[469] 6. Mah±kaºhaj±takavaººan±
Kaºho kaºho c±ti ida½ satth± jetavane viharanto lokatthacariya½ ±rabbha kathesi. Ekadivasañhi bhikkh³ dhammasabh±ya½ nis²ditv± “y±vañcida½, ±vuso, satth± bahujanahit±ya paµipanno attano ph±suvih±ra½ pah±ya lokasseva attha½ carati, param±bhisambodhi½ patv± saya½ pattac²varam±d±ya aµµh±rasayojanamagga½ gantv± pañcavaggiyatther±na½ dhammacakka½ (sa½. ni. 5.1081; mah±va. 13 ±dayo; paµi. ma. 2.30) pavattetv± pañcamiy± pakkhassa anattalakkhaºasutta½ (sa½. ni. 3.59; mah±va. 20 ±dayo) kathetv± sabbesa½ arahatta½ ad±si. Uruvela½ gantv± tebh±tikajaµil±na½ a¹¹hu¹¹h±ni p±µih±riyasahass±ni dassetv± pabb±jetv± gay±s²se ±dittapariy±ya½ (sa½. ni. 4.235; mah±va. 54) kathetv± jaµilasahass±na½ arahatta½ ad±si, mah±kassapassa t²ºi g±vut±ni paccuggamana½ gantv± t²hi ov±dehi upasampada½ ad±si. Eko pacch±bhatta½ pañcacatt±l²sayojanamagga½ gantv± pukkus±tikulaputta½ an±g±miphale patiµµh±pesi, mah±kappinassa v²sayojanasata½ paccuggamana½ katv± arahatta½ ad±si, eko pacch±bhatta½ ti½sayojanamagga½ gantv± t±va kakkha¼a½ pharusa½ aªgulim±la½ arahatte patiµµh±pesi, ti½sayojanamagga½ gantv± ±¼avaka½ yakkha½ sot±pattiphale patiµµh±petv± kum±rassa sotthi½ ak±si. T±vati½sabhavane tem±sa½ vasanto as²tiy± devat±koµ²na½ dhamm±bhisamaya½ samp±desi, brahmaloka½ gantv± bakabrahmuno diµµhi½ bhinditv± dasanna½ brahmasahass±na½ arahatta½ ad±si, anusa½vacchara½ t²su maº¹alesu c±rika½ caram±no upanissayasampann±na½ manuss±na½ saraº±ni ceva s²l±nica maggaphal±ni ca deti, n±gasupaºº±d²nampi n±nappak±ra½ attha½ carat²”ti dasabalassa lokatthacariyaguºa½ kathayi½su. Satth± ±gantv± “k±ya nuttha, bhikkhave, etarahi kath±ya sannisinn±”ti pucchitv± “im±ya n±m±”ti vutte “anacchariya½, bhikkhave, soha½ id±ni abhisambodhi½ patv± lokassa attha½ careyya½, pubbe sar±gak±lepi lokassa attha½ acarin”ti vatv± at²ta½ ±hari. At²te kassapasamm±sambuddhak±le b±r±ºasiya½ us²nako n±ma r±j± rajja½ k±resi. Kassapasamm±sambuddhe catusaccadesan±ya mah±jana½ kilesabandhan± mocetv± nibb±nanagara½ p³retv± parinibbute d²ghassa addhuno accayena s±sana½ osakki. Bhikkh³ ekav²satiy± anesan±hi j²vika½ kappenti, bhikkh³ gihisa½sagga½ karonti, puttadh²t±d²hi va¹¹hanti. Bhikkhuniyopi gihisa½sagga½ karonti, puttadh²t±d²hi va¹¹hanti. Bhikkh³ bhikkhudhamma½, bhikkhuniyo bhikkhunidhamma½, uposak± up±sakadhamma½, up±sik± up±sikadhamma½, br±hmaº± br±hmaºadhamma½ vissajjesu½. Yebhuyyena manuss± dasa akusalakammapathe sam±d±ya vatti½su, matamat± ap±yesu parip³resu½. Tad± sakko devar±j± nave nave deve apassanto manussaloka½ oloketv± manuss±na½ ap±yesu nibbattitabh±va½ ñatv± satthu s±sana½ osakkita½ disv± “ki½ nu kariss±m²”ti cintetv± “attheko up±yo, mah±jana½ t±setv± bh²tabh±va½ ñatv± pacch± ass±setv± dhamma½ desetv± osakkita½ s±sana½ paggayha aparampi vassasahassa½ pavattanak±raºa½ kariss±m²”ti sanniµµh±na½ katv± m±talidevaputta½ mocappam±ºad±µha½ cat³hi d±µh±hi viniggatarasmiy± bhay±naka½ katv± gabbhin²na½ dassaneneva gabbhap±tanasamattha½ ghorar³pa½ ±j±neyyappam±ºa½ k±¼avaººa½ mah±kaºhasunakha½ m±petv± pañcabandhanena bandhitv± rattam±la½ kaºµhe pi¼andhitv± rajjukoµika½ ±d±ya saya½ dve k±s±y±ni niv±setv± pacch±mukhe pañcadh± kese bandhitv± rattam±la½ pi¼andhitv± ±ropitapav±¼avaººajiya½ mah±dhanu½ gahetv± vajiraggan±r±ca½ nakhena parivaµµento vanacarakavesa½ gahetv± nagarato yojanamatte µh±ne otaritv± “nassati loko, nassati loko”ti tikkhattu½ sadda½ anus±vetv± manusse utt±setv± nagar³pac±ra½ patv± puna saddamak±si. Manuss± sunakha½ disv± utrast± nagara½ pavisitv± ta½ pavatti½ rañño ±rocesu½. R±j± s²gha½ nagaradv±r±ni pidah±pesi. Sakkopi aµµh±rasahattha½ p±k±ra½ ullaªghitv± sunakhena saddhi½ antonagare patiµµhahi. Manuss± bh²tatasit± pal±yitv± geh±ni pavisitv± nil²yi½su. Mah±kaºhopi diµµhadiµµhe manusse upadh±vitv± sant±sento r±janivesana½ agam±si. R±jaªgaºe manuss± bhayena pal±yitv± r±janivesana½ pavisitv± dv±ra½ pidahi½su. Us²nakar±j±pi orodhe gahetv± p±s±da½ abhiruhi. Mah±kaºho sunakho purimap±de ukkhipitv± v±tap±ne µhatv± mah±bhussita½ bhussi. Tassa saddo heµµh± av²ci½, upari bhavagga½ patv± sakalacakkav±¼a½ ekaninn±da½ ahosi. Vidhuraj±take (j±. 2.22.1346 ±dayo) hi puººakayakkharañño, kusaj±take (j±. 2.20.1 ±dayo) kusarañño, bh³ridattaj±take (j±. 2.22.784 ±dayo) sudassanan±garañño, imasmi½ mah±kaºhaj±take aya½ saddoti ime catt±ro sadd± jambudipe mah±sadd± n±ma ahesu½. Nagarav±sino bh²tatasit± hutv± ekapurisopi sakkena saddhi½ kathetu½ n±sakkhi, r±j±yeva sati½ upaµµh±petv± v±tap±na½ niss±ya sakka½ ±mantetv± “ambho luddaka, kasm± te sunakho bhussat²”ti ±ha. “Ch±tabh±vena, mah±r±j±”ti. “Tena hi tassa bhatta½ d±pess±m²”ti antojanassa ca attano ca pakkabhatta½ sabba½ d±pesi. Ta½ sabba½ sunakho ekakaba¼a½ viya katv± puna saddamak±si. Puna r±j± pucchitv± “id±nipi me sunakho ch±toyev±”ti sutv± hatthi-ass±d²na½ pakkabhatta½ sabba½ ±har±petv± d±pesi. Tasmi½ ekappah±reneva niµµh±pite sakalanagarassa pakkabhatta½ d±pesi. Tampi so tatheva bhuñjitv± puna saddamak±si. R±j± “na esa sunakho, nissa½saya½ esa yakkho bhavissati, ±gamanak±raºa½ pucchiss±m²”ti bh²tatasito hutv± pucchanto paµhama½ g±tham±ha–
61. “Kaºho kaºho ca ghoro ca, sukkad±µho pabh±sav±;
baddho pañcahi rajj³hi, ki½ ravi sunakho tav±”ti.
Tattha kaºho kaºhoti bhayavasena da¼h²vasena v± ±me¹ita½. Ghoroti passant±na½ bhayajanako. Pabh±sav±ti d±µh± nikkhantara½sipabh±sena pabh±sav±. Ki½ rav²ti ki½ viravi. Tavesa evar³po kakkha¼o sunakho ki½ karoti, ki½ mige gaºh±ti, ud±hu te amitte, ki½ te imin±, vissajjehi nanti adhipp±yenevam±ha. Ta½ sutv± sakko dutiya½ g±tham±ha–
62. “N±ya½ mig±namatth±ya, us²naka bhavissati;
manuss±na½ anayo hutv±, tad± kaºho pamokkhat²”ti.
Tassattho– ayañhi “migama½sa½ kh±diss±m²”ti idha n±gato, tasm± mig±na½ attho na bhavissati, manussama½sa½ pana kh±ditu½ ±gato, tasm± tesa½ anayo mah±vin±sak±rako hutv± yad± anena manuss± vin±sa½ p±pit± bhavissanti, tad± aya½ kaºho pamokkhati, mama hatthato muccissat²ti. Atha na½ r±j± “ki½ pana te bho luddaka-sunakho sabbesa½yeva manuss±na½ ma½sa½ kh±dissati, ud±hu tava amitt±naññev±”ti pucchitv± “amitt±naññeva me, mah±r±j±”ti vutte “ke pana idha te amitt±”ti pucchitv± “adhamm±bhirat± visamac±rino, mah±r±j±”ti vutte “kathehi t±va ne amh±kan”ti pucchi. Athassa kathento devar±j± dasa g±th± abh±si–
63. “Pattahatth± samaºak±, muº¹± saªgh±µip±rut±;
naªgalehi kasissanti, tad± kaºho pamokkhati.
64. “Tapassiniyo pabbajit±, muº¹± saªgh±µip±rut±;
yad± loke gamissanti, tad± kaºho pamokkhati.
65. “D²ghottaroµµh± jaµil±, paªkadant± rajassir±;
iºa½ cod±ya gacchanti, tad± kaºho pamokkhati.
66. “Adhicca vede s±vitti½, yaññatantañca br±hmaº±;
bhatik±ya yajissanti, tad± kaºho pamokkhati.
67. “M±tara½ pitara½ c±pi, jiººaka½ gatayobbana½;
pah³ santo na bharanti, tad± kaºho pamokkhati.
68. “M±tara½ pitara½ c±pi, jiººaka½ gatayobbana½;
b±l± tumheti vakkhanti, tad± kaºho pamokkhati.
69. “¾cariyabhariya½ sakhi½, m±tul±ni½ pitucchaki½;
yad± loke gamissanti, tad± kaºho pamokkhati.
70. “Asicamma½ gahetv±na, khagga½ paggayha br±hmaº±;
panthagh±ta½ karissanti, tad± kaºho pamokkhati.
71. “Sukkacchav² vedhaver±, th³lab±h³ ap±tubh±;
mittabheda½ karissanti, tad± kaºho pamokkhati.
72. “M±y±vino nekatik±, asappurisacintak±;
yad± loke bhavissanti, tad± kaºho pamokkhat²”ti.
Tattha samaºak±ti “maya½ samaº±mh±”ti paµiññ±mattakena h²¼itavoh±renevam±ha. Kasissant²ti te tad±pi kasantiyeva. Aya½ pana aj±nanto viya evam±ha. Ayañhissa adhipp±yo– ete evar³p± duss²l± mama amitt±, yad± mama sunakhena ete m±retv± ma½sa½ kh±dita½ bhavissati, tad± esa kaºho ito pañcarajjubandhan± pamokkhat²ti. Imin± up±yena sabbag±th±su adhipp±yayojan± veditabb±. Pabbajit±ti buddhas±sane pabbajit±. Gamissant²ti ag±ramajjhe pañca k±maguºe paribhuñjantiyo vicarissanti. D²ghottaroµµh±ti d±µhik±na½ va¹¹hitatt± d²ghuttaroµµh±. Paªkadant±ti paªkena malena samann±gatadant±. Iºa½ cod±y±ti bhikkh±cariy±ya dhana½ sa½haritv± va¹¹hiy± iºa½ payojetv± ta½ codetv± tato laddhena j²vika½ kappent± yad± gacchant²ti attho. S±vittinti s±vittiñca adhiyitv±. Yaññatantañc±ti yaññavidh±yakatanta½, yañña½ adhiyitv±ti attho. Bhatik±y±ti te te r±jar±jamah±matte upasaªkamitv± “tumh±ka½ yañña½ yajiss±ma, dhana½ deth±”ti eva½ bhati-atth±ya yad± yañña½ yajissanti. Pah³ santoti bharitu½ posetu½ samatth± sam±n±. B±l± tumheti tumhe b±l± na kiñci j±n±th±ti yad± vakkhanti. Gamissant²ti lokadhammasevanavasena gamissanti. Panthagh±tanti panthe µhatv± manusse m±retv± tesa½ bhaº¹aggahaºa½. Sukkacchav²ti kas±vacuºº±digha½sanena samuµµh±pitasukkacchavivaºº±. Vedhaver±ti vidhav± apatik±, t±hi vidhav±hi vera½ carant²ti vedhaver±. Th³lab±h³ti p±daparimaddan±d²hi samuµµh±pitama½sat±ya mah±b±h³. Ap±tubh±ti ap±tubh±v±, dhanupp±darahit±ti attho. Mittabhedanti mithubheda½, ayameva v± p±µho. Ida½ vutta½ hoti– yad± evar³p± itthidhutt± “im± amhe na jahissant²”ti sahiraññ± vidhav± upagantv± sa½v±sa½ kappetv± t±sa½ santaka½ kh±ditv± t±hi saddhi½ mittabheda½ karissanti viss±sa½ bhinditv± añña½ sahirañña½ gamissanti, tad± esa te core sabbeva kh±ditv± muccissati. Asappurisacintak±ti asappurisacittehi paradukkhacintanas²l±. Tad±ti tad± sabbepime gh±tetv± kh±ditama½so kaºho pamokkhat²ti. Evañca pana vatv± “ime mayha½, mah±r±ja, amitt±”ti te te adhammak±rake pakkhanditv± kh±dituk±mata½ viya katv± dasseti. So tato mah±janassa utrastak±le sunakha½ rajjuy± ±ka¹¹hitv± µhapita½ viya katv± luddakavesa½ vijahitv± attano ±nubh±vena ±k±se jalam±no µhatv± “mah±r±ja, aha½ sakko devar±j±, ‘aya½ loko vinassat²’ti ±gato, pamatt± hi mah±jan±, adhamma½ vattitv± matamat± sampati ap±ye p³renti, devaloko tuccho viya vito, ito paµµh±ya adhammikesu kattabba½ aha½ j±niss±mi, tva½ appamatto hohi, mah±r±j±”ti cat³hi sat±rahag±th±hi dhamma½ desetv± manuss±na½ d±nas²lesu patiµµh±petv± osakkitas±sana½ añña½ vassasahassa½ pavattanasamattha½ katv± m±tali½ ±d±ya sakaµµh±nameva gato. Mah±jan± d±nas²l±d²ni puññ±ni katv± devaloke nibbatti½su. Satth± ima½ dhammadesana½ ±haritv± “eva½ bhikkhave pubbep±ha½ lokassa atthameva car±m²”ti vatv± j±taka½ samodh±nesi– “tad± m±tali ±nando ahosi, sakko pana ahameva ahosin”ti.
Mah±kaºhaj±takavaººan± chaµµh±.