[55] 5. Pañc±vudhaj±takavaººan±
Yo al²nena citten±ti ida½ satth± jetavane viharanto eka½ ossaµµhav²riya½ bhikkhu½ ±rabbha kathesi. Tañhi bhikkhu½ satth± ±mantetv± “sacca½ kira tva½ bhikkhu ossaµµhav²riyos²”ti pucchitv± “sacca½, bhagav±”ti vutte “bhikkhu pubbe paº¹it± v²riya½ k±tu½ yuttaµµh±ne v²riya½ katv± rajjasampatti½ p±puºi½s³”ti vatv± at²ta½ ±hari. At²te b±r±ºasiya½ brahmadatte rajja½ k±rente bodhisatto tassa rañño aggamahesiy± kucchismi½ nibbatti. Tassa n±maggahaºadivase aµµhasate br±hmaºe sabbak±mehi santappetv± lakkhaº±ni pucchi½su. Lakkhaºakusal± br±hmaº± lakkhaºasampatti½ disv± “puññasampanno, mah±r±ja, kum±ro tumh±ka½ accayena rajja½ p±puºissati, pañc±vudhakamme paññ±to p±kaµo jambud²pe aggapuriso bhavissat²”ti by±kari½su. R±j± br±hmaº±na½ vacana½ sutv± kum±rassa n±ma½ gaºhanto “pañc±vudhakum±ro”ti n±ma½ ak±si. Atha na½ viññuta½ patv± so¼asavassuddese µhita½ r±j± ±mantetv± “t±ta, sippa½ uggaºh±h²”ti ±ha. “Kassa santike uggaºh±mi, dev±”ti? “Gaccha, t±ta, gandh±raraµµhe takkasilanagare dis±p±mokkhassa ±cariyassa santike uggaºha, idañcassa ±cariyabh±ga½ dajjeyy±s²”ti sahassa½ datv± uyyojesi. So tattha gantv± sippa½ sikkhitv± ±cariyena dinna½ pañc±vudha½ gahetv± ±cariya½ vanditv± takkasilanagarato nikkhamitv± sannaddhapañc±vudho b±r±ºasimagga½ paµipajji. So antar±magge silesalomayakkhena n±ma adhiµµhita½ eka½ aµavi½ p±puºi. Atha na½ aµavimukhe manuss± disv± “bho m±ºava, m± ima½ aµavi½ pavisa, silesalomayakkho n±mettha atthi, so diµµhadiµµhe manusse j²vitakkhaya½ p±pet²”ti v±rayi½su. Bodhisatto att±na½ takkento asambh²takesaras²ho viya aµavi½ p±visiyeva. Tasmi½ aµavimajjha½ sampatte so yakkho t±lamatto hutv± k³µ±g±ramatta½ s²sa½ pattappam±º±ni akkh²ni, dakalimaku¼amatt± dve d±µh± ca m±petv± setamukho kabarakucchi n²lahatthap±do hutv± bodhisattassa att±na½ dassetv± “kaha½ y±si, tiµµha bhakkhosi me”ti ±ha. Atha na½ bodhisatto “yakkha, aha½ att±na½ takketv± idha paviµµho, tva½ appamatto hutv± ma½ upagaccheyy±si. Visap²tena hi sarena ta½ vijjhitv± ettheva p±tess±m²”ti santajjetv± hal±halavisap²ta½ sara½ sannayhitv± muñci, so yakkhassa lomesuyeva all²yi. Tato añña½, tato aññanti eva½ paññ±sa sare muñci, sabbe tassa lomesuyeva all²yi½su. Yakkho sabbepi te sare phoµetv± attano p±dam³leyeva p±tetv± bodhisatta½ upasaªkami. Bodhisatto punapi ta½ tajjetv± khagga½ ka¹¹hitv± pahari, tetti½saªgul±yato khaggo lomesuyeva all²yi. Atha na½ kaºayena pahari, sopi lomesuyeva all²yi. Tassa all²nabh±va½ ñatv± muggarena pahari, sopi lomesuyeva all²yi. Tassa all²nabh±va½ ñatv± kuntena pahari, sopi lomesuyeva all²yi. Tassa all²nabh±va½ ñatv± “bho yakkhana, te aha½ ‘pañc±vudhakum±ro n±m±’ti sutapubbo, aha½ tay± adhiµµhita½ aµavi½ pavisanto na dhanu-±d²ni takketv± paviµµho, att±na½yeva pana takketv± paviµµho, ajja ta½ pothetv± cuººavicuººa½ kariss±m²”ti unn±dento att±na½ takketv± dakkhiºahatthena yakkha½ pahari, hattho lomesuyeva all²yi. V±mahatthena pahari, sopi all²yi. Dakkhiºap±dena pahari, sopi all²yi. V±map±dena pahari, sopi all²yi. “S²sena ta½ pothetv± cuººavicuººa½ kariss±m²”ti s²sena pahari, tampi lomesuyeva all²yi. So pañco¹¹ito pañcasu µh±nesu baddho olambantopi nibbhayo niss±rajjova ahosi. Yakkho cintesi “aya½ eko purisas²ho puris±j±n²yo, na purisamattova, m±disena n±massa yakkhena gahitassa sant±samattampi na bhavissati, may± ima½ magga½ hanantena ekopi evar³po puriso na diµµhapubbo, kasm± nu kho esa na bh±yat²”ti. So ta½ kh±ditu½ avisahanto “kasm± nu kho, tva½ m±ºava, maraºabhaya½ na bh±yas²”ti pucchi. “Ki½k±raº±, yakkha, bh±yiss±mi. Ekasmiñhi attabh±ve eka½ maraºa½ niyatameva, apica mayha½ kucchimhi vajir±vudha½ atthi. Sace ma½ kh±dissasi, ta½ ±vudha½ j²r±petu½ na sakkhissasi, ta½ te ant±ni khaº¹±khaº¹ika½ chinditv± j²vitakkhaya½ p±pessati. Iti ubhopi nassiss±ma, imin± k±raºen±ha½ na bh±y±m²”ti. Ida½ kira bodhisatto attano abbhantare ñ±º±vudha½ sandh±ya kathesi. Ta½ sutv± yakkho cintesi “aya½ m±ºavo saccameva bhaºati, imassa purisas²hassa sar²rato muggab²jamattampi ma½sakhaº¹a½ mayha½ kucchi j²retu½ na sakkhissati, vissajjess±mi nan”ti maraºabhayatajjito bodhisatta½ vissajjetv± “m±ºava, purisas²ho tva½, na te aha½ ma½sa½ kh±diss±mi, tva½ ajja r±humukh± muttacando viya mama hatthato muccitv± ñ±tisuhajjamaº¹ala½ tosento y±h²”ti ±ha. Atha na½ bodhisatto ±ha– “yakkha, aha½ t±va gacchiss±mi, tva½ pana pubbepi akusala½ katv± luddo lohitap±ºi pararuhirama½sabhakkho yakkho hutv± nibbatto. Sace idh±pi µhatv± akusalameva karissasi, andhak±r± andhak±rameva gamissasi, ma½ diµµhak±lato paµµh±ya pana na sakk± tay± akusala½ k±tu½, p±º±tip±takamma½ n±ma niraye tiracch±nayoniya½ pettivisaye asurak±ye ca nibbatteti, manussesu nibbattanibbattaµµh±ne app±yukasa½vattanika½ hot²”ti evam±din± nayena pañcanna½ duss²lyakamm±na½ ±d²nava½, pañcanna½ s²l±na½ ±nisa½sañca kathetv± n±n±k±raºehi yakkha½ tajjetv± dhamma½ desetv± dametv± nibbisevana½ katv± pañcasu s²lesu patiµµh±petv± tass±yeva na½ aµaviy± balipaµigg±haka½ devata½ katv± appam±dena ovaditv± aµavito nikkhamitv± aµavimukhe manuss±na½ ±cikkhitv± sannaddhapañc±vudho b±r±ºasi½ gantv± m±t±pitaro disv± aparabh±ge rajje patiµµh±ya dhammena rajja½ k±rento d±n±d²ni puññ±ni katv± yath±kamma½ gato. Satth±pi ima½ dhammadesana½ ±haritv± abhisambuddho hutv± ima½ g±tham±ha–
55. “Yo al²nena cittena, al²namanaso naro;
bh±veti kusala½ dhamma½, yogakkhemassa pattiy±;
p±puºe anupubbena, sabbasa½yojanakkhayan”ti.
Tatr±ya½ piº¹attho– yo puriso al²nena asa½kuµitena cittena pakatiy±pi al²namano al²najjh±sayova hutv± anavajjaµµhena kusala½ sattati½ sabodhipakkhiyabheda½ dhamma½ bh±veti va¹¹heti, vis±lena cittena vipassana½ anuyuñjati cat³hi yogehi khemassa nibb±nassa pattiy±, so eva½ sabbasaªkh±resu “anicca½ dukkha½ anatt±”ti tilakkhaºa½ ±ropetv± taruºavipassanato paµµh±ya uppanne bodhipakkhiyadhamme bh±vento anupubbena ekasa½yojanampi anavasesetv± sabbasa½yojanakkhayakarassa catutthamaggassa pariyos±ne uppannatt± “sabbasa½yojanakkhayo”ti saªkhya½ gata½ arahatta½ p±puºeyy±ti. Eva½ satth± arahattena dhammadesan±ya k³µa½ gahetv± matthake catt±ri sacc±ni pak±sesi, saccapariyos±ne so bhikkhu arahatta½ p±puºi. Satth± anusandhi½ ghaµetv± j±taka½ samodh±nesi– “tad± yakkho aªgulim±lo ahosi, pañc±vudhakum±ro pana ahameva ahosin”ti.
Pañc±vudhaj±takavaººan± pañcam±.