[481] 8. Takk±riyaj±takavaººan±
Ahameva dubbh±sita½ bh±si b±loti ida½ satth± jetavane viharanto kok±lika½ ±rabbha kathesi. Ekasmiñhi antovasse dve aggas±vak± gaºa½ pah±ya vivitt±v±sa½ vasituk±m± satth±ra½ ±pucchitv± kok±likaraµµhe kok±likassa vasanaµµh±na½ gantv± ta½ evam±ha½su “±vuso kok±lika, ta½ niss±ya amh±ka½, amhe ca niss±ya tava ph±suvih±ro bhavissati, ima½ tem±sa½ idha vaseyy±m±”ti. “Ko pan±vuso, ma½ niss±ya tumh±ka½ ph±suvih±ro”ti. Sace tva½ ±vuso “dve aggas±vak± idha viharant²”ti kassaci n±roceyy±si, maya½ sukha½ vihareyy±ma, aya½ ta½ niss±ya amh±ka½ ph±suvih±roti. “Atha tumhe niss±ya mayha½ ko ph±suvih±ro”ti? “Maya½ tuyha½ antotem±sa½ dhamma½ v±cess±ma, dhammakatha½ kathess±ma, esa tuyha½ amhe niss±ya ph±suvih±ro”ti. “Vasath±vuso, yath±jjh±sayen±”ti. So tesa½ patir³pa½ sen±sana½ ad±si. Te phalasam±pattisukhena sukha½ vasi½su. Koci nesa½ tattha vasanabh±va½ na j±n±ti. Te vutthavass± pav±retv± “±vuso, ta½ niss±ya sukha½ vutth±mha, satth±ra½ vanditu½ gacch±m±”ti ta½ ±pucchi½su. So “s±dh³”ti sampaµicchitv± te ±d±ya dhurag±me piº¹±ya cari. Ther± katabhattakicc± g±mato nikkhami½su. Kok±liko te uyyojetv± nivattitv± manuss±na½ ±rocesi “up±sak±, tumhe tiracch±nasadis±, dve aggas±vake tem±sa½ dhuravih±re vasante na j±nittha, id±ni te gat±”ti. Manuss± “kasm± pana, bhante, amh±ka½ n±rocitth±”ti vatv± bahu½ sappitel±dibhesajjañceva vatthacch±danañca gahetv± there upasaªkamitv± vanditv± “khamatha no, bhante, maya½ tumh±ka½ aggas±vakabh±va½ na j±n±ma, ajja no kok±likabhadantassa vacanena ñ±t±, amh±ka½ anukamp±ya im±ni bhesajjavatthacch±dan±ni gaºhath±”ti ±ha½su. Kok±liko “ther± appicch± santuµµh±, im±ni vatth±ni attan± aggahetv± mayha½ dassant²”ti cintetv± up±sakehi saddhi½yeva ther±na½ santika½ gato. Ther± bhikkhuparip±citatt± tato kiñci neva attan± gaºhi½su, na kok±likassa d±pesu½. Up±sak± “bhante, id±ni agaºhant± puna amh±ka½ anukamp±ya idha ±gaccheyy±th±”ti y±ci½su. Ther± anadhiv±setv± satthu santika½ agami½su. Kok±liko “ime ther± attan± agaºhant± mayha½ na d±pesun”ti ±gh±ta½ bandhi. Ther±pi satthu santike thoka½ vasitv± attano pariv±re pañcabhikkhusate ca ±d±ya bhikkhusahassena saddhi½ c±rika½ caram±n± kok±likaraµµha½ patt±. Te up±sak± paccuggamana½ katv± there ±d±ya tameva vih±ra½ netv± devasika½ mah±sakk±ra½ kari½su. Pahuta½ bhesajjavatthacch±dana½ uppajji, therehi saddhi½ ±gatabhikkh³ c²var±ni vic±rent± saddhi½ ±gat±na½ bhikkh³naññeva denti kok±likassa na denti, ther±pi tassa na d±penti. Kok±liko c²vara½ alabhitv± “p±picch± s±riputtamoggall±n±, pubbe d²yam±na½ l±bha½ aggahetv± id±ni gaºhanti, p³retu½ na sakk±, aññe na olokent²”ti there akkosati paribh±sati. Ther± “aya½ amhe niss±ya akusala½ pasavat²”ti sapariv±r± nikkhamitv± “añña½, bhante, katip±ha½ vasath±”ti manussehi y±ciyam±n±pi nivattitu½ na icchi½su. Atheko daharo bhikkhu ±ha– “up±sak±, katha½ ther± vasissanti, tumh±ka½ kul³pako thero idha imesa½ v±sa½ na sahat²”ti. Te tassa santika½ gantv± “bhante, tumhe kira ther±na½ idha v±sa½ na sahatha, gacchatha ne kham±petv± nivattetha, sace na nivattetha, pal±yitv± aññattha vasath±”ti ±ha½su. So up±sak±na½ bhayena gantv± there y±ci. Ther± “gacch±vuso, na maya½ nivatt±m±”ti pakkami½su. So there nivattetu½ asakkonto vih±rameva pacc±gato. Atha na½ up±sak± pucchi½su “nivattit± te, bhante, ther±”ti. “Nivattetu½ n±sakkhi½ ±vuso”ti. Atha na½ “imasmi½ p±padhamme vasante idha pesal± bhikkh³ na vasissanti, nikka¹¹h±ma nan”ti cintetv± “bhante, m± tva½ idha vasi, amhe niss±ya tuyha½ kiñci natth²”ti ±ha½su. So tehi nikka¹¹hito pattac²varam±d±ya jetavana½ gantv± satth±ra½ upasaªkamitv± “p±picch±, bhante, s±riputtamoggall±n±, p±pik±na½ icch±na½ vasa½ gat±”ti ±ha. Atha na½ satth± “m± heva½ kok±lika, avaca, m± heva½ kok±lika avaca, pas±dehi kok±lika, s±riputtamoggall±nesu citta½, te pesal± bhikkh³”ti v±reti. V±ritopi kok±liko “tumhe, bhante, tumh±ka½ aggas±vak±na½ saddahatha, aha½ paccakkhato addasa½, p±picch± ete paµicchannakammant± duss²l±”ti vatv± y±vatatiya½ satth±r± v±ritopi tatheva vatv± uµµh±y±san± pakk±mi. Tassa pakkantamattasseva sakalasar²re s±sapamatt± pi¼ak± uµµhahitv± anupubbena va¹¹hitv± be¼uvapakkamatt± hutv± bhijjitv± pubbalohit±ni pagghari½su. So nitthunanto vedan±ppatto jetavanadv±rakoµµhake nipajji. “Kok±likena dve aggas±vak± akkuµµh±”ti y±va brahmalok± ekakol±hala½ ahosi. Athassa upajjh±yo tur³ n±ma brahm± ta½ k±raºa½ ñatv± “there kham±pess±m²”ti ±gantv± ±k±se µhatv± “kok±lika, pharusa½ te kamma½ kata½, aggas±vake pas±deh²”ti ±ha. “Ko pana tva½ ±vuso”ti? “Tur³ brahm± n±m±han”ti. “Nanu tva½, ±vuso, bhagavat± an±g±m²ti by±kato, an±g±m² ca an±vattidhammo asm± lok±ti vutta½, tva½ saªk±raµµh±ne yakkho bhavissas²”ti mah±brahma½ apas±desi. So ta½ attano vacana½ g±h±petu½ asakkonto “tava v±c±ya tvaññeva paññ±yissas²”ti vatv± suddh±v±sameva gato. Kok±likopi k±la½ katv± padumaniraye uppajji. Tassa tattha nibbattabh±va½ ñatv± sahampatibrahm± tath±gatassa ±rocesi, satth± bhikkh³na½ ±rocesi. Bhikkh³ tassa aguºa½ kathent± dhammasabh±ya½ katha½ samuµµh±pesu½ “±vuso, kok±liko kira s±riputtamoggall±ne akkositv± attano mukha½ niss±ya padumaniraye uppanno”ti. Satth± ±gantv± “k±ya nuttha, bhikkhave, etarahi kath±ya sannisinn±”ti pucchitv± “im±ya n±m±”ti vutte “na, bhikkhave, id±neva kok±liko vacanena hato attano mukha½ niss±ya dukkha½ anubhoti, pubbepi esa attano mukha½ niss±ya dukkha½ anubhosiyev±”ti vatv± at²ta½ ±hari. At²te b±r±ºasiya½ brahmadatte rajja½ k±rente tassa purohito piªgalo nikkhantad±µho ahosi. Tassa br±hmaº² aññena br±hmaºena saddhi½ aticari, sopi t±disova. Purohito br±hmaºi½ punappuna½ v±rentopi v±retu½ asakkonto cintesi “ima½ mama veri½ sahatth± m±retu½ na sakk±, up±yena na½ m±ress±m²”ti. So r±j±na½ upasaªkamitv± ±ha “mah±r±ja, tava nagara½ sakalajambud²pe agganagara½, tva½ aggar±j±, eva½ aggarañño n±ma tava dakkhiºadv±ra½ duyutta½ avamaªgalan”ti. “¾cariya, id±ni ki½ k±tabban”ti? “Maªgala½ katv± yojetabban”ti. “Ki½ laddhu½ vaµµat²”ti. “Pur±ºadv±ra½ h±retv± maªgalayutt±ni d±r³ni gahetv± nagaraparigg±hak±na½ bh³t±na½ bali½ datv± maªgalanakkhattena patiµµh±petu½ vaµµat²”ti. “Tena hi eva½ karoth±”ti. Tad± bodhisatto takk±riyo n±ma m±ºavo hutv± tassa santike sippa½ uggaºh±ti. Purohito pur±ºadv±ra½ h±retv± nava½ niµµh±petv± r±j±na½ ±ha– “niµµhita½, deva, dv±ra½, sve bhaddaka½ nakkhatta½, ta½ anatikkamitv± bali½ katv± dv±ra½ patiµµh±petu½ vaµµat²”ti. “¾cariya, balikammatth±ya ki½ laddhu½ vaµµat²”ti? “Deva, mahesakkha½ dv±ra½ mahesakkh±hi devat±hi pariggahita½, eka½ piªgala½ nikkhantad±µha½ ubhatovisuddha½ br±hmaºa½ m±retv± tassa ma½salohitena bali½ katv± sar²ra½ heµµh± khipitv± dv±ra½ patiµµh±petabba½, eva½ tumh±kañca nagarassa ca vu¹¹hi bhavissat²”ti. “S±dhu ±cariya, evar³pa½ br±hmaºa½ m±retv± dv±ra½ patiµµh±peh²”ti. So tuµµham±naso “sve pacc±mittassa piµµhi½ passiss±m²”ti uss±haj±to attano geha½ gantv± mukha½ rakkhitu½ asakkonto turitaturito bhariya½ ±ha– “p±pe caº¹±li ito paµµh±ya kena saddhi½ abhiramissasi, sve te j±ra½ m±retv± balikamma½ kariss±m²”ti. “Nirapar±dha½ ki½k±raº± m±ressas²”ti? R±j± “ka¼±rapiªgalassa br±hmaºassa ma½salohitena balikamma½ katv± nagaradv±ra½ patiµµh±peh²”ti ±ha, “j±ro ca te ka¼±rapiªgalo, ta½ m±retv± balikamma½ kariss±m²”ti. S± j±rassa santika½ s±sana½ p±hesi “r±j± kira ka¼±rapiªgala½ br±hmaºa½ m±retv± bali½ k±tuk±mo, sace j²vituk±mo, aññepi tay± sadise br±hmaºe gahetv± k±lasseva pal±yass³”ti. So tath± ak±si. Ta½ nagare p±kaµa½ ahosi, sakalanagarato sabbe ka¼±rapiªgal± pal±yi½su. Purohito pacc±mittassa pal±tabh±va½ aj±nitv± p±tova r±j±na½ upasaªkamitv± “deva, asukaµµh±ne ka¼±rapiªgalo br±hmaºo atthi, ta½ gaºh±peth±”ti ±ha. R±j± amacce pesesi. Te ta½ apassant± ±gantv± “pal±to kir±”ti ±rocesu½. “Aññattha upadh±reth±”ti sakalanagara½ upadh±rent±pi na passi½su. Tato “añña½ upadh±reth±”ti vutte “deva, µhapetv± purohita½ añño evar³po natth²”ti vadi½su. Purohita½ na sakk± m±retunti. “Deva, ki½ kathetha, purohitassa k±raº± ajja dv±re appatiµµh±pite nagara½ agutta½ bhavissati, ±cariyo kathento “ajja nakkhatta½ atikkamitv± ito sa½vaccharaccayena nakkhatta½ labhissat²”ti kathesi, sa½vacchara½ nagare adv±rake paccatthik±na½ ok±so bhavissati, ima½ m±retv± aññena byattena br±hmaºena balikamma½ k±retv± dv±ra½ patiµµh±pess±m±”ti. “Atthi pana añño ±cariyasadiso paº¹ito br±hmaºo”ti? “Atthi deva, tassa antev±s² takk±riyam±ºavo n±ma, tassa purohitaµµh±na½ datv± maªgala½ karoth±”ti. R±j± ta½ pakkos±petv± samm±na½ k±retv± purohitaµµh±na½ datv± tath± k±tu½ ±º±pesi. So mahantena pariv±rena nagaradv±ra½ agam±si. Purohita½ r±j±nubh±vena bandhitv± ±nayi½su. Mah±satto dv±raµµhapanaµµh±ne ±v±µa½ khaº±petv± s±ºi½ parikkhip±petv± ±cariyena saddhi½ antos±ºiya½ aµµh±si. ¾cariyo ±v±µa½ oloketv± attano patiµµha½ alabhanto “attho t±va me nipph±dito ahosi, b±latt± pana mukha½ rakkhitu½ asakkonto vegena p±pitthiy± kathesi½, attan±va attano vadho ±bhato”ti mah±satta½ ±lapanto paµhama½ g±tham±ha–
104. “Ahameva dubbh±sita½ bh±si b±lo, bhekovaraññe ahimavh±yam±no;
takk±riye sobbhamima½ pat±mi, na kireva s±dhu ativelabh±º²”ti.
Tattha dubbh±sita½ bh±s²ti dubbh±sita½ bh±si½. Bhekov±ti yath± araññe maº¹³ko vassanto attano kh±daka½ ahi½ avh±yam±no dubbh±sita½ bh±sati n±ma, eva½ ahameva dubbh±sita½ bh±si½. Takk±riyeti tassa n±ma½, takk±riy±ti itthiliªga½ n±ma½, teneva ta½ ±lapanto evam±ha. Ta½ sutv± mah±satto dutiya½ g±tham±ha–
105. “Pappoti macco ativelabh±º², bandha½ vadha½ sokapariddavañca;
att±nameva garah±si ettha, ±cera ya½ ta½ nikhaºanti sobbhe”ti.
Tattha ativelabh±º²ti vel±tikkanta½ pam±º±tikkanta½ katv± kathana½ n±ma na s±dhu, ativelabh±º² puriso na s±dh³ti attho. Sokapariddavañc±ti ±cariya, evameva ativelabh±º² puriso vadha½ bandhañca sokañca mahantena saddena paridevañca pappoti. Garah±s²ti para½ agarahitv± att±na½yeva garaheyy±si. Etth±ti etasmi½ k±raºe. ¾cera ya½ tanti ±cariya, yena k±raºena ta½ nikhaºanti sobbhe, ta½ tay±va kata½, tasm± att±nameva garaheyy±s²ti vadati.