[28] 8. Nandivis±laj±takavaººan±
Manuññameva bh±seyy±ti ida½ satth± jetavane viharanto chabbaggiy±na½ bhikkh³na½ omasav±da½ ±rabbha kathesi. Tasmiñhi samaye chabbaggiy± kalaha½ karont± pesale bhikkh³ khu½senti vambhenti ovijjhanti, dasahi akkosavatth³hi akkosanti. Bhikkh³ bhagavato ±rocesu½. Bhagav± chabbaggiye pakkos±petv± “sacca½ kira bhikkhavo”ti pucchitv± “saccan”ti vutte vigarahitv± “bhikkhave, pharusav±c± n±ma tiracch±nagat±nampi aman±p±, pubbepi eko tiracch±nagato att±na½ pharusena samud±caranta½ sahassa½ par±jes²”ti vatv± at²ta½ ±hari. At²te gandh±raraµµhe takkasil±ya½ gandh±rar±j± rajja½ k±resi. Tad± bodhisatto goyoniya½ nibbatti. Atha na½ taruºavacchakak±leyeva eko br±hmaºo godakkhiº±d±yak±na½ santik± labhitv± “nandivis±lo”ti n±ma½ katv± puttaµµh±ne µhapetv± sampiy±yam±no y±gubhatt±d²ni datv± posesi. Bodhisatto vayappatto cintesi “aha½ imin± br±hmaºena kicchena paµijaggito, may± ca saddhi½ sakalajambud²pe añño samadhuro goºo n±ma natthi, ya½n³n±ha½ attano bala½ dassetv± br±hmaºassa pos±vaniya½ dadeyyan”ti so ekadivasa½ br±hmaºa½ ±ha “gaccha, br±hmaºa, eka½ govittakaseµµhi½ upasaªkamitv± ‘mayha½ balibaddo atibaddha½ sakaµasata½ pavaµµet²’ti vatv± sahassena abbhuta½ karoh²”ti. So br±hmaºo seµµhissa santika½ gantv± katha½ samuµµh±pesi “imasmi½ nagare kassa goºo th±masampanno”ti. Atha na½ seµµhi “asukassa ca asukassa c±”ti vatv± “sakalanagare pana amh±ka½ goºehi sadiso n±ma natth²”ti ±ha. Br±hmaºo “mayha½ eko goºo atibaddha½ sakaµasata½ pavaµµetu½ samattho atth²”ti ±ha. Seµµhi gahapati “kuto evar³po goºo”ti ±ha. Br±hmaºo “mayha½ gehe atth²”ti. “Tena hi abbhuta½ karoh²”ti. “S±dhu karom²”ti sahassena abbhuta½ ak±si. So sakaµasata½ v±luk±sakkharap±s±º±na½yeva p³retv± paµip±µiy± µhapetv± sabb±ni akkhabandhanayottena ekato bandhitv± nandivis±la½ nh±petv± gandhapañcaªgulika½ katv± kaºµhe m±la½ pi¼andhitv± purimasakaµadhure ekakameva yojetv± saya½ dhure nis²ditv± patoda½ ukkhipitv± “gaccha k³µa, vahassu k³µ±”ti ±ha. Bodhisatto “aya½ ma½ ak³µa½ k³µav±dena samud±carat²”ti catt±ro p±de thambhe viya niccale katv± aµµh±si. Seµµhi taªkhaºaññeva br±hmaºa½ sahassa½ ±har±pesi. Br±hmaºo sahassapar±jito goºa½ muñcitv± ghara½ gantv± sok±bhibh³to nipajji. Nandivis±lo caritv± ±gato br±hmaºa½ sok±bhibh³ta½ disv± upasaªkamitv± “ki½, br±hmaºa, nidd±yas²”ti ±ha. “Kuto me, nidd±, sahassapar±jitass±ti, br±hmaºa, may± ettaka½ k±la½ tava gehe vasantena atthi kiñci bh±jana½ v± bhinditapubba½, koci v± madditapubbo, aµµh±ne v± pana ucc±rapass±vo katapubbo”ti? “Natthi t±t±”ti. Atha tva½ ma½ kasm± k³µav±dena samud±carasi, taveveso doso, mayha½ doso natthi, gaccha, tena saddhi½ dv²hi sahassehi abbhuta½ karohi, kevala½ ma½ ak³µa½ k³µav±dena m± samud±caras²ti. Br±hmaºo tassa vacana½ sutv± gantv± dv²hi sahassehi abbhuta½ katv± purimanayeneva sakaµasata½ atibandhitv± nandivis±la½ maº¹etv± purimasakaµadhure yojesi. Katha½ yojes²ti? Yuga½ dhure niccala½ bandhitv± ek±ya koµiy± nandivis±la½ yojetv± eka½ koµi½ dhurayottena paliveµhetv± yugakoµiñca akkhap±dañca niss±ya muº¹arukkhadaº¹aka½ datv± tena yottena niccala½ bandhitv± µhapesi. Evañhi kate yuga½ etto v± ito v± na gacchati, sakk± hoti ekeneva goºena ±ka¹¹hitu½. Athassa br±hmaºo dhure nis²ditv± nandivis±lassa piµµhi½ parimajjitv± “gaccha bhadra, vahassu, bhandr±”ti ±ha. Bodhisatto atibaddha½ sakaµasata½ ekavegeneva ±ka¹¹hitv± pacch± µhita½ sakaµa½ purato µhitassa sakaµassa µh±ne µhapesi Govittakaseµµhi par±jito br±hmaºassa dve sahass±ni ad±si. Aññepi manuss± bodhisattassa bahu½ dhana½ ada½su, sabba½ br±hmaºasseva ahosi. Eva½ so bodhisatta½ niss±ya bahu½ dhana½ labhi. Satth± “na, bhikkhave, pharusavacana½ n±ma kassaci man±pan”ti chabbaggiye bhikkh³ garahitv± sikkh±pada½ paññapetv± abhisambuddho hutv± ima½ g±tham±ha–
28. “Manuññameva bh±seyya, n±manuñña½ kud±cana½;
manuñña½ bh±sam±nassa, garu½ bh±ra½ udaddhari;
dhanañca na½ al±bhesi, tena cattamano ah³”ti.
Tattha manuññameva bh±seyy±ti parena saddhi½ bh±sam±no catudosavirahita½ madhura½ man±pa½ saºha½ muduka½ piyavacanameva bh±seyya. Garu½ bh±ra½ udaddhar²ti nandivis±lo balibaddo aman±pa½ bh±sam±nassa bh±ra½ anuddharitv± pacch± man±pa½ piyavacana½ bh±sam±nassa br±hmaºassa garu½ bh±ra½ uddhari, uddharitv± ka¹¹hitv± pavaµµes²ti attho, da-k±ro panettha byañjanasandhivasena padasandhikaro. Iti satth± “manuññameva bh±seyy±”ti ima½ dhammadesana½ ±haritv± j±taka½ samodh±nesi– “tad± br±hmaºo ±nando ahosi, nandivis±lo pana ahameva ahosin”ti.
Nandivis±laj±takavaººan± aµµham±.