4. C³¼aseµµhij±takavaººan±

Appakenapi medh±v²ti ima½ dhammadesana½ bhagav± r±jagaha½ upaniss±ya j²vakambavane viharanto c³¼apanthakatthera½ ±rabbha kathesi.
Tattha c³¼apanthakassa t±va nibbatti kathetabb±. R±jagahe kira dhanaseµµhikulassa dh²t± attano d±seneva saddhi½ santhava½ katv± “aññepi me ima½ kamma½ j±neyyun”ti bh²t± evam±ha “amhehi imasmi½ µh±ne vasitu½ na sakk±, sace me m±t±pitaro ima½ dosa½ j±nissanti, khaº¹±khaº¹a½ karissanti, videsa½ gantv± vasiss±m±”ti hatthas±ra½ gahetv± aggadv±rena nikkhamitv± “yattha v± tattha v± aññehi aj±nanaµµh±na½ gantv± vasiss±m±”ti ubhopi agama½su.
Tesa½ ekasmi½ µh±ne vasant±na½ sa½v±samanv±ya tass± kucchiya½ gabbho patiµµh±si. S± gabbhaparip±ka½ ±gamma s±mikena saddhi½ mantesi “gabbho me parip±ka½ gato, ñ±tibandhuvirahite µh±ne gabbhavuµµh±na½ n±ma ubhinnampi amh±ka½ dukkhameva, kulagehameva gacch±m±”ti. So “sac±ha½ gamiss±mi, j²vita½ me natth²”ti cintetv± “ajja gacch±ma, sve gacch±m±”ti divase atikk±mesi. S± cintesi “aya½ b±lo attano dosamahantat±ya gantu½ na ussahati, m±t±pitaro n±ma ekantahit±, aya½ gacchatu v± m± v±, may± gantu½ vaµµat²”ti. S± tasmi½ geh± nikkhante gehaparikkh±ra½ paµis±metv± attano kulaghara½ gatabh±va½ anantaragehav±s²na½ ±rocetv± magga½ paµipajji.
Atha so puriso ghara½ ±gato ta½ adisv± paµivissake pucchitv± “kulaghara½ gat±”ti sutv± vegena anubandhitv± antar±magge samp±puºi. Tass±pi tattheva gabbhavuµµh±na½ ahosi. So “ki½ ida½ bhadde”ti pucchi. “S±mi, eko putto j±to”ti. “Id±ni ki½ kariss±m±”ti? “Yassatth±ya maya½ kulaghara½ gaccheyy±ma, ta½ kamma½ antar±va nipphanna½, tattha gantv± ki½ kariss±ma, nivatt±m±”ti dvepi ekacitt± hutv± nivatti½su. Tassa ca d±rakassa panthe j±tatt± “panthako”ti n±ma½ aka½su Tass± na cirasseva aparopi gabbho patiµµhahi. Sabba½ purimanayeneva vitth±retabba½. Tass±pi d±rakassa panthe j±tatt± paµhamaj±tassa “mah±panthako”ti n±ma½ katv± itarassa “c³¼apanthako”ti n±ma½ aka½su. Te dvepi d±rake gahetv± attano vasanaµµh±nameva ±gat±.
Tesa½ tattha vasant±na½ aya½ mah±panthakad±rako aññe d±rake “c³¼apit± mah±pit±”ti, “ayyako ayyik±”ti ca vadante sutv± m±tara½ pucchi “amma, aññe d±rak± ‘c³¼apit± mah±pit±’tipi vadanti, ‘ayyako ayyik±’tipi vadanti, amh±ka½ ñ±tak± natth²”ti. “¾ma, t±ta, tumh±ka½ ettha ñ±tak± natthi, r±jagahanagare pana vo dhanaseµµhi n±ma ayyako, tattha tumh±ka½ bah³ ñ±tak±”ti. “Kasm± tattha na gacchatha, amm±”ti? S± attano agamanak±raºa½ puttassa akathetv± puttesu punappuna½ kathentesu s±mika½ ±ha– “ime d±rak± ma½ ativiya kilamenti, ki½ no m±t±pitaro disv± ma½sa½ kh±dissanti, ehi d±rak±na½ ayyakakula½ dassess±m±”ti. “Aha½ sammukh± bhavitu½ na sakkhiss±mi, ta½ pana tattha nayiss±m²”ti. “S±dhu, ayya, yena kenaci up±yena d±rak±na½ ayyakakulameva daµµhu½ vaµµat²”ti dvepi jan± d±rake ±d±ya anupubbena r±jagaha½ patv± nagaradv±re ekiss± s±l±ya niv±sa½ katv± d±rakam±t± dve d±rake gahetv± ±gatabh±va½ m±t±pit³na½ ±roc±pesi.
Te ta½ s±sana½ sutv± “sa½s±re vicarant±na½ na putto na dh²t± n±ma natthi, te amh±ka½ mah±par±dhik±, na sakk± tehi amh±ka½ cakkhupathe µh±tu½, ettaka½ pana dhana½ gahetv± dvepi jan± ph±sukaµµh±na½ gantv± j²vantu, d±rake pana idha pesent³”ti. Seµµhidh²t± m±t±pit³hi pesita½ dhana½ gahetv± d±rake ±gatad³t±na½yeva hatthe datv± pesesi, d±rak± ayyakakule va¹¹hanti. Tesu c³¼apanthako atidaharo, mah±panthako pana ayyakena saddhi½ dasabalassa dhammakatha½ sotu½ gacchati. Tassa nicca½ satthu sammukh± dhamma½ suºantassa pabbajj±ya citta½ nami. So ayyaka½ ±ha “sace tumhe sampaµicchatha, aha½ pabbajeyyan”ti. “Ki½ vadesi, t±ta, mayha½ sakalalokassapi pabbajj±to taveva pabbajj± bhaddik±, sace sakkosi, pabbaja t±t±”ti sampaµicchitv± satthu santika½ gato. Satth± “ki½ mah±seµµhi d±rako te laddho”ti. “¾ma, bhante aya½ d±rako mayha½ natt±, tumh±ka½ santike pabbaj±m²ti vadat²”ti ±ha. Satth± aññatara½ piº¹ac±rika½ bhikkhu½ “ima½ d±raka½ pabb±jeh²”ti ±º±pesi. Thero tassa tacapañcakakammaµµh±na½ ±cikkhitv± pabb±jesi. So bahu½ buddhavacana½ uggaºhitv± paripuººavasso upasampada½ labhi. Upasampanno hutv± yoniso manasik±re kamma½ karonto arahatta½ p±puºi.
So jh±nasukhena, maggasukhena, phalasukhena v²tin±mento cintesi “sakk± nu kho ima½ sukha½ c³¼apanthakassa d±tun”ti. Tato ayyakaseµµhissa santika½ gantv± “mah±seµµhi sace tumhe sampaµicchatha, aha½ c³¼apanthaka½ pabb±jeyyan”ti ±ha. “Pabb±jetha, bhante”ti. Thero c³¼apanthakad±raka½ pabb±jetv± dasasu s²lesu patiµµh±pesi. C³¼apanthakas±maºero pabbajitv±va dandho ahosi.
“Paduma½ yath± kokanada½ sugandha½, p±to siy± phullamav²tagandha½;
aªg²rasa½ passa virocam±na½, tapantam±diccamivantalikkhe”ti. (Sa½. ni. 1.123; a. ni. 5.195)–

Ima½ ekag±tha½ cat³hi m±sehi gaºhitu½ n±sakkhi. So kira kassapasamm±sambuddhak±le pabbajitv± paññav± hutv± aññatarassa dandhabhikkhuno uddesaggahaºak±le parih±sake¼i½ ak±si. So bhikkhu tena parih±sena lajjito neva uddesa½ gaºhi, na sajjh±yamak±si. Tena kammena aya½ pabbajitv±va dandho j±to, gahitagahita½ pada½ upar³pari pada½ gaºhantassa nassati. Tassa imameva g±tha½ gahetu½ v±yamantassa catt±ro m±s± atikkant±.

Atha na½ mah±panthako ±ha “c³¼apanthaka, tva½ imasmi½ s±sane abhabbo, cat³hi m±sehi ekampi g±tha½ gahetu½ na sakkosi, pabbajitakicca½ pana tva½ katha½ matthaka½ p±pessasi, nikkhama ito”ti vih±r± nikka¹¹hi. C³¼apanthako buddhas±sane sinehena gihibh±va½ na pattheti. Tasmiñca k±le mah±panthako bhattuddesako hoti. J²vako kom±rabhacco bahu½ gandham±la½ ±d±ya attano ambavana½ gantv± satth±ra½ p³jetv± dhamma½ sutv± uµµh±y±san± dasabala½ vanditv± mah±panthaka½ upasaªkamitv± “kittak± bhante, satthu santike bhikkh³”ti pucchi. “Pañcamatt±ni bhikkhusat±n²”ti. “Sve, bhante, buddhappamukh±ni pañca bhikkhusat±ni ±d±ya amh±ka½ nivesane bhikkha½ gaºhath±”ti. “Up±saka, c³¼apanthako n±ma bhikkhu dandho aviru¼hidhammo, ta½ µhapetv± ses±na½ nimantana½ sampaµicch±m²”ti thero ±ha. Ta½ sutv± c³¼apanthako cintesi “thero ettak±na½ bhikkh³na½ nimantana½ sampaµicchanto ma½ b±hira½ katv± sampaµicchati, nissa½saya½ mayha½ bh±tikassa mayi citta½ bhinna½ bhavissati, ki½ id±ni mayha½ imin± s±sanena, gih² hutv± d±n±d²ni puññ±ni karonto j²viss±m²”ti.
So punadivase p±tova “gih² bhaviss±m²”ti p±y±si. Satth± pacc³sak±leyeva loka½ olokento ima½ k±raºa½ disv± paµhamatara½ gantv± c³¼apanthakassa gamanamagge dv±rakoµµhake caªkamanto aµµh±si. C³¼apanthako ghara½ gacchanto satth±ra½ disv± upasaªkamitv± vandi. Atha na½ satth± “kaha½ pana, tva½ c³¼apanthaka, im±ya vel±ya gacchas²”ti ±ha. Bh±t± ma½, bhante, nikka¹¹hati ten±ha½ vibbhamitu½ gacch±m²ti. C³¼apanthaka, tava pabbajj± n±ma mama santak±, bh±tar± nikka¹¹hito kasm± mama santika½ n±gañchi? Ehi ki½ te gihibh±vena, mama santike bhavissas²”ti bhagav± c³¼apanthaka½ ±d±ya gantv± gandhakuµippamukhe nis²d±petv± “c³¼apanthaka, tva½ puratth±bhimukho hutv± ima½ pilotika½ ‘rajoharaºa½ rajoharaºan’ti parimajjanto idheva hoh²”ti iddhiy± abhisaªkhata½ parisuddha½ pilotik±khaº¹a½ datv± k±le ±rocite bhikkhusaªghaparivuto j²vakassa geha½ gantv± paññatt±sane nis²di.
C³¼apanthakopi s³riya½ olokento ta½ pilotik±khaº¹a½ “rajoharaºa½ rajoharaºan”ti parimajjanto nis²di, tassa ta½ pilotik±khaº¹a½ parimajjantassa parimajjantassa kiliµµha½ ahosi. Tato cintesi “ida½ pilotik±khaº¹a½ ativiya parisuddha½, ima½ pana attabh±va½ niss±ya purimapakati½ vijahitv± eva½ kiliµµha½ j±ta½, anicc± vata saªkh±r±”ti khayavaya½ paµµhapento vipassana½ va¹¹hesi. Satth± “c³¼apanthakassa citta½ vipassana½ ±ru¼han”ti ñatv± “c³¼apanthaka, tva½ eta½ pilotik±khaº¹ameva sa½kiliµµha½ rajorañjita½ j±tanti m± sañña½ kari, abbhantare pana te r±garaj±dayo atthi, te har±h²”ti vatv± obh±sa½ vissajjetv± purato nisinno viya paññ±yam±nar³po hutv± im± g±th± abh±si–
“R±go rajo na ca pana reºu vuccati, r±gasseta½ adhivacana½ rajoti;
eta½ raja½ vippajahitva bhikkhavo, viharanti te vigatarajassa s±sane.
“Doso rajo na ca pana reºu vuccati, dosasseta½ adhivacana½ rajoti;
eta½ raja½ vippajahitva bhikkhavo, viharanti te vigatarajassa s±sane.
“Moho rajo na ca pana reºu vuccati, mohasseta½ adhivacana½ rajoti;
eta½ raja½ vippajahitva bhikkhavo, viharanti te vigatarajassa s±sane”ti. (Mah±ni. 209; c³¼ani. udayam±ºavapucch±niddesa 74).
G±th±pariyos±ne c³¼apanthako saha paµisambhid±hi arahatta½ p±puºi, paµisambhid±hiyevassa t²ºi piµak±ni ±gama½su. So kira pubbe r±j± hutv± nagara½ padakkhiºa½ karonto nal±µato sede muccante parisuddhena s±µakena nal±µanta½ puñchi, s±µako kiliµµho ahosi. So “ima½ sar²ra½ niss±ya evar³po parisuddho s±µako pakati½ jahitv± kiliµµho j±to, anicc± vata saªkh±r±”ti aniccasañña½ paµilabhi. Tena k±raºenassa rajoharaºameva paccayo j±to.
J²vakopi kho kom±rabhacco dasabalassa dakkhiºodaka½ upan±mesi. Satth± “nanu, j²vaka, vih±re bhikkh³ atth²”ti hatthena patta½ pidahi. Mah±panthako “bhante, vih±re natthi bhikkh³”ti ±ha. Satth± “atthi j²vak±”ti ±ha. J²vako “tena hi, bhaºe, gaccha, vih±re bhikkh³na½ atthibh±va½ v± natthibh±va½ v± j±n±h²”ti purisa½ pesesi. Tasmi½ khaºe c³¼apanthako “mayha½ bh±tiko ‘vih±re bhikkh³ natth²’ti bhaºati, vih±re bhikkh³na½ atthibh±vamassa pak±sess±m²”ti sakala½ ambavana½ bhikkh³na½yeva p³resi. Ekacce bhikkh³ c²varakamma½ karonti, ekacce rajanakamma½, ekacce sajjh±ya½ karont²ti eva½ aññamañña½ asadisa½ bhikkhusahassa½ m±pesi. So puriso vih±re bah³ bhikkh³ disv± nivattitv± “ayya sakala½ ambavana½ bhikkh³hi paripuººan”ti j²vakassa ±rocesi. Theropi kho tattheva–
“Sahassakkhattumatt±na½, nimminitv±na panthako;
nis²dambavane ramme, y±va k±lappavedan±”ti. (Therag±. 563).
Atha satth± ta½ purisa½ ±ha– “vih±ra½ gantv± ‘satth± c³¼apanthaka½ n±ma pakkosat²’ti vadeh²”ti. Tena gantv± tath±vutte “aha½ c³¼apanthako, aha½ c³¼apanthako”ti mukhasahassa½ uµµhahi. Puriso gantv± “sabbepi kira te, bhante, c³¼apanthak±yeva n±m±”ti ±ha. Tena hi tva½ gantv± yo paµhama½ “aha½ c³¼apanthako”ti vadati, ta½ hatthe gaºha, avases± antaradh±yissant²ti. So tath± ak±si, t±vadeva sahassamatt± bhikkh³ antaradh±yi½su. Thero tena purisena saddhi½ agam±si. Satth± bhattakiccapariyos±ne j²vaka½ ±mantesi “j²vaka, c³¼apanthakassa patta½ gaºha, aya½ te anumodana½ karissat²”ti. J²vako tath± ak±si. Thero s²han±da½ nadanto taruºas²ho viya t²ºi piµak±ni sa½khobhetv± anumodana½ ak±si.
Satth± uµµh±y±san± bhikkhusaªghapariv±ro vih±ra½ gantv± bhikkh³hi vatte dassite uµµh±y±san± gandhakuµippamukhe µhatv± bhikkhusaªghassa sugatov±da½ datv± kammaµµh±na½ kathetv± bhikkhusaªgha½ uyyojetv± surabhigandhav±sita½ gandhakuµi½ pavisitv± dakkhiºena passena s²haseyya½ upagato. Atha s±yanhasamaye dhammasabh±ya½ bhikkh³ ito cito ca samosaritv± rattakambalas±ºi½ parikkhipant± viya nis²ditv± satthu guºakatha½ ±rabhi½su “±vuso, mah±panthako c³¼apanthakassa ajjh±saya½ aj±nanto ‘cat³hi m±sehi ekag±tha½ gaºhitu½ na sakkoti, dandho ayan’ti vih±r± nikka¹¹hi, samm±sambuddho pana attano anuttaradhammar±jat±ya ekasmi½yevassa antarabhatte saha paµisambhid±hi arahatta½ ad±si, t²ºi piµak±ni paµisambhid±hiyeva ±gat±ni, aho buddh±na½ bala½ n±ma mahantan”ti.
Atha bhagav± dhammasabh±ya½ ima½ kath±pavatti½ ñatv± “ajja may± gantu½ vaµµat²”ti buddhaseyy±ya uµµh±ya surattadupaµµa½ niv±setv± vijjulata½ viya k±yabandhana½ bandhitv± rattakambalasadisa½ sugatamah±c²vara½ p±rupitv± surabhigandhakuµito nikkhamma mattav±raºo viya s²havikkantavil±sena vijambham±no s²ho viya anant±ya buddhal²l±ya dhammasabha½ gantv± alaªkatamaº¹apamajjhe supaññattavarabuddh±sana½ abhiruyha chabbaººabuddharasmiyo vissajjento aººavakucchi½ obh±sayam±no yugandharamatthake b±las³riyo viya ±sanamajjhe nis²di. Samm±sambuddhe pana ±gatamatte bhikkhusaªgho katha½ pacchinditv± tuºh² ahosi.
Satth± mudukena mettacittena parisa½ oloketv± “aya½ paris± ativiya sobhati, ekassapi hatthakukkucca½ v± p±dakukkucca½ v± ukk±sitasaddo v± khipitasaddo v± natthi, sabbepime buddhag±ravena sag±rav± buddhatejena tajjit± mayi ±yukappampi akathetv± nisinne paµhama½ katha½ samuµµh±petv± na kathessanti, kath±samuµµh±panavatta½ n±ma may±va j±nitabba½, ahameva paµhama½ kathess±m²”ti madhurena brahmassarena bhikkh³ ±mantetv± “k±ya nuttha, bhikkhave etarahi kath±ya sannisinn±, k± ca pana vo antar±kath± vippakat±”ti ±ha. Bhante, na maya½ imasmi½ µh±ne nisinn± añña½ tiracch±nakatha½ kathema, tumh±ka½yeva pana guºe vaººayam±n± nisinn±mha “±vuso mah±panthako c³¼apanthakassa ajjh±saya½ aj±nanto ‘cat³hi m±sehi eka½ g±tha½ gaºhitu½ na sakkoti, dandho ayan’ti vih±r± nikka¹¹hi, samm±sambuddho pana anuttaradhammar±jat±ya ekasmi½yevassa antarabhatte saha paµisambhid±hi arahatta½ ad±si, aho buddh±na½ bala½ n±ma mahantan”ti. Satth± bhikkh³na½ katha½ sutv± “bhikkhave, c³¼apanthako ma½ niss±ya id±ni t±va dhammesu dhammamahantata½ patto, pubbe pana ma½ niss±ya bhogesupi bhogamahantata½ p±puº²”ti ±ha. Bhikkh³ tassatthassa ±vibh±vattha½ bhagavanta½ y±ci½su. Bhagav± bhavantarena paµicchanna½ k±raºa½ p±kaµa½ ak±si.
At²te k±siraµµhe b±r±ºasiya½ brahmadatte rajja½ k±rente bodhisatto seµµhikule nibbattitv± vayappatto seµµhiµµh±na½ labhitv± c³¼aseµµhi n±ma ahosi, so paº¹ito byatto sabbanimitt±ni j±n±ti. So ekadivasa½ r±jupaµµh±na½ gacchanto antarav²thiya½ matam³sika½ disv± taªkhaºaññeva nakkhatta½ sam±netv± idam±ha “sakk± cakkhumat± kulaputtena ima½ und³ra½ gahetv± puttad±rabharaºañca k±tu½ kammante ca payojetun”ti? Aññataro duggatakulaputto ta½ seµµhissa vacana½ sutv± “n±ya½ aj±nitv± kathessat²”ti ta½ m³sika½ gahetv± ekasmi½ ±paºe bi¼±lassatth±ya vikkiºitv± k±kaºika½ labhitv± t±ya k±kaºik±ya ph±ºita½ gahetv± ekena ghaµena p±n²ya½ gaºhi. So araññato ±gacchante m±l±k±re disv± thoka½ thoka½ ph±ºitakhaº¹a½ datv± u¼uªkena p±n²ya½ ad±si, te cassa ekeka½ pupphamuµµhi½ ada½su. So tena puppham³lena punadivasepi ph±ºitañca p±n²yaghaµañca gahetv± pupph±r±mameva gato. Tassa ta½ divasa½ m±l±k±r± a¹¹hocitake pupphagacche datv± agama½su. So na cirasseva imin± up±yena aµµha kah±paºe labhi.
Puna ekasmi½ v±tavuµµhidivase r±juyy±ne bah³ sukkhadaº¹ak± ca s±kh± ca pal±sañca v±tena p±tita½ hoti, uyy±nap±lo cha¹¹etu½ up±ya½ na passati So tattha gantv± “sace im±ni d±rupaºº±ni mayha½ dassasi, aha½ te im±ni sabb±ni n²hariss±m²”ti uyy±nap±la½ ±ha, so “gaºha ayy±”ti sampaµicchi. C³¼antev±siko d±rak±na½ k²¼anamaº¹ala½ gantv± ph±ºita½ datv± muhuttena sabb±ni d±rupaºº±ni n²har±petv± uyy±nadv±re r±si½ k±resi. Tad± r±jakumbhak±ro r±jakule bh±jan±na½ pacanatth±ya d±r³ni pariyesam±no uyy±nadv±re t±ni disv± tassa hatthato kiºitv± gaºhi. Ta½ divasa½ c³¼antev±siko d±ruvikkayena so¼asa kah±paºe c±µi-±d²ni ca pañca bh±jan±ni labhi.
So catuv²satiy± kah±paºesu j±tesu “atthi aya½ up±yo mayhan”ti nagaradv±rato avid³re µh±ne eka½ p±n²yac±µi½ µhapetv± pañcasate tiºah±rake p±n²yena upaµµhahi. Te ±ha½su “samma, tva½ amh±ka½ bah³pak±ro, ki½ te karom±”ti? So “mayha½ kicce uppanne karissath±”ti vatv± ito cito ca vicaranto thalapathakammikena ca jalapathakammikena ca saddhi½ mittasanthava½ ak±si. Tassa thalapathakammiko “sve ima½ nagara½ assav±ºijako pañca assasat±ni gahetv± ±gamissat²”ti ±cikkhi. So tassa vacana½ sutv± tiºah±rake ±ha “ajja mayha½ ekeka½ tiºakal±pa½ detha, may± ca tiºe avikkiºite attano tiºa½ m± vikkiºath±”ti. Te “s±dh³”ti sampaµicchitv± pañca tiºakal±pasat±ni ±haritv± tassa ghare p±payi½su. Assav±ºijo sakalanagare ass±na½ gocara½ alabhitv± tassa sahassa½ datv± ta½ tiºa½ gaºhi.
Tato katip±haccayenassa jalapathakammiko sah±yako ±rocesi “paµµanamhi mah±n±v± ±gat±”ti. So “atthi aya½ up±yo”ti aµµhahi kah±paºehi sabbapariv±rasampanna½ t±vak±lika½ ratha½ gahetv± mahantena yasena n±v±paµµana½ gantv± eka½ aªgulimuddika½ n±vikassa saccak±ra½ datv± avid³re µh±ne s±ºiy± parikkhip±petv± nisinno purise ±º±pesi “b±hirato v±ºijesu ±gatesu tatiyena paµih±rena ma½ ±roceth±”ti “N±v± ±gat±”ti sutv± b±r±ºasito satamatt± v±ºij± “bhaº¹a½ gaºh±m±”ti ±gami½su. Bhaº¹a½ tumhe na labhissatha, asukaµµh±ne n±ma mah±v±ºijena saccak±ro dinnoti. Te ta½ sutv± tassa santika½ ±gat±. P±dam³likapuris± purimasaññ±vasena tatiyena paµih±rena tesa½ ±gatabh±va½ ±rocesu½. Te satamatt± v±ºij± ekeka½ sahassa½ datv± tena saddhi½ n±v±ya pattik± hutv± puna ekeka½ sahassa½ datv± patti½ vissajj±petv± bhaº¹a½ attano santakamaka½su.
C³¼antev±siko dve satasahass±ni gaºhitv± b±r±ºasi½ ±gantv± “kataññun± me bhavitu½ vaµµat²”ti eka½ satasahassa½ g±h±petv± c³¼aseµµhissa sam²pa½ gato. Atha na½ seµµhi “ki½ te, t±ta, katv± ida½ dhana½ laddhan”ti pucchi. So “tumhehi kathita-up±ye µhatv± catum±sambhantareyeva laddhan”ti matam³sika½ ±di½ katv± sabba½ vatthu½ kathesi. C³¼aseµµhi tassa vacana½ sutv± “id±ni evar³pa½ d±raka½ mama santaka½ k±tu½ vaµµat²”ti vayappatta½ attano dh²tara½ datv± sakalakuµumbassa s±mika½ ak±si. So seµµhino accayena tasmi½ nagare seµµhiµµh±na½ labhi. Bodhisattopi yath±kamma½ agam±si.
Samm±sambuddhopi ima½ dhammadesana½ kathetv± abhisambuddhova ima½ g±tha½ kathesi–
4. “Appakenapi medh±v², p±bhatena vicakkhaºo;
samuµµh±peti att±na½, aºu½ aggi½va sandhaman”ti.
Tattha appakenap²ti thokenapi parittakenapi. Medh±v²ti paññav±. P±bhaten±ti bhaº¹am³lena. Vicakkhaºoti voh±rakusalo. Samuµµh±peti att±nanti mahanta½ dhanañca yasañca upp±detv± tattha att±na½ saºµh±peti patiµµh±peti. Yath± ki½? Aºu½ aggi½va sandhama½, yath± paº¹itapuriso paritta½ aggi½ anukkamena gomayacuºº±d²ni pakkhipitv± mukhav±tena dhamanto samuµµh±peti va¹¹heti mahanta½ aggikkhandha½ karoti, evameva paº¹ito thokampi p±bhata½ labhitv± n±n±-up±yehi payojetv± dhanañca yasañca va¹¹heti va¹¹hetv± ca pana tattha att±na½ patiµµh±peti, t±ya eva v± pana dhanayasamahantat±ya att±na½ samuµµh±peti, abhiññ±ta½ p±kaµa½ karot²ti attho.
Iti bhagav± “bhikkhave, c³¼apanthako ma½ niss±ya id±ni dhammesu dhammamahantata½ patto, pubbe pana bhogesupi bhogamahantata½ p±puº²”ti eva½ ima½ dhammadesana½ dassetv± dve vatth³ni kathetv± anusandhi½ ghaµetv± j±taka½ samodh±nesi “tad± c³¼antev±siko c³¼apanthako ahosi, c³¼akaseµµhi pana ahameva ahosin”ti desana½ niµµh±pesi.

C³¼aseµµhij±takavaººan± catutth±.