8. Varuºavaggo
[71] 1. Varuºaj±takavaººan±
Yo pubbe karaº²y±n²ti ida½ satth± jetavane viharanto kuµumbikaputtatissatthera½ ±rabbha kathesi. Ekasmi½ kira divase s±vatthiv±sino aññamaññasah±yak± ti½samatt± kulaputt± gandhapupphavatth±d²ni gahetv± “satthu dhammadesana½ suºiss±m±”ti mah±janaparivut± jetavana½ gantv± n±gam±¼akas±lam±¼ak±d²su thoka½ nis²ditv± s±yanhasamaye satthari surabhigandhav±sit±ya gandhakuµito nikkhamitv± dhammasabha½ gantv± alaªkatabuddh±sane nisinne sapariv±r± dhammasabha½ gantv± satth±ra½ gandhapupphehi p³jetv± cakkaªkitatalesu phullapadumasassirikesu p±desu vanditv± ekamanta½ nisinn± dhamma½ suºi½su. Atha nesa½ etadahosi “yath± yath± kho maya½ bhagavat± dhamma½ desita½ ±j±n±ma, pabbajeyy±m±”ti. Te tath±gatassa dhammasabh±to nikkhantak±le tath±gata½ upasaªkamitv± vanditv± pabbajja½ y±ci½su, satth± tesa½ pabbajja½ ad±si. Te ±cariyupajjh±ye ±r±dhetv± upasampada½ labhitv± pañca vass±ni ±cariyupajjh±y±na½ santike vasitv± dve m±tik± paguºa½ katv± kappiy±kappiya½ ñatv± tisso anumodan± uggaºhitv± c²var±ni sibbetv± rajitv± “samaºadhamma½ kariss±m±”ti ±cariyupajjh±ye ±pucchitv± satth±ra½ upasaªkamitv± vanditv± ekamanta½ nis²ditv± “maya½, bhante, bhavesu ukkaºµhit± j±tijar±by±dhimaraºabhayabh²t±, tesa½ no sa½s±raparimocanatth±ya kammaµµh±na½ katheth±”ti y±ci½su. Satth± tesa½ aµµhati½s±ya kammaµµh±nesu sapp±ya½ vicinitv± kammaµµh±na½ kathesi. Te satthu santike kammaµµh±na½ gahetv± satth±ra½ vanditv± padakkhiºa½ katv± pariveºa½ gantv± ±cariyupajjh±ye oloketv± pattac²varam±d±ya “samaºadhamma½ kariss±m±”ti nikkhami½su. Atha nesa½ abbhantare eko bhikkhu n±mena kuµumbikaputtatissatthero n±ma kus²to h²nav²riyo rasagiddho. So eva½ cintesi “aha½ neva araññe vasitu½, na padh±na½ padahitu½, na bhikkh±cariy±ya y±petu½ sakkhiss±mi, ko me gamanena attho, nivattiss±m²”ti so v²riya½ ossajitv± te bhikkh³ anugantv± nivatti. Tepi kho bhikkh³ kosalesu c±rika½ caram±n± aññatara½ paccantag±ma½ gantv± ta½ upaniss±ya ekasmi½ araññ±yatane vassa½ upagantv± antotem±sa½ appamatt± ghaµent± v±yamant± vipassan±gabbha½ g±h±petv± pathavi½ unn±dayam±n± arahatta½ patv± vutthavass± pav±retv± “paµiladdhaguºa½ satthu ±rocess±m±”ti tato nikkhamitv± anupubbena jetavana½ patv± pattac²vara½ paµis±metv± ±cariyupajjh±ye disv± tath±gata½ daµµhuk±m± satthu santika½ gantv± vanditv± nis²di½su. Satth± tehi saddhi½ madhurapaµisanth±ra½ ak±si. Te katapaµisanth±r± attan± paµiladdhaguºa½ tath±gatassa ±rocesu½, satth± te bhikkh³ pasa½si. Kuµumbikaputtatissatthero satth±ra½ tesa½ guºakatha½ kathenta½ disv± sayampi samaºadhamma½ k±tuk±mo j±to. Tepi kho bhikkh³ “maya½, bhante, tameva araññav±sa½ gantv± vasiss±m±”ti satth±ra½ ±pucchi½su. Satth± “s±dh³”ti anuj±ni. Te satth±ra½ vanditv± pariveºa½ agama½su. Atha so kuµumbikaputtatissatthero rattibh±gasamanantare acc±raddhav²riyo hutv± ativegena samaºadhamma½ karonto majjhimay±masamanantare ±lambanaphalaka½ niss±ya µhitakova nidd±yanto parivattitv± pati, ³ruµµhika½ bhijji, vedan± mahant± j±t±. Tesa½ bhikkh³na½ ta½ paµijaggant±na½ gamana½ na sampajji. Atha ne upaµµh±navel±ya½ ±gate satth± pucchi “nanu tumhe, bhikkhave, ‘sve gamiss±m±’ti hiyyo ±pucchitth±”ti? “¾ma, bhante, apica kho pana amh±ka½ sah±yako kuµumbikaputtatissatthero ak±le ativegena samaºadhamma½ karonto nidd±bhibh³to parivattitv± patito, ³ruµµhissa bhinna½, ta½ niss±ya amh±ka½ gamana½ na sampajj²”ti. Satth± “na, bhikkhave, id±nevesa attano h²nav²riyabh±vena ak±le ativegena v²riya½ karonto tumh±ka½ gamanantar±ya½ karoti, pubbepesa tumh±ka½ gamanantar±ya½ ak±siyev±”ti vatv± tehi y±cito at²ta½ ±hari. At²te gandh±raraµµhe takkasil±ya½ bodhisatto dis±p±mokkho ±cariyo hutv± pañca m±ºavakasat±ni sippa½ uggaºh±pesi. Athassa te m±ºav± ekadivasa½ d±ru½ ±haraºatth±ya arañña½ gantv± d±r³ni uddhari½su. Tesa½ antare eko kus²tam±ºavo mahanta½ varuºarukkha½ disv± “sukkharukkho eso”ti saññ±ya “muhutta½ t±va nipajjitv± pacch± rukkha½ abhiruhitv± d±r³ni p±tetv± ±d±ya gamiss±m²”ti uttaris±µaka½ pattharitv± nipajjitv± k±kaccham±no nidda½ okkami. Itare m±ºavak± d±rukal±pe bandhitv± ±d±ya gacchant± ta½ p±dena piµµhiya½ paharitv± pabodhetv± agama½su. Kus²tam±ºavo uµµh±ya akkh²ni puñchitv± puñchitv± avigataniddova varuºarukkha½ abhiruhitv± s±kha½ gahetv± attano abhimukha½ ±ka¹¹hitv± bhañjanto bhijjitv± uµµhitakoµiy± attano akkhi½ bhind±petv± ekena hatthena ta½ pidh±ya ekena hatthena allad±r³ni bhañjitv± rukkhato oruyha d±rukal±pa½ bandhitv± ukkhipitv± vegena gantv± tehi p±tit±na½ d±r³na½ upari p±tesi. Ta½ divasañca janapadag±make eka½ kula½ “sve br±hmaºav±canaka½ kariss±m±”ti ±cariya½ nimantesi. ¾cariyo m±ºavake ±ha “t±t±, sve eka½ g±maka½ gantabba½, tumhe pana nir±h±r± na sakkhissatha gantu½, p±tova y±gu½ pac±petv± tattha gantv± attan± laddhakoµµh±sañca amh±ka½ pattakoµµh±sañca sabbam±d±ya ±gacchath±”ti. Te p±tova y±gupacanatth±ya d±si½ uµµh±petv± “khippa½ no y±gu½ pac±h²”ti ±ha½su. S± d±r³ni gaºhant² upari µhit±ni allavaruºad±r³ni gahetv± punappuna½ mukhav±ta½ dadam±n±pi aggi½ ujj±letu½ asakkont² s³riya½ uµµh±pesi. M±ºavak± “atidiv± j±to, id±ni na sakk± gantun”ti ±cariyassa santika½ agami½su. ¾cariyo “ki½, t±t±, na gatatth±”ti? “¾ma, ±cariya na gatamh±”ti. “Ki½k±raº±”ti? “Asuko n±ma kus²tam±ºavo amhehi saddhi½ d±r³namatth±ya arañña½ gantv± varuºarukkham³le nidd±yitv± pacch± vegena rukkha½ ±ruyha akkhi½ bhind±petv± allavaruºad±r³ni ±haritv± amhehi ±n²tad±r³na½ upari pakkhipi. Y±gup±cik± t±ni sukkhad±rusaññ±ya gahetv± y±va s³riyuggaman± ujj±letu½ n±sakkhi. Imin± no k±raºena gamanantar±yo j±to”ti. ¾cariyo m±ºavena katakamma½ sutv± “andhab±l±na½ kamma½ niss±ya evar³p± parih±ni hot²”ti vatv± ima½ g±tha½ samuµµh±pesi–
71. “Yo pubbe karaº²y±ni, pacch± so k±tumicchati;
varuºakaµµhabhañjova, sa pacch± manutappat²”ti.
Tattha sa pacch± manutappat²ti yo koci puggalo “ida½ pubbe kattabba½, ida½ pacch±”ti av²ma½sitv± pubbe karaº²y±ni paµhamameva kattabbakamm±ni pacch± karoti, aya½ varuºakaµµhabhañjo amh±ka½ m±ºavako viya so b±lapuggalo pacch± anutappati socati paridevat²ti attho. Eva½ bodhisatto antev±sik±na½ ima½ k±raºa½ kathetv± d±n±d²ni puññ±ni karitv± j²vitapariyos±ne yath±kamma½ gato. Satth± “na, bhikkhave, id±nevesa tumh±ka½ antar±ya½ karoti, pubbepi ak±siyev±”ti ima½ dhammadesana½ ±haritv± anusandhi½ ghaµetv± j±taka½ samodh±nesi “tad± akkhibheda½ patto m±ºavo ³rubheda½ pattabhikkhu ahosi, sesam±ºav± buddhaparis±, ±cariyabr±hmaºo pana ahameva ahosin”ti.
Varuºaj±takavaººan± paµham±.