upadh±rent± ta½ disv± tuµµham±nas± aja½ m±retv± ma½sa½ kh±di½su. Iti “s±pi aj± attan± kateneva mat±”ti dassetu½ chaµµha½ g±tham±ha–
109. “Aj± yath± ve¼ugumbasmi½ baddh±, avakkhipant² asimajjhagacchi;
teneva tass± galak±vakanta½, ayampi attho bahut±disov±”ti.
Tattha avakkhipant²ti k²¼am±n± pacchimap±de khipant². Evañca pana vatv± “attano vacana½ rakkhitv± mitabh±ºino n±ma maraºadukkh± muccant²”ti dassetv± kinnaravatthu½ ±hari. B±r±ºasiv±s² kireko luddako himavanta½ gantv± ekenup±yena jayampatike dve kinnare gahetv± ±netv± rañño ad±si. R±j± adiµµhapubbe kinnare disv± tussitv± “ludda, imesa½ ko guºo”ti pucchi. “Deva, ete madhurena saddena g±yanti, manuñña½ naccanti, manuss± eva½ g±yituñca naccituñca na j±nant²”ti. R±j± luddassa bahu½ dhana½ datv± kinnare “g±yatha naccath±”ti ±ha. Kinnar± “sace maya½ g±yant± byañjana½ paripuººa½ k±tu½ na sakkhiss±ma, dugg²ta½ hoti, amhe garahissanti vadhissanti, bahu½ kathent±nañca pana mus±v±dopi hot²”ti mus±v±dabhayena raññ± punappuna½ vutt±pi na g±yi½su na nacci½su. R±j± kujjhitv± “ime m±retv± ma½sa½ pacitv± ±harath±”ti ±º±pento sattama½ g±tham±ha–
110. “Ime na dev± na gandhabbaputt±, mig± ime atthavasa½ gat± me;
ekañca na½ s±yam±se pacantu, eka½ punapp±tar±se pacant³”ti.
Tattha mig± imeti ime sace dev± gandhabb± v± bhaveyyu½, nacceyyuñceva g±yeyyuñca, ime pana mig± tiracch±nagat±. Atthavasa½ gat± meti attha½ pacc±s²santena luddena ±n²tatt± atthavasena mama hattha½ gat±. Etesu eka½ s±yam±se, eka½ p±tar±se pacant³ti. Kinnar² cintesi “r±j± kuddho nissa½saya½ m±ressati, id±ni kathetu½ k±lo”ti aµµhama½ g±tham±ha–
111. “Sata½ sahass±ni dubh±sit±ni, kalampi n±gghanti subh±sitassa;
dubbh±sita½ saªkam±no kileso, tasm± tuºh² kimpuris± na b±ly±”ti.
Tattha saªkam±no kilesoti kad±ci aha½ bh±sam±no dubbh±sita½ bh±seyya½, eva½ dubbh±sita½ saªkam±no kilissati kilamati. Tasm±ti tena k±raºena tumh±ka½ na g±yi½, na b±labh±ven±ti. R±j± kinnariy± tussitv± anantara½ g±tham±ha–
112. “Y± mes± by±h±si pamuñcatheta½, giriñca na½ himavanta½ nayantu;
imañca kho dentu mah±nas±ya, p±tova na½ p±tar±se pacant³”ti.
Tattha y± mes±ti y± me es±. Dent³ti mah±nasatth±ya dentu. Kinnaro rañño vacana½ sutv± “aya½ ma½ akathenta½ avassa½ m±ressati, id±ni kathetu½ vaµµat²”ti itara½ g±tham±ha–
113. “Pajjunnan±th± pasavo, pasun±th± aya½ paj±;
tva½ n±thosi mah±r±ja, n±thoha½ bhariy±ya me;
dvinnamaññatara½ ñatv±, mutto gaccheyya pabbatan”ti.
Tattha pajjunnan±th± pasavoti tiºabhakkh± pasavo meghan±th± n±ma. Pasun±th± aya½ paj±ti aya½ pana manussapaj± pañcagorasena upaj²vant² pasun±th± pasupatiµµh±. Tva½ n±thos²ti tva½ mama patiµµh± asi. N±thohanti mama bhariy±ya aha½ n±tho, ahamass± patiµµh±. Dvinnamaññatara½ ñatv±, mutto gaccheyya pabbatanti amh±ka½ dvinna½ antare eko eka½ mata½ ñatv± saya½ maraºato mutto himavanta½ gaccheyya, j²vam±n± pana maya½ aññamañña½ na jah±ma, tasm± sacepi ima½ himavanta½ pesetuk±mo, ma½ paµhama½ m±retv± pacch± peseh²ti. Evañca pana vatv± “mah±r±ja, na maya½ tava vacana½ ak±tuk±mat±ya tuºh² ahumha, maya½ kath±ya pana dosa½ disv± na kathayimh±”ti d²pento ima½ g±th±dvayam±ha–
114. “Na ve nind± suparivajjayetha, n±n± jan± sevitabb± janinda;
yeneva eko labhate pasa½sa½, teneva añño labhate nindit±ra½.
115. “Sabbo loko paricitto aticitto, sabbo loko cittav± samhi citte;
paccekacitt± puthu sabbasatt±, kass²dha cittassa vasena vatte”ti.
Tattha suparivajjayeth±ti mah±r±ja, nind± n±ma sukhena parivajjetu½ na sakk±. N±n± jan±ti n±n±chand± jan±. Yenev±ti yena s²l±diguºena eko pasa½sa½ labhati, teneva añño nindit±ra½ labhati. Amh±kañhi kinnar±na½ antare kathanena pasa½sa½ labhati, manuss±na½ antare ninda½, iti nind± n±ma dupparivajjiy±, sv±ha½ katha½ tava santik± pasa½sa½ labhiss±m²ti. Sabbo loko paricittoti mah±r±ja, asappuriso n±ma p±º±tip±t±dicittena, sappuriso p±º±tip±t± veramaºi ±dicittena aticittoti, eva½ sabbo loko paricitto aticittoti attho. Cittav± samhi citteti sabbo pana loko attano h²nena v± paº²tena v± cittena cittav± n±ma. Paccekacitt±ti p±µiyekkacitt± puthuppabhed± sabbe satt±. Tesu kassekassa tava v± aññassa v± cittena kinnar² v± m±diso v± añño v± vatteyya, tasm± “aya½ mama cittavasena na vattat²”ti, m± mayha½ kujjhi. Sabbasatt± hi attano cittavasena gacchanti, dev±ti. Kimpuriso rañño dhamma½ desesi. R±j± “sabh±vameva katheti paº¹ito kinnaro”ti somanassappatto hutv± os±nag±tham±ha–
116. “Tuºh² ah³ kimpuriso sabhariyo, yo d±ni by±h±si bhayassa bh²to;
so d±ni mutto sukhito arogo, v±c±kirevatthavat² nar±nan”ti.
Tattha v±c±kirevatthavat² nar±nanti v±c±gir± eva imesa½ satt±na½ atthavat² hit±vah± hot²ti attho. R±j± kinnare suvaººapañjare nis²d±petv± tameva ludda½ pakkos±petv± “gaccha bhaºe, gahitaµµh±neyeva vissajjeh²”ti vissajj±pesi. Mah±sattopi “±cariya, eva½ kinnar± v±ca½ rakkhitv± pattak±le kathitena subh±siteneva mutt±, tva½ pana dukkathitena mah±dukkha½ patto”ti ida½ ud±haraºa½ dassetv± “±cariya, m± bh±yi, j²vita½ te aha½ dass±m²”ti ass±sesi, “apica kho pana tumhe ma½ rakkheyy±th±”tivutte “na t±va nakkhattayogo labbhat²”ti divasa½ v²tin±metv± majjhimay±masamanantare mata½ e¼aka½ ±har±petv± “br±hmaºa, yattha katthaci gantv± j²v±h²”ti kañci aj±n±petv± uyyojetv± e¼akama½sena bali½ katv± dv±ra½ patiµµh±pesi. Satth± ima½ dhammadesana½ ±haritv± “na, bhikkhave, id±neva, pubbepi kok±liko v±c±ya hatoyev±”ti vatv± j±taka½ samodh±nesi– “tad± ka¼±rapiªgalo kok±liko ahosi, takk±riyapaº¹ito pana ahameva ahosin”ti.
Takk±riyaj±takavaººan± aµµham±.